ویکی‌ادبیات:فرض حسن‌نیت

فرض حسن‌نیت یکی از اصول پایه‌ای هر پروژهٔ ویکی (نظیر ویکی‌ادبیات) است. از اینکه ما به همه‌کس اجازهٔ ویرایش می‌دهیم نتیجه می‌شود که فرض کرده‌ایم که بیشتر مشارکت‌کنندگان در این پروژه هدفشان کمک به آن است نه ضرر زدن. اگر چنین نبود پروژه‌هایی مثل ویکی‌ادبیات از همان اول محکوم به شکست بودند.

بنابراین هرگاه که می‌توانید با اطمینان فرض کنید که یک اشتباه با نیتی خیر روی داده‌ است بدون واگردانی یا گذاشتن نام خرابکاری بر آن، تصحیحش کنید. اگر با کسی بر سر موضوعی مخالفت دارید به‌یاد بیاورید که او نیز شاید می‌انگارد که درحال کمک به پیشبرد پروژه است؛ بنابراین سعی کنید که از صفحه‌های بحث برای توضیح موضع خود استفاده کنید و به دیگران نیز این فرصت را بدهید که چنان کنند. این امر می‌تواند از کژفهمی و دامن‌زدن به مشکلات جلوگیری کند. به‌خصوص این نکته را به‌خاطر بسپارید که هنگام مواجهه با تازه‌واردانی ناآشنا با فرهنگ و قوانین ویکی‌ادبیات، بردباری و شکیبایی پیشه کنید.

رفتار یک تازه‌وارد ممکن است از نظر خودش درست و بجا باشد و هر مشکلی که پیش بیاید شاید برخاسته از ناآگاهی یا کژفهمی او نسبت به قوانین و فرهنگ ویکی‌ادبیات باشد؛ بنابراین بعید نیست که تازه‌واردی معتقد باشد که فلان سیاست باید تغییر کند تا با تجربیات او در جایی دیگر منطبق بشود. در همین راستا بسیاری از تازه‌واردان با خود تجارب و تخصص‌هایی را می‌آورند و انتظار دارند که همگان بی‌درنگ سر تعظیم و ارادت فرود آورند. رفتارهای برخاسته از چنین ذهنیاتی لزوماً بدخواهانه نیست.

فرض حسن‌نیت دربارهٔ نیات است نه اعمال. انسان‌های خیرخواه اشتباه می‌کنند و شما باید هرگاه چنین چیزی روی داد خطا را تصحیح کنید. نباید به‌گونه‌ای عمل کنید که گویی خطای آن‌ها عمدی بوده‌ است. تصحیح کنید؛ اما زخم زبان نزنید. به‌یقین در ویکی‌ادبیات کسانی هستند که با ایشان مخالفت دارید. حتی اگر در اشتباه هستند به این معنی نیست که آن‌ها سعی در نابودکردن پروژه دارند. کسان دیگری خواهند بود که همکاری و راه‌آمدن با آن‌ها مشکل خواهد بود، این نیز به این معنی نیست که آن‌ها قصد نابودکردن پروژه را دارند؛ بلکه به این معنی است که باعث حرص خوردن شما هستند. هرگز لازم نیست که کردار یک ویرایشگر را برخاسته از نیت سوء او بدانیم، حتی اگر این نیت سوء به نظر واضح می‌آید؛ چراکه تمام تدابیر دفاعی ما (مانند واگردانی و قطع دسترسی) براساس اعمال است نه نیات.

مسلم است که فرض حسن‌نیت با نادیده‌گرفتن اعمال بد تفاوت دارد. اگر انتظار دارید که افراد، شما را به‌عنوان فردی با حسن‌نیت به‌حساب آورند سعی کنید که حسن‌نیت خود را نشان دهید. سعی کنید مسئله درک این امر را بر دوش دیگران نیندازید. این گونه فریادزدن که «فرض را باید بر این بگذارید که نیتم خیر است!» به این معنی نیست که شما دیگر نباید توضیحی برای کارهای خود بدهید و اگر این کار به‌صورت عادت دربیاید ممکن است دیگران به‌مرور به نیت خوب شما شک کنند.

هنگامی که جنگ‌های ویرایشی اوج می‌گیرد، فرض حسن‌نیت آسان نیست.

اگر فرض را بر نیت بد بگذارید چندین اتفاق بد می‌تواند رخ دهد. از جمله:

• حملات شخصی: هنگامی که به کسی حملهٔ شخصی می‌کنید، طرف مقابل احتمالاً بنا را بر نیت بد شما می‌گذارد و جنگ ویرایشی شدت می‌گیرد. مردم همانند فیل به‌ندرت چیزی را فراموش می‌کنند.
• فراموش کردن بیان دیدگاه‌های تاحدممکن: آرمان نهایی این است که مقاله‌ها، از دید همگان پسندیده باشد. هر ویرایش جانب‌دارانه‌ای، هرچقدر هم که خارج از اعتدال باشد، اگر به‌جای تغییر و اصلاح واگردانی شود، برای دیدگاه بی‌طرف یک شکست محسوب می‌شود. سعی کنید بفهمید که چرا طرف مقابل گمان بُرده که مقاله جانب‌دارانه است. پس از آن اگر ممکن است سعی کنید که آن دیدگاه (یا نکته) را هم در مقاله بگنجانید، البته به‌گونه و لحنی که فکر می‌کنید خنثی است. اگر تمام طرف‌ها چنین رویه‌ای را پیش بگیرند سرانجام به بیان حداکثری دیدگاه‌ها نائل می‌شویم یا دست‌کم چیزی به‌اندازهٔ کافی نزدیک به آن.

تصحیح اشتباه کسی دیگر (حتی اگر فکر می‌کنید که عمدی بوده‌ است) بهتر از متهم‌کردن او به دروغ‌گویی است. تصحیح یک جملهٔ اشتباه تازه‌افزوده‌شده بهتر از حذف آن است. البته توصیه‌نامه، ویراستاران را ملزم نمی‌کند که با ظاهرشدن شواهدی دال بر نیت بد باز بنا را بر نیت خیر بگذارند. نظیر آنچه می‌تواند نشانهٔ عدم حسن‌نیت باشد خرابکاری، حملهٔ شخصی و راه‌انداختن جنگ ویرایشی است.

نیت‌یابی

نیت‌یابی یعنی اینکه سعی کنید از لابه‌لای ویرایش‌های دیگران، نیتی ناشایست برای کارهایشان استنباط کنید؛ مثلاً وقتی کاربری ویرایش‌هایی می‌کند که شما نمی‌پسندید، چنین نتیجه بگیرید که «او از قصد و برای لجبازی با من این کار را می‌کند».

نیت‌یابی مصداقی از حمله شخصی است؛ چون شما به‌جای آنکه دربارهٔ ویرایش‌ها صحبت کنید، درخصوص نیت پشت آن‌ها و شخصی که آن ویرایش‌ها را انجام داده صحبت می‌کنید.

مواجهه با سوءنیت

حتی وقتی سوءنیت طرف مقابل آشکار است، شما نباید خودتان در واکنش بی‌نزاکتی کنید، به شخصیت طرف مقابل حمله کنید یا خونسردی‌تان را از دست بدهید. اگر یک طرف ماجرا از اول تا آخر درست رفتار کرده باشد، دیگران راحت‌تر خواهند توانست اختلاف را حل کنند یا خطاهای طرف مقابل را ببینند.

مدیران ویکی‌ادبیات و دیگر کاربران مجرب فعال در زمینهٔ حل اختلاف از کمک کردن به شما خوش‌حال خواهند شد و اگر با ارائهٔ مدرک واضح و مشخص توجه ایشان را به موضوع جلب کنید، قادرند رفتار ناقض سیاست‌ها را تشخیص دهند.

اتهام سوءنیت به دیگران

بدون ارائهٔ مدرک واضح در قالب پیوند تفاوت دیگر کاربران را به سوءنیت متصف نکنید. چنین ادعایی خریدار ندارد، به هدف نمی‌رسد و حتی می‌تواند تحریک‌کننده باشد و اختلاف را حادتر کند. تکرار اتهام سوءنیت، بدون ارائه مدرک واضح که نشان دهد اقدامات یک کاربر درواقع با سوءنیت یا اذیت‌وآزار توأم هستند، خود می‌تواند به حمله به شخصیت فرد تعبیر شود. طرف مقابل هم می‌تواند به‌راحتی شما را به سوءنیت متهم کند که درنتیجه چرخه‌ای زشت از اتهامات ایجاد می‌شود بدون‌اینکه اختلاف، حل شود.