ویکی‌ادبیات:ابهام‌زدایی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌ادبیات
پرش به ناوبری پرش به جستجو
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{رهنمود|وا:از|وا:ابهام}}
{{رهنمود|ویکی‌ادبیات:از|ویکی‌ادبیات:ابهام}}


{{فهرست رهنمودها}}
{{فهرست رهنمودها}}
در ویکی‌ادبیات، ابهام‌زدایی فرایندی‌ است که در آن تعارض‌های عنوان مقاله‌ها -یعنی هنگامی که یک عبارت بر بیش از یک موضوع دلالت می‌کند- برطرف می‌شود. ابهام‌زدایی باعث می‌شود که یک عبارت بتواند گزینه‌ای طبیعی برای عنوان بیش از یک مقاله باشد. به‌بیان‌دیگر، از طریق ابهام‌زدایی مقاله‌های مختلف (در صفحه‌های مختلف) می‌توانند درواقع یک عنوان داشته باشند.
در ویکی‌ادبیات، ابهام‌زدایی فرایندی‌ است که در آن تعارض‌های عنوان مقاله‌ها -یعنی هنگامی که یک عبارت بر بیش از یک موضوع دلالت می‌کند- برطرف می‌شود. ابهام‌زدایی باعث می‌شود که یک عبارت بتواند گزینه‌ای طبیعی برای عنوان بیش از یک مقاله باشد. به‌بیان‌دیگر، از طریق ابهام‌زدایی مقاله‌های مختلف (در صفحه‌های مختلف) می‌توانند درواقع یک عنوان داشته باشند.


برای مثال، نام «بابل» می‌تواند بر چند چیز مختلف دلالت کند: یک شهر، یک فیلم، و یک تمدن. از آنجا که فقط یک صفحهٔ ویکی‌ادبیات می‌تواند عنوان «بابل» داشته باشد، باید از عنوان رفع ابهام شده برای موارد مذکور استفاده کرد. پس باید روشی وجود داشته باشد که هنگامی که عنوانِ دارای ابهام (در اینجا «بابل» خالی) از طریق جست‌وجو، پیوند یا مرور صفحات یاد می‌شود (یا به آن ارجاع داده می‌شود)، خواننده به مقالهٔ به‌خصوصِ درست هدایت شود. به این کار ''ابهام‌زدایی'' می‌گویند.
برای مثال، نام «بابل» می‌تواند بر چند چیز مختلف دلالت کند: یک شهر، یک فیلم، و یک تمدن. ازآنجاکه فقط یک صفحهٔ ویکی‌ادبیات می‌تواند عنوان «بابل» داشته باشد، باید از عنوان رفع ابهام شده برای موارد مذکور استفاده کرد. پس باید روشی وجود داشته باشد که هنگامی که عنوانِ دارای ابهام (در اینجا «بابل» خالی) از طریق جست‌وجو، پیوند یا مرور صفحات یاد می‌شود (یا به آن ارجاع داده می‌شود)، خواننده به مقالهٔ به‌خصوصِ درست هدایت شود. به این کار ''ابهام‌زدایی'' می‌گویند.


در ابهام‌زدایی سه جنبهٔ مهم را باید مدنظر داشت:
در ابهام‌زدایی سه جنبهٔ مهم را باید مدنظر داشت:
* نام‌گذاری نوشتارها به‌شکلی که هرکدام عنوانی منحصربه‌فرد داشته باشد. مثلاً سه نوشتار که هرکدام به‌طور معمول باید «بابل» نامیده می‌شدند، بابل (شهر)، تمدن بابل و بابل (فیلم) نامیده می‌شوند.
* نام‌گذاری نوشتارها به‌شکلی که هرکدام عنوانی منحصربه‌فرد داشته باشد. مثلاً سه نوشتار که هرکدام به‌طور معمول باید «بابل» نامیده می‌شدند، بابل (شهر)، تمدن بابل و بابل (فیلم) نامیده می‌شوند.
* پیوندها به‌عنوان‌های دارای ابهام را باید به نوشتار صحیح هدایت کرد. مثلاً اگر در یک نوشتار تاریخی، ویرایشگری به «بابل» پیوند دهد، این پیوند باید به «تمدن بابل» اصلاح شود.
* پیوندها به‌عنوان‌های دارای ابهام را باید به نوشتار صحیح هدایت کرد. مثلاً اگر در یک نوشتار تاریخی، ویرایشگری به «بابل» پیوند دهد، این پیوند باید به «تمدن بابل» اصلاح شود.
* باید اطمینان حاصل کرد که خواننده‌ای که با جست‌وجوی یک عبارت مشخص به‌دنبال موضوعی می‌گردد، به‌آسانی و به‌سرعت به آن می‌رسد، فارغ از اینکه آن موضوع چه باشد. مثلاً صفحهٔ [[بابل]] یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، نه یک مقاله، که کاربردهای مختلف «بابل» را فهرست می‌کند و به آن‌ها پیوند می‌دهد. البته، چنان‌که بعدتر توضیح داده خواهد شد، چنین نیست که برای عبارت‌های دارای ابهام همیشه به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیاز باشد.
* باید اطمینان حاصل کرد که خواننده‌ای که با جست‌وجوی یک عبارت مشخص به‌دنبال موضوعی می‌گردد، به‌آسانی و به‌سرعت به آن می‌رسد، فارغ از اینکه آن موضوع چه باشد. مثلاً صفحهٔ «بابل» یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، نه یک مقاله که کاربردهای مختلف «بابل» را فهرست می‌کند و به آن‌ها پیوند می‌دهد. البته، چنان‌که بعدتر توضیح داده خواهد شد، چنین نیست که برای عبارت‌های دارای ابهام همیشه به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیاز باشد.


این صفحه روش‌های اصولیِ پیاده‌کردن موارد یادشده را توضیح می‌دهد. برای جزئیات بیشتر دربارهٔ قالب صفحه‌های ابهام‌زدایی، [[ویکی‌ادبیات:شیوه‌نامه/صفحه‌های ابهام‌زدایی|شیوه‌نامه/صفحه‌های ابهام‌زدایی]] را ببینید. برای فشرده‌ای از رهنمودها [[ویکی‌ادبیات:بایدها و نبایدهای ابهام‌زدایی|بایدها و نبایدهای ابهام‌زدایی]] را ببینید.
این صفحه روش‌های اصولیِ پیاده‌کردن موارد یادشده را توضیح می‌دهد. برای جزئیات بیشتر دربارهٔ قالب صفحه‌های ابهام‌زدایی، [[ویکی‌ادبیات:شیوه‌نامه/صفحه‌های ابهام‌زدایی|شیوه‌نامه/صفحه‌های ابهام‌زدایی]] را ببینید. برای فشرده‌ای از رهنمودها [[ویکی‌ادبیات:بایدها و نبایدهای ابهام‌زدایی|بایدها و نبایدهای ابهام‌زدایی]] را ببینید.
خط ۱۸: خط ۱۷:


در مجموع سه روش برای ابهام‌زدایی وجود دارد که در مثال‌های زیر نشان داده می‌شوند:
در مجموع سه روش برای ابهام‌زدایی وجود دارد که در مثال‌های زیر نشان داده می‌شوند:
* صفحهٔ [[شیر]] صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست که فهرستی از تمام کاربردهای شیر را در خود دارد.
* صفحهٔ «شیر» صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست که فهرستی از تمام کاربردهای شیر را در خود دارد.
* صفحهٔ [[مو]] دربارهٔ یک کاربرد این کلمه است که '''موضوع اصلی''' یا '''کاربرد اصلی''' نامیده می‌شود. در این صفحه یک سرنویس [[مو (ابهام‌زدایی)]] را که شامل کاربردهای دیگر این کلمه است به خواننده نشان می‌دهد.
* صفحهٔ «مو» دربارهٔ یک کاربرد این کلمه است که '''موضوع اصلی''' یا '''کاربرد اصلی''' نامیده می‌شود. در این صفحه یک سرنویس «مو (ابهام‌زدایی)» را که شامل کاربردهای دیگر این کلمه است به خواننده نشان می‌دهد.
* صفحهٔ [[قوش]] دربارهٔ کاربرد اصلی‌ است و فقط یک کاربرد دیگر برای این کلمه وجود دارد. به این کاربرد دیگر، که ''[[قوش (فیلم)]]'' باشد، توسط یک سرنویس در صفحهٔ اصلی پیوند داده می‌شود و دیگر نیازی به صفحه‌ای جداگانه برای ابهام‌زدایی نیست.
* صفحهٔ «قوش» دربارهٔ کاربرد اصلی‌ است و فقط یک کاربرد دیگر برای این کلمه وجود دارد. به این کاربرد دیگر، که ''«قوش (فیلم)»'' باشد، توسط یک سرنویس در صفحهٔ اصلی پیوند داده می‌شود و دیگر نیازی به صفحه‌ای جداگانه برای ابهام‌زدایی نیست.


اینکه در یک مورد مشخص کدام‌یک از روش‌های فوق مورد استفاده قرار می‌گیرد در دو بخش بعدی توضیح داده می‌شود.
اینکه در یک مورد مشخص کدام‌یک از روش‌های فوق مورد استفاده قرار می‌گیرد در دو بخش بعدی توضیح داده می‌شود.


=== مقاله‌های دربرگیرندهٔ مفهومی وسیع ===
=== مقاله‌های دربرگیرندهٔ مفهومی وسیع ===
{{میان‌بر|وا:ازوسیع}}
اگر مفهوم اصلی عبارت موردنظر برای ابهام‌زدایی دربرگیرندهٔ معنایی وسیع باشد که قابلیت تبدیل شدن به یک نوشتار مستقل را دارد و نیز بخش قابل توجهی از پیوندهایی که باید در صفحهٔ ابهام‌زدایی فهرست شوند مثال‌ها یا زیرمجموعه‌هایی از آن مفهوم باشند، در این صورت صفحه‌ای با این عنوان باید نوشتاری در توضیح آن مفهوم باشد، نه صفحهٔ ابهام‌زدایی. هنگامی که کاربرد اصلی یک صفحه موضوعی عمومی باشد که بتواند خود به زیرموضوع‌هایی تقسیم شود از قبیل موضوع‌های تاریخی مانند «تاریخ ایران»، این عنوان جامع باید حاوی نوشتاری برای موضوع عمومی باشد، نه صفحهٔ ابهام‌زدایی. یک صفحهٔ ابهام‌زدایی نباید صرفاً به این دلیل ساخته شود که نوشتن نوشتاری برای موضوعی وسیع، انتزاعی یا کاملاً مفهومی دشوار است. وقتی موضوع «فلان» دارای معانی دیگری باشد که مثال یا زیرمجموعه‌هایی از آن نیستند، این موارد باید در «فلان (ابهام‌زدایی)» فهرست شوند.
اگر مفهوم اصلی عبارت موردنظر برای ابهام‌زدایی دربرگیرندهٔ معنایی وسیع باشد که قابلیت تبدیل شدن به یک نوشتار مستقل را دارد و نیز بخش قابل توجهی از پیوندهایی که باید در صفحهٔ ابهام‌زدایی فهرست شوند مثال‌ها یا زیرمجموعه‌هایی از آن مفهوم باشند، در این صورت صفحه‌ای با این عنوان باید نوشتاری در توضیح آن مفهوم باشد، نه صفحهٔ ابهام‌زدایی. هنگامی که کاربرد اصلی یک صفحه موضوعی عمومی باشد که بتواند خود به زیرموضوع‌هایی تقسیم شود از قبیل موضوع‌های تاریخی مانند [[تاریخ ایران]]، این عنوان جامع باید حاوی نوشتاری برای موضوع عمومی باشد، نه صفحهٔ ابهام‌زدایی. یک صفحهٔ ابهام‌زدایی نباید صرفاً به این دلیل ساخته شود که نوشتن نوشتاری برای موضوعی وسیع، انتزاعی یا کاملاً مفهومی دشوار است. وقتی موضوع «فلان» دارای معانی دیگری باشد که مثال یا زیرمجموعه‌هایی از آن نیستند، این موارد باید در «فلان (ابهام‌زدایی)» فهرست شوند.


به‌عنوان مثال:
به‌عنوان مثال:
* [[وزارت امور خارجه]] در نوشتار کشورهای مختلف یا نوشتارهای سیاسی ظاهر می‌شود و در همه مفهوم مشترکی دارد. در این صورت به‌جای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی با این عنوان و پیوند دادن به نوشتارهای مربوط به هر کشور، این صفحه باید حاوی مقاله‌ای در توضیح این وزارت به‌طورکلی و شباهت‌ها و تفاوت‌های مثال‌های مختلف آن باشد. نمونه‌های دیگر: [[دیوان عالی]] یا [[تأمین اجتماعی]].
* «وزارت امور خارجه» در نوشتار کشورهای مختلف یا نوشتارهای سیاسی ظاهر می‌شود و در همه مفهوم مشترکی دارد. در این صورت به‌جای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی با این عنوان و پیوند دادن به نوشتارهای مربوط به هر کشور، این صفحه باید حاوی مقاله‌ای در توضیح این وزارت به‌طورکلی و شباهت‌ها و تفاوت‌های مثال‌های مختلف آن باشد. نمونه‌های دیگر: «دیوان عالی» یا «تأمین اجتماعی».
* [[مایکروسافت لومیا]] به مدل‌های بسیار متنوعی از این گوشی همراه اشاره دارد. اینکه مدل‌های زیادی از یک سری تولید از یک تولیدکننده نام واحد (یا ترکیب واحدی از نام و شماره) دارند دلیلی برای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست. شباهت‌ها و تفاوت‌های بین این مدل‌ها می‌تواند و باید در صفحه‌ای که محصولات تولیدشده توسط تولیدکننده را معرفی می‌کند تشریح شود.
* «مایکروسافت لومیا» به مدل‌های بسیار متنوعی از این گوشی همراه اشاره دارد. اینکه مدل‌های زیادی از یک سری تولید از یک تولیدکننده نام واحد (یا ترکیب واحدی از نام و شماره) دارند دلیلی برای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست. شباهت‌ها و تفاوت‌های بین این مدل‌ها می‌تواند و باید در صفحه‌ای که محصولات تولیدشده توسط تولیدکننده را معرفی می‌کند تشریح شود.
* [[ورزش فوتبال]] ممکن است به یکی از چندین نوع ورزش مختلفی اشاره کند که وجه مشترک همگی لگد زدن به توپ است، مانند [[فوتبال آمریکایی]]، [[فوتبال استرالیایی]]، [[فوتبال گیلیک]] یا [[فوتبال]]. اگرچه واژهٔ «ورزش فوتبال» بسته به پس‌زمینهٔ متن می‌تواند برای هر یک از انواع فوتبال استفاده شود، تمامی این انواع دارای مشترکات و منشأ واحدی هستند که تاریخچه و تحول مفهوم کلی آن می‌تواند در «ورزش فوتبال» قرار گیرد.
* «ورزش فوتبال» ممکن است به یکی از چندین نوع ورزش مختلفی اشاره کند که وجه مشترک همگی لگد زدن به توپ است، مانند «فوتبال آمریکایی»، «فوتبال استرالیایی»، «فوتبال گیلیک» یا «فوتبال». اگرچه واژهٔ «ورزش فوتبال» بسته به پس‌زمینهٔ متن می‌تواند برای هر یک از انواع فوتبال استفاده شود، تمامی این انواع دارای مشترکات و منشأ واحدی هستند که تاریخچه و تحول مفهوم کلی آن می‌تواند در «ورزش فوتبال» قرار گیرد.


در نوشتن مقاله برای چنین موضوع‌هایی، توضیح معنای عبارت و تاریخچهٔ اینکه چطور این معنا شکل گرفته سودمند است. هرکدام از مثال‌های مفهوم اصلی باید در جایی از نوشتار -مثلاً در یک فهرست- مورد اشاره قرار بگیرند تا اطلاعاتی که قرار بود در صورت ساختن صفحهٔ ابهام‌زدایی ارایه شوند از دست نروند. از [[ویکی‌ادبیات:شیوۀ خلاصه‌نویسی]] برای گنجاندن اطلاعاتی دربارهٔ زیرموضوع‌ها در نوشتار اصلی استفاده کنید.
در نوشتن مقاله برای چنین موضوع‌هایی، توضیح معنای عبارت و تاریخچهٔ اینکه چطور این معنا شکل گرفته سودمند است. هرکدام از مثال‌های مفهوم اصلی باید در جایی از نوشتار -مثلاً در یک فهرست- اشاره شود تا اطلاعاتی که قرار بود در صورت ساختن صفحهٔ ابهام‌زدایی ارایه شوند از دست نروند. از [[ویکی‌ادبیات:شیوۀ خلاصه‌نویسی]] برای گنجاندن اطلاعاتی دربارهٔ زیرموضوع‌ها در نوشتار اصلی استفاده کنید.


=== عنوان دارای صرفاً یک کاربرد ===
=== عنوان دارای صرفاً یک کاربرد ===
{{میان‌بر|وا:تک|وا:تنها کاربرد}}
درصورتی‌که برای یک عنوان فقط یک کاربرد در ویکی‌ادبیات وجود دارد، آن کاربرد در آن عنوان قرار می‌گیرد و نباید عنوان را با پرانتز ابهام زدایی کرد. از پرانتز فقط برای ابهام زدایی در عنوان استفاده می‌شود، نه ارایه اطلاعات اضافه. مثلاً عنوان نوشتار «تاماگوکاکه گوهان» ممکن است ناآشنا باشد؛ اما مبهم نیست (چون نوشتار دیگری با این نام نداریم)، درنتیجه انتقال آن به مثلاً «تاماگوکاکه گوهان (غذا)» اشتباه است.
درصورتی‌که برای یک عنوان فقط یک کاربرد در ویکی‌ادبیات وجود دارد، آن کاربرد در آن عنوان قرار می‌گیرد و نباید عنوان را با پرانتز ابهام زدایی کرد. از پرانتز فقط برای ابهام زدایی در عنوان استفاده می‌شود، نه ارایه اطلاعات اضافه. مثلاً عنوان نوشتار [[تاماگوکاکه گوهان]] ممکن است ناآشنا باشد؛ اما مبهم نیست (چون نوشتار دیگری با این نام نداریم)، درنتیجه انتقال آن به مثلاً [[تاماگوکاکه گوهان (غذا)]] اشتباه است.


== آیا برای یک کلمه کاربرد اصلی وجود دارد؟ ==
== آیا برای یک کلمه کاربرد اصلی وجود دارد؟ ==
{{میان‌بر|وا:ازاصلی|وا:موضوع اصلی|وا:کاربرد اصلی}}
اگرچه یک کلمه، نام یا عبارت ممکن است به بیش از یک موضوع دلالت داشته باشد، گاهی یکی از این موضوعات '''کاربرد اصلی‌''' آن کلمه یا عبارت است. در این صورت کلمهٔ مدنظر باید عنوان نوشتاری برای این کاربرد اصلی باشد (یا در مواردی با تغییر مسیر به کاربرد اصلی منتهی شود). اگر دربارۀ یک عبارت کاربرد اصلی وجود ندارد، این عبارت باید خود تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی شود (یا باید به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی که در آن بیش از یک عبارت ابهام‌زدایی شده‌است تغییر مسیر یابد). چنان‌که اشاره شد، کاربرد اصلی ممکن است نوشتاری با مفهوم وسیع باشد.
اگرچه یک کلمه، نام یا عبارت ممکن است به بیش از یک موضوع دلالت داشته باشد، گاهی یکی از این موضوعات '''کاربرد اصلی‌''' آن کلمه یا عبارت است. در این صورت کلمهٔ مدنظر باید عنوان نوشتاری برای این کاربرد اصلی باشد (یا در مواردی با تغییر مسیر به کاربرد اصلی منتهی شود). اگر دربارۀ یک عبارت کاربرد اصلی وجود ندارد، این عبارت باید خود تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی شود (یا باید به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی که در آن بیش از یک عبارت ابهام‌زدایی شده‌است تغییر مسیر یابد). چنان‌که اشاره شد، کاربرد اصلی ممکن است نوشتاری با مفهوم وسیع باشد.


از خودتان بپرسید: وقتی که خواننده‌ای عبارت مدنظرش را در جعبهٔ جست‌وجوی ویکی‌ادبیات وارد می‌کند و دکمهٔ برو را می‌فشارد، کدام مقاله بیشترین احتمال را دارد که مدنظرش باشد. برای مثال وقتی کسی لغت [[بهار]] را جست‌وجو می‌کند، احتمال اینکه او درپی فصل بهار باشد بیشتر است یا محمدتقی بهار، یا شهر بهار در همدان. اگر احتمال بالایی وجود دارد که یکی از این کاربردها مدنظر خواننده باشد، این کاربردِ بهار کاربرد اصلی‌ است. نمونهٔ دیگر: خواننده‌ای که «مو» را جست‌وجو می‌کند، بسیار محتمل‌تر است که به‌دنبال مو به‌عنوان عضوی از بدن باشد تا شهری با نام [[مو (آوری)|مو]] در بورکینافاسو. درنتیجه [[مو]] عنوان اصلی‌ است و آن شهر به‌علاوهٔ کاربردهای دیگر «مو» در [[مو (ابهام‌زدایی)]] فهرست می‌شوند.
از خودتان بپرسید: وقتی که خواننده‌ای عبارت مدنظرش را در جعبهٔ جست‌وجوی ویکی‌ادبیات وارد می‌کند و دکمهٔ برو را می‌فشارد، کدام مقاله بیشترین احتمال را دارد که مدنظرش باشد. برای مثال وقتی کسی لغت «بهار» را جست‌وجو می‌کند، احتمال اینکه او درپی فصل بهار باشد بیشتر است یا محمدتقی بهار، یا شهر بهار در همدان. اگر احتمال بالایی وجود دارد که یکی از این کاربردها مدنظر خواننده باشد، این کاربردِ بهار کاربرد اصلی‌ است. نمونهٔ دیگر: خواننده‌ای که «مو» را جست‌وجو می‌کند، بسیار محتمل‌تر است که به‌دنبال مو به‌عنوان عضوی از بدن باشد تا شهری با نام «مو (آوری)|مو» در بورکینافاسو. درنتیجه «مو» عنوان اصلی‌ است و آن شهر به‌علاوهٔ کاربردهای دیگر «مو» در «مو (ابهام‌زدایی)» فهرست می‌شوند.


معیار واحدی برای تعریف کاربرد اصلی وجود ندارد. با وجود این دو شاخص اصلی که معمولاً برای تعیین کاربرد اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند از این قرارند:
معیار واحدی برای تعریف کاربرد اصلی وجود ندارد. با وجود این دو شاخص اصلی که معمولاً برای تعیین کاربرد اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند از این قرارند:
خط ۵۵: خط ۵۱:
* تعداد پیوند گرفتن یک عنوان با استفاده از [[:ویژه:Whatlinkshere|پیوندها به این صفحه]]
* تعداد پیوند گرفتن یک عنوان با استفاده از [[:ویژه:Whatlinkshere|پیوندها به این صفحه]]
* استفاده از [http://stats.grok.se/ article traffic statistics] یا [//tools.wmflabs.org/wikiviewstats/ Wiki ViewStats traffic statistics]
* استفاده از [http://stats.grok.se/ article traffic statistics] یا [//tools.wmflabs.org/wikiviewstats/ Wiki ViewStats traffic statistics]
* کاربرد در [[ویکی‌ادبیات:منابع معتبر|منابع معتبر]] با جست‌وجو در [[گوگل]] scholar, news, web، یا book (نکته: برای حذف اثر [[کوکی اچ‌تی‌تی‌پی|کوکی‌های]] رایانهٔ خود بر نتایج گوگل، pws=۰& را به جست‌وجو اضافه کنید)
* کاربرد در [[ویکی‌ادبیات:منابع معتبر|منابع معتبر]] با جست‌وجو در گوگل scholar, news, web، یا book (نکته: برای حذف اثر «کوکی اچ‌تی‌تی‌پی یا کوکی‌های» رایانهٔ خود بر نتایج گوگل، pws=۰& را به جست‌وجو اضافه کنید)


=== تغییر مسیر دادن به‌عنوان اصلی ===
=== تغییر مسیر دادن به‌عنوان اصلی ===
{{میان‌بر|وا:ازتم}}
گاه ممکن است آن عنوان کاربرد اصلی‌ که عنوان ابهام‌دار بر آن دلالت می‌کند با خود عنوان دارای ابهام یکسان نباشد. از حالت‌هایی که ممکن است این اتفاق در آن رخ دهد هنگامی است که دو یا چند عبارت داشته باشیم که همگی برای یک موضوع خاص عنوان اصلی باشند یا مقاله‌ای داشته باشیم که گسترهٔ وسیع‌تری از موضوعات را دربربگیرد یا برای رعایت [[ویکی‌ادبیات:قواعد نام‌گذاری|قواعد نام‌گذاری]] از یک عنوان متفاوت استفاده شده باشد. در چنین حالت‌هایی عنوان دارای ابهام را به‌عنوان اصلی (یا بخش مشخصی از آن) [[ویکی‌ادبیات:تغییرمسیر|تغییرمسیر]] می‌دهند. باید توجه داشت اینکه عنوان مقصد با عنوان ابهام‌دار متفاوت است به‌تنهایی دربارۀ اصلی بودن یا نبودن آن تعیین‌کننده نیست؛ مثلاً:
گاه ممکن است آن عنوان کاربرد اصلی‌ که عنوان ابهام‌دار بر آن دلالت می‌کند با خود عنوان دارای ابهام یکسان نباشد. از حالت‌هایی که ممکن است این اتفاق در آن رخ دهد هنگامی است که دو یا چند عبارت داشته باشیم که همگی برای یک موضوع خاص عنوان اصلی باشند یا مقاله‌ای داشته باشیم که گسترهٔ وسیع‌تری از موضوعات را دربربگیرد یا برای رعایت [[ویکی‌ادبیات:قواعد نام‌گذاری|قواعد نام‌گذاری]] از یک عنوان متفاوت استفاده شده باشد. در چنین حالت‌هایی عنوان دارای ابهام را به‌عنوان اصلی (یا بخش مشخصی از آن) [[ویکی‌ادبیات:تغییرمسیر|تغییرمسیر]] می‌دهند. باید توجه داشت اینکه عنوان مقصد با عنوان ابهام‌دار متفاوت است به‌تنهایی دربارۀ اصلی بودن یا نبودن آن تعیین‌کننده نیست؛ مثلاً:
* آن عنوان اصلی‌ که خوانندگان با جست‌وجوی «اینشتین» به‌دنبال یافتن آن هستند، [[جلال آل‌احمد]] است. به‌همین‌دلیل [[آل‌جلال]] به [[جلال آل‌احمد]] تغییر مسیر داده شده‌ است؛ اما «آل‌جلال» بر موضوعات دیگری نیز دلالت دارد که در [[آل‌جلال (ابهام‌زدایی)]] فهرست شده‌اند. در بالای مقالهٔ [[جلال آل‌احمد]] با استفاده از یک سرنویس به این صفحهٔ ابهام‌زدایی پیوند داده شده‌ است.
* آن عنوان اصلی‌ که خوانندگان با جست‌وجوی «اینشتین» به‌دنبال یافتن آن هستند، [[جلال آل‌احمد]] است. به‌همین‌دلیل [[آل‌جلال]] به [[جلال آل‌احمد]] تغییر مسیر داده شده‌ است؛ اما «آل‌جلال» بر موضوعات دیگری نیز دلالت دارد که در [[آل‌جلال (ابهام‌زدایی)]] فهرست شده‌اند. در بالای مقالهٔ [[جلال آل‌احمد]] با استفاده از یک سرنویس به این صفحهٔ ابهام‌زدایی پیوند داده شده‌ است.
* برای عبارت «دماغ»، مفهوم «بینی» کاربرد اصلی محسوب می‌شود، درنتیجه [[دماغ]] به [[بینی]] تغییر مسیر داده شده‌ است. حال اینکه روستایی هم با عنوان «دماغ» وجود دارد باعث نمی‌شود که این روستا کاربرد اصلی باشد. درنتیجه نوشتار «بینی» همچنان کاربرد اصلی برای «دماغ» باقی می‌ماند، روستای دماغ با پرانتز ابهام‌زدایی می‌شود ([[دماغ (گنبد کاووس)]]) و در بالای صفحهٔ بینی به این نوشتار پیوند داده می‌شود.
* برای عبارت «دماغ»، مفهوم «بینی» کاربرد اصلی محسوب می‌شود، درنتیجه «دماغ» به «بینی» تغییر مسیر داده شده‌ است. حال اینکه روستایی هم با عنوان «دماغ» وجود دارد باعث نمی‌شود که این روستا کاربرد اصلی باشد. درنتیجه نوشتار «بینی» همچنان کاربرد اصلی برای «دماغ» باقی می‌ماند، روستای دماغ با پرانتز ابهام‌زدایی می‌شود («دماغ (گنبد کاووس)») و در بالای صفحهٔ بینی به این نوشتار پیوند داده می‌شود.


گاهی تصمیم گرفته می‌شود که عنوانی که پیش‌تر دارای عبارت داخل پرانتز برای ابهام‌زدایی بوده، مثل [[ویلا (ساختمان)]]، به‌عنوان اصلی بدون پرانتز منتقل شود. پس از چنین انتقالی، به‌منظور تمایز تغییر مسیرهای حاصل از ابهام‌زدایی نالازم، می‌توان الگوی {{الگو|تغییرمسیر حاصل از ابهام‌زدایی نالازم}} را به صفحهٔ با عنوان ابهام‌زدایی شده که حالا حاوی تغییر مسیر است افزود. دربارۀ مثال بالا، محتوای صفحهٔ تغییر مسیر را باید چنین قرار داد:
گاهی تصمیم گرفته می‌شود که عنوانی که پیش‌تر دارای عبارت داخل پرانتز برای ابهام‌زدایی بوده، مثل «ویلا (ساختمان)»، به‌عنوان اصلی بدون پرانتز منتقل شود. پس از چنین انتقالی، به‌منظور تمایز تغییر مسیرهای حاصل از ابهام‌زدایی نالازم، می‌توان الگوی {{الگو|تغییرمسیر حاصل از ابهام‌زدایی نالازم}} را به صفحهٔ با عنوان ابهام‌زدایی شده که حالا حاوی تغییر مسیر است افزود. دربارۀ مثال بالا، محتوای صفحهٔ تغییر مسیر را باید چنین قرار داد:


:<code><nowiki>#تغییر مسیر [[ویلا]]
:<code><nowiki>#تغییر مسیر [[ویلا]]
خط ۶۹: خط ۶۴:


== صفحهٔ ابهام‌زدایی یا سرنویس؟ ==
== صفحهٔ ابهام‌زدایی یا سرنویس؟ ==
{{میان‌بر|وا:از۲}}
{{سرنویس|برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ سرنویس، بخش [[#سرنویس|سرنویس]] را در پایین ببینید.}}
{{سرنویس|برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ سرنویس، بخش [[#سرنویس|سرنویس]] را در پایین ببینید.}}
{{سرنویس|برای قواعد نام‌گذاری صفحه‌های ابهام‌زدایی و یک‌کاسه کردن عبارت‌های مشابه در یک صفحهٔ واحد، بخش [[#صفحۀ ابهام‌زدایی|صفحۀ ابهام‌زدایی]] را در پایین ببینید.}}
{{سرنویس|برای قواعد نام‌گذاری صفحه‌های ابهام‌زدایی و یک‌کاسه کردن عبارت‌های مشابه در یک صفحهٔ واحد، بخش [[#صفحۀ ابهام‌زدایی|صفحۀ ابهام‌زدایی]] را در پایین ببینید.}}
خط ۷۹: خط ۷۳:


اگر فقط دو موضوع برای یک عبارت درج شده باشد؛ ولی هیچ‌یک بر دیگری اولویت نداشته باشد و نمی‌توان هیچ‌کدام را کاربرد اصلی قرار داد، باید برای آن عبارت یک صفحهٔ ابهام‌زدایی ساخت و برای هر دو موضوع با پرانتز ابهام‌زدایی کرد.
اگر فقط دو موضوع برای یک عبارت درج شده باشد؛ ولی هیچ‌یک بر دیگری اولویت نداشته باشد و نمی‌توان هیچ‌کدام را کاربرد اصلی قرار داد، باید برای آن عبارت یک صفحهٔ ابهام‌زدایی ساخت و برای هر دو موضوع با پرانتز ابهام‌زدایی کرد.
مثلاً [[قریب‌آباد]] صفحهٔ ابهام‌زدایی برای دو روستاست که هیچ‌یک بر دیگری ارجحیت ندارد:
مثلاً «قریب‌آباد» صفحهٔ ابهام‌زدایی برای دو روستاست که هیچ‌یک بر دیگری ارجحیت ندارد:


{{quotation|'''قریب‌آباد ''' ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
{{quotation|'''قریب‌آباد ''' ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
* [[قریب‌آباد (علی‌آباد)]] روستایی از توابع بخش کمالان شهرستان علی‌آباد در استان گلستان
* «قریب‌آباد (علی‌آباد)» روستایی از توابع بخش کمالان شهرستان علی‌آباد در استان گلستان
* [[قریب‌آباد (کوهرنگ)]] روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری}}
* «قریب‌آباد (کوهرنگ)» روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری}}


== نام‌گذاری مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته ==
== نام‌گذاری مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته ==
{{میان‌بر|وا:ازنام}}
{{قواعد نام‌گذاری}}
{{قواعد نام‌گذاری}}
برای رفع ابهام از مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته با استفاده از یک عنوان غیرمبهم، چند راه پیش‌روست:
برای رفع ابهام از مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته با استفاده از یک عنوان غیرمبهم، چند راه پیش‌روست:
# '''ابهام‌زدایی طبیعی''': هنگامی از این روش استفاده می‌شود که عبارت جایگزینی باشد (مثل «کبد» و «جگر» برای تمایز [[کبد چرب]] و [[جگر چرب]]) یا عبارت دارای پسوند یا پیشوندی وجود داشته باشد (مثل [[زبان اسپانیایی]] به‌جای [[اسپانیایی]]) که غیرمبهم، رایج و واضح باشد.
# '''ابهام‌زدایی طبیعی''': هنگامی از این روش استفاده می‌شود که عبارت جایگزینی باشد (مثل «کبد» و «جگر» برای تمایز «کبد چرب» و «جگر چرب») یا عبارت دارای پسوند یا پیشوندی وجود داشته باشد (مثل «زبان اسپانیایی» به‌جای «اسپانیایی») که غیرمبهم، رایج و واضح باشد.
# '''ابهام‌زدایی با پرانتز''': یک کلمه یا عبارت ابهام‌زدا می‌تواند داخل پرانتز به عبارت دارای ابهام اضافه شود. عبارت یا کلمهٔ داخل پرانتز باید:
# '''ابهام‌زدایی با پرانتز''': یک کلمه یا عبارت ابهام‌زدا می‌تواند داخل پرانتز به عبارت دارای ابهام اضافه شود. عبارت یا کلمهٔ داخل پرانتز باید:
#* یک دسته‌بندی عمومی باشد که موضوع را دربرمی‌گیرد (تا جای ممکن باید از کاربرد [[اسم علم|اسم خاص]] خودداری کرد)، مثل [[مشتری (سیاره)]] یا [[باز (پرنده)]] یا
#* یک دسته‌بندی عمومی باشد که موضوع را دربرمی‌گیرد (تا جای ممکن باید از کاربرد «اسم علم یااسم خاص» خودداری کرد)، مثل «مشتری (سیاره)» یا «باز (پرنده)» یا
#* رشته یا زمینهٔ مورد استفادهٔ موضوع باشد، مثل [[قطر (هندسه)]] یا [[کشش (اقتصاد)]] یا
#* رشته یا زمینهٔ مورد استفادهٔ موضوع باشد، مثل «قطر (هندسه)» یا «کشش (اقتصاد)» یا
#* ندرتاً صفتی در توضیح عنوان باشد؛ ولی معمولاً بهتر است که در چنین  از پرانتز استفاده نشود. {{نیازمند نمونه}}
#* ندرتاً صفتی در توضیح عنوان باشد؛ ولی معمولاً بهتر است که در چنین  از پرانتز استفاده نشود. {{نیازمند نمونه}}


برای ابهام‌زدایی از مکان‌های جغرافیایی در ویکی‌پدیای فارسی از پرانتز (و نه کاما «،») استفاده می‌کنیم.
برای ابهام‌زدایی از مکان‌های جغرافیایی در ویکی‌پدیای فارسی از پرانتز (و نه کاما «،») استفاده می‌کنیم.


معمولاً ابهام‌زدایی طبیعی بر ابهام‌زدایی با پرانتز ارجح است. به‌جای «بینالود (کوه)» بهتر است از [[کوه بینالود]] یا به‌جای [[خزانه (ایستگاه مترو)]] از [[ایستگاه متروی خزانه]] استفاده شود. درصورتی‌که ابهام‌زدایی طبیعی ممکن نباشد، باید از ابهام‌زدایی با پرانتز استفاده کرد. اگر چندین انتخاب برای ابهام‌زدایی با پرانتز وجود داشته باشد باید داخل پرانتز از عبارتی استفاده شود که در دیگر نمونه‌های مربوط به همان زمینه -در صورت وجود- استفاده شده‌ است. در غیر این صورت، ساده‌ترین شکل ابهام‌زدایی را انتخاب کنید. مثلاً به‌جای «موز (شخصیت اسطوره‌ای)»، [[موز (اسطوره)]] را بسازید.
معمولاً ابهام‌زدایی طبیعی بر ابهام‌زدایی با پرانتز ارجح است. به‌جای «بینالود (کوه)» بهتر است از «کوه بینالود» یا به‌جای «خزانه (ایستگاه مترو)» از «ایستگاه متروی خزانه» استفاده شود. درصورتی‌که ابهام‌زدایی طبیعی ممکن نباشد، باید از ابهام‌زدایی با پرانتز استفاده کرد. اگر چندین انتخاب برای ابهام‌زدایی با پرانتز وجود داشته باشد باید داخل پرانتز از عبارتی استفاده شود که در دیگر نمونه‌های مربوط به همان زمینه -در صورت وجود- استفاده شده‌ است. در غیر این صورت، ساده‌ترین شکل ابهام‌زدایی را انتخاب کنید. مثلاً به‌جای «موز (شخصیت اسطوره‌ای)»، «موز (اسطوره)» را بسازید.


در نمونه‌های نادری که دو عنوان در عبارت ابهام‌زدای داخل پرانتز هم اشتراک داشته باشند، باید برای تمایز این دو عنوان عبارت دیگری به‌عنوان هریک افزود. مثلاً زبان به [[دراکولا (فیلم ۱۹۳۱ اسپانیایی‌زبان)]] و [[دراکولا (فیلم ۱۹۳۱ انگلیسی‌زبان)]] یا نام کارگردان به [[مسافر (فیلم ۱۳۵۳ جلال مهربان)]] و [[مسافر (فیلم ۱۳۵۳ عباس کیارستمی)]].
در نمونه‌های نادری که دو عنوان در عبارت ابهام‌زدای داخل پرانتز هم اشتراک داشته باشند، باید برای تمایز این دو عنوان عبارت دیگری به‌عنوان هریک افزود. مثلاً زبان به «دراکولا (فیلم ۱۹۳۱ اسپانیایی‌زبان)» و «دراکولا (فیلم ۱۹۳۱ انگلیسی‌زبان)» یا نام کارگردان به «مسافر (فیلم ۱۳۵۳ جلال مهربان)» و «مسافر (فیلم ۱۳۵۳ عباس کیارستمی)».


قواعد نام‌گذاری برای زمینه‌های مختلف در جعبهٔ سمت چپ فهرست شده‌اند. این قواعد معمولاً شامل راهنمایی‌های همراه با جزئیات برای نام‌گذاری متمایز نوشتارهاست.
قواعد نام‌گذاری برای زمینه‌های مختلف در جعبهٔ سمت چپ فهرست شده‌اند. این قواعد معمولاً شامل راهنمایی‌های همراه با جزئیات برای نام‌گذاری متمایز نوشتارهاست.


== سرنویس ==
== سرنویس ==
{{میان‌بر|وا:ازسر}}
{{اصلی|ویکی‌ادبیات:سرنویس}}
{{اصلی|ویکی‌ادبیات:سرنویس}}
خواننده‌ای که به‌دنبال عبارتی دارای ابهام می‌گردد ممکن است به نوشتار مورد نظر خود نرسد. درنتیجه هر نوشتاری با عنوان دارای ابهام باید با سرنویسی که در بالای صفحه قرار داده می‌شود به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یا نوشتاری دیگر پیوند دهد. برای این کار از یک یا چند الگوی معرفی شده در زیر استفاده می‌شود.
خواننده‌ای که به‌دنبال عبارتی دارای ابهام می‌گردد ممکن است به نوشتار مورد نظر خود نرسد. درنتیجه هر نوشتاری با عنوان دارای ابهام باید با سرنویسی که در بالای صفحه قرار داده می‌شود به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یا نوشتاری دیگر پیوند دهد. برای این کار از یک یا چند الگوی معرفی شده در زیر استفاده می‌شود.
خط ۱۱۵: خط ۱۰۷:
* می‌نویسیم {{الگوب|درباره|استفادهٔ یکم|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}} تا داشته باشیم:
* می‌نویسیم {{الگوب|درباره|استفادهٔ یکم|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}} تا داشته باشیم:
{{درباره|استفادهٔ یکم|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}}
{{درباره|استفادهٔ یکم|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}}
مثلاً با نوشتن {{الگوب|درباره|فیلم آمریکایی راننده تاکسی|فیلم ایرانی راننده تاکسی|راننده تاکسی (فیلم ۱۳۸۵)}} در صفحهٔ [[راننده تاکسی]] داریم:
مثلاً با نوشتن {{الگوب|درباره|فیلم آمریکایی راننده تاکسی|فیلم ایرانی راننده تاکسی|راننده تاکسی (فیلم ۱۳۸۵)}} در صفحهٔ «راننده تاکسی» داریم:
{{quotation|{{درباره|فیلم آمریکایی راننده تاکسی|فیلم ایرانی راننده تاکسی|راننده تاکسی (فیلم ۱۳۸۵)}}}}
{{quotation|{{درباره|فیلم آمریکایی راننده تاکسی|فیلم ایرانی راننده تاکسی|راننده تاکسی (فیلم ۱۳۸۵)}}}}
* می‌نویسیم {{الگوب|برای|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}} تا داشته باشیم:
* می‌نویسیم {{الگوب|برای|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}} تا داشته باشیم:
خط ۱۳۱: خط ۱۲۳:
* می‌نویسیم {{الگوب|دیگر کاربردها}} تا داشته باشیم:
* می‌نویسیم {{الگوب|دیگر کاربردها}} تا داشته باشیم:
{{کاربردهای دیگر|نام صفحه (ابهام‌زدایی)}}
{{کاربردهای دیگر|نام صفحه (ابهام‌زدایی)}}
مثلاً با نوشتن {{الگوب|دیگر کاربردها}} در صفحهٔ [[پر]] داریم:
مثلاً با نوشتن {{الگوب|دیگر کاربردها}} در صفحهٔ «پر» داریم:
{{quotation|{{کاربردهای دیگر|پر (ابهام‌زدایی)}}}}
{{quotation|{{کاربردهای دیگر|پر (ابهام‌زدایی)}}}}
یا اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی مدنظر نام صفحهٔ فعلی به‌علاوهٔ (ابهام‌زدایی) نیست، می‌نویسیم {{الگوب|دیگر کاربردها|موضوع}} تا داشته باشیم:
یا اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی مدنظر نام صفحهٔ فعلی به‌علاوهٔ (ابهام‌زدایی) نیست، می‌نویسیم {{الگوب|دیگر کاربردها|موضوع}} تا داشته باشیم:
خط ۱۳۸: خط ۱۳۰:
{{quotation|{{کاربردهای دیگر|چشمان سیاه}}}}
{{quotation|{{کاربردهای دیگر|چشمان سیاه}}}}


'''هنگامی که عنوان اصلی به صفحه‌ای دیگر تغییر مسیر داده شده باشد:'''
'''هنگامی‌که عنوان اصلی به صفحه‌ای دیگر تغییر مسیر داده شده باشد:'''
* اگر فقط یک عنوان دوم دیگر وجود داشته باشد، می‌نویسیم {{الگوب|تغییرمسیر|نام صفحه|موضوع ۲|مقاله ۲}} تا داشته باشیم:
* اگر فقط یک عنوان دوم دیگر مطرح باشد، می‌نویسیم {{الگوب|تغییرمسیر|نام صفحه|موضوع ۲|مقاله ۲}} تا:
{{تغییرمسیر|نام صفحه|موضوع ۲|مقاله ۲}}
{{تغییر مسیر|نام صفحه|موضوع ۲|مقاله ۲}} ایجاد شود.
مثلاً با نوشتن {{الگوب|تغییرمسیر|قصه‌های مجید|سریالی با این نام|قصه‌های مجید (سریال)}} در صفحهٔ [[قصه‌های مجید]] داریم:
مثلاً با نوشتن {{الگوب|تغییر مسیر|قصه‌های مجید|سریالی با این نام|قصه‌های مجید (سریال)}} در صفحهٔ [[قصه‌های مجید]] داریم:
{{quotation|{{تغییرمسیر|قصه‌های مجید|سریالی با این نام|قصه‌های مجید (سریال)}}}}
{{quotation|{{تغییر مسیر|قصه‌های مجید|سریالی با این نام|قصه‌های مجید (سریال)}}}}
* اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی وجود داشته باشد، می‌نویسیم {{الگوب|تغییرمسیر|نام صفحه}} تا داشته باشیم:
* اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی وجود داشته باشد، می‌نویسیم {{الگوب|تغییر مسیر|نام صفحه}} تا ایجاد شود:
{{تغییرمسیر|نام صفحه}}
{{تغییر مسیر|نام صفحه}}
مثلاً با نوشتن {{الگوب|تغییرمسیر|یلدا}} در صفحهٔ [[شب یلدا]] داریم:
مثلاً با نوشتن {{الگوب|تغییر مسیر|یلدا}} در صفحهٔ «شب یلدا» داریم:
{{quotation|{{تغییرمسیر|یلدا}}}}
{{quotation|{{تغییر مسیر|یلدا}}}}


=== راهنمای استفاده ===
=== راهنمای استفاده ===
{{میان‌بر|وا:ازرا}}
* در صفحه‌هایی که عنوان آن‌ها (به‌طور طبیعی یا با پرانتز) به‌خوبی رفع ابهام شده‌ است نیازی به استفاده از سرنویس پیوند به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست.
* در صفحه‌هایی که عنوان آن‌ها (به‌طور طبیعی یا با پرانتز) به‌خوبی رفع ابهام شده‌ است نیازی به استفاده از سرنویس پیوند به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست.
مثلاً [[افسانه (اثر برجستۀ نیما یوشیج)]] به وضوح دربارهٔ کاربردی مشخص از واژهٔ «افسانه» است، نه هیچ‌یک از مطالبی که در [[افسانه]] فهرست شده‌اند، درنتیجه نیازی به سرنویس دیگر کاربردها ندارد. خواننده‌ای که به‌دنبال کاربرد دیگری از «افسانه» باشد می‌تواند از جعبهٔ جست‌وجو استفاده کند.
مثلاً [[افسانه (اثر برجستۀ نیما یوشیج)]] به وضوح دربارهٔ کاربردی مشخص از واژهٔ «افسانه» است، نه هیچ‌یک از مطالبی که در [[افسانه]] فهرست شده‌اند، درنتیجه نیازی به سرنویس دیگر کاربردها ندارد. خواننده‌ای که به‌دنبال کاربرد دیگری از «افسانه» باشد می‌تواند از جعبهٔ جست‌وجو استفاده کند.
خط ۱۵۷: خط ۱۴۸:


== صفحه ابهام‌زدایی ==
== صفحه ابهام‌زدایی ==
{{میان‌بر|وا:ازصاز}}
 


=== یک‌کاسه کردن عبارت‌های مشابه در صفحهٔ ابهام‌زدایی ===
=== یک‌کاسه کردن عبارت‌های مشابه در صفحهٔ ابهام‌زدایی ===
یک صفحهٔ ابهام‌زدایی می‌تواند برای رفع ابهام چند عبارت مشابه استفاده شود. عبارت‌هایی که می‌توانند به این طریق یک‌کاسه شوند از این قرارند:
یک صفحهٔ ابهام‌زدایی می‌تواند برای رفع ابهام چند عبارت مشابه استفاده شود. عبارت‌هایی که می‌توانند به این طریق یک‌کاسه شوند از این قرارند:
* مفرد، جمع یا مضاف‌الیه‌های مرتبط. مثلاً کاربردهای مختلف «چشمان سیاه» و «چشم‌های سیاه» در [[چشمان سیاه]] فهرست شده‌اند.
* مفرد، جمع یا مضاف‌الیه‌های مرتبط. مثلاً کاربردهای مختلف «چشمان سیاه» و «چشم‌های سیاه» در «چشمان سیاه» فهرست شده‌اند.
* املاهای مختلف یک نام یا کلمه. مثلاً در [[چاوشی (ابهام‌زدایی)]]، [[چاووشی]] و [[هاشم چاووشی]] هم فهرست شده‌اند.
* املاهای مختلف یک نام یا کلمه. مثلاً در «چاوشی (ابهام‌زدایی)»، «چاووشی» و «هاشم چاووشی» هم فهرست شده‌اند.


در صورتی که یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یک‌کاسه شده خیلی طولانی شود شاید بهتر باشد یکسان‌ها را در صفحه‌های ابهام‌زدایی مختلف فهرست کرد.
در صورتی که یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یک‌کاسه شده خیلی طولانی شود شاید بهتر باشد یکسان‌ها را در صفحه‌های ابهام‌زدایی مختلف فهرست کرد.


هنگامی که یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یک‌کاسه شده ساخته می‌شود، باید از صفحه‌هایی که به نمونه‌های فهرست‌شده در صفحهٔ ابهام‌زدایی نزدیک‌اند و ممکن است برای رسیدن به آن نوشتارها خواننده به جست‌وجوی آن‌ها بپردازد توسط سرنویس یا تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی پیوند داد؛ مثلاً در [[چشم‌های سیاه]] و [[چشم سیاه]] توسط سرنویس به [[چشمان سیاه]] پیوند داده شده‌است؛ [[چشمان سیاه (فیلم)]] نیز به [[چشمان سیاه]] تغییر مسیر دارد.
هنگامی که یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یک‌کاسه شده ساخته می‌شود، باید از صفحه‌هایی که به نمونه‌های فهرست‌شده در صفحهٔ ابهام‌زدایی نزدیک‌اند و ممکن است برای رسیدن به آن نوشتارها خواننده به جست‌وجوی آن‌ها بپردازد توسط سرنویس یا تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی پیوند داد؛ مثلاً در «چشم‌های سیاه» و «چشم سیاه» توسط سرنویس به «چشمان سیاه» پیوند داده شده‌است؛ «چشمان سیاه (فیلم)» نیز به «چشمان سیاه» تغییر مسیر دارد.


=== نام‌گذاری صفحه ابهام‌زدایی ===
=== نام‌گذاری صفحه ابهام‌زدایی ===
{{میان‌بر|وا:ازنامصاز}}
{{همچنین ببینید|ویکی‌ادبیات:قواعد نام‌گذاری}}
{{همچنین ببینید|ویکی‌ادبیات:قواعد نام‌گذاری}}
اگر یک عبارت ابهام‌دار کاربرد اصلی نداشت، خودِ عبارت دارای ابهام نام صفحهٔ ابهام‌زدایی قرار می‌گیرد، مثل [[جرم]]. در صورتی که کاربرد اصلی وجود داشته باشد، '''(ابهام‌زدایی)''' به عبارت ابهام‌دار اضافه می‌شود، مثل [[ناهید (ابهام‌زدایی)]].
اگر یک عبارت ابهام‌دار کاربرد اصلی نداشت، خودِ عبارت دارای ابهام نام صفحهٔ ابهام‌زدایی قرار می‌گیرد، مثل «جرم». در صورتی که کاربرد اصلی وجود داشته باشد، '''(ابهام‌زدایی)''' به عبارت ابهام‌دار اضافه می‌شود، مثل [[ناهید (ابهام‌زدایی)]].
اگر یک صفحهٔ ابهام‌زدایی از یک‌کاسه کردن چندین عبارت به‌وجود آمده باشد، یکی از این عبارت‌ها باید برای عنوان صفحه انتخاب شود. این انتخاب باید با رعایت نکات زیر باشد:
اگر یک صفحهٔ ابهام‌زدایی از یک‌کاسه کردن چندین عبارت به‌وجود آمده باشد، یکی از این عبارت‌ها باید برای عنوان صفحه انتخاب شود. این انتخاب باید با رعایت نکات زیر باشد:
* اسم مفرد بر جمع ترجیح دارد.
* اسم مفرد بر جمع ترجیح دارد.
* املایی که نمایندهٔ بیشترین مدخل‌های فهرست‌ شده در صفحه باشد ارجح است.
* املایی که نمایندهٔ بیشترین مدخل‌های فهرست‌ شده در صفحه باشد ارجح است.


به‌علاوه، هنگامی که عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی خودِ عبارت ابهام‌دار است، باید صفحه‌ای دارای (ابهام‌زدایی) ساخته شده و به صفحهٔ اصلی تغییر مسیر داده شود. مثلاً وقتی [[اسیر]] صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ است، [[اسیر (ابهام‌زدایی)]] باید ساخته شده و به آن تغییر مسیر داده شود. این نوع تغییر مسیر برای استفاده در هر گونه پیوند داخلی به صفحهٔ ابهام‌زدایی استفاده می‌شود تا بین این پیوندها و پیوندهای اشتباه یا ناخواسته‌ای که باید به نوشتار صحیح منتهی شوند تمایز ایجاد شود.
به‌علاوه، هنگامی که عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی خودِ عبارت ابهام‌دار است، باید صفحه‌ای دارای (ابهام‌زدایی) ساخته شده و به صفحهٔ اصلی تغییر مسیر داده شود. مثلاً وقتی «اسیر» صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ است، «اسیر (ابهام‌زدایی)» باید ساخته شده و به آن تغییر مسیر داده شود. این نوع تغییر مسیر برای استفاده در هر گونه پیوند داخلی به صفحهٔ ابهام‌زدایی استفاده می‌شود تا بین این پیوندها و پیوندهای اشتباه یا ناخواسته‌ای که باید به نوشتار صحیح منتهی شوند تمایز ایجاد شود.


=== ساختار صفحه ===
=== ساختار صفحه ===
{{میان‌بر|وا:ازساختار}}
هر صفحهٔ ابهام‌زدایی شامل یک فهرست (یا چند فهرست، برای عبارت‌های دارای مضمون چندگانه) از پیوندها به نوشتارهای دارای عناوین مشابه است. یک صفحهٔ ابهام‌زدایی را چنین بسازید:
هر صفحهٔ ابهام‌زدایی شامل یک فهرست (یا چند فهرست، برای عبارت‌های دارای مضمون چندگانه) از پیوندها به نوشتارهای دارای عناوین مشابه است. یک صفحهٔ ابهام‌زدایی را چنین بسازید:
* کاربرد اصلی را (در صورت وجود) جدا از فهرست و در ابتدای صفحه قرار دهید. مثلاً در ابتدای صفحهٔ [[اسیر (ابهام‌زدایی)]] داریم:
* کاربرد اصلی را (در صورت وجود) جدا از فهرست و در ابتدای صفحه قرار دهید. مثلاً در ابتدای صفحهٔ «اسیر (ابهام‌زدایی)» داریم:
{{quotation|'''[[اسیر]]''' نام اثری مشهور از فروغ فرخزاد است.
{{quotation|'''«اسیر»''' نام اثری مشهور از فروغ فرخزاد است.
'''اسیر''' همچنین ممکن است به یکی از مفاهیم زیر اشاره داشته باشد:
'''اسیر''' همچنین ممکن است به یکی از مفاهیم زیر اشاره داشته باشد:


...}}
...}}
* هر فهرست را با یک مقدمهٔ کوتاه شامل عنوان به‌صورت '''پررنگ''' آغاز و با [[دونقطه]] ختم کنید. مثلاً در صفحهٔ [[مهمان مامان]] داریم:
* هر فهرست را با یک مقدمهٔ کوتاه شامل عنوان به‌صورت '''پررنگ''' آغاز و با «دونقطه» ختم کنید. مثلاً در صفحهٔ [[مهمان مامان]] داریم:
{{quotation|'''مهمان مامان''' ممکن است به یکی از مصادیق زیر اشاره داشته باشد:}}
{{quotation|'''مهمان مامان''' ممکن است به یکی از مصادیق زیر اشاره داشته باشد:}}
* تا حد ممکن هر مدخل در فهرست را با پیوندی به صفحهٔ هدف آغاز کنید.
* تا حد ممکن هر مدخل در فهرست را با پیوندی به صفحهٔ هدف آغاز کنید.
خط ۲۰۲: خط ۱۹۱:


=== صفحهٔ ابهام‌زدایی جای چه چیزهایی نیست ===
=== صفحهٔ ابهام‌زدایی جای چه چیزهایی نیست ===
{{میان‌بر|وا:ازنیست}}
هدف از صفحهٔ ابهام‌زدایی این است که خواننده‌ای که به‌دنبال موضوعی خاص می‌گردد به صفحهٔ درست هدایت شود. به بیان دقیق‌تر توضیحات مدخل‌ها باید صرفاً برای این مقصود کافی باشند. البته افزودن ''اندکی'' اطلاعات اضافه (که ممکن است رجوع به نوشتار را غیرلازم کند) معمول است. مثلاً در [[شتاب (ابهام‌زدایی)]] برای مدخل «شتاب» عبارت «شتاب، یکای سنجش تغییرات سرعت، کمیتی برداری و دارای یکای متر بر مجذور ثانیه و با فرمول ''a = (v<sub>f</sub> - v<sub>i</sub>)/t''» را درنظر بگیرید. پیوند به شتاب ضروری‌ است، خلاصه‌ای از تعریف آن (یکای سنجش تغییرات سرعت) بی‌اشکال است؛ اما باقی عبارت -که به‌جای رفع ابهام، خلاصه‌ای از نوشتار مقصد است- زاید می‌نماید.
هدف از صفحهٔ ابهام‌زدایی این است که خواننده‌ای که به‌دنبال موضوعی خاص می‌گردد به صفحهٔ درست هدایت شود. به بیان دقیق‌تر توضیحات مدخل‌ها باید صرفاً برای این مقصود کافی باشند. البته افزودن ''اندکی'' اطلاعات اضافه (که ممکن است رجوع به نوشتار را غیرلازم کند) معمول است. مثلاً در [[شتاب (ابهام‌زدایی)]] برای مدخل «شتاب» عبارت «[[شتاب]]، یکای سنجش تغییرات سرعت، کمیتی برداری و دارای یکای متر بر مجذور ثانیه و با فرمول ''a = (v<sub>f</sub> - v<sub>i</sub>)/t''» را درنظر بگیرید. پیوند به شتاب ضروری‌ است، خلاصه‌ای از تعریف آن (یکای سنجش تغییرات سرعت) بی‌اشکال است؛ اما باقی عبارت -که به‌جای رفع ابهام، خلاصه‌ای از نوشتار مقصد است- زاید می‌نماید.


==== تعاریف واژه‌نامه‌ای ====
==== تعاریف واژه‌نامه‌ای ====
صفحهٔ ابهام‌زدایی جایی برای فهرست کردن تعاریف واژه‌نامه‌ای نیست. صرفاً توضیح کوتاهی دربارهٔ معنای کلی یک کلمه که به خواننده برای درک موضع کمک کند کافی‌ است. در صورت لزوم می‌توان با {{الگوب|ویکی‌واژه}} به [[ویکی‌واژه]] پیوند داد.
صفحهٔ ابهام‌زدایی جایی برای فهرست کردن تعاریف واژه‌نامه‌ای نیست. صرفاً توضیح کوتاهی دربارهٔ معنای کلی یک کلمه که به خواننده برای درک موضع کمک کند کافی‌ است. در صورت لزوم می‌توان با {{الگوب|ویکی‌واژه}} به ویکی‌واژه پیوند داد.


==== انطباق ناکامل با عنوان صفحه ====
==== انطباق ناکامل با عنوان صفحه ====
{{میان‌بر|وا:ازانطباق}}
صفحهٔ ابهام‌زدایی لیستی حاصل از جست‌وجوی یک کلمه نیست. پیوندهایی که تنها شامل بخشی از عنوان صفحه‌اند یا چیزی اضافه بر آن دارند را -درصورتی‌که احتمال برود که مدنظر خواننده باشند- در صفحه قرار ندهید. مثلاً «عصیان» در «عصیان (ابهام‌زدایی)» آورده نشده‌ است؛ چون شخصی خارج از حیطۀ ادبی، آن را به‌تنهایی «اثر» نمی‌نامد، و فهرست کردن تمام آثار ادبی با این نام در این صفحهٔ ابهام‌زدایی غیرعملی و غیرمفید است (اگرچه [[فهرست آثار فروغ فرخزاد]] و «فهرست آثار احتمالی با شباهت نامی» در قسمت «جستارهای وابسته» آورده شده‌اند). پیوند یک نوشتار زمانی در صفحهٔ ابهام‌زدایی قرار داده می‌شود که موضوع آن نوشتار (یا یک زیرموضوع آن) بتواند با احتمال زیاد در یک متن عمومی -فارغ از عنوان مقاله- ''معادل'' با عبارت دارای ابهام ارجاع داده شود.
صفحهٔ ابهام‌زدایی لیستی حاصل از جست‌وجوی یک کلمه نیست. پیوندهایی که تنها شامل بخشی از عنوان صفحه‌اند یا چیزی اضافه بر آن دارند را -درصورتی‌که احتمال برود که مدنظر خواننده باشند- در صفحه قرار ندهید. مثلاً [[عصیان]] در [[عصیان (ابهام‌زدایی)]] آورده نشده‌ است؛ چون شخصی خارج از حیطۀ ادبی، آن را به‌تنهایی «اثر» نمی‌نامد، و فهرست کردن تمام آثار ادبی با این نام در این صفحهٔ ابهام‌زدایی غیرعملی و غیرمفید است (اگرچه [[فهرست آثار فروغ فرخزاد]] و [[فهرست آثار احتمالی با شباهت نامی]] در قسمت «جستارهای وابسته» آورده شده‌اند). پیوند یک نوشتار در صورتی در صفحهٔ ابهام‌زدایی قرار داده می‌شود که موضوع آن نوشتار (یا یک زیرموضوع آن) بتواند با احتمال زیاد در یک متن عمومی -فارغ از عنوان مقاله- ''معادل'' با عبارت دارای ابهام ارجاع داده شود.


اسامی آثار گاه شامل عنوان اصلی و عنوان فرعی است، مانند «نویسندگی خلاق به‌زبان ساده، خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب» (که «نویسندگی خلاق به‌زبان ساده» عنوان اصلی و «خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب» عنوان فرعی آن است). در چنین نمونه‌هایی باید اسامی این آثار را در صفحهٔ ابهام‌زدایی عنوان اصلی فهرست کرد (چنان‌که [[نویسندگی خلاق به‌زبان ساده]] در [[نویسندگی خلاق به‌زبان ساده (ابهام‌زدایی)]])، ولی نه در صفحهٔ ابهام‌زدایی عنوان فرعی (نه در صفحهٔ [[خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب]]).
اسامی آثار گاه شامل عنوان اصلی و عنوان فرعی است، مانند «نویسندگی خلاق به‌زبان ساده، خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب» (که «نویسندگی خلاق به‌زبان ساده» عنوان اصلی و «خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب» عنوان فرعی آن است). در چنین نمونه‌هایی باید اسامی این آثار را در صفحهٔ ابهام‌زدایی عنوان اصلی فهرست کرد (چنان‌که [[نویسندگی خلاق به‌زبان ساده]] در [[نویسندگی خلاق به‌زبان ساده (ابهام‌زدایی)]])، ولی نه در صفحهٔ ابهام‌زدایی عنوان فرعی (نه در صفحهٔ «خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب»).


به‌منظور جلوگیری از خیلی طولانی شدن صفحه‌های ابهام‌زدایی، [[ویکی‌ادبیات:زندگی‌نامه زندگان|نوشتارهای دربارهٔ افراد]] تنها در صورتی که آن‌ها به‌طور معمول به این نام شناخته شده باشند در صفحهٔ ابهام‌زدایی نام کوچک یا نام‌خانوادگی مربوطه فهرست می‌شوند. ما منطقاً انتظار داریم [[پرویز شاپور]] را در [[شاپور (ابهام‌زدایی)]] ببینیم؛ ولی بعید است منبعی را بتوان یافت که از گردآوردنده [[کامیار شاپور]] با «شاپور» خالی یاد کرده باشد. درنتیجه کامیار شاپور فقط در [[شاپور (نام‌خانوادگی)]] باید فهرست شود، نه در [[شاپور (ابهام‌زدایی)]].
به‌منظور جلوگیری از خیلی طولانی شدن صفحه‌های ابهام‌زدایی، [[ویکی‌ادبیات:زندگی‌نامه زندگان|نوشتارهای دربارهٔ افراد]] تنها در صورتی که آن‌ها به‌طور معمول به این نام شناخته شده باشند در صفحهٔ ابهام‌زدایی نام کوچک یا نام‌خانوادگی مربوطه فهرست می‌شوند. ما منطقاً انتظار داریم [[پرویز شاپور]] را در [[شاپور (ابهام‌زدایی)]] ببینیم؛ ولی بعید است منبعی را بتوان یافت که از گردآوردنده [[کامیار شاپور]] با «شاپور» خالی یاد کرده باشد. درنتیجه کامیار شاپور فقط در «شاپور (نام‌خانوادگی)» باید فهرست شود، نه در [[شاپور (ابهام‌زدایی)]].


==== موضوعات مرتبط ====
==== موضوعات مرتبط ====
{{میان‌بر|وا:ازمرتبط}}
صرفاً به نوشتارهایی پیوند دهید که عبارت دارای ابهام به‌واقع در صفحهٔ مقصد توضیح داده شده باشد. مثلاً «ارغوان» به‌معنی شعری از هوشنگ ابتهاج «[[هوشنگ ابتهاج]]» توضیح داده شده‌ است، درنتیجه در صفحهٔ ابهام‌زدایی [[ارغوان]] آورده می‌شود:
صرفاً به نوشتارهایی پیوند دهید که عبارت دارای ابهام به‌واقع در صفحهٔ مقصد توضیح داده شده باشد. مثلاً «ارغوان» به‌معنی شعری از هوشنگ ابتهاج «[[هوشنگ ابتهاج]]» توضیح داده شده‌ است، درنتیجه در صفحهٔ ابهام‌زدایی [[ارغوان]] آورده می‌شود:
{{quotation|
{{quotation|
خط ۲۲۶: خط ۲۱۲:


==== منابع ====
==== منابع ====
{{میان‌بر|وا:ازمنبع}}
منابع را در صفحهٔ ابهام‌زدایی نیاورید. صفحهٔ ابهام‌زدایی مقاله نیست. منابع را در صورت نیاز به نوشتارهای پیوند داده شده در صفحهٔ ابهام‌زدایی بیافزایید.
منابع را در صفحهٔ ابهام‌زدایی نیاورید. صفحهٔ ابهام‌زدایی مقاله نیست. منابع را در صورت نیاز به نوشتارهای پیوند داده شده در صفحهٔ ابهام‌زدایی بیافزایید.


خط ۲۳۳: خط ۲۱۸:


=== آماده‌سازی پیش از ایجاد ===
=== آماده‌سازی پیش از ایجاد ===
پیش از ایجاد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی جدید، [[#نام‌گذاری مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته|نامی تخصیص یافته و متمایز]] برای تمام صفحه‌های دارای عنوان مورد ابهام و نیز [[#نام‌گذاری صفحه ابهام‌زدایی|نامی برای صفحهٔ ابهام‌زدایی]] تعیین کنید. صفحه‌های با عنوان قابل اشتباه گرفته شدن را به نام‌های تخصیص یافته‌تر [[وا:انتقال|انتقال]] دهید. پیش از انتقال با استفاده از [[ویکی‌ادبیات:پیوندهای به این صفحه|پیوندها به این صفحه]] برای صفحهٔ منتقل شده، [[#پیوند به عنوان‌های ابهام‌زدایی شده|پیوندها به آن صفحه]] را اصلاح کنید.
پیش از ایجاد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی جدید، [[#نام‌گذاری مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته|نامی تخصیص یافته و متمایز]] برای تمام صفحه‌های دارای عنوان مورد ابهام و نیز [[#نام‌گذاری صفحه ابهام‌زدایی|نامی برای صفحهٔ ابهام‌زدایی]] تعیین کنید. صفحه‌های با عنوان قابل اشتباه گرفته شدن را به نام‌های تخصیص یافته‌تر [[ویکی‌ادبیات:انتقال|انتقال]] دهید. پیش از انتقال با استفاده از [[ویکی‌ادبیات:پیوندهای به این صفحه|پیوندها به این صفحه]] برای صفحهٔ منتقل شده، [[#پیوند به عنوان‌های ابهام‌زدایی شده|پیوندها به آن صفحه]] را اصلاح کنید.


=== ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی ===
=== ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی ===
خط ۲۴۱: خط ۲۲۶:
== پیوندها ==
== پیوندها ==
=== ابهام‌زدایی دوتایی ===
=== ابهام‌زدایی دوتایی ===
{{میان‌بر|وا:ازدوتایی}}
ابهام‌زدایی دوتایی یعنی پیوندی از یک صفحهٔ ابهام‌زدایی به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی دیگر. هنگامی که یک عبارتِ به‌طور طبیعی رفع ابهام شده همچنان دارای ابهام باشد، خودش تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی جدیدی می‌شود و سپس از صفحهٔ ابهام‌زدایی اولیه به آن پیوند داده می‌شود. مثلاً «دودانگه» یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ است؛ ولی ازآنجاکه چندین دهستان با نام «دودانگه» وجود دارد، به‌جای فهرست کردن تک‌تک این دهستان‌ها در «دودانگه»، صفحهٔ ابهام‌زدایی «دهستان دودانگه» ساخته می‌شود و پیوندی از آن در فهرست موارد دارای ابهام «دودانگه» قرار می‌گیرد. ازآنجاکه صفحهٔ هدف خود صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، پیوند به‌جای «دهستان دودانگه» به [[دهستان دودانگه (ابهام‌زدایی)]] برقرار شده‌ است. این کار دو دلیل دارد: یکی اینکه در نگاه اول مشخص باشد که این یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست و دیگر اینکه این پیوند به‌عنوان یک پیوند اشتباهِ نیازمندِ اصلاح شناسایی نشود. برای اطلاعات بیشتر در مورد پیوند داخلی به صفحهٔ ابهام‌زدایی بخش [[#پیوندها به صفحه ابهام‌زدایی|پیوندها به صفحهٔ ابهام‌زدایی]] را ببینید.
ابهام‌زدایی دوتایی یعنی پیوندی از یک صفحهٔ ابهام‌زدایی به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی دیگر. هنگامی که یک عبارتِ به‌طور طبیعی رفع ابهام شده همچنان دارای ابهام باشد، خودش تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی جدیدی می‌شود و سپس از صفحهٔ ابهام‌زدایی اولیه به آن پیوند داده می‌شود. مثلاً [[دودانگه]] یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست؛ ولی ازآنجاکه چندین دهستان با نام «دودانگه» وجود دارد، به‌جای فهرست کردن تک‌تک این دهستان‌ها در [[دودانگه]]، صفحهٔ ابهام‌زدایی [[دهستان دودانگه]] ساخته می‌شود و پیوندی از آن در فهرست موارد دارای ابهام [[دودانگه]] قرار می‌گیرد. ازآنجاکه صفحهٔ هدف خود صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، پیوند به‌جای [[دهستان دودانگه]] به [[دهستان دودانگه (ابهام‌زدایی)]] برقرار شده‌ است. این کار دو دلیل دارد: یکی اینکه در نگاه اول مشخص باشد که این یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست و دیگر اینکه این پیوند به عنوان یک پیوند اشتباهِ نیازمندِ اصلاح شناسایی نشود. برای اطلاعات بیشتر در مورد پیوند داخلی به صفحهٔ ابهام‌زدایی بخش [[#پیوندها به صفحه ابهام‌زدایی|پیوندها به صفحهٔ ابهام‌زدایی]] را ببینید.


این نوع از ابهام‌زدایی نوعاً خاص‌تر از ابهام‌زدایی ساده است و در ویکی‌پدیا چندان متداول نیست.
این نوع از ابهام‌زدایی نوعاً خاص‌تر از ابهام‌زدایی ساده است و در ویکی‌پدیا چندان متداول نیست.


=== ابهام‌زدایی ناکامل ===
=== ابهام‌زدایی ناکامل ===
{{میان‌بر|وا:ازناکامل}}
هنگامی که یک عبارت رفع ابهام شده همچنان دارای ابهام باشد؛ ولی مواردش چندان زیاد نباشد که به ابهام‌زدایی دوتایی نیاز افتد، باید از آن به صفحهٔ اصلی ابهام‌زدایی (یا به بخشی از آن) تغییر مسیر داده شود. این کار علاوه‌بر اینکه به خوانندگان برای رسیدن به صفحهٔ مدنظر کمک می‌کند، باعث جلوگیری از ساخت اشتباهی نوشتاری تحت این نام توسط دیگر ویرایشگران می‌شود. مثلاً [[تولدی دیگر (مجموعه شعر)]] به صفحهٔ [[تولدی دیگر (ابهام‌زدایی)]] تغییر مسیر دارد یا «مهمان مامان (داستان)» توسط <code><nowiki>#تغییر مسیر «مهمان مامان (ابهام‌زدایی)#داستان»</nowiki></code> به بخش داستان «مهمان مامان (ابهام‌زدایی)» تغییر مسیر داده شده‌ است.
هنگامی که یک عبارت رفع ابهام شده همچنان دارای ابهام باشد؛ ولی مواردش چندان زیاد نباشد که به ابهام‌زدایی دوتایی نیاز افتد، باید از آن به صفحهٔ اصلی ابهام‌زدایی (یا به بخشی از آن) تغییر مسیر داده شود. این کار علاوه‌بر اینکه به خوانندگان برای رسیدن به صفحهٔ مدنظر کمک می‌کند، باعث جلوگیری از ساخت اشتباهی نوشتاری تحت این نام توسط دیگر ویرایشگران می‌شود. مثلاً [[تولدی دیگر (مجموعه شعر)]] به صفحهٔ [[تولدی دیگر (ابهام‌زدایی)]] تغییر مسیر دارد یا [[مهمان مامان (داستان)]] توسط <code><nowiki>#تغییرمسیر [[مهمان مامان (ابهام‌زدایی)#داستان]]</nowiki></code> به بخش داستان [[مهمان مامان (ابهام‌زدایی)]] تغییر مسیر داده شده‌ است.


البته گاه ممکن است بهتر باشد به‌جای صفحهٔ ابهام‌زدایی به یک فهرست پیوند داده شود.
البته گاه ممکن است بهتر باشد به‌جای صفحهٔ ابهام‌زدایی به یک فهرست پیوند داده شود.


دقت کنید که برای عنوانی عین عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی (صرف‌نظر از پرانتزها)، ابهام‌زدایی دوتایی صورت نمی‌گیرد و به‌جایش باید ابهام‌زدایی ناکامل انجام داد، حتی اگر تعداد نمونه‌های دارای ابهام آن زیاد باشد. مثلاً [[دیروز]] صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست که در آن تعدادی فیلم فهرست شده‌اند. با این وجود ساخت یک صفحهٔ ابهام‌زدایی جدید با نام «دیروز (فیلم)» و ابهام‌زدایی دوتایی آن مطلوب نیست؛ چراکه این صفحه همنام با صفحهٔ ابهام‌زدایی (صرف‌نظر از پرانتزها) است. در این حالت باید ابهام‌زدایی ناکامل انجام شود، بدین معنی که [[دیروز (فیلم)]] و نیز [[دیروز (ترانه)]] ساخته و هریک به بخش مناسب در [[دیروز]] تغییر مسیر داده شود.
دقت کنید که برای عنوانی عین عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی (صرف‌نظر از پرانتزها)، ابهام‌زدایی دوتایی صورت نمی‌گیرد و به‌جایش باید ابهام‌زدایی ناکامل انجام داد، حتی اگر تعداد نمونه‌های دارای ابهام آن زیاد باشد. مثلاً «دیروز» صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست که در آن تعدادی فیلم فهرست شده‌اند. باوجوداین، ساخت یک صفحهٔ ابهام‌زدایی جدید با نام «دیروز (فیلم)» و ابهام‌زدایی دوتایی آن مطلوب نیست؛ چراکه این صفحه همنام با صفحهٔ ابهام‌زدایی (صرف‌نظر از پرانتزها) است. در این حالت باید ابهام‌زدایی ناکامل انجام شود، بدین معنی که «دیروز (فیلم)» و نیز «دیروز (ترانه)» ساخته و هریک به بخش مناسب در «دیروز» تغییر مسیر داده شود.


=== پیوند میان‌ویکی ===
=== پیوند میان‌ویکی ===
خط ۲۵۸: خط ۲۴۱:


=== پیوند به‌عنوان‌های ابهام‌زدایی شده ===
=== پیوند به‌عنوان‌های ابهام‌زدایی شده ===
{{میان‌بر|وا:ازپیوندعازش}}
'''هنگام ایجاد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی، تمامی پیوندهایی را که در اثر این کار اعتبار خود را از دست می‌دهند اصلاح کنید.'''
'''هنگام ایجاد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی، تمامی پیوندهایی را که در اثر این کار اعتبار خود را از دست می‌دهند اصلاح کنید.'''


گاهی لازم است که یک نوشتار را به‌عنوانی دیگر (که به‌طور طبیعی یا با پرانتز ابهام‌زدایی شده) منتقل کنیم و به‌جایش صفحهٔ ابهام‌زدایی بسازیم. در چنین مواقعی باید ''پیش'' از انتقال، با استفاده از [[:ویژه:Whatlinkshere|پیوندها به این صفحه]] تمامی پیوندها به آن صفحه را یافت و آن‌ها را به نام جدید نوشتار تغییر داد. هنگام اصلاح این پیوندها باید با استفاده از نام‌پوشی (<code><nowiki>[[پیوند|نمایش]]</nowiki></code>) مانع نشان داده شدن پرانتز شد. بدین صورت که اگر عنوان یک مقاله از «فلان» به «فلان (بهمان)» تغییر کرده‌ است، در مقاله‌ها باید <code><nowiki>[[فلان (بهمان)|فلان]]</nowiki></code> را جایگزین <code><nowiki>[[فلان]]</nowiki></code> کرد.
گاهی لازم است که یک نوشتار را به‌عنوانی دیگر (که به‌طور طبیعی یا با پرانتز ابهام‌زدایی شده) منتقل کنیم و به‌جایش صفحهٔ ابهام‌زدایی بسازیم. در چنین مواقعی باید ''پیش'' از انتقال، با استفاده از [[:ویژه:Whatlinkshere|پیوندها به این صفحه]] تمامی پیوندها به آن صفحه را یافت و آن‌ها را به نام جدید نوشتار تغییر داد. هنگام اصلاح این پیوندها باید با استفاده از نام‌پوشی (<code><nowiki>[[پیوند|نمایش]]</nowiki></code>) مانع نشان داده شدن پرانتز شد. بدین صورت که اگر عنوان یک مقاله از «فلان» به «فلان (بهمان)» تغییر کرده‌ است، در مقاله‌ها باید <code><nowiki>[[فلان (بهمان)|فلان]]</nowiki></code> را جایگزین <code><nowiki>[[فلان]]</nowiki></code> کرد.


مثلاً عنوان «قصه‌های مجید» قبلاً حاوی نوشتار فیلنی با این نام بود و کتابی که مبنای ساخت این فیلم است [[قصه‌های مجید (رمان)]] نام گرفته بود. ازآنجاکه هر دو این آثار تقریباً به یک اندازه شناخته شده هستند، هیچ‌یک کاربرد اصلی نیستند. درنتیجه «قصه‌های مجید» به [[قصه‌های مجید (فیلم)]] منتقل شده و [[قصه‌های مجید]] که حالا صرفاً حاوی یک تغییر مسیر است به صفحهٔ ابهام‌زدایی تبدیل می‌شود. اما ''پیش'' از این کار باید پیوندها به صفحهٔ «قصه‌های مجید» را در مقاله‌ها به «قصه‌های مجید (فیلم)» ویرایش کرد. به‌طور مثال در [[فیلم‌نامه]] یا [[سناریو]] <code><nowiki>[[قصه‌های مجید]]</nowiki></code> به <code><nowiki>[[قصه‌های مجید (فیلم)|قصه‌های مجید]]</nowiki></code> ویرایش می‌شود.
مثلاً عنوان «قصه‌های مجید» قبلاً حاوی نوشتار فیلنی با این نام بود و کتابی که مبنای ساخت این فیلم است [[قصه‌های مجید (رمان)]] نام گرفته بود. ازآنجاکه هر دو این آثار تقریباً به یک اندازه شناخته شده هستند، هیچ‌یک کاربرد اصلی نیستند. درنتیجه «قصه‌های مجید» به [[قصه‌های مجید (فیلم)]] منتقل شده و [[قصه‌های مجید]] که حالا صرفاً حاوی یک تغییر مسیر است به صفحهٔ ابهام‌زدایی تبدیل می‌شود. اما ''پیش'' از این کار باید پیوندها به صفحهٔ «قصه‌های مجید» را در مقاله‌ها به «قصه‌های مجید (فیلم)» ویرایش کرد. به‌طور مثال در «فیلم‌نامه» یا «سناریو» <code><nowiki>[[قصه‌های مجید]]</nowiki></code> به <code><nowiki>[[قصه‌های مجید (فیلم)|قصه‌های مجید]]</nowiki></code> ویرایش می‌شود.


روش دیگر برای نام‌پوشی این است که قسمت نمایش را خالی بگذاریم. با این کار عبارت قسمت پیوند بدون پرانتز نمایش دارده می‌شود. مثلاً <code><nowiki>[[قصه‌های مجید (فیلم)|]]</nowiki></code> به‌صورت [[قصه‌های مجید (فیلم)|قصه‌های مجید]] نمایش داده می‌شود.
روش دیگر برای نام‌پوشی این است که قسمت نمایش را خالی بگذاریم. با این کار عبارت قسمت پیوند بدون پرانتز نمایش دارده می‌شود. مثلاً <code><nowiki>«قصه‌های مجید (فیلم)|»</nowiki></code> به‌صورت [[قصه‌های مجید (فیلم)|قصه‌های مجید]] نمایش داده می‌شود.


=== پیوند به صفحه ابهام‌زدایی ===
=== پیوند به صفحه ابهام‌زدایی ===
{{میان‌بر|وا:ازپیوندصاز}}
پیوندهای از فضای نام به صفحه‌های ابهام‌زدایی عموماً اشتباه‌اند. به‌منظور تمایز میان پیوندهای اشتباه با پیوندهایی که تعمداً به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی ختم شده‌اند، جامعهٔ ویکی سیاستی اتخاذ کرده که طبق آن تمامی پیوندهای «خواسته» به صفحه‌های ابهام‌زدایی باید از طریق تغییر مسیر «فلان (ابهام‌زدایی)» به «فلان» برسند. با این کار مشخص می‌شود که پیوند به صفحهٔ ابهام‌زدایی تعمداً و خواسته بوده‌است.
پیوندهای از فضای نام به صفحه‌های ابهام‌زدایی عموماً اشتباه‌اند. به‌منظور تمایز میان پیوندهای اشتباه با پیوندهایی که تعمداً به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی ختم شده‌اند، جامعهٔ ویکی سیاستی اتخاذ کرده که طبق آن تمامی پیوندهای «خواسته» به صفحه‌های ابهام‌زدایی باید از طریق تغییر مسیر «فلان (ابهام‌زدایی)» به «فلان» برسند. با این کار مشخص می‌شود که پیوند به صفحهٔ ابهام‌زدایی تعمداً و خواسته بوده‌است.


مثلاً در متن یا در بخش «جستارهای وابسته»:
مثلاً در متن یا در بخش «جستارهای وابسته»:
* نادرست: {{قرمز|چندین دهستان با نام <nowiki>[[یعقوب‌آباد]]</nowiki> وجود دارد}}
* نادرست: {{قرمز|چندین دهستان با نام <nowiki>[[یعقوب‌آباد]]</nowiki> وجود دارد}}
* درست: {{سبز|چندین دهستان با نام <nowiki>[[یعقوب‌آباد (ابهام‌زدایی)|یعقوب‌آباد]]</nowiki> وجود دارد}}
* درست: {{سبز|چندین دهستان با نام <nowiki>«یعقوب‌آباد (ابهام‌زدایی)|یعقوب‌آباد»</nowiki> وجود دارد}}


گذشته از معدودی استثناء، پیوند به صفحه‌های ابهام‌زدایی غلط است. پیوندها درعوض باید به نوشتار مرتبط منتهی شوند. کارکرد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی این است که به خواننده‌ای که عبارتی دارای ابهام را در ''جعبهٔ جست‌وجو'' وارد کرده‌ است فهرستی از مقالاتی ارایه کند که خواننده احتمالاً به‌دنبال آن‌ها می‌گردد. صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند، درنتیجه نباید براساس معیارهای [[وا:یتیم|صفحه‌های یتیم]] آن‌ها را یتیم به‌حساب آورد.
گذشته از معدودی استثناء، پیوند به صفحه‌های ابهام‌زدایی غلط است. پیوندها درعوض باید به نوشتار مرتبط منتهی شوند. کارکرد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی این است که به خواننده‌ای که عبارتی دارای ابهام را در ''جعبهٔ جست‌وجو'' وارد کرده‌ است فهرستی از مقالاتی ارایه کند که خواننده احتمالاً به‌دنبال آن‌ها می‌گردد. صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند، درنتیجه نباید براساس معیارهای [[ویکی‌ادبیات:یتیم|صفحه‌های یتیم]] آن‌ها را یتیم به‌حساب آورد.


==== مواردی که می‌توان به صفحه‌های ابهام‌زدایی پیوند داد ====
==== مواردی که می‌توان به صفحه‌های ابهام‌زدایی پیوند داد ====
{{میان‌بر|وا:ازپیوند مجاز}}
مواردی استثنایی که می‌توان به صفحه‌های ابهام‌زدایی پیوند داد از این قرارند:
مواردی استثنایی که می‌توان به صفحه‌های ابهام‌زدایی پیوند داد از این قرارند:
* سرنویس‌های ابهام‌زدایی: [[ماشین مشتی ممدلی]] به [[مشهدی محمدعلی]] تغییر مسیر دارد، که در آن سرنویسی به [[ماشین مشتی ممدلی (ابهام‌زدایی)]] پیوند می‌دهد. یا در [[هوش]] که صفحه‌ای با عنوان اصلی‌ است به [[هوش (ابهام‌زدایی)]] پیوند داده شده است.
* سرنویس‌های ابهام‌زدایی: [[ماشین مشتی ممدلی]] به [[مشهدی محمدعلی]] تغییر مسیر دارد، که در آن سرنویسی به «ماشین مشتی ممدلی (ابهام‌زدایی)» پیوند می‌دهد. یا در «هوش» که صفحه‌ای با عنوان اصلی‌ است به [[هوش (ابهام‌زدایی)]] پیوند داده شده است.
* پیوندی از یک صفحهٔ ابهام‌زدایی به صفحهٔ ابهام‌زدایی دیگر (ابهام‌زدایی دوتایی): در [[دودانگه]] به [[دهستان دودانگه]] پیوند داده شده.
* پیوندی از یک صفحهٔ ابهام‌زدایی به صفحهٔ ابهام‌زدایی دیگر (ابهام‌زدایی دوتایی): در «دودانگه» به «دهستان دودانگه» پیوند داده شده.
* صفحه‌هایی که فهرستی از کلمات یا نام‌ها دارند. {{نیازمند نمونه}}
* صفحه‌هایی که فهرستی از کلمات یا نام‌ها دارند. {{نیازمند نمونه}}
* ندرتاً در بخش «جستارهای وابسته»، در‌صورتی‌که مقاله‌هایی که در صفحهٔ ابهام‌زدایی مقصد فهرست شده‌اند بتوانند برای خواننده قابل توجه باشند: در [[صوری]] به [[صورت (ابهام‌زدایی)]] پیوند داده شده‌است.
* ندرتاً در بخش «جستارهای وابسته»، در‌صورتی‌که مقاله‌هایی که در صفحهٔ ابهام‌زدایی مقصد فهرست شده‌اند بتوانند برای خواننده درخور توجه باشند: در صوری به «صورت (ابهام‌زدایی)» پیوند داده شده‌است.
* تغییر مسیر، برای جلوگیری از ایجاد تغییر مسیر دوتایی (بخش [[#تغییر مسیر به صفحه ابهام‌زدایی|تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی]] را ببینید).
* تغییر مسیر، برای جلوگیری از ایجاد تغییر مسیر دوتایی (بخش [[#تغییر مسیر به صفحه ابهام‌زدایی|تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی]] را ببینید).


==== چگونگی پیوند به صفحه ابهام‌زدایی ====
==== چگونگی پیوند به صفحه ابهام‌زدایی ====
{{میان‌بر|وا:از پیوند چگونه}}
برای پیوند به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی همیشه به‌عنوانی که دارای عبارت «(ابهام‌زدایی)» است پیوند دهید؛ حتی اگر چنین صفحه‌ای تغییر مسیر باشد. مثلاً به‌جای «قرقره» به «قرقره (ابهام‌زدایی)» پیوند دهید. اگر صفحهٔ تغییر مسیر موجود نیست آن را بسازید.
برای پیوند به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی همیشه به‌عنوانی که دارای عبارت «(ابهام‌زدایی)» است پیوند دهید؛ حتی اگر چنین صفحه‌ای تغییر مسیر باشد. مثلاً به‌جای [[قرقره]] به [[قرقره (ابهام‌زدایی)]] پیوند دهید. اگر صفحهٔ تغییر مسیر موجود نیست آن را بسازید.
این کار به تشخیص میان پیوندهای ناخواسته با پیوندهای خواسته کمک می‌کند. پیوند به صفحهٔ تغییر مسیر بجای پیوند به خود صفحهٔ مقصد هیچ ایرادی ندارد. تغییر مسیرها بی‌دردسرند و خوانندگان معمولاً حتی متوجه آن‌ها نمی‌شوند.
این کار به تشخیص میان پیوندهای ناخواسته با پیوندهای خواسته کمک می‌کند. پیوند به صفحهٔ تغییر مسیر بجای پیوند به خود صفحهٔ مقصد هیچ ایرادی ندارد. تغییر مسیرها بی‌دردسرند و خوانندگان معمولاً حتی متوجه آن‌ها نمی‌شوند.


خط ۲۹۴: خط ۲۷۳:
دلایل موجه برای تغییر مسیر به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی عبارت‌اند از:
دلایل موجه برای تغییر مسیر به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی عبارت‌اند از:
* تغییر مسیر غلط املایی رایج.{{نیازمند نمونه}}
* تغییر مسیر غلط املایی رایج.{{نیازمند نمونه}}
* تغییر مسیر از املاهای مختلف یک کلمه، درصورتی‌که صفحهٔ ابهام‌زدایی جداگانه توجیهی نداشته باشد: [[<!--ابر-->دايي<!--/ابر--> جان ناپلئون]] (با <nowiki>ي</nowiki> عربی) به [[دایی جان ناپلئون]] تغییر مسیر دارد.
* تغییر مسیر از املاهای مختلف یک کلمه، درصورتی‌که صفحهٔ ابهام‌زدایی جداگانه توجیهی نداشته باشد: «<!--ابر-->دايي<!--/ابر--> جان ناپلئون» (با <nowiki>ي</nowiki> عربی) به [[دایی جان ناپلئون]] تغییر مسیر دارد.
* تغییر مسیر به‌دلیل چسبیده-جدا نوشتن یک کلمه: [[واندر والس (ابهام‌زدایی)]] به [[وان در والس (ابهام‌زدایی)]] تغییر مسیر دارد.
* تغییر مسیر به‌دلیل چسبیده-جدا نوشتن یک کلمه: «واندر والس (ابهام‌زدایی)» به «وان در والس (ابهام‌زدایی)» تغییر مسیر دارد.


پیشتر گفته شد که پیوند به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی باید از طریق پیوند به «نام صفحه (ابهام‌زدایی)» باشد، نه «نام صفحه»، ولی این قانون دربارهٔ تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی کاربرد ندارد. در این مواقع باید به «نام صفحه» تغییر مسیر داد، در غیر این صورت با یک تغییر مسیر دوتایی مواجه خواهیم بود که مطلوب نیست. مثلاً [[دایی جان ناپلئون]] به [[دایی جان ناپلئون]] پیوند دارد، نه به [[دایی جان ناپلئون (ابهام‌زدایی)]]. دقت کنید که این موضوع فقط دربارۀ تغییر مسیر صادق است و برای پیوند دادن به صفحهٔ ابهام‌زدایی در مقاله‌ها (در صورت نیاز) باید به «نام صفحه (ابهام‌زدایی)» پیوند داد.
پیشتر گفته شد که پیوند به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی باید از طریق پیوند به «نام صفحه (ابهام‌زدایی)» باشد، نه «نام صفحه»، ولی این قانون دربارهٔ تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی کاربرد ندارد. در این مواقع باید به «نام صفحه» تغییر مسیر داد، در غیر این صورت با یک تغییر مسیر دوتایی مواجه خواهیم بود که مطلوب نیست. مثلاً «دایی جان ناپلئون» به «دایی جان ناپلئون» پیوند دارد، نه به «دایی جان ناپلئون (ابهام‌زدایی)». دقت کنید که این موضوع فقط دربارۀ تغییر مسیر صادق است و برای پیوند دادن به صفحهٔ ابهام‌زدایی در مقاله‌ها (در صورت نیاز) باید به «نام صفحه (ابهام‌زدایی)» پیوند داد.


== حذف ==
== حذف ==
خط ۳۰۳: خط ۲۸۲:


== رده ==
== رده ==
{{میان‌بر|وا:ازرده}}
صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند و نباید به آن نحو رده‌بندی شوند. رده‌های یک مقاله خواننده را به مقاله‌های مرتبط هدایت می‌کنند، حال اینکه صفحه‌های ابهام‌زدایی تنها باید در رده‌های ابهام‌زدایی قرار داده شوند. تعدادی از رده‌ها با استفاده از {{الگوب|ابهام‌زدایی}} و پارامتر مربوطه (مثل نام، جغرافیا،...) به‌طور خودکار به مقاله افزوده می‌شوند، مثلاً {{الگوب|ابهام‌زدایی نام}}. رده‌های پنهان به دلایل فنی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما رده‌های دیگر (مثل [[:رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان]]) نباید در صفحه‌های ابهام‌زدایی استفاده شوند. درصورتی‌که صفحهٔ ابهام‌زدایی شامل تعدادی نام افراد باشد و صفحهٔ نام متناظر با آن («نام صفحه (نام)» متناظر با «نام صفحه (ابهام‌زدایی)») هنوز ساخته نشده باشد، افزودن رده‌هایی مثل «:رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان» به صفحهٔ ابهام‌زدایی تا زمان منشعب شدن صفحهٔ نام از صفحهٔ ابهام‌زدایی بی‌اشکال است.
صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند و نباید به آن نحو رده‌بندی شوند. رده‌های یک مقاله خواننده را به مقاله‌های مرتبط هدایت می‌کنند، حال اینکه صفحه‌های ابهام‌زدایی تنها باید در رده‌های ابهام‌زدایی قرار داده شوند. تعدادی از رده‌ها با استفاده از {{الگوب|ابهام‌زدایی}} و پارامتر مربوطه (مثل نام، جغرافیا،...) به‌طور خودکار به مقاله افزوده می‌شوند، مثلاً {{الگوب|ابهام‌زدایی نام}}. رده‌های پنهان به دلایل فنی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما رده‌های دیگر (مثل [[:رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان]]) نباید در صفحه‌های ابهام‌زدایی استفاده شوند. درصورتی‌که صفحهٔ ابهام‌زدایی شامل تعدادی نام افراد باشد و صفحهٔ نام متناظر با آن («نام صفحه (نام)» متناظر با «نام صفحه (ابهام‌زدایی)») هنوز ساخته نشده باشد، افزودن رده‌هایی مثل [[:رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان]] به صفحهٔ ابهام‌زدایی تا زمان منشعب شدن صفحهٔ نام از صفحهٔ ابهام‌زدایی بی‌اشکال است.


در ویکی‌ادبیات [[کاربر:Rezabot/رده‌دهی مقالات هم‌سنگ|ربات‌هایی]] هستند که رده‌های فارسی را براساس رده‌های [[وا:میان‌ویکی|میان‌ویکی]] انگلیسی به مقاله‌ها می‌افزایند. این کار ممکن است در صفحه‌های ابهام‌زدایی مشکل‌ساز شود؛ چراکه این احتمال می‌رود موارد دارای ابهام در صفحهٔ ابهام‌زدایی انگلیسی و فارسی به رده‌های یکسانی تعلق نداشته باشند. مثلاً [[:en:Hook]] حاوی [[:en:Hook, London]] است، درنتیجه صفحه در ردهٔ [[:en:Category:Place name disambiguation pages]] قرار گرفته‌است، درصورتی‌که در [[قلاب]] هیچ نمونۀ ابهام‌زدایی مکانی نیامده و افزودن [[:رده:صفحه‌های ابهام‌زدایی مکان‌ها]] به آن درست نیست. در مواردی اینچنین باید {{الگوب|رده هم‌سنگ نه}} را به صفحهٔ ابهام‌زدایی افزود و در صفحهٔ بحث هم به‌علت این ویرایش اشاره کرد.
در ویکی‌ادبیات «کاربر:Rezabot/رده‌دهی مقالات هم‌سنگ|ربات‌هایی» هستند که رده‌های فارسی را براساس رده‌های [[وا:میان‌ویکی|میان‌ویکی]] انگلیسی به مقاله‌ها می‌افزایند. این کار ممکن است در صفحه‌های ابهام‌زدایی مشکل‌ساز شود؛ چراکه این احتمال می‌رود موارد دارای ابهام در صفحهٔ ابهام‌زدایی انگلیسی و فارسی به رده‌های یکسانی تعلق نداشته باشند. مثلاً [[:en:Hook]] حاوی «:en:Hook, London» است، درنتیجه صفحه در ردهٔ «:en:Category:Place name disambiguation pages» قرار گرفته‌است، درصورتی‌که در «قلاب» هیچ نمونۀ ابهام‌زدایی مکانی نیامده و افزودن «:رده:صفحه‌های ابهام‌زدایی مکان‌ها» به آن درست نیست. در مواردی اینچنین باید {{الگوب|رده هم‌سنگ نه}} را به صفحهٔ ابهام‌زدایی افزود و در صفحهٔ بحث هم به‌علت این ویرایش اشاره کرد.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۳۱۲: خط ۲۹۰:
* [[ویکی‌ادبیات:بایدها و نبایدهای ابهام‌زدایی]]
* [[ویکی‌ادبیات:بایدها و نبایدهای ابهام‌زدایی]]
* [[ویکی‌ادبیات:مقالات مجموعه‌نمایه]]
* [[ویکی‌ادبیات:مقالات مجموعه‌نمایه]]
{{سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌ادبیات}}
* {{سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌ادبیات}}
 
* [[رده:ویرایش در ویکی‌ادبیات]]
[[رده:ویرایش در ویکی‌ادبیات]]
* [[رده:رهنمودهای ویرایش ویکی‌ادبیات]]
[[رده:رهنمودهای ویرایش ویکی‌ادبیات]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ دی ۱۳۹۷، ساعت ۲۰:۳۸

Page الگو:Ombox/styles.css must have content model "شیوه‌نامه آبشاری تمیز" for TemplateStyles (current model is "ویکی‌متن").

الگو:فهرست رهنمودها در ویکی‌ادبیات، ابهام‌زدایی فرایندی‌ است که در آن تعارض‌های عنوان مقاله‌ها -یعنی هنگامی که یک عبارت بر بیش از یک موضوع دلالت می‌کند- برطرف می‌شود. ابهام‌زدایی باعث می‌شود که یک عبارت بتواند گزینه‌ای طبیعی برای عنوان بیش از یک مقاله باشد. به‌بیان‌دیگر، از طریق ابهام‌زدایی مقاله‌های مختلف (در صفحه‌های مختلف) می‌توانند درواقع یک عنوان داشته باشند.

برای مثال، نام «بابل» می‌تواند بر چند چیز مختلف دلالت کند: یک شهر، یک فیلم، و یک تمدن. ازآنجاکه فقط یک صفحهٔ ویکی‌ادبیات می‌تواند عنوان «بابل» داشته باشد، باید از عنوان رفع ابهام شده برای موارد مذکور استفاده کرد. پس باید روشی وجود داشته باشد که هنگامی که عنوانِ دارای ابهام (در اینجا «بابل» خالی) از طریق جست‌وجو، پیوند یا مرور صفحات یاد می‌شود (یا به آن ارجاع داده می‌شود)، خواننده به مقالهٔ به‌خصوصِ درست هدایت شود. به این کار ابهام‌زدایی می‌گویند.

در ابهام‌زدایی سه جنبهٔ مهم را باید مدنظر داشت:

  • نام‌گذاری نوشتارها به‌شکلی که هرکدام عنوانی منحصربه‌فرد داشته باشد. مثلاً سه نوشتار که هرکدام به‌طور معمول باید «بابل» نامیده می‌شدند، بابل (شهر)، تمدن بابل و بابل (فیلم) نامیده می‌شوند.
  • پیوندها به‌عنوان‌های دارای ابهام را باید به نوشتار صحیح هدایت کرد. مثلاً اگر در یک نوشتار تاریخی، ویرایشگری به «بابل» پیوند دهد، این پیوند باید به «تمدن بابل» اصلاح شود.
  • باید اطمینان حاصل کرد که خواننده‌ای که با جست‌وجوی یک عبارت مشخص به‌دنبال موضوعی می‌گردد، به‌آسانی و به‌سرعت به آن می‌رسد، فارغ از اینکه آن موضوع چه باشد. مثلاً صفحهٔ «بابل» یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، نه یک مقاله که کاربردهای مختلف «بابل» را فهرست می‌کند و به آن‌ها پیوند می‌دهد. البته، چنان‌که بعدتر توضیح داده خواهد شد، چنین نیست که برای عبارت‌های دارای ابهام همیشه به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیاز باشد.

این صفحه روش‌های اصولیِ پیاده‌کردن موارد یادشده را توضیح می‌دهد. برای جزئیات بیشتر دربارهٔ قالب صفحه‌های ابهام‌زدایی، شیوه‌نامه/صفحه‌های ابهام‌زدایی را ببینید. برای فشرده‌ای از رهنمودها بایدها و نبایدهای ابهام‌زدایی را ببینید.

تصمیم به ابهام‌زدایی

ابهام‌زدایی زمانی لازم است که برای یک کلمه یا عبارت که خواننده‌ای جست‌وجو می‌کند، بیش از یک نوشتار در ویکی‌ادبیات وجود داشته باشد که آن کلمه یا عبارت باید به آن منتهی شود. در این صورت، باید راهی وجود داشته باشد که خواننده به‌سرعت از صفحه‌ای که در جست‌وجوی نخست ظاهر می‌شود به هرکدام از صفحه‌هایی که ممکن است مدنظرش باشد هدایت شود.

در مجموع سه روش برای ابهام‌زدایی وجود دارد که در مثال‌های زیر نشان داده می‌شوند:

  • صفحهٔ «شیر» صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست که فهرستی از تمام کاربردهای شیر را در خود دارد.
  • صفحهٔ «مو» دربارهٔ یک کاربرد این کلمه است که موضوع اصلی یا کاربرد اصلی نامیده می‌شود. در این صفحه یک سرنویس «مو (ابهام‌زدایی)» را که شامل کاربردهای دیگر این کلمه است به خواننده نشان می‌دهد.
  • صفحهٔ «قوش» دربارهٔ کاربرد اصلی‌ است و فقط یک کاربرد دیگر برای این کلمه وجود دارد. به این کاربرد دیگر، که «قوش (فیلم)» باشد، توسط یک سرنویس در صفحهٔ اصلی پیوند داده می‌شود و دیگر نیازی به صفحه‌ای جداگانه برای ابهام‌زدایی نیست.

اینکه در یک مورد مشخص کدام‌یک از روش‌های فوق مورد استفاده قرار می‌گیرد در دو بخش بعدی توضیح داده می‌شود.

مقاله‌های دربرگیرندهٔ مفهومی وسیع

اگر مفهوم اصلی عبارت موردنظر برای ابهام‌زدایی دربرگیرندهٔ معنایی وسیع باشد که قابلیت تبدیل شدن به یک نوشتار مستقل را دارد و نیز بخش قابل توجهی از پیوندهایی که باید در صفحهٔ ابهام‌زدایی فهرست شوند مثال‌ها یا زیرمجموعه‌هایی از آن مفهوم باشند، در این صورت صفحه‌ای با این عنوان باید نوشتاری در توضیح آن مفهوم باشد، نه صفحهٔ ابهام‌زدایی. هنگامی که کاربرد اصلی یک صفحه موضوعی عمومی باشد که بتواند خود به زیرموضوع‌هایی تقسیم شود از قبیل موضوع‌های تاریخی مانند «تاریخ ایران»، این عنوان جامع باید حاوی نوشتاری برای موضوع عمومی باشد، نه صفحهٔ ابهام‌زدایی. یک صفحهٔ ابهام‌زدایی نباید صرفاً به این دلیل ساخته شود که نوشتن نوشتاری برای موضوعی وسیع، انتزاعی یا کاملاً مفهومی دشوار است. وقتی موضوع «فلان» دارای معانی دیگری باشد که مثال یا زیرمجموعه‌هایی از آن نیستند، این موارد باید در «فلان (ابهام‌زدایی)» فهرست شوند.

به‌عنوان مثال:

  • «وزارت امور خارجه» در نوشتار کشورهای مختلف یا نوشتارهای سیاسی ظاهر می‌شود و در همه مفهوم مشترکی دارد. در این صورت به‌جای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی با این عنوان و پیوند دادن به نوشتارهای مربوط به هر کشور، این صفحه باید حاوی مقاله‌ای در توضیح این وزارت به‌طورکلی و شباهت‌ها و تفاوت‌های مثال‌های مختلف آن باشد. نمونه‌های دیگر: «دیوان عالی» یا «تأمین اجتماعی».
  • «مایکروسافت لومیا» به مدل‌های بسیار متنوعی از این گوشی همراه اشاره دارد. اینکه مدل‌های زیادی از یک سری تولید از یک تولیدکننده نام واحد (یا ترکیب واحدی از نام و شماره) دارند دلیلی برای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست. شباهت‌ها و تفاوت‌های بین این مدل‌ها می‌تواند و باید در صفحه‌ای که محصولات تولیدشده توسط تولیدکننده را معرفی می‌کند تشریح شود.
  • «ورزش فوتبال» ممکن است به یکی از چندین نوع ورزش مختلفی اشاره کند که وجه مشترک همگی لگد زدن به توپ است، مانند «فوتبال آمریکایی»، «فوتبال استرالیایی»، «فوتبال گیلیک» یا «فوتبال». اگرچه واژهٔ «ورزش فوتبال» بسته به پس‌زمینهٔ متن می‌تواند برای هر یک از انواع فوتبال استفاده شود، تمامی این انواع دارای مشترکات و منشأ واحدی هستند که تاریخچه و تحول مفهوم کلی آن می‌تواند در «ورزش فوتبال» قرار گیرد.

در نوشتن مقاله برای چنین موضوع‌هایی، توضیح معنای عبارت و تاریخچهٔ اینکه چطور این معنا شکل گرفته سودمند است. هرکدام از مثال‌های مفهوم اصلی باید در جایی از نوشتار -مثلاً در یک فهرست- اشاره شود تا اطلاعاتی که قرار بود در صورت ساختن صفحهٔ ابهام‌زدایی ارایه شوند از دست نروند. از ویکی‌ادبیات:شیوۀ خلاصه‌نویسی برای گنجاندن اطلاعاتی دربارهٔ زیرموضوع‌ها در نوشتار اصلی استفاده کنید.

عنوان دارای صرفاً یک کاربرد

درصورتی‌که برای یک عنوان فقط یک کاربرد در ویکی‌ادبیات وجود دارد، آن کاربرد در آن عنوان قرار می‌گیرد و نباید عنوان را با پرانتز ابهام زدایی کرد. از پرانتز فقط برای ابهام زدایی در عنوان استفاده می‌شود، نه ارایه اطلاعات اضافه. مثلاً عنوان نوشتار «تاماگوکاکه گوهان» ممکن است ناآشنا باشد؛ اما مبهم نیست (چون نوشتار دیگری با این نام نداریم)، درنتیجه انتقال آن به مثلاً «تاماگوکاکه گوهان (غذا)» اشتباه است.

آیا برای یک کلمه کاربرد اصلی وجود دارد؟

اگرچه یک کلمه، نام یا عبارت ممکن است به بیش از یک موضوع دلالت داشته باشد، گاهی یکی از این موضوعات کاربرد اصلی‌ آن کلمه یا عبارت است. در این صورت کلمهٔ مدنظر باید عنوان نوشتاری برای این کاربرد اصلی باشد (یا در مواردی با تغییر مسیر به کاربرد اصلی منتهی شود). اگر دربارۀ یک عبارت کاربرد اصلی وجود ندارد، این عبارت باید خود تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی شود (یا باید به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی که در آن بیش از یک عبارت ابهام‌زدایی شده‌است تغییر مسیر یابد). چنان‌که اشاره شد، کاربرد اصلی ممکن است نوشتاری با مفهوم وسیع باشد.

از خودتان بپرسید: وقتی که خواننده‌ای عبارت مدنظرش را در جعبهٔ جست‌وجوی ویکی‌ادبیات وارد می‌کند و دکمهٔ برو را می‌فشارد، کدام مقاله بیشترین احتمال را دارد که مدنظرش باشد. برای مثال وقتی کسی لغت «بهار» را جست‌وجو می‌کند، احتمال اینکه او درپی فصل بهار باشد بیشتر است یا محمدتقی بهار، یا شهر بهار در همدان. اگر احتمال بالایی وجود دارد که یکی از این کاربردها مدنظر خواننده باشد، این کاربردِ بهار کاربرد اصلی‌ است. نمونهٔ دیگر: خواننده‌ای که «مو» را جست‌وجو می‌کند، بسیار محتمل‌تر است که به‌دنبال مو به‌عنوان عضوی از بدن باشد تا شهری با نام «مو (آوری)|مو» در بورکینافاسو. درنتیجه «مو» عنوان اصلی‌ است و آن شهر به‌علاوهٔ کاربردهای دیگر «مو» در «مو (ابهام‌زدایی)» فهرست می‌شوند.

معیار واحدی برای تعریف کاربرد اصلی وجود ندارد. با وجود این دو شاخص اصلی که معمولاً برای تعیین کاربرد اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند از این قرارند:

  1. کثرت در کاربرد: یک موضوع برای یک کلمه کاربرد اصلی شناخته می‌شود اگر بسیار محتمل باشد -محتمل‌تر از هر موضوع دیگر و محتمل‌تر از مجموع دیگر موضوع‌ها- که یک خواننده هنگام جست‌وجوی آن کلمه به‌دنبال آن موضوع باشد.
  2. اهمیت در بلندمدت: یک موضوع برای یک کلمه کاربرد اصلی شناخته می‌شود اگر به‌طور قابل ملاحظه‌ای برجستگی ماندگارتر و ارزش آموزشی بیشتری دربارۀ موضوع‌های دیگر مرتبط با آن کلمه داشته باشد.

در بسیاری از موارد کاربرد اصلی از نظر کثرت در کاربرد، همان کاربرد اصلی از نظر اهمیت در بلندمدت است. در بسیاری موارد دیگر فقط یکی از این دو موضوعیت دارد. در موارد معدودی که تعارضی میان این دو وجود دارد، اجماع معلوم خواهد کرد که کدام‌یک (احتمالا) کاربرد اصلی خواهد بود.

تعیین کاربرد اصلی

برای تعیین اینکه آیا یک کلمه دارای کاربرد اصلی هست یا نه و اگر هست کاربرد اصلی کدام‌یک است هیچ قاعدهٔ قطعی‌ وجود ندارد. تصمیمات براساس بحث بین ویرایشگران گرفته می‌شود. ابزارهایی که ممکن است در تعیین کاربرد اصلی کمک کنند (گرچه باز هم به‌دلیل احتمال خطا و بی‌طرفی احتمالی تعین‌کنندهٔ صددرصد نیستند) از این قرارند:

تغییر مسیر دادن به‌عنوان اصلی

گاه ممکن است آن عنوان کاربرد اصلی‌ که عنوان ابهام‌دار بر آن دلالت می‌کند با خود عنوان دارای ابهام یکسان نباشد. از حالت‌هایی که ممکن است این اتفاق در آن رخ دهد هنگامی است که دو یا چند عبارت داشته باشیم که همگی برای یک موضوع خاص عنوان اصلی باشند یا مقاله‌ای داشته باشیم که گسترهٔ وسیع‌تری از موضوعات را دربربگیرد یا برای رعایت قواعد نام‌گذاری از یک عنوان متفاوت استفاده شده باشد. در چنین حالت‌هایی عنوان دارای ابهام را به‌عنوان اصلی (یا بخش مشخصی از آن) تغییرمسیر می‌دهند. باید توجه داشت اینکه عنوان مقصد با عنوان ابهام‌دار متفاوت است به‌تنهایی دربارۀ اصلی بودن یا نبودن آن تعیین‌کننده نیست؛ مثلاً:

  • آن عنوان اصلی‌ که خوانندگان با جست‌وجوی «اینشتین» به‌دنبال یافتن آن هستند، جلال آل‌احمد است. به‌همین‌دلیل آل‌جلال به جلال آل‌احمد تغییر مسیر داده شده‌ است؛ اما «آل‌جلال» بر موضوعات دیگری نیز دلالت دارد که در آل‌جلال (ابهام‌زدایی) فهرست شده‌اند. در بالای مقالهٔ جلال آل‌احمد با استفاده از یک سرنویس به این صفحهٔ ابهام‌زدایی پیوند داده شده‌ است.
  • برای عبارت «دماغ»، مفهوم «بینی» کاربرد اصلی محسوب می‌شود، درنتیجه «دماغ» به «بینی» تغییر مسیر داده شده‌ است. حال اینکه روستایی هم با عنوان «دماغ» وجود دارد باعث نمی‌شود که این روستا کاربرد اصلی باشد. درنتیجه نوشتار «بینی» همچنان کاربرد اصلی برای «دماغ» باقی می‌ماند، روستای دماغ با پرانتز ابهام‌زدایی می‌شود («دماغ (گنبد کاووس)») و در بالای صفحهٔ بینی به این نوشتار پیوند داده می‌شود.

گاهی تصمیم گرفته می‌شود که عنوانی که پیش‌تر دارای عبارت داخل پرانتز برای ابهام‌زدایی بوده، مثل «ویلا (ساختمان)»، به‌عنوان اصلی بدون پرانتز منتقل شود. پس از چنین انتقالی، به‌منظور تمایز تغییر مسیرهای حاصل از ابهام‌زدایی نالازم، می‌توان الگوی {{تغییرمسیر حاصل از ابهام‌زدایی نالازم}} را به صفحهٔ با عنوان ابهام‌زدایی شده که حالا حاوی تغییر مسیر است افزود. دربارۀ مثال بالا، محتوای صفحهٔ تغییر مسیر را باید چنین قرار داد:

#تغییر مسیر [[ویلا]] {{تغییر مسیر حاصل از ابهام‌زدایی نالازم}}

صفحهٔ ابهام‌زدایی یا سرنویس؟

برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ سرنویس، بخش سرنویس را در پایین ببینید.
برای قواعد نام‌گذاری صفحه‌های ابهام‌زدایی و یک‌کاسه کردن عبارت‌های مشابه در یک صفحهٔ واحد، بخش صفحۀ ابهام‌زدایی را در پایین ببینید.

چنان‌که گفته شد اگر یک عبارت ابهام‌دار فاقد کاربرد اصلی باشد این عبارت باید خود تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی شود. به عبارت دیگر اگر برای یک عبارت هیچ‌یک از موضوعات کاربرد اصلی نیستند، باید یک صفحهٔ ابهام‌زدایی تحت این عنوان تشکیل شود.

درصورتی‌که فقط با دو مقاله برای ابهام‌زدایی روبه‌رو باشیم و یک مقالهٔ شاخص یا کاربرد اصلی وجود داشته باشد، نیازی به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست و فقط یک سرنویس در مقالهٔ اصلی که به مقالهٔ دوم پیوند دهد کافی‌ است. درنتیجه خواننده‌ای که به‌دنبال موضوع غیراصلی می‌گردد، لازم نیست برای رسیدن به آن با رفتن به صفحهٔ ابهام‌زدایی یک مرحلهٔ اضافه، طی کند؛ مثلاً برای «زمستان» غیر از کاربرد اصلی یعنی آخرین فصل سال، فقط یک کاربرد مشهور دیگر هست که عنوان شعری است معروف از اخوان ثالث. درنتیجه خواننده‌ای که به‌دنبال این شعر می‌گردد و با جست‌وجوی «زمستان» به کاربرد اصلی زمستان رسیده، بدون نیاز به عبور از «زمستان (ابهام‌زدایی)» توسط یک سرنویس در زمستان مستقیماً به زمستان (شعر) هدایت می‌شود.

اگر بیش از دو مقاله برای ابهام‌زدایی موجود باشد، در این صورت باید یک صفحهٔ ابهام‌زدایی ساخت و در سرنویس نوشتار اصلی به آن پیوند داد.

اگر فقط دو موضوع برای یک عبارت درج شده باشد؛ ولی هیچ‌یک بر دیگری اولویت نداشته باشد و نمی‌توان هیچ‌کدام را کاربرد اصلی قرار داد، باید برای آن عبارت یک صفحهٔ ابهام‌زدایی ساخت و برای هر دو موضوع با پرانتز ابهام‌زدایی کرد. مثلاً «قریب‌آباد» صفحهٔ ابهام‌زدایی برای دو روستاست که هیچ‌یک بر دیگری ارجحیت ندارد:

الگو:Quotation

نام‌گذاری مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته

الگو:قواعد نام‌گذاری برای رفع ابهام از مقاله‌های با موضوع تخصیص یافته با استفاده از یک عنوان غیرمبهم، چند راه پیش‌روست:

  1. ابهام‌زدایی طبیعی: هنگامی از این روش استفاده می‌شود که عبارت جایگزینی باشد (مثل «کبد» و «جگر» برای تمایز «کبد چرب» و «جگر چرب») یا عبارت دارای پسوند یا پیشوندی وجود داشته باشد (مثل «زبان اسپانیایی» به‌جای «اسپانیایی») که غیرمبهم، رایج و واضح باشد.
  2. ابهام‌زدایی با پرانتز: یک کلمه یا عبارت ابهام‌زدا می‌تواند داخل پرانتز به عبارت دارای ابهام اضافه شود. عبارت یا کلمهٔ داخل پرانتز باید:
    • یک دسته‌بندی عمومی باشد که موضوع را دربرمی‌گیرد (تا جای ممکن باید از کاربرد «اسم علم یااسم خاص» خودداری کرد)، مثل «مشتری (سیاره)» یا «باز (پرنده)» یا
    • رشته یا زمینهٔ مورد استفادهٔ موضوع باشد، مثل «قطر (هندسه)» یا «کشش (اقتصاد)» یا
    • ندرتاً صفتی در توضیح عنوان باشد؛ ولی معمولاً بهتر است که در چنین از پرانتز استفاده نشود. الگو:نیازمند نمونه

برای ابهام‌زدایی از مکان‌های جغرافیایی در ویکی‌پدیای فارسی از پرانتز (و نه کاما «،») استفاده می‌کنیم.

معمولاً ابهام‌زدایی طبیعی بر ابهام‌زدایی با پرانتز ارجح است. به‌جای «بینالود (کوه)» بهتر است از «کوه بینالود» یا به‌جای «خزانه (ایستگاه مترو)» از «ایستگاه متروی خزانه» استفاده شود. درصورتی‌که ابهام‌زدایی طبیعی ممکن نباشد، باید از ابهام‌زدایی با پرانتز استفاده کرد. اگر چندین انتخاب برای ابهام‌زدایی با پرانتز وجود داشته باشد باید داخل پرانتز از عبارتی استفاده شود که در دیگر نمونه‌های مربوط به همان زمینه -در صورت وجود- استفاده شده‌ است. در غیر این صورت، ساده‌ترین شکل ابهام‌زدایی را انتخاب کنید. مثلاً به‌جای «موز (شخصیت اسطوره‌ای)»، «موز (اسطوره)» را بسازید.

در نمونه‌های نادری که دو عنوان در عبارت ابهام‌زدای داخل پرانتز هم اشتراک داشته باشند، باید برای تمایز این دو عنوان عبارت دیگری به‌عنوان هریک افزود. مثلاً زبان به «دراکولا (فیلم ۱۹۳۱ اسپانیایی‌زبان)» و «دراکولا (فیلم ۱۹۳۱ انگلیسی‌زبان)» یا نام کارگردان به «مسافر (فیلم ۱۳۵۳ جلال مهربان)» و «مسافر (فیلم ۱۳۵۳ عباس کیارستمی)».

قواعد نام‌گذاری برای زمینه‌های مختلف در جعبهٔ سمت چپ فهرست شده‌اند. این قواعد معمولاً شامل راهنمایی‌های همراه با جزئیات برای نام‌گذاری متمایز نوشتارهاست.

سرنویس

صفحه اصلی: ویکی‌ادبیات:سرنویس

خواننده‌ای که به‌دنبال عبارتی دارای ابهام می‌گردد ممکن است به نوشتار مورد نظر خود نرسد. درنتیجه هر نوشتاری با عنوان دارای ابهام باید با سرنویسی که در بالای صفحه قرار داده می‌شود به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یا نوشتاری دیگر پیوند دهد. برای این کار از یک یا چند الگوی معرفی شده در زیر استفاده می‌شود.

سرنویس‌های ابهام‌زدایی بخشی از نوشتار نیستند. آن‌ها به‌عنوان صفحه مربوط‌ می‌شوند، نه به موضوع و محتویات صفحه.

بیشتر الگوهای سرنویس به‌طور خودکار پیوند ایجاد می‌کنند و درنتیجه برای پیوند دادن درون الگو نیازی به دو قلاب [[]] نیست. در برخی مواقع بیش از یک الگو استفاده می‌شود که می‌تواند با یا بدون ارایهٔ اطلاعات دربارهٔ موضوع نوشتار باشد. درصورتی‌که ضرورتی به ارایهٔ اطلاعات در سرنویس نباشد از الگوهای کوتاه‌تر استفاده می‌شود.

در صفحهٔ کاربرد اصلی در صورتی که فقط یک موضوع دوم غیراصلی وجود دارد (بدون صفحهٔ ابهام‌زدایی):

  • می‌نویسیم {{درباره|استفادهٔ یکم|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}} تا داشته باشیم:

الگو:درباره مثلاً با نوشتن {{درباره|فیلم آمریکایی راننده تاکسی|فیلم ایرانی راننده تاکسی|راننده تاکسی (فیلم ۱۳۸۵)}} در صفحهٔ «راننده تاکسی» داریم: الگو:Quotation

  • می‌نویسیم {{برای|استفادهٔ دوم|صفحهٔ دوم}} تا داشته باشیم:

الگو:برای مثلاً با نوشتن {{برای|گیاه فندق|فندق (گیاه)}} در صفحهٔ فندق داریم: الگو:Quotation

در صفحهٔ کاربرد اصلی که دارای صفحهٔ ابهام‌زدایی مرتبط است:

  • می‌نویسیم {{درباره|استفادهٔ یکم}} تا داشته باشیم:
این صفحه دربارهٔ استفادهٔ یکم است. برای دیگر کاربردها، نام صفحه (ابهام‌زدایی) را ببینید.

مثلاً با نوشتن {{درباره|قند خوراکی}} در صفحهٔ قند داریم: الگو:Quotation

الگو:کاربردهای دیگر مثلاً با نوشتن {{دیگر کاربردها}} در صفحهٔ «پر» داریم: الگو:Quotation یا اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی مدنظر نام صفحهٔ فعلی به‌علاوهٔ (ابهام‌زدایی) نیست، می‌نویسیم {{دیگر کاربردها|موضوع}} تا داشته باشیم: الگو:کاربردهای دیگر مثلاً با نوشتن {{دیگر کاربردها|چشمان سیاه}} در صفحهٔ چشم سیاه داریم: الگو:Quotation

هنگامی‌که عنوان اصلی به صفحه‌ای دیگر تغییر مسیر داده شده باشد:

  • اگر فقط یک عنوان دوم دیگر مطرح باشد، می‌نویسیم {{تغییرمسیر|نام صفحه|موضوع ۲|مقاله ۲}} تا:

الگو:تغییر مسیر ایجاد شود. مثلاً با نوشتن {{تغییر مسیر|قصه‌های مجید|سریالی با این نام|قصه‌های مجید (سریال)}} در صفحهٔ قصه‌های مجید داریم: الگو:Quotation

  • اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی وجود داشته باشد، می‌نویسیم {{تغییر مسیر|نام صفحه}} تا ایجاد شود:

الگو:تغییر مسیر مثلاً با نوشتن {{تغییر مسیر|یلدا}} در صفحهٔ «شب یلدا» داریم: الگو:Quotation

راهنمای استفاده

  • در صفحه‌هایی که عنوان آن‌ها (به‌طور طبیعی یا با پرانتز) به‌خوبی رفع ابهام شده‌ است نیازی به استفاده از سرنویس پیوند به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست.

مثلاً افسانه (اثر برجستۀ نیما یوشیج) به وضوح دربارهٔ کاربردی مشخص از واژهٔ «افسانه» است، نه هیچ‌یک از مطالبی که در افسانه فهرست شده‌اند، درنتیجه نیازی به سرنویس دیگر کاربردها ندارد. خواننده‌ای که به‌دنبال کاربرد دیگری از «افسانه» باشد می‌تواند از جعبهٔ جست‌وجو استفاده کند.

  • چنان‌که پیش‌تر اشاره شد پیوندهای ابهام‌زدایی باید در بالای صفحه درمعرض دید قرار داده شوند. موضوع‌هایی که به نوشتار مربوط می‌شوند؛ اما از نظر نام ابهامی ندارند باید در جستارهای وابسته در پانویس به آن‌ها اشاره شود.
  • از نام‌پوشی برای تغییر عنوان پیوندهای ابهام‌زدایی استفاده نکنید. نمایش عنوان کامل مدخل‌ها مانع از سردرگمی خوانندگان می‌شود.
  • پیوندهای متعدد به ابهام‌زدایی را تا حد ممکن در یک سرنویس واحد بگنجانید؛ مانند شاعر انقلابی.

صفحه ابهام‌زدایی

یک‌کاسه کردن عبارت‌های مشابه در صفحهٔ ابهام‌زدایی

یک صفحهٔ ابهام‌زدایی می‌تواند برای رفع ابهام چند عبارت مشابه استفاده شود. عبارت‌هایی که می‌توانند به این طریق یک‌کاسه شوند از این قرارند:

  • مفرد، جمع یا مضاف‌الیه‌های مرتبط. مثلاً کاربردهای مختلف «چشمان سیاه» و «چشم‌های سیاه» در «چشمان سیاه» فهرست شده‌اند.
  • املاهای مختلف یک نام یا کلمه. مثلاً در «چاوشی (ابهام‌زدایی)»، «چاووشی» و «هاشم چاووشی» هم فهرست شده‌اند.

در صورتی که یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یک‌کاسه شده خیلی طولانی شود شاید بهتر باشد یکسان‌ها را در صفحه‌های ابهام‌زدایی مختلف فهرست کرد.

هنگامی که یک صفحهٔ ابهام‌زدایی یک‌کاسه شده ساخته می‌شود، باید از صفحه‌هایی که به نمونه‌های فهرست‌شده در صفحهٔ ابهام‌زدایی نزدیک‌اند و ممکن است برای رسیدن به آن نوشتارها خواننده به جست‌وجوی آن‌ها بپردازد توسط سرنویس یا تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی پیوند داد؛ مثلاً در «چشم‌های سیاه» و «چشم سیاه» توسط سرنویس به «چشمان سیاه» پیوند داده شده‌است؛ «چشمان سیاه (فیلم)» نیز به «چشمان سیاه» تغییر مسیر دارد.

نام‌گذاری صفحه ابهام‌زدایی

نوشتار(های) وابسته: ویکی‌ادبیات:قواعد نام‌گذاری

اگر یک عبارت ابهام‌دار کاربرد اصلی نداشت، خودِ عبارت دارای ابهام نام صفحهٔ ابهام‌زدایی قرار می‌گیرد، مثل «جرم». در صورتی که کاربرد اصلی وجود داشته باشد، (ابهام‌زدایی) به عبارت ابهام‌دار اضافه می‌شود، مثل ناهید (ابهام‌زدایی). اگر یک صفحهٔ ابهام‌زدایی از یک‌کاسه کردن چندین عبارت به‌وجود آمده باشد، یکی از این عبارت‌ها باید برای عنوان صفحه انتخاب شود. این انتخاب باید با رعایت نکات زیر باشد:

  • اسم مفرد بر جمع ترجیح دارد.
  • املایی که نمایندهٔ بیشترین مدخل‌های فهرست‌ شده در صفحه باشد ارجح است.

به‌علاوه، هنگامی که عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی خودِ عبارت ابهام‌دار است، باید صفحه‌ای دارای (ابهام‌زدایی) ساخته شده و به صفحهٔ اصلی تغییر مسیر داده شود. مثلاً وقتی «اسیر» صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ است، «اسیر (ابهام‌زدایی)» باید ساخته شده و به آن تغییر مسیر داده شود. این نوع تغییر مسیر برای استفاده در هر گونه پیوند داخلی به صفحهٔ ابهام‌زدایی استفاده می‌شود تا بین این پیوندها و پیوندهای اشتباه یا ناخواسته‌ای که باید به نوشتار صحیح منتهی شوند تمایز ایجاد شود.

ساختار صفحه

هر صفحهٔ ابهام‌زدایی شامل یک فهرست (یا چند فهرست، برای عبارت‌های دارای مضمون چندگانه) از پیوندها به نوشتارهای دارای عناوین مشابه است. یک صفحهٔ ابهام‌زدایی را چنین بسازید:

  • کاربرد اصلی را (در صورت وجود) جدا از فهرست و در ابتدای صفحه قرار دهید. مثلاً در ابتدای صفحهٔ «اسیر (ابهام‌زدایی)» داریم:

الگو:Quotation

  • هر فهرست را با یک مقدمهٔ کوتاه شامل عنوان به‌صورت پررنگ آغاز و با «دونقطه» ختم کنید. مثلاً در صفحهٔ مهمان مامان داریم:

الگو:Quotation

  • تا حد ممکن هر مدخل در فهرست را با پیوندی به صفحهٔ هدف آغاز کنید.
  • هر مدخل گلوله‌ای (ایجاد شده با *، **، *** و …؛ برحسب نیاز) باید دارای پیوندی آبی باشد که در شکل معمول باید به خود مدخل پیوند دهد (همان‌طورکه در نمونۀ قبل عنوان شد). پیوند قرمز فقط زمانی می‌تواند به صفحه ابهام‌زدایی اضافه شود که حداقل یک مقالهٔ دیگر (به‌جز مقاله‌های ابهام‌زدایی) پیوندی به آن مقالهٔ ناموجود داشته باشد. در این صورت نیز بخش توضیح آن پیوند قرمز باید دست‌کم یک پیوند آبی مرتبط برای ناوبری داشته باشد تا خواننده بتواند اطلاعات معناداری دربارهٔ آن مدخل از آن کسب کند.
    • ندرتاً در یک مدخل گلوله‌ای بیش از یک پیوند قرار داده می‌شود. قرار دادن بیش از یک پیوند ممکن است باعث سردرگمی خواننده شود.
  • مدخل‌ها را نام‌پوشی نکنید.
  • توضیحات هر مدخل باید به شکل عبارت باشند، نه جملهٔ کامل. در پایان آن نقطه نگذارید. برای مثال:

نادرست: الگو:Quotation درست: الگو:Quotation الگوی {{ابهام‌زدایی}} (یا هریک از دیگر الگوهای مرتبط مانند {{ابهام‌زدایی جغرافیا}} یا {{ابهام‌زدایی نام}}) را به پایین صفحه اضافه کنید.

صفحهٔ ابهام‌زدایی جای چه چیزهایی نیست

هدف از صفحهٔ ابهام‌زدایی این است که خواننده‌ای که به‌دنبال موضوعی خاص می‌گردد به صفحهٔ درست هدایت شود. به بیان دقیق‌تر توضیحات مدخل‌ها باید صرفاً برای این مقصود کافی باشند. البته افزودن اندکی اطلاعات اضافه (که ممکن است رجوع به نوشتار را غیرلازم کند) معمول است. مثلاً در شتاب (ابهام‌زدایی) برای مدخل «شتاب» عبارت «شتاب، یکای سنجش تغییرات سرعت، کمیتی برداری و دارای یکای متر بر مجذور ثانیه و با فرمول a = (vf - vi)/t» را درنظر بگیرید. پیوند به شتاب ضروری‌ است، خلاصه‌ای از تعریف آن (یکای سنجش تغییرات سرعت) بی‌اشکال است؛ اما باقی عبارت -که به‌جای رفع ابهام، خلاصه‌ای از نوشتار مقصد است- زاید می‌نماید.

تعاریف واژه‌نامه‌ای

صفحهٔ ابهام‌زدایی جایی برای فهرست کردن تعاریف واژه‌نامه‌ای نیست. صرفاً توضیح کوتاهی دربارهٔ معنای کلی یک کلمه که به خواننده برای درک موضع کمک کند کافی‌ است. در صورت لزوم می‌توان با {{ویکی‌واژه}} به ویکی‌واژه پیوند داد.

انطباق ناکامل با عنوان صفحه

صفحهٔ ابهام‌زدایی لیستی حاصل از جست‌وجوی یک کلمه نیست. پیوندهایی که تنها شامل بخشی از عنوان صفحه‌اند یا چیزی اضافه بر آن دارند را -درصورتی‌که احتمال برود که مدنظر خواننده باشند- در صفحه قرار ندهید. مثلاً «عصیان» در «عصیان (ابهام‌زدایی)» آورده نشده‌ است؛ چون شخصی خارج از حیطۀ ادبی، آن را به‌تنهایی «اثر» نمی‌نامد، و فهرست کردن تمام آثار ادبی با این نام در این صفحهٔ ابهام‌زدایی غیرعملی و غیرمفید است (اگرچه فهرست آثار فروغ فرخزاد و «فهرست آثار احتمالی با شباهت نامی» در قسمت «جستارهای وابسته» آورده شده‌اند). پیوند یک نوشتار زمانی در صفحهٔ ابهام‌زدایی قرار داده می‌شود که موضوع آن نوشتار (یا یک زیرموضوع آن) بتواند با احتمال زیاد در یک متن عمومی -فارغ از عنوان مقاله- معادل با عبارت دارای ابهام ارجاع داده شود.

اسامی آثار گاه شامل عنوان اصلی و عنوان فرعی است، مانند «نویسندگی خلاق به‌زبان ساده، خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب» (که «نویسندگی خلاق به‌زبان ساده» عنوان اصلی و «خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب» عنوان فرعی آن است). در چنین نمونه‌هایی باید اسامی این آثار را در صفحهٔ ابهام‌زدایی عنوان اصلی فهرست کرد (چنان‌که نویسندگی خلاق به‌زبان ساده در نویسندگی خلاق به‌زبان ساده (ابهام‌زدایی))، ولی نه در صفحهٔ ابهام‌زدایی عنوان فرعی (نه در صفحهٔ «خلق شخصیت‌ها و داستان‌های جذاب»).

به‌منظور جلوگیری از خیلی طولانی شدن صفحه‌های ابهام‌زدایی، نوشتارهای دربارهٔ افراد تنها در صورتی که آن‌ها به‌طور معمول به این نام شناخته شده باشند در صفحهٔ ابهام‌زدایی نام کوچک یا نام‌خانوادگی مربوطه فهرست می‌شوند. ما منطقاً انتظار داریم پرویز شاپور را در شاپور (ابهام‌زدایی) ببینیم؛ ولی بعید است منبعی را بتوان یافت که از گردآوردنده کامیار شاپور با «شاپور» خالی یاد کرده باشد. درنتیجه کامیار شاپور فقط در «شاپور (نام‌خانوادگی)» باید فهرست شود، نه در شاپور (ابهام‌زدایی).

موضوعات مرتبط

صرفاً به نوشتارهایی پیوند دهید که عبارت دارای ابهام به‌واقع در صفحهٔ مقصد توضیح داده شده باشد. مثلاً «ارغوان» به‌معنی شعری از هوشنگ ابتهاج «هوشنگ ابتهاج» توضیح داده شده‌ است، درنتیجه در صفحهٔ ابهام‌زدایی ارغوان آورده می‌شود: الگو:Quotation

پروژه‌های خواهر

نباید برای موضوعاتی که نوشتارهایشان فقط در پروژه‌های خواهر وجود دارد مدخل ایجاد کرد، حتی اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی از پیش موجود باشد.

منابع

منابع را در صفحهٔ ابهام‌زدایی نیاورید. صفحهٔ ابهام‌زدایی مقاله نیست. منابع را در صورت نیاز به نوشتارهای پیوند داده شده در صفحهٔ ابهام‌زدایی بیافزایید.

پیوند به بیرون

پیوند به بیرون را در صفحه ابهام‌زدایی نیاورید. صفحه‌های ابهام‌زدایی از نوشتارهای موجود در ویکی‌ادبیات رفع ابهام می‌کنند، نه کل فضای اینترنت. پیوندهایی را که ممکن است در آینده مفید باشند به صفحهٔ بحث بیافزایید. یک استثناء پیوند به ویکی‌واژه برای تعریف لغتنامه‌ای موضوع دارای ابهام است.

آماده‌سازی پیش از ایجاد

پیش از ایجاد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی جدید، نامی تخصیص یافته و متمایز برای تمام صفحه‌های دارای عنوان مورد ابهام و نیز نامی برای صفحهٔ ابهام‌زدایی تعیین کنید. صفحه‌های با عنوان قابل اشتباه گرفته شدن را به نام‌های تخصیص یافته‌تر انتقال دهید. پیش از انتقال با استفاده از پیوندها به این صفحه برای صفحهٔ منتقل شده، پیوندها به آن صفحه را اصلاح کنید.

ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی

اگر برای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی مجبور به انتقال مقاله‌ای شده‌اید، به صفحهٔ مبدأ (که حالا حاوی تغییر مسیری به صفحهٔ مقصد است) بروید و صفحهٔ ابهام‌زدایی را جایگزین تغییر مسیر کنید. در صورت لزوم از صفحه‌های دارای عنوان مورد ابهام به صفحهٔ ابهام‌زدایی پیوند دهید. دقت کنید شکل استاندارد پیوند دادن به صفحهٔ ابهام‌زدایی، پیوند دادن به فلان (ابهام‌زدایی) است، حتی اگر صفحهٔ ابهام‌زدایی به‌واقع «فلان» باشد و فلان (ابهام‌زدایی) تغییر مسیری به «فلان» باشد. مثلاً با اینکه زمستان صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، در سرنویس‌ها باید به زمستان (ابهام‌زدایی) که تغییر مسیری به زمستان است پیوند داد. همان‌طورکه پیشتر گفته شد در مواقعی که صفحهٔ ابهام‌زدایی دارای (ابهام‌زدایی) در عنوان خود نیست، باید چنین صفحه‌ای را ساخت و از آن به صفحهٔ اصلی تغییر مسیر داد.

پیوندها

ابهام‌زدایی دوتایی

ابهام‌زدایی دوتایی یعنی پیوندی از یک صفحهٔ ابهام‌زدایی به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی دیگر. هنگامی که یک عبارتِ به‌طور طبیعی رفع ابهام شده همچنان دارای ابهام باشد، خودش تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی جدیدی می‌شود و سپس از صفحهٔ ابهام‌زدایی اولیه به آن پیوند داده می‌شود. مثلاً «دودانگه» یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ است؛ ولی ازآنجاکه چندین دهستان با نام «دودانگه» وجود دارد، به‌جای فهرست کردن تک‌تک این دهستان‌ها در «دودانگه»، صفحهٔ ابهام‌زدایی «دهستان دودانگه» ساخته می‌شود و پیوندی از آن در فهرست موارد دارای ابهام «دودانگه» قرار می‌گیرد. ازآنجاکه صفحهٔ هدف خود صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، پیوند به‌جای «دهستان دودانگه» به دهستان دودانگه (ابهام‌زدایی) برقرار شده‌ است. این کار دو دلیل دارد: یکی اینکه در نگاه اول مشخص باشد که این یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست و دیگر اینکه این پیوند به‌عنوان یک پیوند اشتباهِ نیازمندِ اصلاح شناسایی نشود. برای اطلاعات بیشتر در مورد پیوند داخلی به صفحهٔ ابهام‌زدایی بخش پیوندها به صفحهٔ ابهام‌زدایی را ببینید.

این نوع از ابهام‌زدایی نوعاً خاص‌تر از ابهام‌زدایی ساده است و در ویکی‌پدیا چندان متداول نیست.

ابهام‌زدایی ناکامل

هنگامی که یک عبارت رفع ابهام شده همچنان دارای ابهام باشد؛ ولی مواردش چندان زیاد نباشد که به ابهام‌زدایی دوتایی نیاز افتد، باید از آن به صفحهٔ اصلی ابهام‌زدایی (یا به بخشی از آن) تغییر مسیر داده شود. این کار علاوه‌بر اینکه به خوانندگان برای رسیدن به صفحهٔ مدنظر کمک می‌کند، باعث جلوگیری از ساخت اشتباهی نوشتاری تحت این نام توسط دیگر ویرایشگران می‌شود. مثلاً تولدی دیگر (مجموعه شعر) به صفحهٔ تولدی دیگر (ابهام‌زدایی) تغییر مسیر دارد یا «مهمان مامان (داستان)» توسط #تغییر مسیر «مهمان مامان (ابهام‌زدایی)#داستان» به بخش داستان «مهمان مامان (ابهام‌زدایی)» تغییر مسیر داده شده‌ است.

البته گاه ممکن است بهتر باشد به‌جای صفحهٔ ابهام‌زدایی به یک فهرست پیوند داده شود.

دقت کنید که برای عنوانی عین عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی (صرف‌نظر از پرانتزها)، ابهام‌زدایی دوتایی صورت نمی‌گیرد و به‌جایش باید ابهام‌زدایی ناکامل انجام داد، حتی اگر تعداد نمونه‌های دارای ابهام آن زیاد باشد. مثلاً «دیروز» صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست که در آن تعدادی فیلم فهرست شده‌اند. باوجوداین، ساخت یک صفحهٔ ابهام‌زدایی جدید با نام «دیروز (فیلم)» و ابهام‌زدایی دوتایی آن مطلوب نیست؛ چراکه این صفحه همنام با صفحهٔ ابهام‌زدایی (صرف‌نظر از پرانتزها) است. در این حالت باید ابهام‌زدایی ناکامل انجام شود، بدین معنی که «دیروز (فیلم)» و نیز «دیروز (ترانه)» ساخته و هریک به بخش مناسب در «دیروز» تغییر مسیر داده شود.

پیوند میان‌ویکی

پیوند میان‌ویکی یک صفحهٔ ابهام‌زدایی باید به صفحهٔ ابهام‌زدایی متناظر در دیگر زبان‌ها (در صورت وجود) برقرار شود، نه به صفحهٔ یکی از نوشتارهای فهرست شده در صفحهٔ ابهام‌زدایی.

پیوند به‌عنوان‌های ابهام‌زدایی شده

هنگام ایجاد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی، تمامی پیوندهایی را که در اثر این کار اعتبار خود را از دست می‌دهند اصلاح کنید.

گاهی لازم است که یک نوشتار را به‌عنوانی دیگر (که به‌طور طبیعی یا با پرانتز ابهام‌زدایی شده) منتقل کنیم و به‌جایش صفحهٔ ابهام‌زدایی بسازیم. در چنین مواقعی باید پیش از انتقال، با استفاده از پیوندها به این صفحه تمامی پیوندها به آن صفحه را یافت و آن‌ها را به نام جدید نوشتار تغییر داد. هنگام اصلاح این پیوندها باید با استفاده از نام‌پوشی ([[پیوند|نمایش]]) مانع نشان داده شدن پرانتز شد. بدین صورت که اگر عنوان یک مقاله از «فلان» به «فلان (بهمان)» تغییر کرده‌ است، در مقاله‌ها باید [[فلان (بهمان)|فلان]] را جایگزین [[فلان]] کرد.

مثلاً عنوان «قصه‌های مجید» قبلاً حاوی نوشتار فیلنی با این نام بود و کتابی که مبنای ساخت این فیلم است قصه‌های مجید (رمان) نام گرفته بود. ازآنجاکه هر دو این آثار تقریباً به یک اندازه شناخته شده هستند، هیچ‌یک کاربرد اصلی نیستند. درنتیجه «قصه‌های مجید» به قصه‌های مجید (فیلم) منتقل شده و قصه‌های مجید که حالا صرفاً حاوی یک تغییر مسیر است به صفحهٔ ابهام‌زدایی تبدیل می‌شود. اما پیش از این کار باید پیوندها به صفحهٔ «قصه‌های مجید» را در مقاله‌ها به «قصه‌های مجید (فیلم)» ویرایش کرد. به‌طور مثال در «فیلم‌نامه» یا «سناریو» [[قصه‌های مجید]] به [[قصه‌های مجید (فیلم)|قصه‌های مجید]] ویرایش می‌شود.

روش دیگر برای نام‌پوشی این است که قسمت نمایش را خالی بگذاریم. با این کار عبارت قسمت پیوند بدون پرانتز نمایش دارده می‌شود. مثلاً «قصه‌های مجید (فیلم)|» به‌صورت قصه‌های مجید نمایش داده می‌شود.

پیوند به صفحه ابهام‌زدایی

پیوندهای از فضای نام به صفحه‌های ابهام‌زدایی عموماً اشتباه‌اند. به‌منظور تمایز میان پیوندهای اشتباه با پیوندهایی که تعمداً به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی ختم شده‌اند، جامعهٔ ویکی سیاستی اتخاذ کرده که طبق آن تمامی پیوندهای «خواسته» به صفحه‌های ابهام‌زدایی باید از طریق تغییر مسیر «فلان (ابهام‌زدایی)» به «فلان» برسند. با این کار مشخص می‌شود که پیوند به صفحهٔ ابهام‌زدایی تعمداً و خواسته بوده‌است.

مثلاً در متن یا در بخش «جستارهای وابسته»:

  • نادرست: چندین دهستان با نام [[یعقوب‌آباد]] وجود دارد
  • درست: چندین دهستان با نام «یعقوب‌آباد (ابهام‌زدایی)|یعقوب‌آباد» وجود دارد

گذشته از معدودی استثناء، پیوند به صفحه‌های ابهام‌زدایی غلط است. پیوندها درعوض باید به نوشتار مرتبط منتهی شوند. کارکرد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی این است که به خواننده‌ای که عبارتی دارای ابهام را در جعبهٔ جست‌وجو وارد کرده‌ است فهرستی از مقالاتی ارایه کند که خواننده احتمالاً به‌دنبال آن‌ها می‌گردد. صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند، درنتیجه نباید براساس معیارهای صفحه‌های یتیم آن‌ها را یتیم به‌حساب آورد.

مواردی که می‌توان به صفحه‌های ابهام‌زدایی پیوند داد

مواردی استثنایی که می‌توان به صفحه‌های ابهام‌زدایی پیوند داد از این قرارند:

  • سرنویس‌های ابهام‌زدایی: ماشین مشتی ممدلی به مشهدی محمدعلی تغییر مسیر دارد، که در آن سرنویسی به «ماشین مشتی ممدلی (ابهام‌زدایی)» پیوند می‌دهد. یا در «هوش» که صفحه‌ای با عنوان اصلی‌ است به هوش (ابهام‌زدایی) پیوند داده شده است.
  • پیوندی از یک صفحهٔ ابهام‌زدایی به صفحهٔ ابهام‌زدایی دیگر (ابهام‌زدایی دوتایی): در «دودانگه» به «دهستان دودانگه» پیوند داده شده.
  • صفحه‌هایی که فهرستی از کلمات یا نام‌ها دارند. الگو:نیازمند نمونه
  • ندرتاً در بخش «جستارهای وابسته»، در‌صورتی‌که مقاله‌هایی که در صفحهٔ ابهام‌زدایی مقصد فهرست شده‌اند بتوانند برای خواننده درخور توجه باشند: در صوری به «صورت (ابهام‌زدایی)» پیوند داده شده‌است.
  • تغییر مسیر، برای جلوگیری از ایجاد تغییر مسیر دوتایی (بخش تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی را ببینید).

چگونگی پیوند به صفحه ابهام‌زدایی

برای پیوند به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی همیشه به‌عنوانی که دارای عبارت «(ابهام‌زدایی)» است پیوند دهید؛ حتی اگر چنین صفحه‌ای تغییر مسیر باشد. مثلاً به‌جای «قرقره» به «قرقره (ابهام‌زدایی)» پیوند دهید. اگر صفحهٔ تغییر مسیر موجود نیست آن را بسازید. این کار به تشخیص میان پیوندهای ناخواسته با پیوندهای خواسته کمک می‌کند. پیوند به صفحهٔ تغییر مسیر بجای پیوند به خود صفحهٔ مقصد هیچ ایرادی ندارد. تغییر مسیرها بی‌دردسرند و خوانندگان معمولاً حتی متوجه آن‌ها نمی‌شوند.

تغییر مسیر به صفحه ابهام‌زدایی

دلایل موجه برای تغییر مسیر به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی عبارت‌اند از:

  • تغییر مسیر غلط املایی رایج.الگو:نیازمند نمونه
  • تغییر مسیر از املاهای مختلف یک کلمه، درصورتی‌که صفحهٔ ابهام‌زدایی جداگانه توجیهی نداشته باشد: «دايي جان ناپلئون» (با ي عربی) به دایی جان ناپلئون تغییر مسیر دارد.
  • تغییر مسیر به‌دلیل چسبیده-جدا نوشتن یک کلمه: «واندر والس (ابهام‌زدایی)» به «وان در والس (ابهام‌زدایی)» تغییر مسیر دارد.

پیشتر گفته شد که پیوند به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی باید از طریق پیوند به «نام صفحه (ابهام‌زدایی)» باشد، نه «نام صفحه»، ولی این قانون دربارهٔ تغییر مسیر به صفحهٔ ابهام‌زدایی کاربرد ندارد. در این مواقع باید به «نام صفحه» تغییر مسیر داد، در غیر این صورت با یک تغییر مسیر دوتایی مواجه خواهیم بود که مطلوب نیست. مثلاً «دایی جان ناپلئون» به «دایی جان ناپلئون» پیوند دارد، نه به «دایی جان ناپلئون (ابهام‌زدایی)». دقت کنید که این موضوع فقط دربارۀ تغییر مسیر صادق است و برای پیوند دادن به صفحهٔ ابهام‌زدایی در مقاله‌ها (در صورت نیاز) باید به «نام صفحه (ابهام‌زدایی)» پیوند داد.

حذف

گرچه صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند، یک صفحهٔ ابهام‌زدایی می‌تواند در نظرخواهی برای حذف نامزد شوند.

رده

صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند و نباید به آن نحو رده‌بندی شوند. رده‌های یک مقاله خواننده را به مقاله‌های مرتبط هدایت می‌کنند، حال اینکه صفحه‌های ابهام‌زدایی تنها باید در رده‌های ابهام‌زدایی قرار داده شوند. تعدادی از رده‌ها با استفاده از {{ابهام‌زدایی}} و پارامتر مربوطه (مثل نام، جغرافیا،...) به‌طور خودکار به مقاله افزوده می‌شوند، مثلاً {{ابهام‌زدایی نام}}. رده‌های پنهان به دلایل فنی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما رده‌های دیگر (مثل رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان) نباید در صفحه‌های ابهام‌زدایی استفاده شوند. درصورتی‌که صفحهٔ ابهام‌زدایی شامل تعدادی نام افراد باشد و صفحهٔ نام متناظر با آن («نام صفحه (نام)» متناظر با «نام صفحه (ابهام‌زدایی)») هنوز ساخته نشده باشد، افزودن رده‌هایی مثل «:رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان» به صفحهٔ ابهام‌زدایی تا زمان منشعب شدن صفحهٔ نام از صفحهٔ ابهام‌زدایی بی‌اشکال است.

در ویکی‌ادبیات «کاربر:Rezabot/رده‌دهی مقالات هم‌سنگ|ربات‌هایی» هستند که رده‌های فارسی را براساس رده‌های میان‌ویکی انگلیسی به مقاله‌ها می‌افزایند. این کار ممکن است در صفحه‌های ابهام‌زدایی مشکل‌ساز شود؛ چراکه این احتمال می‌رود موارد دارای ابهام در صفحهٔ ابهام‌زدایی انگلیسی و فارسی به رده‌های یکسانی تعلق نداشته باشند. مثلاً en:Hook حاوی «:en:Hook, London» است، درنتیجه صفحه در ردهٔ «:en:Category:Place name disambiguation pages» قرار گرفته‌است، درصورتی‌که در «قلاب» هیچ نمونۀ ابهام‌زدایی مکانی نیامده و افزودن «:رده:صفحه‌های ابهام‌زدایی مکان‌ها» به آن درست نیست. در مواردی اینچنین باید {{رده هم‌سنگ نه}} را به صفحهٔ ابهام‌زدایی افزود و در صفحهٔ بحث هم به‌علت این ویرایش اشاره کرد.

جستارهای وابسته

برگرفته از «https://wikiadabiat.net/index.php?title=ویکی‌ادبیات:ابهام‌زدایی&oldid=21636»