ویکی‌ادبیات:اصول استفاده از منابع غیرآزاد
Page الگو:Ombox/styles.css must have content model "شیوه‌نامه آبشاری تمیز" for TemplateStyles (current model is "ویکی‌متن").
 | این صفحه جزئی از رهنمودهای ویکی‌پدیا است. استانداردهای رفتاری مطرح‌شده در این صفحه تایید بسیاری از ویرایشگران ویکی‌پدیا را همراه خود دارد. با وجود اینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود ولی این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن تغییرات و نظرخواهی استفاده کنید. |
زمانی که اثرهای رسانه‌ای (تصویری یا صوتی) غیر آزاد در ویکی‌ادبیات استفاده می‌شوند؛ باید دلیلی یا دفاعیه‌ای برای استفاده از آن اثر ارائه شود که این دفاعیه اصول استفاده اثر غیرآزاد یا استفاده منصفانه یا استفاده منطقی نام دارد و دربارهٔ چگونگی استفاده از آن به گونه‌ای که با ویکی‌ادبیات:ملاکهای استفاده منصفانه سازگار باشد در قسمت توضیح عکس (در زمان بارگذاری) نوشته شود.
اگر شما از یک عکس یا محتوی رسانه‌ای غیرآزاد (غیررایگان) استفاده می‌کنید، باید دو نمونه را در توضیح عکس درنظر بگیرید:
- برچسب حق تکثیر مناسب که توجیه‌کننده ادعای استفاده منصفانه از عکس باشد. برای اطلاعات بیشتر ویکی‌ادبیات:سیاست استفاده از تصاویر[۱] را مطالعه نمایید.
- ارائه دلایل استفاده با جزئیات کامل: هر بار که از اثر در مقاله‌ای استفاده می‌شود باید جداگانه در بخش توضیحات اثر توضیح داده شود دلایل استفاده توضیح داده شود و باید نام مقاله‌ای که قرار است اثر در آن استفاده شود بیان شود.
قبل استفاده از اثر در مقاله، ویکی‌ادبیات:استفاده منصفانه را مطالعه نمایید. قوانین ویکی‌ادبیات از قوانین موجود در ایالات متحده درباره استفاده منصفانه و در بحث اینکه چه چیزی اجازه پخش دارد و چه چیزی اجازه پخش ندارد، سختگیرانه‌تر است.
تذکر: عکس‌های غیرآزاد که مجوز حق تکثیر یا مجوز استفاده منصفانه را ندارند، پس از هفت روز پاک خواهند شد.
اجزای لازم
دلایل استفاده منصفانه باید توضیح‌دهنده این باشد که استفاده از اثر چگونه در بردارنده معیارهای استفاده از اثر غیرآزاد در ویکی‌پدیا است و همچنین باید موارد زیر را بیان کند:
- چه نسبتی از اثر (پرونده) دارای تکثیر استفاده شده است و این استفاده تا چه میزانی نسبت به حق تکثیری که صاحب آن بر آن قرار داده‌است رقابت دارد. برای نمونه اگر عکس مورد استفاده یک عکس گرفته شده یا یک نماد است، احتمالاً تمام آن استفاده خواهد شد. یک نماگرفت (به انگلیسی: screenshot) که مهم ترین کشف یک مستند یا پایان یک فیلم را آشکار می‌کند (لو می‌دهد)، با این که بخش بسیار کوچکی از آن اثر (مثلاً فیلم) است، ولی به طرز نامتناسبی با حق مالکیت دارنده آن در رقابت است. در خصوص نمونه‌های موسیقی، طول این نمونه نباید بیشتر از ۱۰٪ طول کل آهنگ اصلی یا بیشتر از ۳۰ ثانیه باشد.
- در موارد مرتبط باید توضیح داده شود که آیا شفافیت پرونده‌ای که در ویکی‌پدیا قرار می‌گیرد از شفافیت نسخه اصلی کمتر است یا خیر، برای نمونه در بحث نمونه موسیقی باید گفته شود که کیفیت آن آهنگ از کیفیت نسخهٔ اصلی کمتر است یا خیر؟
- این عکس به چه دلیلی به مقاله اضافه شده است؟ آیا به محتوی آن کمکی می‌کند یا خیر؟ اگر بله:
- آیا این عکس یک نماد، یا یک عکسی گرفته شده از جعبه محصول موضوع اصلی مقاله است؟
- آیا عکس به‌عنوان اصلی‌ترین راه دیداری برای شناسایی آن موضوع یا مقاله است؟ (مثل عکس روی جلد یک دی‌وی‌دی).
- آیا موضوع مقاله را روشن تر می‌کند؟ (مثل نماگرفت یک فیلم.)
- آیا در مستندی دبارهٔ موضوع مقاله استفاده شده است؟ چگونه؟
- تا چه حدی ممکن است که این عکس غیرآزاد را با یک نمونه آزاد جایگزین کنیم؟
- اگر عکس نماگرفت یک فیلم است که در یک مقاله درباره فیلم از آن استفاده شده یا نماد یک شرکت است، واضح است که هیچ نسخهٔ آزادی از آن را نمی‌توان در جهان یافت یا نمی‌توان نسخهٔ آزادی از آن را تولید کرد. در مقابل، اگر تصویر مورد بحث، عکسی گرفته شده با دوربین است و به راحتی قابل جایگزینی با نمونهٔ آزاد هست بهتر است به‌جای آن از نمونهٔ آزاد استفاده شود حتی اگر به شدت کمبود آن در ویکی‌پدیا احساس شود.
- هر نوع اطلاعات دیگری که به دیگران در استفاده منصفانه از آن پرونده و بالا بردن کیفت این استفاده کمک کند، بهتر است اضافه شود..
الگو
الگوی {{دلیل استفاده اثر غیرآزاد}} بیان دلایل استفاده معقول را آسان تر می‌کند و جزئیات کافی را نیز ارائه می‌دهد.
{{دلیل استفاده اثر غیرآزاد
| توضیحات =
| منبع =
| مقاله =
| بخش یا قسمت =
| کیفیت پایین تر =
| دلیل =
| جایگزین =
| اطلاعات بیشتر =
}}
عبارت اطلاعات بیشتر، دلخواه است و می‌تواند خالی باقی بماند.
راه دیگر استفاده از الگوی {{اطلاعات عکس غیرآزاد}} یا {{دلیل استفاده عکس غیرآزاد}}است. الگوی {{اطلاعات عکس غیرآزاد}} تنها یک بار اعمال می‌شود و الگوی {{دلیل استفاده عکس غیرآزاد}} را باید برای هر بار استفاده، اضافه کرد و باید برای هر استفاده دلیل جداگانه‌ای داد.
{{اطلاعات عکس غیرآزاد
| توضیحات =
| منبع =
| مقاله =
| بخش یا قسمت =
| کیفیت پایین تر =
| اطلاعات بیشتر = <!------ دلخواه ------>
}}
{{دلیل استفاده عکس غیر آزاد
| مقاله = <!-- پیوند لازم نیست -->
| دلیل =
| جایگزین =
}}
الگوهای بیشتری برای دلایل استفاده منصفانه وجود دارد که موارد بیشتر را می‌توان در رده:الگوهای دلایل استفاده اثر غیرآزاد پیدا کرد، ازجمله الگوی لازم برای جلد آلبوم یا شناسه‌ها.
°== بدون الگو == در زیر مثال‌های ابتدایی وجود دارد:
- دلایل استفاده منصفانه باید بیان کننده این باشند که چرا اثر غیرآزاد لازم است؟
- چرا اثرهای آزاد قابل جایگزینی نیستند؟
- تأثیر در کدام بخش مقاله مورد استفاده دارد؟
- در صورت استفاده در مقاله‌های متفاوت باید علت استفاده در هر مقاله به‌صورت جداگانه بیان شود.
- درصورتی‌که در مقاله دربارهٔ اثر مطلبی بیان شده‌است. آن مطلب نوشته شود.
- در صورت نبودن مطلبی در مورد اثر بیان شود نیاز به استفاده چه بوده؟
موارد زیر مثال است و آنها را همین‌طور کپی نکنید. ممکن است برای مقاله یا اثر مورد استفاده شما کاربردی نداشته باشد.
حذف سریع
عکس‌هایی که برچسب منصفانه خورده‌اند در صورت نداشتن دلیل استفاده باید بعد از هفت روز حذف شود.
عکس‌هایی که برچسب منصفانه خورده‌اند در صورت رعایت نکردن WP:NFCC ممکن است برچسب الگو:Tlsp بخورند و بعد از هفت روز حذف شود.
درصورتی که مورد استفاده عکس مشخص است و امکان ویرایش صفحه توضیحات هست به جای حذف توضیحات را اصلاح کنید.
در صورت نداشتن دلایل کافی لطقاً عکس را از مقاله حذف کنید و آن را کاندید حذف نکنید.
پانویس
جستارهای وابسته
- ویکی‌ادبیات:محتوای غیرآزاد
- ویکی‌ادبیات:معیارهای محتوای غیرآزاد
- ویکی‌ادبیات: بررسی محتوای غیرآزاد
- ویکی‌ادبیات:حق تکثیر خارج از ایالات متحده
- حق تکثیر
| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| |||||||||
