ویکی‌ادبیات:فهرست افراد

از ویکی‌ادبیات
پرش به ناوبری پرش به جستجو

Page الگو:Ombox/styles.css must have content model "شیوه‌نامه آبشاری تمیز" for TemplateStyles (current model is "ویکی‌متن").

الگو:جعبه راهنما۲

فهرست افراد گونه‌ای از فهرست‌های ساخته‌شدهٔ توسط کاربران ویکی‌ادبیات است که نشان‌دهندهٔ تمایل کاربران به جمع‌آوری اطلاعات دربارهٔ افراد زنده یا متوفایی است که تمایلات، تخصص‌ها یا نقاط مشترک روشنی با یکدیگر دارند. این فهرست‌ها درواقع آن بخش از اطلاعاتی را که در مقاله مستقل هریک از این افراد قابل دست‌یابی نیستند، بیان می‌کند. باتوجه‌به تمایل کاربران برای ایجاد این‌چنین فهرست‌هایی، همواره مطالعه معیارها و قوانین نگارش این گونه مقالات پیش از ساخت آن‌ها توصیه شده‌ است.

اهداف فهرست‌ها

ایجاد فهرست‌های افراد شهره، علاوه‌براینکه همان دسته اهداف عمومی در ساخت مقالات فهرست‌وار را که اطلاع‌رسانی، ناوبری و توسعه هستند، دنبال می‌کند باید انتظارات درخور توجه ویکی‌ادبیات دربارهٔ نوشتن زندگی‌نامه را نیز برآورده سازد.

زمانی که فهرست‌ها جنبه مقایسه‌ای دارند باید از ساختن آن‌ها استقبال کرد؛ چون کاربردش با رده‌ها فرق دارد. ولی زمانی که فهرست‌ها صرفاً یک فهرست مقالات بود می‌توان آن را حذف کرد چون کاربردش مشابه رده‌هاست.

سیاست‌های فهرست‌ها

شاید تصور شود فلسفه ایجاد مقالاتی با درون‌مایه فهرست در ویکی‌ادبیات این باشد که ویراستار می‌تواند به‌دور از استانداردها و سیاست‌های (محدودیت‌ها) لازم برای ویرایش مقالات با آزادی‌ِعمل بیشتر و گاهی ساختارشکنانه، مطالبی را در این دانشنامه بگنجاند که امکان مخالفت با حضور یا بقای آن‌ها در صفحات مقالات زیاد است.

اما گفتنی است که این تصور نادرست است و ویکی‌ادبیات همان وسواس و دقت نظر رایج دربارهٔ محتوای صفحات مقالات را دربارهٔ صفحات فهرست‌وار نیز به‌کار می‌گیرد. ویکی‌ادبیات جهت تبدیل نشدن به فضای نام فهرست‌ها، سیاست‌های لازم این فضای نام را معرفی کرده و بر رعایت کامل آن‌ها اصرار دارد. این سیاست‌ها و استانداردها عبارت‌اند از:

استانداردهای لازم

ازآنجاکه فهرست مشاهیر نیز زیر رده‌ای از مقالات ویکی‌ادبیات است، پس باید تمام استانداردهای عمومی یک مقاله ویکی‌ادبیات را داشته باشد. علاوه‌براین باتوجه‌به اینکه در این مقالات غالباً به انسان‌های سرشناس پرداخته می‌شود، باید چهارچوب‌های تنگتری نیز در ساخت و گسترش آن‌ها درنظر گرفت.

  • نام‌گذاری: نام‌گذاری مقالات فهرست مشاهیر و همچنین اشخاص مذکور در آن یکی از مهم‌ترین اجزای هر مقاله فهرست است. این موضوع همواره یکی از مباحث چالش‌برانگیز در ویکی‌ادبیات بوده است. برای نام‌گذاری این مقالات، علاوه‌بر آنکه باید با قواعد عمومی نام‌گذاری آشنا باشیم، باید باتوجه‌به اینکه بستر و اساس این مقالات که برپایه بیوگرافی‌نویسی است و گاه مشتمل‌بر اطلاعاتی از افراد زنده، باید دقت نظر را در تطبیق نام‌های انتسابی افزایش داد.
تذکر: از به‌کاربردن عباراتی مثل فهرست بزرگ‌ترین رمان‌نویس‌های معاصر ایران یا فهرست تندروترین نقدهای ادبی یا فهرست شورانگیزترین ترانه‌های انقلابی در انتخاب عنوان‌های فهرست‌ها به‌ویژه اگر شامل افراد زنده باشد بپرهیزید.
  • درج اطلاعات مخدوش: به‌کار بردن عمدی کلمات طفره‌آمیز، ابهام‌آمیز در بزرگ یا کوچک نشان‌دادن فعالیت‌ها، تخصص‌ها و… افراد اشاره‌شده در فهرست‌ها، نقض قوانین ویکی‌ادبیات است و پذیرفتنی نیست و کاربر واردکننده این قسم اطلاعات مخدوش، متخلف محسوب می‌شود.
  • سرشناسی کافی: اینکه هر فهرست از اسامی افراد تا چه حد می‌تواند برای حضور در یک پروژه ویکی‌ادبیات سرشناس باشد، وابستگی مستقیم به سیاست‌های آن ویکی‌ادبیات دارد. براین‌اساس است که فهرست‌های تدوین‌شده از افراد مشهور در هر ویکی‌ادبیاتی ممکن است سرشناسی لازم را در سایر نداشته باشد.
  • پیوند دادن: در هنگام تدوین فهرست‌ها از ایجاد پیوندهای متعدد در سطرهای جدول اجتناب کنید. به ویژه اگر غالب این پیوندها پوچ و به رنگ قرمز باشند. بسیاری از پیوندهایی که می‌توان در سطرهای فهرست‌ها ایجاد کرد در متن مقاله زندگی‌نامه فرد یا فعالیت‌های وی موجودند و ذکر آن‌ها در این قسمت لزومی ندارد.
به عنوان مثال، محل تولد، تاریخ تولد و تاریخ وفات جزء پارامترهایی است که پیشنهاد می‌شود در فهرست‌های بزرگ، به صورت پیوند نباشند و فقط به‌صورت ساده ذکر شوند. مقالاتی که شامل تعداد زیادی پیوند قرمز و ناموجود باشند امکان حذف و پالایش دارند.

محتوای فهرست‌ها (مشخصه‌های لازم)

مشخصه‌های ذکرشده در فهرست‌ها، براساس موضوع تحت بحث آن فهرست قطعاً متفاوت خواهد بود. ویراستار باید سعی کند، مشخصه‌ها و شاخص‌هایی که در جداول ذکر می‌کند، درعین اینکه پرشمار نباشد، به‌خوبی اطلاعات لازم را دراختیار خواننده قرار دهد و تفاوت‌های مطلوب (لازم خواننده) را که منجر به مقایسه بین اشخاص مذکور می‌شود، به‌خوبی بیان کند. این عمل را می‌توان بهینه‌سازی نامید. میزان رعایت این شیوه در تدوین فهرست‌ها یکی از شاخصه‌های مهم ارزش‌گذاری فهرست‌های مشاهیر است.

چند توصیه

  • در ساختن فهرست‌های جدید جسور باشید. درصورتی‌که فرد در هر فهرستی از سرشناسی و شهرت کافی برخوردار بود، می‌توانید در هریک از فهرست‌های مرتبط از وی یاد کنید. به‌عنوان مثال نام محمود دولت‌آبادی علاوه‌برآنکه می‌تواند در فهرست رمان‌نویسان شهیر ادبیات معاصر ایران جای گیرد، می‌تواند در فهرست نمایشنامه‌نویسان و فیلم‌نامه‌نویسان مطرح ایران نیز جای گیرد. پس ذکر نام این فرد که در هر دو فهرست از سرشناسی و سابقه کافی برخوردار است، توصیه می‌شود.
  • از ساختن فهرست‌هایی که می‌توان به‌جای آن‌ها از رده کمک گرفت، اجتناب کنید. این عمل دوباره‌کاری محسوب می‌شود و فهرست مذکور می‌تواند نامزد حذف یا حذف سریع شود. ما موظفیم در مواقعی یک فهرست را بسازیم که به هیچ‌وجه نتوان همان بازدهی مدنظر را از یک رده دریافت کرد. مانند استفاده از رده‌ها به‌منظور مقایسه کردن مطالب.

مثلاً فهرست برندگان جایزهٔ جلال در سال۱۳۹۷، فهرستی است که به‌خوبی می‌توان اسامی به‌کار رفته در آن را در قالب [[رده:برندگان جایزهٔ جلال در سال۱۳۹۷]] جای داد. پس ساخت فهرست ضرورت ندارد.

تبصره: گاهی ممکن است فهرست‌های ساخته شوند که کاربردی مشابه با رده‌ها دارد. مثل:فهرست منقدان آثار شاملو یا فهرست غزل‌سرایان پست‌مدرن ایران. در این نمونه‌ها ارزش اطلاعاتی این فهرست‌ها موجب می‌شود که در کنار وجود رده‌ها، فهرست‌هایی مشابه نیز ایجاد شوند. قطعاً تعداد این فهرست‌های استراتژیک و خاص در ویکی آنقدر کم است که می‌توان آن‌ها را در شمار استثنائات دانست؛ بااین‌حال برعهدهٔ کاربران است که در این نمونه‌های معدود و خاص نیز سعی کنند با رعایت اصل بهینه‌سازی و ذکر شاخصه‌های تفکیک‌کننده، تاحدامکان تفاوت‌های موجود بین افراد مذکور را ذکر کنند تا فهرست دستخوش همسانی با رده مشابه نشود.

نمونه‌هایی از فهرست‌های استاندارد

  1. تغییر_مسیر الگو:گسترش بخش

نحوهٔ برخورد با فهرست‌های نادرست

فهرست‌هایی که قوانین ویرایشی را نادیده گرفته باشند و اثبات‌پذیر نباشند و همچنین کاربردی همانند رده داشته‌باشند باید حذف شوند.