محمدجعفر محجوب
| محمدجعفر محجوب | |
|---|---|
| زمینهٔ کاری | نویسنده، محقق، مترجم، مصحح، فرهنگ‌نویس و فرهنگ‌پژوه |
| زادروز | ۱شهریور۱۳۰۳ تهران |
| مرگ | ۲۷بهمن۱۳۷۴ لس‌آنجلس، کالیفرنیا |
محمدجعفر محجوب ادیب، محقق و فرهنگ‌پژوه نامدار ایرانی در سال ۱۳۳۰ در تهران دیده به‌جهان گشود و در همان شهر دوران دبستان و دبیرستان خود را گذراند. وی در سال ۱۳۲۳ کارش را با تندنویسی در مجلس آغاز کرد. در سال‌های ۱۳۲۶ و ۱۳۳۳ در رشته‌های علوم سیاسی و زبان و ادبیات فارسی لیسانس خود را از دانشکدهٔ حقوق و ادبیات دانشگاه تهران دریافت کرد. پس از آن موفق شد در سال ۱۳۴۲ درجهٔ دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران دریافت کند. از سال ۱۳۳۶ به بعد سمت‌های مدرس، دانشیار و استاد زبان و ادب فارسی را در دانشگاه تربیت‌معلم و دانشگاه تهران به‌عهده داشت. در سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ به عنوان استاد میهمان در دانشگاه آکسفورد انگلستان و دو دوره در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۵ و ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳ در دانشگاه استراسبورگ فرانسه به آموزش زبان و ادبیات فارسی پرداخت. او مدت ۲۳ سال عضو انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی وابسته به یونسکو بود. دکتر محجوب از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹ ریاست فرهنگستان زبان و فرهنگستان ادب و هنر ایران را به‌عهده داشت و از سال ۱۳۷۰ تا هنگام مرگش در ۱۳۷۴ در دانشگاه برکلی در کالیفرنیا به تدریس ادبیات فارسی مشغول بود. از مجموعه درس‌های دکترمحجوب که در سال ۱۳۶۷ به بعد ضبط شده است، شرح و تفسیر برخی از غزلیات حافظ، شرحی دربارهٔ مثنوی مولانا، نظامی گنجه‌ای، شاهنامهٔ فردوسی و باب دوم سعدی از سوی انتشارات ماهور در قالب سی‌دی به بازار عرضه شد. بیان گرم و شیرین و شیوهٔ تفسیری جذاب ایشان نقش مهمی در آشناکردن علاقه‌مندان به ادب فارسی داشته است. دکترمحجوب در طولِ زندگی پربارش برخی از متون کهن را تصحیح کرده و تألیفات باارزشی مانند: برگزیدهٔ غزلیات شمس‌تبریزی، دیوان قاآنی شیرازی، دیوان سروش اصفهانی، ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی، کلیات ایرج‌میرزا، متن کامل امیرارسلان، سبک خراسانی در شعر فارسی، فرهنگ لغات و اصطلاحات عامیانه (با همکاری محمدعلی جمالزاده) و تصحیح کلیات عبیدزاکانی را به سامان رساند. برخی از مقالات وی دربارهٔ فرهنگ عامیانه در کتابی حجیم و دوجلدی از سوی نشر چشمه به بازار کتاب عرضه شد. آخرین اثر استاد محجوب کتاب آفرین فردوسی بود که در سال ۱۳۷۱ در تهران منتشر شد. [۱]
داستانک
داستانک‌های انتشار
داستانک عشق
داستانک استاد
داستانک شاگرد
داستانک مردم
ده تا بیست مطلب از مجلات دورهٔ خود
داستانک‌های دشمنی
داستانک‌های دوستی
داستانک‌های قهر
داستانک‌های آشتی‌ها
داستانک نگرفتن جوایز
داستانک حرفی که در حین گرفتن جایزه زده است
داستانک‌های مذهب و ارتباط با خدا
داستانک‌های عصبانیت، ترک مجلس، مهمانی‌ها، برنامه‌ها، استعفا و مشابه آن
داستانک نحوهٔ مرگ، بازتاب خبر مرگ در روزنامه‌ها و مجلات و نمونه‌هایی از آن
داستانک‌های دارایی
داستانک‌های زندگی شخصی
داستانک برخی خاله‌زنکی‌های شیرین (اشک‌ها و لبخندها)
داستانک شکایت‌هایی از دیگران کرده به محاکم و شکایت‌هایی که از او شده
داستانک‌های مشهور ممیزی
داستانک‌های مربوط به مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها و حضور رادیو یا تلویزیون یا فضای مجازی همراه ارايه نمونه‌هایی از آن برای بخش شنیداری و تصویری
عکس سنگ‌قبر و داستانکی از تشییع جنازه و جزيیات آن
داستان‌های دیگر
زندگی و تراث
احوال و رویدادهای عمر
سال‌شمار زندگی و آثار محجوب در ادامه می‌آید. این سال‌شمار برگرفته از پژوهش علی دهباشی است:
۱۳۰۳: تولد، تهران
۱۳۲۳: دریافت دیپلم دبیرستان، تهران
۱۳۲۳: آغاز خدمت در تندنویسی مجلس شورای ملی
۱۳۲۶: دریافت درجهٔ لیسانس رشتهٔ علوم سیاسی از دانشگاه تهران
۱۳۳۲: انتشار کتاب فن نگارش با راهنمای انشاء با همکاری علی‌اکبر فرزام‌پور (چاپ دهم، ۱۳۵۹)
۱۳۳۳: دریافت درجهٔ لیسانس رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران
۱۳۳۶: عضویت در انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی وابسته به یونسکو (که تا سال ۱۳۵۹ ادامه داشت)
۱۳۳۶: انتشار کتاب برگزیدهٔ غزلیات شمس تبریزی،-با مقدمه و شرح، انتشارات امیرکبیر، تهران
۱۳۳۶: انتشار کتاب دربارهٔ کلیله و دمنه (داستان‌های بیدپای)، انتشارات خوارزمی، تهران (چاپ دوم ۱۳۴۹)
۱۳۳۶: انتشار کتاب دیوان قاآنی شیرازی، با مقدمهٔ انتقادی و شرح، انتشارات امیرکبیر، تهران
۱۳۳۷: انتشار کتاب ویس و رامین، فخرالدین اسعد گرگانی، با تعلیقات، انتشارات اندیشه، تهران
۱۳۳۹: تدریس زبان و ادبیات فارسی در دانشسرای عالی تهران
۱۳۳۹: انتشار کتاب دیوان سروش اصفهانی، انتشارات امیرکبیر، تهران
۱۳۴۰: انتشار کتاب امیرارسلان، با مقدمه‌ای در احوال مؤلف و معرفی منابع کتاب، سازمان کتاب‌های جیبی، تهران
۱۳۴۰: انتشار کتاب کلیات ایرج میرزا، (۱۳۴۲، ۱۳۴۹، ۱۳۵۳، ۱۳۵۶ در ایران)؛ چاپ‌های پنجم ۱۳۶۵ و ششم ۱۳۶۸، شرکت کتاب، امریکا
۱۳۴۱: انتشار کتاب فرهنگ لغات و اصطلاحات عامیانه، با همکاری سید محمدعلی جمالزاده، تهران
۱۳۴۲: دریافت درجهٔ دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران
۱۳۴۲: دانشیار زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تربیت معلم، مأمور تدریس در دانشگاه تهران
۱۳۴۵: انتشار کتاب طرایق‌الحقایق در سه جلد، کتابفروشی بارانی، تهران
۱۳۴۵: انتشار کتاب سبک خراسانی در شعر فارسی (رسالهٔ دکترای زبان و ادبیات فارسی)، انتشارات دانشگاه تربیت‌معلم، تهران
۱۳۵۰: انتشار کتاب شاهنامهٔ فردوسی، امیرکبیر، تهران
۱۳۵۰: استاد مدعو در دانشگاه اکسفورد، انگلیس (که تا سال ۱۳۵۱ طول کشید)
۱۳۵۲: استاد مدعو در دانشگاه استراسبورگ، فرانسه (که تا سال ۱۳۵۲ طول کشید)
۱۳۵۳: رایزن فرهنگی ایران در پاکستان (که تا سال ۱۳۵۸ طول کشید)
۱۳۵۸: رئیس فرهنگستان زبان، فرهنگ و ادب و هنر ایران (که تا سال ۱۳۵۹ طول کشید)
۱۳۵۸: انتشار کتاب فتوت‌نامهٔ سلطانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران
۱۳۶۱: استاد مدعو در دانشگاه استراسبورگ، فرانسه (که تا سال ۱۳۶۲ طول کشید)
۱۳۷۰: استاد مدعو در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، که با تدریس شاهنامهٔ فردوسی در لس‌انجلس هم‌زمان بود
۱۳۷۱: انتشار کتاب آفرین فردوسی، مجموعهٔ مقالات دربارهٔ فردوسی و شاهنامه، چاپ دوم ۱۳۷۸ انتشارات مروارید، تهران
۱۳۸۰: انتشار نوارهای شنیداری داستان رستم و سهراب، با صدا و شرح و تفسیرِ دکتر محمدجعفر محجوب، (۸ کاست)، ماهور، تهران
۱۳۸۰: انتشار نوارهای شنیداری داستان رستم و اسفندیار، با صدا و شرح و تفسیرِ دکتر محمدجعفر محجوب، (۸ کاست)، ماهور، تهران
۱۳۸۰: انتشار نوارهای شنیداری داستان‌های اساطیری شاهنامه، با صدا و شرح و تفسیرِ دکتر محمدجعفر محجوب، (۸ کاست)، ماهور، تهران ۱۳۸۲: انتشار کتاب مجموعه مقالات دربارهٔ افسانه‌ها و آداب و رسوم مردم ایران، دکتر محمدجعفر محجوب، در دو جلد (به‌کوشش دکتر حسن ذوالفقاری)
۱۳۷۴: مرگ، برکلی، کالیفرنیا
۱۳۷۷: انتشار کتاب خاکستر هستی، مجموعهٔ مقالات، مصاحبه و زندگی‌نامهٔ دکتر محمدجعفر محجوب، مروارید، تهران
محمدجعفر محجوب، همچنین مقاله‌های پژوهشی فراوانی دارد که در نشریات آکادمیک ایران‌نامه و ایران‌شناسی و فصلنامهٔ بررسی کتاب (ویژهٔ هنر و ادبیات) در امریکا چاپ شده‌اند.
کودکی و نوجوانی، جوانی، پیری
شخصیت و اندیشه
زمینهٔ فعالیت
یادمان و بزرگداشت‌ها
از نگاه دیگران (چند دیدگاه مثبت و منفی)
فراچشم ایرج افشار
او دانشمندی ادیب بود. صاحب ذوق والای ادبی بود. شعرشناس بود. پژوهشگر دانشگاهی در رشتهٔ فرهنگ عامه بود. خوش‌حافظه و خوش‌سلیقه در شعرخوانی بود. آگاهِ کم‌رقیبی در زمینهٔ ادبیات داستانی و حماسی و پیشینهٔ آنها بود. تندنویس و بسیارنویس بود. دوستی با او از سال‌های پیش آمد که در مجلس، تندنویس بود و اوقات فراغت را در کتابخانهٔ مجلس به مطالعهٔ جراید قدیم و کتاب‌های ادبی می‌پرداخت. در آن زمان از جوانان روزنامه‌نویس و نویسندگان تندوتیز بود. گرایشی تام و تمام به جریان‌های چپ داشت ولی نسبتاً زود دریافت که راه تحقیق و تجسس علمی با های‌وهو و هیایهوی سیاسی سازگاری ندارد. وادی سیاست جز تیه ضلالت و گرفتاری نیست. پس دل به درس و بحث دانشگاهی بست و دانست که درک محضر استادانی مانند: بهار و نفیسی و پورداود و اقبال و همایی و فروزانفر و مدرس رضوی و خطیبی و خانلری و مُعین و صفا، شوق و کششی دارد که کوشش‌های اجتماعی و هیجانی روز از آن عاری است. چون این راه را به استواری دنبال کرد، خود به مقام استادی رسید و جوهر دانایی خود را نیک عرضه کرد. در آغاز جوانی دورهٔ شاهنامه‌خوانی با او داشتیم. یادش به‌خیر باد که مرحوم مرتضی کیوان آن اساس را گذاشت. محجوب معمولاً شاهنامه می‌خواند و با سابقه‌ای که از سخنوری و نقالی زورخانه داشت، اشعار را بسیار گیرا ادا می‌کرد. دوستان از طرز خواندن او لذت می‌بردند.
نظرات فرد دربارهٔ خودش و آثارش
تفسیر خود از آثارش
موضع‌گیری‌های او دربارهٔ دیگران
همراهی‌های سیاسی
مخالفت‌های سیاسی
نامه‌های سرگشاده
نام‌های دسته‌جمعی
بیانیه‌ها
جملهٔ موردعلاقه در کتاب‌هایش
جمله‌ای از ایشان
علی دهباشی در مراسم شب محمدجعفر محجوب جمله‌ای از ایشان خواند: «ما اولاً کی هستیم که پیام داشته باشیم. ثانیاْ چه پیامی! مردم دنبال کار و زندگی‌شان هستند. بنده چه بگویم؟ ما اینجا هستیم، هیچ منتی هم بر سر کسی نداریم. یک چیزهایی یاد گرفته‌ایم، تازه منت‌پذیرِ آن بزرگانی هستیم که این‌ها را به ما یاد داده‌اند. سعی می‌کنیم تا آنجا که ممکن است این‌ها را به دیگران منتقل کنیم و وام به گردن خودمان نگیریم و من امیدوارم که هموطنان در داخل کشور و ایرانیان خارج کشور هیچ‌گاه ایرانی‌بودنِ خود را فراموش نکنند. این حرف به‌معنای آن نیست که می‌شود ایرانی‌بودن را فراموش کرد. نخیر، نمی‌شود! حتی بابت نمی‌دانم تخمه‌ژاپنی و آش‌رشته هم که شده، فراموش نمی‌شود. ما ایرانی زاده شدیم و هر جا که باشیم ایرانی هستیم.» [۲]
نحوهٔ پوشش
تکیه‌کلام‌ها
خلقیات
منزلی که در آن زندگی می‌کرد (باغ و ویلا)
گزارش جامعی از سفرها(نقشه همراه مکان‌هایی که به آن مسافرت کرده است)
برنامه‌های ادبی که در دیگر کشورها اجرا کرده است
ناشرانی که با او کار کرده‌اند
بنیان‌گذاری
تأثیرپذیری‌ها
استادان و شاگردان
علت شهرت
فیلم ساخته شده براساس
حضور در فیلم‌های مستند دربارهٔ خود
اتفاقات بعد از انتشار آثار
نام جاهایی که به اسم این فرد است
کاریکاتورهایی که درباره‌اش کشیده‌اند
مجسمه و نگاره‌هایی که از او کشیده‌اند
ده تا بیست مطلب نقل‌شده از نمونه‌های فوق از مجلات آن دوره
برگه‌هایی از مصاحبه‌های فرد
آثار و منبع‌شناسی
سبک و لحن و ویژگی آثار
کارنامه و فهرست آثار
جوایز و افتخارات
منبع‌شناسی (منابعی که دربارهٔ آثار فرد نوشته شده است)
بررسی چند اثر
ناشرینی که با او کار کرده‌اند
تعداد چاپ‌ها و تجدیدچاپ‌های کتاب‌ها
نوا، نما، نگاه
خواندنی و شنیداری و تصویری و قطعاتی از کارهای وی (بدون محدودیت و براساس جذابیت نمونه‌های شنیداری و تصویری انتخاب شود)
پانویس
منابع
پیوند به بیرون
- «زندگی‌نامهٔ محمدجعفر محجوب». وبگاه همشهری آنلاین، ۴فروردین۱۳۸۹.
- «استادی که از «اوستاهای فرنگی» خجالت می‌کشید». وبگاه ایسنا، ۱۳بهمن۱۳۹۴.