مریم حسینی
مریم حسینی نویسنده، پژوهشگر، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا و عضو هیئت علمی جایزه ادبی جلال آل‌احمد است.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
| مریم حسینی | ||||
|---|---|---|---|---|
 پژوهشگر نمونهٔ دانشگاه الزهراء | ||||
| زادروز | ۲فروردین۱۳۴۱ | |||
| کتاب‌ها | پير پرده نشين، تصحيح كتاب حديقه الحقيقه و شريعه الطريقه سنايي غزنوي، نخستين زنان صوفی، ریشه های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی، سنایی،تصحیح و ترجمه کتاب کشف الاسرار روزبهان بقلی شیرازی، کتابشناسی مطالعات اسطورهای، مکتب های ادبی، تصحیح مقامات حسن بلغاری، گلگشتی در شعر و اندیشه سنایی | |||
| مدرک تحصیلی | دکترای زبان و ادبیات فارسی | |||
| دانشگاه | دانشگاه تهران | |||
| استاد | محمدرضا شفیعی کدکنی، جعفر شهیدی و جلال‌الدین کزازی | |||
| ||||
بعد از انقلاب فرهنگی در اولین کنکور سراسری پذیرفته شد. از سال ۱۳۶۲ که به عنوان دانشجوی کارشناسی زبان و ادبیات فارسی به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران پا گذاشت، تا سال ۱۳۷۶ که از رسالهٔ دکتری‌اش دفاع کرد، شاگرد شفیعی کدکنی بود. پایان‌نامهٔ دکتری‌اش با نمرهٔ ۲۰ از طرف هیئت داوران پذیرفته شد و همین اثر پس از چاپ جایزهٔ تشویقی کتاب سال ۱۳۸۳ را دریافت کرد. «حسینی» سمت‌ها و فعالیت‌های گوناگونی را تجربه کرده است؛ هم ویراستار و سردبیر بوده هم داور جایزه‌های ادبی و دبیر علمی. و در بسیاری از نشست‌ها و همایش‌های ادبی داخل و تعدادی از کنفرانس‌های خارج از ایران نیز حضور داشته است. «مریم حسینی» آثار و تألیفات متعددی دارد. ۱۰ کتاب در زمینه‌های تصحیح، ترجمه و پژوهش و بیش از صد مقاله در باب مسائل مربوط به ادبیات کهن و معاصر منتشر کرده. ادبیات عرفانی موضوع بیشتر آثارش است. این نویسنده و پژوهشگر در کتاب‌ها و مقالات و هم در نشست‌ها و نقدها از مسائل و دغدغه‌های زنان غافل نبوده؛ چه زن کلاسیک چه زن معاصر. حسینی سال‌های متوالی پژوهشگر نمونه دانشگاه الزهرا بوده و چند جایزهٔ ادبی را نیز ازآن خود کرده است. وی هم‌اکنون به تدریس نقد ادبی و تحقیق در متون عرفانی در دانشگاه مشغول است.
داستانک
برای ما که همواره دوستدار احوال و آثار عرفا بوده‌ایم
و از مکتب ایشان درس آموخته‌ایم،
«من گفتن» حرام است
که «من» شیطان است
و هرچه است، اوست.خطای یادکرد: برچسب
<ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازهمخالف حجاب بود!
سراسر نوجوانی‌اش با کتاب و ادبیات گذشت. در تمام دوران تحصیل در دبستان و دبیرستان شاگرد اول بود. سرانجام با معدل ۱۹/۶۷ در رشتهٔ ریاضی فیزیک شاگرد اول استان شد. تنها مشکلی که در آن دوران داشت داشتن حجاب در دبیرستان بود؛ چراکه مدیر دبیرستان موافق حجاب نبود.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
انقلاب فرهنگی مانعش نشد
دوران جنگ و انقلاب فرهنگی مانع ادامهٔ تحصیلش شد. با این حال لحظه‌ای از مطالعه دور نبود. تصمیم گرفت و توانست علاوه بر دیپلم ریاضی فیزیک، دیپلم رشته‌های علوم تجربی و انسانی را هم دریافت کند. علاوه بر آن شرکت در کلاس‌های امدادگری و کمک به مجروحان جنگی بیمارستان‌ها، کلاس تیراندازی و کلاس‌های اسلام‌شناسی و آموزش زبان عربی که در محل دانشکدهٔ الهیات دانشگاه تهران برگزار می‌شد جزء برنامهٔ کاری‌اش بود.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
ورقه امتحان
ترم اول دورهٔ لیسانس، بعد از امتحان درس شاهنامه، وقتی استاد مظاهر مصفا ورقه‌اش را خواند گفت: «فلانی تو حتماً یکی از اساتید این دانشگاه خواهی شد.» در آن دوران، این جمله خیلی شگفت‌زده‌‌اش کرد.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
زندگی و تراث
سال‌شمار زندگی
- ۱۳۴۱ تولد در تهران
- ۱۳۶۲ ورود به دانشگاه تهران
- ۱۳۶۷ دفاع از پایان‌نامهٔ دکتری و اتمام تحصیلات
- ۱۳۸۰ انتشار کتاب پير پرده نشين در شرح احوال و آثار جنيد بغدادي
- ۱۳۸۲ انتشار کتاب تصحيح كتاب حديقه الحقيقه و شريعه الطريقه سنايي غزنوي
- ۱۳۸۳ دریافت جایزهٔ تشویقی کتاب سال ۱۳۸۳ برای «تصحیح كتاب حديقه الحقيقه و شريعه الطريقه سنايي غزنوي»
- ۱۳۸۵ انتشار کتاب نخستين زنان صوفي،به همراه ترجمه كتاب ذكر النسوه المتعبدات الصوفیات ابو عبدالرحمن سلمي
- ۱۳۸۸ انتشار کتاب ریشه های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی
- ۱۳۹۲ انتشار کتاب سنایی
دریافت جایزه پژوهشگر برتر در مراسم هفته کتاب، - ۱۳۹۳ انتشار کتاب تصحیح و ترجمه کتاب کشف الاسرار روزبهان بقلی شیرازی
- ۱۳۹۵ انتشار کتاب کتابشناسی مطالعات اسطورهای با همکاری دو تن از دانشجویانشان.
- ۱۳۹۶ انتشار کتاب مکتب های ادبی جهان
- ۱۳۹۸ انتشار کتاب تصحیح مقامات حسن بلغاری
دریافت جایزه ادبی پروین اعتصامی برای تالیف کتاب مکتب های ادبی جهان
کودکی و نوجوانی، جوانی، پیری
هرگاه دریچهٔ هنر زیبا را به سوی انسان بگشایید،
همه تماشایی خواهند شد.
کافی است زیبایی‌های هنر و ادبیات به بیان درآید.
آن دنیایی که هنر و ادبیات برای انسان می‌خواهد،
آنگاه همهٔ انسان‌ها جذب خواهند شد.خطای یادکرد: برچسب
<ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازهدر دومین روز از بهار۱۳۴۱، سیده‌مریم حسینی در خانواده‌‌ای مذهبی و دوستدار شعر و هنر چشم به جهان گشود. پدرش شعر می‌گوید، برادرِ دندان‌پزشکش اشعار زیادی در حافظهٔ خود دارد و برادر دیگرش هم پس از بازگشت از جنگ و دفاع مقدس، خاطرات آن دوران را در کتابی به نام «غروب کردستان» منتشر می‌کند.
بیشتر دوران تحصیلش را به جهت مأموریت اداری پدر، در شهر کرمانشاه گذرانده و از دبیرستان وابسته به دانشگاه رازی کرمانشاه، که در آن زمان از بهترین مدارس شهر بود و بسیاری از اساتید برجستهٔ امروز از جمله جلال‌الدین کزازی در آن جا تدریس می‌کردند، در رشتهٔ ریاضی با معدل ۱۹/۶۷ فارغ‌التحصیل شده است.
آقای سعید رحمتی دبیر ادبیاتش و یکی از مشوقین اصلی او در نویسندگی بود. در این دوران با مطالعهٔ کتاب‌هایی که دبیرانشان در اختیار آنها می‌گذاشتند با آثار «مرتضی مطهری»، «علی شریعتی»، جلال آل‌احمد، نیما یوشیج، و محمدرضا شفیعی کدکنی آشنا می‌شود و بسیاری از رمان‌های ایران و جهان را نیز می‌خواند.
سال آخر دبیرستان ازدواج کرد. مراسم ازدواجش در مسجد شفای تهران بدون هرگونه تشریفاتی برگزار شد. همسرش فوق لیسانس حقوق است. دو فرزند دارد. پسرش پزشک و دخترش دکتری ادبیات تطبیقی از ایتالیا دارد.
پس از انقلاب فرهنگی در اولین کنکور سراسری دانشگاه‌ها در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد و تا خرداد۱۳۷۶ که از رسالهٔ دکتری خود دفاع کرد در همان دانشگاه ماند. در این دوران از حضور اساتیدی چون جعفر شهیدی، مظاهر مصفا، اسلامی ندوشن، ماهیار نوابی، اسماعیل حاکمی، برات زنجانی، امیربانو کریمی، بحرالعلومی، سادات ناصری، جلیل تجلیل و همچنین
از کلاس های جذاب و پربار استاد شفیعی کدکنی بهره برد. رسالهٔ دکتری‌اش با عنوان «تصحیح حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة» حکیم سنایی غزنوی پیشنهاد این استاد بود. این رساله با نمره ۲۰ از طرف هیئت داوران پس از ۴ ساعت بحث و مناظره پذیرفته شد و با معدل ۱۸ از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
شخصیت و اندیشه
علایق استاد
فرصت تماشای تلوزیون را ندارد ولی فیلم‌های سینمایی خوب را از دست نمی‌دهد. تئاتر را دوست دارد و از ورزش کردن لذت می‌برد. به خطاطی و نقاشی، خصوصا نقاشی دورهٔ رنسانس ایتالیا علاقه‌مند است اما بهترین سرگرمی‌اش خواندن رمان و شعر است.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
زن نمونه
از نگاه «مریم حسینی» زن نمونه انسانی است که به بودن خود باور دارد. دربارهٔ زندگی می‌اندیشد و در پی پاسخ به این پرسش‌هاست. زنی که می‌تواند با توجه به نقش‌ها و رسالت‌هایی که دارد، وجوه انسانی زن بودن خود را تعریف کند. «حسینی» معتقد است با توجه به آمار قبول شدگان کنکور سراسری جامعه علمی آینده ما را حتما بانوان خواهند ساخت.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
مثل هیچکس نیست
اگرچه به مطالعهٔ زندگی انسان‌های موفق علاقه‌مند است اما تنها الگو داشتن را برای موفقیت کافی نمی‌داند. چراکه هیچکس مثل هیچکس نیست؛ هر انسانی باید خودش باشد. موفق کسی است که به خود راستینش دست پیدا کند. آنگاه او الگوی خود را در درون خود یافته است.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
گلایه‌مند از شیوه‌های کهن
اساتید عموماً از روش ها و شیوه‌های کهن تدریس استفاده می‌کنند و از حرف‌ها و گرایش‌های نو بهره نمی‌جویند. در حالی که جهان امروز با مطالعهٔ همه‌جانبهٔ زبان و ادبیات، به عنوان یکی از مهمترین علوم بشری به آن می‌نگرد. متأسفانه ما هنوز در دانشگاه‌ها به معنی کردن شعر یا متن می‌پردازیم. با این حال تلاش‌هایی که خارج از دانشگاه‌ها برای نوگرایی تفکر ادبی صورت گرفته است مایهٔ خوشحالی است.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
قهر و بیگانه با کتاب
ایرانی‌ها با کتاب قهر و بیگانه‌اند اما اینطور نیست که چون مردم کتاب نمی‌خوانند ادبیات نمی‌تواند در روند مسائل جامعه موثر باشد. قشر روشنفکر حتما از ادبیات تاثیر خواهند گرفت اما به دلیل قهر مردم با کتاب حتما ادبیات نمی‌تواند تاثیرش را بر همه سطوح اجتماع بگذارد و این مسئله خلأ بزرگی را ایجاد می‌کند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
جذابترین‌های ادبیات
«سنایی»، «عین القضات» و «سهروردی»، سه چهرهٔ عرفان و ادب ایران برایش چهره‌های اسطورهای و بی‌مانندی هستند. همچنین خردگرایی «فردوسی» و درون‌گرایی «مولانا» را جالب توجه می‌داند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
شاعرِ خوب
امروز در آستانهٔ دوره‌ای هستیم که دیگر جنسیت شاعر و زن و مرد بودن او اهمیت ندارد. مهم این است که شعر خوب چیست و از کیست. شاعر برجستهٔ امروز کسی است که هنری را قدر می‌نهد که در زمینهٔ آن اندیشه و تفکر و فلسفه وجود داشته باشد. شاعر بزرگ امروز فیلسوفی است که جهان را تازه می‌خواهد و برای ایجاد آن از طریق هنر خود کوشش می‌کند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
آیندهٔ زنان شاعر
در انتظار روزی هستم که زنان ما بتوانند دروازه‌های تفکر جهانی را به روی خود بگشایند و زنان شاعرمان نمونه بهترین انسان هایمان باشند. آن هایی که برای ایجاد آرمان‌شهر‌ها تلاش می‌کنند. آن‌هایی که قدر هنر را می‌دانند و بیهوده گوهر لعل درّ دری را به پای ناکسان نمی‌ریزند. آنها که همواره از هنر پیشینیان یاد می‌کنند تا باشد که خود پیشگامان راهی نوین باشند.
تاثیر جوایز ادبی و همایش‌ها در حضور زنان در ادبیات
اجتماع و گردهمایی نویسندگان در همایش‌ها بهانه‌ای است برای اینکه نویسندگان نوشته‌های یکدیگر را بخوانند و بشنوند و با فضای فکری هم آشنا شوند. همین آشنایی موجب زایش های فکری و نوشتاری می‌شود. جوایز ادبی با هر موضوعی که برگزار شوند موجب تشویق و دلگرمی نویسندگان است. چون می‌بینند که تلاش‌هایشان را دیده و از ایشان قدردانی کرده‌اند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
گزیده‌ای از دو مقاله
| ” | در طول دو رمان «جزیره سرگردانی» و «ساربان سرگردان» بارها فرهنگ سنتی مردسالار و پدرسالار زیرسؤال می‌رود و نویسنده تلاش می‌کند تا دید زنان و مردان سنتی را دربارهٔ فرهنگ سنتی که در آن می‌زیید تغییر دهد. این تلاش عموماً در گفت‌وگوهای رمان ممکن‌پذیر می‌شود و قهرمانان اصلی داستان یعنی هستی، مراد و سلیم، در میان گپ‌وگفت خود این موضوع را مطرح می‌کنند. گاهی نیز این تلاش به‌شکل روایتی در داستان پیش می‌رود. | “ |
| ” | مجموعه‌های شعر شفیعی کدکنی با یادکرد بزرگان اندیشه و سخن آراسته است. شاعر همواره دغدغهٔ انسان‌بودن و ستایش انسان‌های والا را در سر دارد. چهره‌های محبوب وی محدود به شاعران و ادیبان دیروز و امروز نیست. شفیعی از فردوسی، ناصرخسرو، منوچهری، خیام و حافظ چهره‌های برجستهٔ شعر و ادب ایران کهن سخن می‌گوید و از میان شاعران معاصر از دهخدا و اخوان ثالث یاد می‌کند. | “ |
در باب نقد
نقد منتقدان
نقد کتاب سه شیوهٔ مختلف دارد:
- نخست انتشار نقد کتاب در نشریات، دوم نقد کتاب در مجامع عمومی با حضور نویسنده و سوم نقد دانشگاهی.
متأسفانه نقد بین ما ایرانیان بیشتر تابعی از شیوهٔ نخست است؛ سلسله تعارف‌هایی میان نویسنده و نقاد. این یعنی معرفی وجه قوت کتاب و نپرداختن به ضعف‌ها و کاستی‌ها. و البته گاهی نیز کاملاً عکس این رخ می‌دهد و فقط نواقص اثر بیان می‌شود. درحالی‌که اگر قرار باشد اثری را به‌نقد گذاریم نباید نگاه صرفاً تقلیل‌گرایانه یا تمجیدگرایانه به آن بیندازیم.[۱]
پیشنهادی برای مسئولان فرهنگی
کتاب‌ها با حضور نویسندگان آنها در مجامع عمومی و دانشگاه‌ها معرفی و نقد شوند تا فرهنگ نقد در جامعه رواج پیدا کند. مراسم معرفی و نقد کتاب‌های تازه‌تالیف یا معرفی و نقد کتاب‌هایی که در جشنواره‌های کتاب به عنوان آثار برگزیده انتخاب میشوند با همت بیشتری برگزار شود . خانه کتاب منتقدان حرفه‌ای جذب کند و اینگونه کتاب‌ها را نقد کند. پیش از همه باید زمینه پرورش و تربیت نقادان فراهم شود. در این راستا باید تعریف دقیقی از نقد، انواع و اهداف آن ارائه شود. ناقدان باید بدانند که نقد آنها حرکتی در جهت بالا بردن ارزش‌های آثار است نه تحقیر آثار و صاحبان آنها. منتقدان باید هنگام نقد جانب ادب را حفظ کنند. نباید از الفاظ نامناسب و سخیف استفاده کنند همانطور که نباید از الفاظ تمجیدآمیز در حد افراط استفاده کرد.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
زمینهٔ فعالیت
سردبیر فصلنامه نقد کتاب ادبیات و هنر از ۱۳۹۷تاکنون
رئیس انجمن نقد ادبی ایران از سال ۱۳۹۴تا۱۳۹۷
عضو هیئت مدیره انجمن نقد ادبی ایران از سال۱۳۹۰تا۱۳۹۷
عضو انجمن ترویج استادان زبان فارسی و انجمن استادان زبان فارسی
عضو قطب علمی تحقیق در متون عرفانی و حکمی دانشگاه اصفهان
سردبیر نشریه ادبیات عرفانی از سال۱۳۹۰تا۱۳۹۲
عضو هیئت تحریریه نشریات علمی پژوهشی: نقد ادبی، ادبیات عرفانی، نقد و نظریه ادبی، جامعه شناسی هنر و ادبیات، متن پژوهی، روایت شناسی.
عضویت در کرسی های نظریه پردازی زبان و ادب فارسی
داوری صدها مقاله ادبی برای نشریات مختلف
داور کتاب سال، جشنواره فارابی، جشنواره نقد کتاب، جایزه ادبی پروین اعتصامی و جایزه ادبی جلال آل‌احمد
عضو هیئت علمی جشنواره فارابی
عضو هیئت علمی جایزه ادبی جلال آل‌احمد
داوری پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه های تربیت مدرس، علامه طباطبایی، خوارزمی، شهید بهشتی و الزهراء
دبیرعلمی همایش کارنامه صد سال شعر زنان فارسی سرا، تهران: دانشگاه الزهراء ۲۸ و ۲۹ مهرماه ۱۳۸۸
دبیر علمی همایش بین المللی حکیم سنایی، تهران، دانشگاه الزهراء دهم و یازدهم دی ماه ۱۳۸۷
دبیر علمی همایش بررسی نقش و جایگاه زنان شاعر و نویسنده در ادبیات ترکیه اسفند ۱۳۹۷ دانشگاه الزهراء
یادمان و بزرگداشت‌ها
از نگاه دیگران (چند دیدگاه مثبت و منفی)
شاپور جورکش
کتاب «ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی» تالیف «مریم حسینی» که از سهم بزرگان ادبی ما در شکل‌گیری این ستم و این مرگ‌آفرینی سخن می‌گوید به من این جرأت را می‌دهد که آن را کلامی تازه بر فرهنگ فارسی بدانم. شاید ویژگی این اثر در این باشد که دادخواهی هموارهٔ زنان را در پرتو حرکت‌های اجتماعی امروز آنان معنایی تازه می‌دهد؛ در تقابل با پیش انگاشته‌های مردمحور ادبیات سنتی را بارزتر می‌کند و ما را با این پرسش رو‌به‌رومی کند که ادبیات سنتی ما جز با تکیه بر باورهای ایستا که محروم داشتن زنان از مقام‌های اجتماعی و مصادره قلم به دست نرینگان را تثبیت می‌کرد با چه پشتوانه‌ای بیت‌های زن‌ستیزانه را بر اذهان نسل‌های آینده حک کرده‌اند. این اثر دست‌کم دو سوم از یادداشت‌های مرا که شامل زن‌ستیزی در عرفان بود استفاده‌ناپذیر کرد.[۲]
موضع‌گیری‌های او دربارهٔ دیگران
فروغ فرخزاد
شعر «فروغ» از جنس دیگری است. راهی که او پیش پای شاعران زن ایران گذاشت هنوز پویاست. قوام و استحکام شعر وی از موجبات پیشرفت شعر زنان بود. شعری در قالبی تازه با نگرشی نو و فضایی مدرن. زن شعر فروغ زنی است که رنج‌های تاریخی را بر گردن دارد. او اسیر دیوار‌های سنت است و با عصیان بر علیه نظام مردسالاری حاکم تولدی دیگر می یابد. شعر فروغ پایه‌های سنتی شعر را در هم می‌شکند و در فرمی نو نگرشی تازه به هستی می‌دهد. اشعار دورهٔ نخست فروغ اشعاری فمنیستی است البته توانایی سرشار او در سخنوری از تندی آن می‌كاهد. و در تولدی دیگر فروغ پایه‌های اصیل شعر نوین ایران را بنیاد می‌نهد. شاعری بود كه به دیگران آموخت كه تنها آنچه می‌خواهند بگویند مهم نیست؛ چگونه گفتن مهم است. فروغ زنی است كه در برابر تمامی محدودیت‌ها مقاومت می‌كند و با سركشی علیه هر آنچه در نظام سنتی مانع حضور زن است زندگی دشواری را تجربه می‌كند. تنهایی، تهمت، ترس و سردی كه سرانجام با ایمان به فصل سرد پایان می‌یابد. «حسینی» شعر فروغ را شعری مدرن و سمبولیک توصیف می کند و می گوید: شعرهای ابتدایی و شعاری و مردمی دوره مشروطه، با فروغ و شعر وی تبدیل به بهترین نمونه‌های شعر امروز ایران و جهان شد. هنر مفهوم یافت. اگر در دوره مشروطه سخن گفتن از زنان و رنج‌های ایشان و ستم رفته بر ایشان است، در شعر فروغ زنی كامل پیدا می‌شود كه از جهان و هستی و زندگی تفسیری تازه دارد.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
سیمین بهبهانی
در میان زنان شاعر «سیمین بهبهانی» با غزل‌های نو می‌درخشد. سیمین با سرودن کولی‌واره‌ها از زن تعبیر و تفسیری تازه به دست داد. در کولی‌واره‌ها سیمین از احساسات و روح زنان سخن می‌گوید. کولی نماد شجاعت و جسارت زن ایرانی است. سیمین با آوردن کولی در عرصهٔ شعر امروز ایران، زنی دز شعر پارسی می‌آفریند که فعال است و با جسارت و شجاعت می‌تواند فریاد بزند، جار بزند و حقوق تضییع شده خود را مطالبه کند. این زن، این زن کولی می‌تواند نمونه باشد. نونه زن ایرانی که در آستانهٔ هزاره‌ای نو می‌ایستد و تازگی و تجدد را در اعماق ریشه های فرهنگی جست‌و‌جو می‌کند. کولی سرشار از زندگی است. با قدم های او دشت بیدار می‌شود و با زلال نگاهش شاهد سرشاری برکه هستیم. در هر رگ او شادی و هیجان و شور جاری است.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
پروین اعتصامی
«پروین» شاعری است که شعر از کلامش می‌جوشد. زنی که سخنش رشک مردان شاعر بود و به همین سبب در مظان تهمت قرار گرفت. زنی که از کودکی شاعر بود. از پانزده سالگی اشعارش را در مجلهٔ عالم نسوان منتشر می‌کرد و تا بیست سال پس از آن فرصت گفتن داشت. زنی که با داشتن ایده و آرای روشنفکرانه از پیشروان نهضت آزادی نسوان ایران بود. زنی که بیش از هر شاعر دیگری مادر بود. زنی که مادر نشد اما بسیاری از کاراکترهای شعری‌اش طعم خوش مادر شدن را چشیدند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
جمال میرصادقی
«جمال میرصادقی» از برجسته‌ترین نویسندگان و منتقدان ادبیات داستانی ایران است که نامش بر تارک ادبیات نوین ایران ثبت شده. از دل اجتماع برآمده و داستان طبقات مختلف مردم را نگاشته است. نویسنده‌ای است از مردم که برای مردم نوشت و می‌نویسد. مکتب داستان‌نویسی ایشان مکتب تهران است و موضوعات متنوعی در نگارش وی وجود دارد.
دربارهٔ «میرصادقی» از دو جنبه می شود صحبت کرد؛ ابتدا از نقد داستان که از مهمترین جنبه های ایشان است. کتاب‌هایی مانند «عناصر داستان»، «ادبیات داستانی»، «داستان‌های خیالی» و... سالیان سال راهنمای علاقه‌مندان به داستان‌نویسی بوده‌اند و می توان از آنها به عنوان مرجع ادبیات داستانی یاد کرد. وجه دوم میرصادقی، وجه نویسندگی ایشان است. از سال ۱۳۳۷ تا به امروز ۶۰ سال است که کتاب‌های میرصادقی چاپ می‌شود و آثار او هنوز خواننده دارد.[۳]
محمدرضا شفیعی کدکنی
«شفیعی کدکنی» چون چراغی است که بر سر راه اهالی ادبیات درخشیده. کافی است استاد موضوعی را در کتاب یا مقاله‌هایشان مطرح کنند تا بعد ازآن دیگر اساتید و علاقه‌مندان دست به کار شده و آن را دنبال کنند. تنها نام ایشان روی جلد کتاب یا پای مقاله‌ای کفایت می‌کند تا همگی بدانیم با ناگفته‌ها و مطالب تازه‌ای روبهرو هستیم. علاوه بر این‌ها اخلاق خوش و تواضع مثال زدنی ایشان باعث شده که علاوه بر ادیبی شاخص با انسانی جوانمرد و برخوردار از ویژگی‌های انسانی روبهرو باشیم[۴]
مظاهر مصفا
تنهایی، صبر، سکوت، تواضع، قناعت و آزادگی از ویژگی‌های بارز «مظاهر مصفا» است. او سال‌ها فردوسی، سنایی، سعدی و مولوی تدریس کرد و همراه با آن تلاش کرد تا معارف و مفاهیم حقیقت را پیشهٔ خود سازد و عارفانه زندگی کند. شیفتگی‌اش به شعر فارسی بی مانند بود کلیات سعدی و دیوان او، سنایی و چند شاعر دیگر را تصحیح کرده و همراهی با این بزرگان سخن، کلام او را پخته و سخته کرده است. سلطه مصفا بر شعر و واژگان بی‌مانند بود، همراهی این سلطه با سوز و شور شاعرانه و تجربه سال‌ها تدریس و تحقیق، اشعاری ناب از او در تاریخ ادب معاصر ایران بر جای گذاشته است. از لحاظ جایگاه تاریخی، شعر او را می‌توان هم‌ردیف سخن‌سرایانی چون بهار، مهدی حمیدی شیرازی و خانلری دانست. هرچند که رواج شعر نیمایی در دورهٔ شاعرانگی او، مانع شد که شعر این شاعران مورد توجه قرار گیرد اما زمانه قاضی و داور دیگری است که سرانجام سخن والا را بر صدر می نشاند و قدر می‌نهد.[۵]
سیمین دانشور
تا پیش از «سیمین دانشور» آنچه دربارهٔ زنان نوشته شده از زبان مردان است. اما «دانشور» فضای متفاوتی را که مردان داستان‌نویس تا پیش از این از زن ارائه داده بودند دگرگون کرد. از خلق زریِ سووشون تا هستیِ جزیرهٔ سرگردانی ۲۰ سال طول کشید اما زنی مثل هستی و زری تا پیش از این در ادبیات وجود نداشت. دانشور در جزیرهٔ سرگردانی نمایندگان چند طیف زن را در رمانش خلق کرده و به دغدغه‌های آنها می‌پردازد در حالی که تا پیش از این در رمان‌ها نمی‌توانستیم تعریفی از زن به معنای واقعی‌اش در ادبیات ارائه دهیم و زن عموما در آثار چوبک و هدایت زنی اثیری یا لکاته بود. اما از زمان سیمین دانشور و در آثار نویسندگانی مانند فریبا وفی و بلقیس سلیمانی با سیمای دیگری از زن ایرانی مواجه می‌شویم.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
زن معاصر، زن کلاسیک
با توجه به سن و سال نویسندگان و دغدغه‌های ذهنی و شخصی آنها آثار متفاوتی در ادبیات معاصر خلق می‌شود مثلا رمان پاییز فصل آخر سال است به زندگی چند دختر دانشجوی شاغل پرداخته. در این رمان روابط و خواسته‌ها و آرزوهای نسل زن ۳۰ ساله و دغدغه‌های این قشر مورد توجه قرار گرفته است. یا رمان چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم مجموعه آثار داستانی یک زن خانه‌دار است که دغدغه‌های مادر و همسر بودن را مطرح می‌کند. اگر بخواهیم در خصوص چهرهٔ زن در آثار امروز و دیروز صحبت کنیم باید بگوییم «هویت» دغدغهٔ نویسندگان زن در دههٔ اخیر است.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
زن ایده‌آل
اگر بخواهیم از زنان ایده‌آل ایرانی در ادبیات نام ببریم با تعداد کمی رو به‌رو هستیم. با اینکه من تقربیا آثار نویسندگان زن ایرانی را خوانده‌ام نمی‌توانم قاطعانه از شخصیت‌های متعدد داستانی نام ببرم که توصیفی همه جانبه از زن ایرانی دارند و یا می‌توانند الگو باشند. فقط می‌توانم از شخصیت «هستی»، «زری» و قهرمان «دل فولاد» منیرو روانی‌پور به عنوان زنانی نام ببرم که می توانند الگوی زنان ایرانی باشند.
در آثار سال‌های اخیر و دهه ۹۰ تعداد زنانی که در تصمیم‌گیری‌هایشان قاطع‌اند و می‌توانند تصمیم‌گیری‌های درستی را در بزنگاه‌های زندگی داشته باشند کم است مثلا قهرمان داستان بازی آخر بانو نوشتهٔ بلقیس سلیمانی هم نمونه چنین زنی است. در حالی که کارکرد اصلی ادبیات معرفی چنین چهره‌هایی به جامعه است. نویسندگان ما باید بتوانند شخصیت‌هایی را بیافرینند که نمونه‌های واقعی و ایده‌آلی از زن امروز ایرانی باشند تا بتوانند الگوهای خوبی برای زنان ما باشند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
از عرفان می‌گوید
| « | عرفان را می توان به سه ساحت تقسیم کرد؛ عرفان نظری، عرفان عملی و تجربه‌های عرفانی که جنس آن با دو ساحت اول متفاوت است. درعرفان نظری با مبادی فکری و فلسفی عرفا روبهرو هستیم. در عرفان عملی با طریق سلوک عرفا. در تجربهٔ عرفانی خود عارف محل مشاهده است. واژه «تجربه» در اینجا معنای «حضور» می‌دهد. تجربهٔ عرفانی یعنی عارف خود در آن صحنه حاضر و شاهد و واسط امور عرفانی است. این تجربه مطالعه و مشاهدهٔ بی‌واسطهٔ خداوند، فرشتگان و امور غیبی محسوب می‌شود. این تجربه‌ها ویژگی های مشترک دارند و درکی از واقعیت مطلق به انسان می‌دهند. عارف در آن صحنه حضور، از مکان و زمانی که در آن هست خارج می‌شود و مکانی ازلی و ابدی را تجربه می‌کند. او به یک اتحاد در هستی می‌رسد و در نتیجه سعادت و آرامش و خوشی‌ای برای او حاصل می شود. در این صحنهٔ قدسی معمولا ارتباط به سه صورت اتفاق می افتد. وقتی در صحنه‌ای شخصی به تجربه نائل می‌شود، گاهی «من» و «او» حضور دارد. دراینجا غیبت به چشم می‌خورد. وقتی «من» و «تو» در میان باشد، حضور هست ولی یگانگی نیست. در تجربهٔ عرفانی «من» هست و «من». یعنی این تجربه در حقیقت تجربهٔ عرفانی است. یعنی آنچه بعدها از آن به عنوان وحدت وجود یاد می‌شود. صحنه‌ای که وقتی عارف در آن حاضر می‌شود جز خود و خدا و یکی شدن خود و خدا چیز دیگری نمی‌یابد.در مرحلهٔ عالی که امر قدسی اتفاق می افتد او و خداوند و هستی و طبیعت یکی میشوند و این سرخوشی ناشی از وحدت اجزای جهان است که عارف را به سرخوشی می‌رساند.[۶] | » |
برنامه‌های ادبی که در دیگر کشورها اجرا کرده است
- کنفرانس بین المللی بزرگداشت گوگول در اوکراین کیف، مهر ۱۳۸۸
- کنفرانس بین المللی WOCMES در بارسلونا تابستان ۱۳۸۹
- سمینار در دو دانشگاه ناپل و بولونیا دی ماه ۱۳۹۰
- کنفرانس نقش زنان در ادبیات معاصر ایران آنکارا مهر ۱۳۹۶
- کنفرانس بین‌المللی در تفلیس گرجستان اردیبهشت ۱۳۹۸
کارنامه و فهرست آثار
کتاب‌ها
- پير پرده نشين در شرح احوال و آثار جنيد بغدادي انتشارات دانشگاه الزهراء ۱۳۸۰
- تصحيح كتاب حديقه الحقيقه و شريعه الطريقه سنايي غزنوي انتشارات نشر دانشگاهي ۱۳۸۲( اين اثر كتاب تشويقي کتاب سال ۱۳۸۳ در رشته ادبيات است.)
- نخستين زنان صوفي،به همراه ترجمه كتاب ذكر النسوه المتعبدات سلمي، نشر علم ۱۳۸۵
- ریشه های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی، نشر چشمه، پاییز ۱۳۸۸
- سنایی، نشر خانه کتاب، ۱۳۹۲
- تصحیح و ترجمه کتاب کشف الاسرار روزبهان بقلی شیرازی، انتشارات سخن، ۱۳۹۳
- کتابشناسی مطالعات اسطورهای ۱۳۹۵، با همکاری رقیه وهابی دریاکناری و زهرا عامری.چاپ دانشگاه شهید بهشتی.
- مکتب های ادبی جهان،۱۳۹۶، انتشارات فاطمی.
- تصحیح مقامات حسن بلغاری، ۱۳۹۸، انتشارات موقوفات افشار.
- گلگشتی در شعر و اندیشه سنایی،۱۳۹۷، انتشارات سمت، زیر چاپ.
تعدادی از مقالات
- بر زورقي از عاج و بلور در آسمان حريرگون شعر فروغ، ۱۳۸۲.
- انسان گرايي در شعر شفیعی کدکنی، ۱۳۸۳.
- نقد فمنيستي آثار سيمين دانشور، ۱۳۸۵.
- نقد ساختاری دستور زبان عشق قیصر امین‌پور، ۱۳۸۸.
- جلوه‌های رمانتیسم در شعر حمیدی شیرازی، ۱۳۸۷.
- بررسی تطبیقی زنده‌به‌گور هدایت با یادداشت‌های یک دیوانه گوگول، ۱۳۸۹.
- نقد فمنیستی اثر نویافته‌ای از پروین اعتصامی، ۱۳۸۹.
- بررسی عناصر سوررئالیستی در داستان ملکوت بهرام صادقی، ۱۳۹۱.
- مقایسه تطبیقی مفهوم هویت اجتماعی در آثار ناتالیا گینزبورگ و فریبا وفی، ۱۳۹۳.
- نقد ساخت‌گرایی تکوینی رمان همسایه‌ها اثر احمد محمود.
- مقایسه تطبیقی روایت در رمان چراغ‌ها را من خاموش می کنم و دفترچه ممنوع بر اساس آرای ژنت، ۱۳۹۴.
- جدال زنان عیار در برابر اسطوره مغول در آثار بهرام بیضایی، ۱۳۹۴.
- تحلیل نشانه‌شناسی اجتماعی آژانس شیشه‌ای، ۱۳۹۵.
- انواع بازسازی و بازآفرینی بیضایی از داستان‌های کهن.
- تصویر ایزدبانوان در آثار بهرام بیضایی، ۱۳۹۵.
- ...
جوایز و افتخارات
پژوهشگر نمونه دانشگاه الزهراء به طور متوالي در سال هاي ۱۳۹۳ تا ۱۳۸۰
دریافت جایزه تشویقی کتاب سال به مناسبت تصحیح کتاب حدیقه الحقیقه ۱۳۸۳
دریافت جایزه پژوهشگر برتر در مراسم هفته کتاب، آذر ۱۳۹۲
دریافت جایزه ادبی پروین اعتصامی برای تالیف کتاب «مکتب های ادبی جهان»، تیرماه ۱۳۹۷
بررسی چند اثر
نخستین زنان صوفی
این اثر ترجمهٔ کتاب «ذکر النسوة المتعبدات الصوفیات» نوشتهٔ یکی از صوفیان و متخصصان تصوف و آشنا به معارف اسلامی در قرن چهارم و پنجم هجری، «ابوعبدالرحمن محمد سلمی» است که «مریم حسینی» آن را از عربی به فارسی ترجمه و همراه با متن عربی در یک جلد منتشر کرده است. در این اثر گزارش، شرح حال، زندگی، اندیشه‌ها، گفتار، رفتار و حالات هشتادودو نفر از زنان پارسای تاریخ اسلام از اقصا نقاط سرزمین‌های اسلامی به خصوص ایران در باب مسائل عرفانی مانند عشق به خدا و عبادت او و زهد و ترک دنیا و ... جمع و بیان شده است. این کتاب با بیان شرح حال «رابعه عدویه» آغاز شده و با کسانی چون «لبابه متعبده»، «شعوانه» و «فاطمه نیشابوری» ادامه یافته و با «عایشه» دختر «حمد طویل مروزی» به پایان رسیده است.[۷]
مکتب‌های ادبی جهان
کتابی است که نویسنده در آن تلاش کرده است تا دیدگاه تازه‌ای از جنبش های ادبی را پیش روی خوانندگان قرار دهد. تاکید این کتاب بر دوران جدید ادبیات، فلسفه و هنر است؛ دورانی که موجب آفرینش های ادبی تازه شده است. در ابتدای هر فصل جنبش یا مکتب ادبی معرفی و دربارهٔ ویژگی های کلی آن بحث می‌شود. سپس مقدماتی در بررسی زمینه‌های علمی، فلسفی و اجتماعی شکل‌گیری مکتب می‌آید و در ادامه با اشاره به انواع هنرهای رایج آن دوره نمونه‌هایی از نقاشی و نقاشان بنام معرفی میشوند. بخش‌های بعد به معرفی چهره های شاخص، ویژگی های مهم آثار ادبی و آوردن نمونه هایی از ادبیات جهان اختصاص دارند. مزیت این کتاب آن است که زمینه های مشترک مکتب‌های هنری و ادبی را بررسی می‌کند همچنین به زمینه‌های اجتماعی سیاسی یا علمی هر دوره و تاثیر متقابل آن بر ادبیات و هنرها می‌پردازد.[۸]
ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی
نویسنده در این اثر زن گریزی، زن ستیزی و زن‌ستایی را مورد بررسی قرار می‌دهد و با آوردن مثال‌هایی از «نظامی» و «فردوسی» و «عطار» تلاش می‌کند از جلوه‌های مثبت ادبیات سنتی در مورد زنان دفاع کند. او شاهد مثال‌های کافی از احترام این بزرگان نسبت به زن می‌آورد و بیت‌های منفی شاهنامه در مورد زنان را با استدلالی درخور موجه می‌سازد. در این کتاب تلاش شده از چهرهٔ زن در ادبیات حماسی، منظومه های عاشقانه، ادبیات عرفانی و تعلیمی و همچنین روایت‌های عامیانه کدورت‌زدایی شود؛ بی‌آنکه کتاب، شمایلی از مرد ستیزی و فمنیسم افراطی در ذهن بگذارد.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
ناشرانی که با او کار کرده‌اند
- نشر علم کتاب ۵۰۰صفحه‌ای نخستین زنان صوفی را در سال ۱۳۸۵، در ۲۲۰۰نسخه منتشر کرده است.
- در سال ۱۳۸۰ کتاب ۱۴۸صفحه‌ای پیر پرده‌نشین توسط انتشارات دانشگاه الزهرا با تیراژ ۱۰۰۰نسخه منتشر شد.
- کتاب مکتب‌های ادبی جهان در سال ۱۳۹۷ در ۳۰۴صفحه با تیراژ ۱۰۰۰نسخه توسط انتشارات فاطمی منتشر شده است.
- کتاب ریشه‌های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۶ چهار بار توسط انتشارت چشمه تجدید چاپ شده است.
- کتاب تصحیح مقامات حسن بلغاری را انتشارات دکتر محمود افشار در سال ۱۳۹۸ در ۱۱۰۰نسخهٔ ۲۷۸صفحه‌ای منتشر کرده است.
- دیگر آثار «مریم حسینی» را انتشارات چشمه، نشر دانشگاهی، خانهٔ کتاب، سخن، دانشگاه شهید بهشتی و سمت چاپ کرده‌اند.خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
تعداد چاپ‌ها و تجدیدچاپ‌های کتاب‌ها
- کتاب «ریشه‌های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی» چهار بار توسط «انتشارت چشمه» تجدید چاپ شده است.
چاپ اول ۱۳۸۸، ۱۵۰۰ نسخه
چاپ دوم ۱۳۹۳، ۷۰۰ نسخه
چاپ سوم ۱۳۹۵، ۳۰۰ نسخه
چاپ چهارم ۱۳۹۶، ۵۰۰ نسخهخطای یادکرد: برچسب<ref>نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
نوا، نما، نگاه
خواندنی و شنیداری و تصویری و قطعاتی از کارهای وی (بدون محدودیت و براساس جذابیت نمونه‌های شنیداری و تصویری انتخاب شود)
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «آیین نقد کتاب های تازه‌تألیف برگزار شود».
- ↑ «نقد شاپور جورکش بر ریشه‌های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی در روزنامهٔ فرهیختگان».
- ↑ «نویسنده‌ای از مردم که برای مردم نوشت».
- ↑ «چرا شفیعی کدکنی یک چهرهٔ چند‌وجهی است؟».
- ↑ «مصفا تمام زندگی کرد و تمام مرد».
- ↑ .
- ↑ «نخستین زنان صوفی».
- ↑ «کتاب مکتب‌های ادبی جهان، ثر مریم حسینی».
منابع
پیوند به بیرون
- «گفت‌و‌گو با خانم دکتر مریم حسینی». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه. بازبینی‌شده در ۲آبان۱۳۹۸.
- «آیین نقد کتاب های تازه‌تألیف برگزار شود». خبرگزاری کتاب ایران. بازبینی‌شده در ۳آبان۱۳۹۸.
- «نقد شاپور جورکش بر ریشه‌های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی در روزنامهٔ فرهیختگان». مریمان.
- «شاعر جهان را تازه می‌خواهد». خبرگزاری فارس. بازبینی‌شده در ۵آبان۱۳۹۸.
- «نویسنده‌ای از مردم که برای مردم نوشت». خبرگزاری کتاب ایران. بازبینی‌شده در ۴آبان۱۳۹۸.
- «چرا شفیعی کدکنی یک چهرهٔ چند‌وجهی است؟». ایران آنلاین. بازبینی‌شده در ۱۲آبان۱۳۹۸.
- «مصفا تمام زندگی کرد و تمام مرد». خبرگزاری کتاب ایران. بازبینی‌شده در ۱۶آبان۱۳۹۸.
- «چهرهٔ زن ایرانی با ایده‌آل خودش فاصله دارد». قدس آنلاین. بازبینی‌شده در ۶آبان۱۳۹۸.
- «آرامش مولوی حاصل درک وحدت هستی است». خبرگزاری کتاب ایران.
- «نخستین زنان صوفی». ویکی نور. بازبینی‌شده در ۶آبان۱۳۹۸.
- «کتاب مکتب‌های ادبی جهان، اثر مریم حسینی». فروشگاه آنلاین کتاب ۳۰بوک. بازبینی‌شده در ۹آبان۱۳۹۸.
- «خانه کتاب». خانه کتاب. بازبینی‌شده در ۱۳آبان۱۳۹۸.