نوش‌آفرین انصاری

نوش‌آفرین انصاری
زمینهٔ کاری	کتابداری و ادبیات کودک و نوجوان
زادروز	۳۰شهریور۱۳۱۸ شهر سیملا در هندوستان
پدر و مادر	عبدالحسین مسعود انصاری و فاطمه مسعود انصاری
ملیت	ایرانی
محل زندگی	تهران
پیشه	استاد کتابداری، عضو هیئت مدیره و دبیر شورای کتاب کودک، نویسنده، مترجم و پژوهشگر
کتاب‌ها	«مدخل تاریخ شرق اسلامی»، «تأسیس کتابخانه‌ها در روستا»، «توسعه کتابخانه‌های عمومی» و «کتاب برای همه»
همسر(ها)	مهدی محقق
فرزندان	هستی و عباس
مدرک تحصیلی	کاردانی رشته کتابداری از مدرسه عالی کتابداری ژنو در سوییس، کارشناسی کتابداری از دانشگاه مک‌گیل کانادا
اثرپذیرفته از	راد کریشنان، نهرو، ایندیرا گاندی، یوری گاگارین، وزیر فرهنگ شوروی، محمدعلی جمال‌زاده، سعید نفیسی، غلامرضا تختی، محمود نامجو، دکتر کراوس، توران میرهادی

نوش‌آفرین انصاری نویسنده، مترجم، استاد کتابداری، عضو هیئت مدیره و دبیر شورای کتاب کودک است.

* * * * *

نوش‌آفرین (نوشین) انصاری، در ۳۰شهریور۱۳۱۸ در شهر سیملا در هندوستان در دامنهٔ هیمالیا به دنیا آمد. پدرش، عبدالحسین مسعودانصاری، کارمند وزارت امور خارجه بود و در روسیه و فرانسه درس خوانده بود. مادرش نیز دانش‌آموختهٔ رشتهٔ آموزش پیش از دبستان بود. او دوران کودکی و نوجوانی خود را به سبب پیشهٔ پدرش در کشورها و شهرهای گوناگون از جمله سوئد، افغانستان، هلند، بلژیک، پاکستان، شوروی، انگلستان، سوئیس، رشت، تهران، اصفهان و شیراز سپری کرد و دورهٔ دبستان و دبیرستان و دانشگاه را در این کشورها و شهرها گذراند. دورهٔ کودکی‌اش همزمان با ناآرامی‌های جنگ دوم جهانی بود.

در سال ۱۳۳۸ زمانی که خانواده‌ انصاری در مسکو بودند، نوش‌آفرین را که نخستین فرزند آن‌ها بود برای خواندن رشتهٔ مترجمی به سوئیس فرستادند. اما او به جای این رشته، کتابداری خواند و پس از سه سال، فوق دیپلم کتابداری گرفت. در همین زمان با دکتر کراوس، یکی از بزرگترین مجموعه‌داران کتاب جهان آشنا شد و با او در حراج‌های بزرگ کتاب شرکت کرد. مدتی هم در کتابخانه تخصصی یکی از چشم‌پزشکانِ شناخته شدهٔ سوئیس به کار پرداخت. نوش‌آفرین انصاری پس از بازگشت به ایران، در سال ۱۳۴۲ برای جمعی از پایه‌گذاران شورای کتاب کودک، از جمله توران میرهادی، در مدرسه «روش نو»، کارگاه کتابداری برگزار کرد و از همین هنگام سرنوشت او با توران میرهادی و شورای کتاب کودک تا اکنون گره خورد. در همین دوره بود که با همراهی «عباس بنی‌آدم»، کتابخانهٔ سیار به یک بیمارستان روانی می‌برد و در آنجا برای بیماران کتاب می‌خواند. پس از شکل‌گیری طرح کتابخانه در روستا، انصاری برای آشنایی با وضعیت واقعی روستاها به بازدید روستاهای پیرامون تهران رفت و سپس دستورالعمل ایجاد کتابخانه‌های روستایی را نوشت که از اولین نوشته‌های او به زبان فارسی است. او در سال ۱۳۴۳ راه‌اندازی بخش فنی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران را به عهده گرفت. از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۰، پس از بازگشت از کانادا و گرفتن مدرک کارشناسی ارشد کتابداری، به تدریس دو درس «آشنایی با کتابخانه» و «کتابداری مرجع» پرداخت و پس از تشکیل گروه کتابداری در دانشگاه تهران، مدیریت این گروه به او واگذار شد. انصاری در سال ۱۳۴۸ عضو هیئت علمی در گروه آموزشی کتابداری شد و از سال ۱۳۵۱ الی ۱۳۵۵ و از سال ۱۳۶۳ تاکنون عهده‌دار مدیریت آن گروه است.

وی صاحب مقالات متعدد به زبان‌های فارسی و انگلیسی در زمینهٔ علوم کتابداری و مسائل تاریخی است. کتاب «مدخل تاریخ شرق اسلامی» با ترجمهٔ وی در دورهٔ ششم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال برگزیده شد. در سی‌ودومین کنگرهٔ دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) در سال ٢٠١٠ نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک به عضویت افتخاری دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان درآمد و از سوی هیئت مدیرهٔ این دفتر لوح افتخار دریافت کرد. این لوح به افرادی که یک عمر در راستای اهداف IBBY تلاش کرده‌اند، اهدا می‌شود. نوش‌آفرین انصاری از سال ۱۳۴۲ به عضویت شورای کتاب کودک درآمد، در سال ۱۳۴۷ به مدت سه سال با عنوان ریاست کتابخانه دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران مشغول به کار شد و در سال ۱۳۴۸ عضو هیئت علمی در گروه آموزشی کتابداری گردید و از سال ۱۳۵۱ الی ۱۳۵۵ و از سال ۱۳۶۳ تاکنون عهده‌دار مدیریت آن گروه بوده است. وی همچنین همکار طرح فرهنگنامه کودکان و نوجوانان است.

پایبندی به استانداردهای کیفی کتاب‌های کودکان و نوجوانان، توجه به کودکان در حاشیه (پناهنده، زندانی، خیابانی، معلول و…)، تاثیر ماندگار و همه‌جانبه بر فعالیت‌های دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، تعهد به اصول اخلاقی و ترویج فرهنگ صلح از علت‌های برگزیدن نوش‌آفرین انصاری برای عضویت افتخاری در دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان بوده است. انصاری همچنین در پنجمین جشنوارهٔ کتاب کودک جزیرهٔ «نامی» در کره‌جنوبی در سال ۲۰۱۰، به عنوان عضو کمیته بین‌الملل این جشنواره برگزیده شد. از نوش‌آفرین انصاری تاکنون کتاب‌ها و مقاله‌های تألیفی و ترجمهٔ بسیاری به‌ویژه در زمینهٔ کتابداری و کتابخانه‌های کودکان و بزرگسالان منتشر شده است.

از راست به چپ: معصومه سهراب (مافی)، نسریندخت عماد خراسانی، مهدخت کشکولی، منصوره راعی، توران میرهادی و نوش آفرین انصاری در شورای کتاب کودک، سال ۱۳۵۹

نوش آفرین انصاری عضو افتخاری دفتر بین الملی کتاب

رونمایی از جلد ۱۹ فرهنگنامه کودکان و نوجوانان

سومین همایش دوسالانه ادبیات کودک و نوجوان

نوش‌آفرین انصاری در برنامهٔ شوکران

همراه همسرش، مهدی محقق

نشست ترویج کتابخوانی با حضور نوش‌آفرین انصاری

شب نوش‌آفرین انصاری

آیینه‌ای از نوش‌آفرین انصاری

پرورش براساس آداب و سنت‌های ایرانی

پدر نوش‌آفرین انصاری به‌خاطر پیشه‌اش که کارمند وزارت امور خارجه بود و نیز دوران پرتنش جنگ جهانی دوم، بیشتر وقت خود را بیرون از خانه می‌گذراند و مادرش نیز که دانش‌آموختهٔ رشتهٔ آموزش پیش از دبستان بود، بخشی از روز را به فعالیت‌های اجتماعی می‌پرداخت. هر دو آنها به آداب و سنت‌های ایرانی پایبند بودند و به پرورش و آموزش نوش‌آفرین، که اولین فرزندشان بود، بسیار اهمیت می‌دادند.

گوناگونی فرهنگ‌ها و باورها شگفت‌زده‌ام می‌کرد

رفت و آمد شخصیت‌های نامدار سیاسی، فرهنگی و ادبی به خانه پدری نوش‌آفرین انصاری و نیز دیدار و بهره‌گیری از دانش و تجربه بزرگان کشورهایی که در آنها زندگی می‌کرد، همچون «راد کریشنان»، «نهرو»، «ایندیرا گاندی»، «یوری گاگارین»، وزیر فرهنگ شوروی، محمد‌علی جمال‌زاده، سعید نفیسی، غلامرضا تختی و محمود نامجو، به او امکان داد تا به بینشی گسترده از جهان دست یابد و به دگرپذیری و انعطاف در برابر دشواری‌ها خو کند. خود او می‌گوید: «گوناگونی فرهنگ‌ها و باورها همیشه شگفت‌زده‌اش می‌کرد.»

نوش‌آفرین انصاری در افغانستان و در مدرسه‌ای کاتولیکی در هلند، زبان فرانسه آموخت و در انگلستان زبان انگلیسی را که نخست برایش دشوار بود، در یک مدرسه دینی و از راه کتابخوانی با پدرش یاد گرفت. نوش‌آفرین با خواندن کتاب «شاهزادهٔ خوشبخت» «اسکار وایلد»، به همراه پدرش، شیفتهٔ این کتاب شد و آموختن زبان انگلیسی را با علاقه و پیگیری بیشتری ادامه داد. بعد از بازگشت به ایران در مجله «راهنمای کتاب» ایرج افشار به کار الفبایی کردن نامه‌ها و فرم‌های اشتراک پرداخت.

چگونگی شکل‌گیری ایدهٔ «کتاب برای همه»

نوش‌آفرین انصاری بعد از گرفتن مدرک فوق‌دیپلم کتابداری از سوییس، در مسکو از شبکه کتابخانه‌های عمومی شوروی دیدار کرد. با این دیدار، ایدهٔ «کتاب برای همه» در ذهنش شکل گرفت. پس از بازگشتِ دوبارهٔ خانواده به هند، به سبب ماموریت جدید پدر، تصمیم گرفت به کار داوطلبانه کتابداری در کتابخانه‌ای عمومی در مرکز دهلی کهنه بپردازد. در همان آغاز ورود به هند با جواهر لعل نهرو دیدار کرد و او که خانواده انصاری را می شناخت، برایش یادداشتی نوشت که بتواند هرجا که می‌خواهد کار کند. او به کتابخانه‌ای که تصمیم گرفته بود در آن کار کند رفت، در بخش نابینایان آن کار کرد و با اتوبوس برای روستاهای پیرامون کتابخانه، کتاب برد.

نیم قرن تلاش برای تأسیس کتابخانه‌ کودک

نوش‌آفرین انصاری: «سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۰ آموزش و پرورش وارد تحول نوینی شده بود و افرادی مانند توران میرهادی و یحیی مافی و همسرشان پیشگامان این تحول نوین بودند. در آن سال‌ها در مدارسی که توسط این افراد تأسیس شد، توجه اصلی به کتابخانه بود و این‌که برای پاسخ دادن به سؤالات دانش‌آموزان باید کتابخانه‌ای متناسب با سن آنها راه‌اندازی شود تا با غنی‌کردن کتاب‌های آن بتوان پاسخگوی همه سؤالات آنها بود. از جمله منابعی که باید در کتابخانه مدارس وجود داشته باشد، کتاب‌های مرجع و فرهنگنامه‌هایی است که به صورت صریح و ساده پاسخگوی سؤالات نسل نوجوان باشد و خود این فرهنگنامه‌ها انگیزه‌ای برای پرسیدن ایجاد کنند. در آن زمان کارشناسان تعلیم و تربیت، این کمبود را به‌خوبی حس می‌کردند و متوجه بودند که دانش‌آموزان در مورد سرزمین‌شان اطلاعات زیادی ندارند و کتاب‌هایی که در آن زمان در این ارتباط وجود داشت، برای این گروه سنی قابل فهم نبود. همین امر باعث شد شورای کتاب در سال ۱۳۴۱ با انگیزه رشد و توسعه ادبیات کودکان و تغذیه کتابخانه‌های مدارس تشکیل شود و آغاز به کار کند. با آغاز به کار این شورا، تدوین فرهنگنامه کودکان سرلوحهٔ کارها قرار گرفت و در سال ۱۳۵۸ اعضای شورا تصمیم گرفتند با تکیه بر تخصص‌هایی که داشتند، این فرهنگنامه را تدوین کنند. سرمایهٔ این کار با وصیت محسن خمارلو که دوست داشت برای کودکان سرزمین ایران کار فرهنگی انجام دهد، توسط همسرشان توران میرهادی برای انجام این کار اختصاص پیدا کرد و به‌این‌ترتیب تدوین فرهنگنامه کودکان که در حقیقت یک مدرسه باز برای تمام دانش‌آموزان ایران زمین بود، آغاز شد. نخستین جلد این فرهنگنامه در سال ۱۳۷۱ به چاپ رسید و تاکنون ۱۴ جلد از این فرهنگنامه که شامل ۳ هزار مقاله و ۵ هزار مدخل به همراه چند هزار تصویر و نقشه است، به چاپ رسیده و جلد ۱۵ آن نیز زیر چاپ است. این فرهنگنامه برای کودکان و نوجوانان گروه سنی ۱۰ تا ۱۶ سال است و ویراستاری آن با زبانی ساده و صریح انجام شده است.»

زندگی و یادگار

دیدگاه

کتابداری که کتابخوان نباشد نمی‌تواند بر جامعه تاثیر بگذارد نوش‌آفرین انصاری: «یکی از نکاتی که در طول 50 سال فعالیت در حوزه کتابداری مرا آزار می‌دهد موضوعی است که درباره آن بسیار صحبت می‌شود و چنین عنوان می‌شود که اکثر کتابداران ما اهل مطالعه نیستند. این در حالی است که اگر کتابدار کتابخوان نباشد نمی‌تواند بر جامعه تاثیر بگذارد. من معتقدم لازم است کتابداران به خواندن کتاب‌های حوزه ادبیات اهتمام داشته باشند. زیرا ادبیات اندیشه و نگاه خواننده را گسترش می‌دهد.»

کارگاه‌های نوشتن به زن ایرانی شهامت دفاع از حقوق خود را در جامعه می‌دهد

نوش‌آفرین انصاری: «نوشتن در سرزمین ما به شکل‌های مختلف از دوران کودکی چه در خانه، مدرسه و جامعه سرکوب شده است و نکته مهم و اقبال به این کارگاه‌ها نشانگر این است که زن ایرانی در حال جدایی از عادت ننوشتن و شهامت پیدا کردن در زمینه نوشتن است. زیرا هرکس در جامعه به سهم خود حرف‌هایی برای گفتن دارد. برگزاری کارگاه‌هایی مانند «کارگاه نوشتن» تاثیرش بر کل خانواده به خصوص جامعه‌ای که بانو در آن زندگی و کار می‌کند را گذاشته و زن را در گفت‌وگو و دفاع از نظر خود و خواندن آثار دیگر توانمندتر کرده است. خواندن و نوشتن دو روی سکه هستند، شرکت در این کارگاه‌ها تجربه مهمی است و هدف مدرسان، تربیت نویسندگان بزرگ نیست بلکه مشخص کردن جایگاه زندگی شخصی و ارزش آن برای شرکت کنندگان است.»

هم‌نشینی با اطرافیانم به من شکل داده است

نوش‌آفرین انصاری: «عواملی که سبب موفقیت من شده همنشینی‌ام با افرادی است که این شکل را به من داده‌اند. نخستین مورد آن همنشینی من با خانواده خودم و سپس همنشینی با خانواده دکتر محقق و فرزندانمان بوده که این شکل را به من داده است. خانواده محقق 54 سال پیش با شکلی کاملا متفاوت از زن مواجه شدند اما مرا به گرمی پذیرفتند. دوستی‌ای که بین من و مهدی محقق در منزل ما جریان داشت سبب شد که من قوی‌تر شوم و بتوانم با امید و انگیزه به کارهایم بپردازم. همنشینی بعدی من با دوستانم در خانه کتابدار بوده است. این خانه در سال 83 تاسیس شد و پایگاهی تجربی در زمینه کتابداری اجتماعی و ترویج کتاب‌خواندن در سطح جامعه و محسوب می‌شد. همچنین پایگاه بسیار خوبی برای شورای کتاب کودک بود. اتفاق خاصی که در شورای کتاب کودک افتاد گسترش اندیشه شورایی در کشور بود و ما توانستیم صاحب موسسات مختلفی شویم و الان دارای فهرست بلندی از خانواده بزرگ شورا هستیم که قدیمی‌ترین آن موسسه پژوهشی کودکان دنیاست که هجدهمین همایش ملی خود را هفته گذشته برگزار کرد و هم‌اکنون حدود 500 نفر از سراسر ایران به عضویت این مجموعه درآمده‌اند. از جوان‌ترین موسسات ما هم می‌توانم به موزه عروسک‌های ملل اشاره کنم که امیدوارم به زودی شاهد افتتاح دومین محل استقرار آن باشیم. همنشینی دیگر ما شاگردی کردن به مدت طولانی یعنی از سال 1352 در محضر توران میرهادی است. از سال 1342 بعد از آشنایی با توران میرهادی در شورای کتاب کودک عضو شدم و از سال 1357 عضو هیأت مدیره این نهاد مدنی بودم. فرهنگنامه کودکان و نوجوانان نیز در سال 1358 شروع به کار کرد و تجربه استثنایی در آن تجلی پیدا کرد. تجربه یک تالیف جمعی بسیار بزرگ.»

کمک به یکدیگر را جدی بگیریم

نوش‌آفرین انصاری: «بزرگترین آرزویم این است که کمک به یکدیگر را جدی بگیریم و هرگز دچار رقابت نشویم و با هم اهدافمان را پیش ببریم. همچنین از برنامه‌های حامیان شورای کتاب کودک و فرهنگنامه کودکان و نوجوان حمایت کنیم. ما به‌شدت با بحران جا و فضا در فرهنگنامه روبه‌رو هستیم؛ به ما کمک کنید تا شورا و فرهنگنامه پایدار بماند. امیدوارم همه به این باور کمک کنیم و برای فرزندانمان افق‌های باز فرهنگی بسازیم و هیچ‌کدام از اینها میسر نمی‌شود مگر اینکه ما به آزادی فکر کنیم.-

تغییر نام کتابشناسی به علم اطلاعات و دانش‌شناسی اشتباه بزرگی است

نوش‌آفرین انصاری: «متاسفانه مواردی وجود دارد که من به خاطر آنها بسیار افسوس می‌خوردم و در این مورد، درباره تغییر نام کتابشناسی به علم اطلاعات و دانش‌شناسی بوده است که به نظر من این کار اشتباه بزرگی است. دومین مساله حذف تاریخ در رشته کتابداری است که کاری باز هم اشتباه بوده است. ما در مکتب افرادی مانند توران میرهادی بزرگ شده‌ایم که همه حرفش این بوده که هرچه تاریخ خود را بهتر بشناسیم در مواجهه با مشکلات موفق‌تر خواهیم بود.»‌

فعالیت‌های پژوهشی

نوش‌آفرین انصاری صاحب مقالات متعدد به زبان‌های فارسی و انگلیسی در زمینه علوم کتابداری و مسائل تاریخی است: ۶۰ مقاله منتشر شده در مطبوعات، ۶ مقاله ترجمه شده، تالیف ۱۶ مقاله در زمینه ادبیات انگلیسی کودکان که در نشریات خارجی چاپ شده‌اند.

تحصیلات

• کاردانی در رشته کتابداری از مدرسۀ کتابداری ژنو سویس در سال ۱۳۴۰
• کارشناسی ارشد کتابداری از دانشگاه مک گیل کانادا
• دکترای کتابداری از دانشگاه تورنتو کانادا

مشاغل و سمت‌های مورد تصدی

Y عضویت در شورای کتاب کودک از سال ۱۳۴۲
Y دبیر و عضو هیات مدیره شورای کتاب کودک
Y رئیس کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران از سال 1347 تا 1350
Y‌ عضو هیأت علمی گروه آموزشی کتابداری دانشگاه تهران از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ و از سال ۱۳۶۳ تا کنون عهده‌دار مدیریت آن گروه بوده است.
Y همکار طرح فرهنگنامه کودکان و نوجوانان
Y تدریس در دانشگاه تهران از سال ۱۳۴۷

جوایز و نشان‌ها

Y انتخاب کتاب «مدخل تاریخ شرق اسلامی» ترجمه نوش‌آفرین انصاری، به عنوان کتاب سال در دوره ششم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
Y دریافت لوح افتخار در سی و دومین کنگره دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) در سال ٢٠١٠ Y جایزه «کتابدار اجتماعی سال»: «کتابدار اجتماعی سال» عنوان جایزه ملی نوش‌آفرین انصاری است که انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران نخستین دوره این جایزه را همزمان با ششمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات برگزار کرد. این جایزه به یکی از فعالان عرصه کتاب و کتابداری که منشاء خدمات برجسته‌ای در این حوزه بوده است اعطا می‌شود.

نکوداشت نوش‌آفرین انصاری

Y در سال ۱۳۹۴ در هفته کتاب نکوداشت نوش‌آفرین انصاری در خانه کتاب برگزار شد. در این مراسم هوشنگ مرادی کرمانی، مهدی محقق، شهرام اقبال زاده و محمود دعایی سخنرانی کرده و در انتها هدایا ویژه‌ای تقدیم نوش‌آفرین انصاری شد. در لوح یادبودی که در این مراسم به او هدیه شد نوشته شده‌است: «به پاس خدمات ارزشمند علمی شما استاد گرانمایه که با کوشش، تلاش و دلسوزی و انس با کتاب و قلم، آثار گرانسنگ و ماندگاری از خود بر جای گذاشته‌اید، به عنوان استاد پیشکسوت و برجسته کتابداری قدردانی می‌کنیم.»

Y بزرگداشت در شب‌های بخارا: در سال ۱۳۹۶ دویست و نود و چهارمین شب از مجموعه شب‌های مجله بخارا به شب نوش‌آفرین انصاری اختصاص یافت.

Y بزرگداشت در سالروز هشتادسالگی:‌ در تابستان ۱۳۹۸ به پاس بیش از پنجاه سال تلاش برای ترویج کتابخوانی، گسترش کتابخانه‌ها و نهادسازی در حوزه کتاب کودک مراسمی در آستانه هشتاد سالگی نوش‌آفرین انصاری به همت شورای کتاب کودک که او اکنون دبیر هیئت مدیره آن است در کتابخانه ملی برگزار شد. در این مراسم انجمن کتابداران و انجمن علمی کتابداری که او از پایه‌گذار آن است از او قدردانی کرده و لوح یادبودی را تقدیم کردند.

از نگاه دیگران

حضور شورای کتاب کودک در عرصه ادبیات کودکان جهان وامدار تلاش‌های نوش‌آفرین انصاری است

توران میرهادی: «کار سترگ فرهنگنامه کودکان و نوجوانان با گروه بزرگ نویسندگان و ویراستاران و همکاران گوناگون در زمینه‌های متن وتصویر، تنظیم ، یافتن منابع و حرکت سازنده، با راهنمایی‌های روز به روز و مراقبت دائمی نوش‌آفرین انصاری شکل گرفت، پیش رفت و پیش می رود. انصاری اکنون رئیس و دبیر شوراست. حضور شورای کتاب کودک در عرصه ادبیات کودکان جهان، در جمع داوران اندرسن، پژوهشگران کتابخانه بین‌المللی مونیخ و کنگره‌های ادبیات کودکان، و شکل‌گیری نهادهایی همچون موسسه پژوهشی دنیا، موسسه مادران امروز، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و کانون توسعه فرهنگی وامدار تلاش‌ها و پشتیبانی‌های بی‌دریغ نوش‌آفرین انصاری است.»

افرادی مانند نوش‌آفرین انصاری باید در جامعه ما الگو باشند

مهدی محقق: «خانواده ما گرم و پرنشاط است. 54 سال زندگی مشترکی که با نوش‌آفرین انصاری داشتم توام با رضایت و خوشی و پیشرفت علم، دانش و فرهنگ بوده است. این درحالی‌بود که ما از دو خانواده کاملا متفاوت بودیم. خانواده نوش‌آفرین از زمان فتحعلی‌شاه خانواده‌ای دیپلمات بودند اما من از خانواده‌ای روحانی بودم. تحصیلات من از ابتدا در حوزه طلبگی بود اما خانم انصاری اصلا در ایران درس نخوانده است و همیشه در کشورهای دیگر بوده است. رشته‌ای که در میان این زوج خوشبخت مشترک بوده علاقه به فرهنگ ایرانی اسلامی و ادبیات فارسی بوده است که هیچ وقت از خانواده آنها جدا نشده است. یک‌سال بعد از ازدواج به کانادا رفتیم و سه سال در آن‌جا بودیم. با اینکه یک فرزند یازده ماهه داشتیم و کارهای زیادی بر عهده خانم انصاری بود اما وی با اراده‌ای که داشت تحصیلاتش را که در آن زمان فوق دیپلم کتابداری بود ادامه داد و به تحصیل در زمینه مطالعات اسلامی و کتابداری پرداخت و بعد از گرفتن درجه کارشناسی ارشد به ایران بازگشت و رشته کتابداری را تاسیس کرد. در طول تاریخ زنان همیشه برتری داشته‌اند، چنان‌که بسیاری از اندیشمندان ما مانند ابوریحان بیرونی کتاب معروف خود در نجوم را به درخواست ریحانه دختر حسین خوارزمی نوشته است. اما ما زنها را در خانه می‌گذاریم تا مانند نبات برویند و نمی‌دانیم آنها این صلاحیت را دارند تا به مدارج بالای علمی برسند. افرادی مانند نوش‌آفرین انصاری باید در جامعه ما الگو باشند.»

پیام «الیزابت پیچ»، یکی از اعضای هیات مدیره دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، خطاب به نوش‌آفرین انصاری(نوشین)

«نوشین عزیزم با اینکه تو یکی از اعضای فعال هیات مدیره دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، در سال‌های ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۰ بودی اما نخستین دیدار ما به کنگره بین‌المللی دهلی نو در ۱۹۹۸ بازمی‌گردد. من تازه کارم را در ibby از سال ۱۹۹۷ آغاز کرده بودم. ما یک دیگر را در یکی از هتل‌های زیبای هند ملاقات کردیم. تو با مهربانی با من، یکی از اعضای دفتر بین‌المللی رفتار کردی و آن خاطره در ذهن من حک شد و از آن زمان تا کنون ارتباط همیشگی‌مان را حفظ کردیم تا سال گذشته به تهران سفر کردم و موفق شدم که کارهایی که در این ۴۰ سال انجام دادی یا بانی آن بودی، ببینم. مهد کودک‌ها، شورای کتاب کودک، فرهنگنامه و فعالیت‌های زهره در موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، و طرح با من بخوان 20 سال برنامه‌ریزی که نتیحه‌اش بازگشایی موزه کودک بود. اما تو نوشین عزیزم مرکز تمام این امور بوده و هستی. نگاه باز تو موجب شکوفایی شعبه ایران بوده است. باید بیشتر جشن بگیریم و فقط منتظر جشن تولد نباشیم. 80 سالگی سن بسیار خاصی است اما ما باید هر زمان توانستیم دوستی و فداکاری را جشن بگیریم. امروز به تو و تمام دوستانم در ایران فکر می‌کنم.»

انصاری همیشه می‌خواست با دیگران بدرخشد

«جهان حلو»، مدیر دفتر کتاب‌های نسل جوان فلسطین: «نوش‌آفرین انصاری اشتیاق زیاد در شکل‌گیری شعبه ملی فلسطین داشت. خیلی آرام و بی‌صدا با حقوقدان‌ها صحبت کرد که ما و مردم فلسطین یک ملت هستیم. او مرا با فروتنی و عشق با دیگران تحت تاثیر قرار داد. انصاری هیچگاه بازیکن تنها نبود و همیشه می‌خواست با دیگران بدرخشد. همچنین بسیار شگفت زده شدم وقتی دیدم او چقدر با همسایگانش، دوستانش و افرادی که با او در ارتباط‌اند مهربان است.»

مدیریت پویاترین شعبه دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان

«پاتریشیا آلندانا»، یکی از فعالان دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان: «بدون شک یکی از پویاترین و فعال‌ترین شعب دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان توسط نوش‌آفرین انصاری اداره می‌شود. ای‌کاش مردم از سراسر دنیا آنچه او به عنوان مشوق و مروج در شورای کتاب کودک در قالب پروژه‌ها انجام داده می‌دانستند. سفر سال 2011 در ایران و ملاقات با نوشین و همکارانش سفری به‌یادماندنی بود. او واقعا شجاع است.»

نوش‌آفرین انصاری خُلقا و خَلقاً زیباست

ژاله آموزگار: «نوش‌آفرین انصاری، بانوی کتابداری است که به‌عنوان رکن کتابداری امروز جامعه ما به‌حساب می‌آید و از پایه‌گذاران فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بوده است. بانویی که دوستانش دوستش دارند پیشکسوتانش تحسینش می‌کنند و شاگردانش خدماتش را با خلوص نیت ارج می‌نهند. من همیشه نوش‌آفرین را به‌عبارتی توصیف کرده‌ام و به او گفته‌ام که «شما خُلقا و خَلقاً از زیبایی برخوردارید.» به نظر من چهره خندان و دوست‌داشتنی نوش‌آفرین که برای همه ما آشناست به‌واسطه خُلق‌های درونی او زیباتر شده است. آنچه به لحاظ اخلاقی در این بانو تشخیص داده‌ام احترام و حق‌شناسی‌اش نسبت به استادان کتابشناسی است. همواره دیده‌ام که او چگونه در مجالس بزرگداشت از بزرگان و استادانی مانند ایرج افشار، عبدالله انوار و غیره با احترام سخن می‌گوید. از سویی حس احترامش را نسبت به همکاران پیشکسوتش به‌خوبی ملاحظه کرده‌ام و دیده‌ام که چگونه متواضعانه از آنها یاد می‌‌کند. در گفتار او از «منم»‌هایی که همه ما به آن دچار شده‌ایم ردی دیده نمی‌شود. میدان‌دادن به نسل نو یکی دیگر از ویژگی‌های اوست که باید درباره آن صحبت شود. من و خانم انصاری از نسلی هستیم که با پینوکیو و امثال آن بزرگ نشده‌ایم. دانشنامه کودکی ما نشأت گرفته از روایت‌های مادربزرگ‌هایمان است. مادربزرگ‌هایی که سرشار از اطلاعات، دانش و آگاهی بوده‌اند.»

انصاری افتخار ادب ایرانی است

بهاء‌الدین خرمشاهی: «برای من شاگرد نوش‌آفرین و مهدی محقق بودن ارزشمندتر از استاد دیگران بودن است. من اولین بار اسم مرجع را در کلاس‌های نوش‌آفرین انصاری در دانشگاه تهران شنیدم و هنوز یاد و خاطره نخستین دیدارم با ایشان را به یاد دارم.»

45سال مدیریت بحران

ثریا قزل ایاغ: «داستان من و نوش‌‌آفرین انصاری از یک نامه کوتاه رسمی چند خطی تقاضای کار به مدیر گروه کتابداری دانشگاه تهران در بهار 1353 آغاز شد. چراکه منجربه دریافت پاسخ کوتاه و مختصر و شگفت‌انگیز و سرنوشت‌سازی شد «برای تدریس ادبیات کودکان تحصیلات دانشگاهی کافی نیست، لازم است مدتی در ایران با آثار این حوزه بیشتر آشنا شوید». آمدم و به کار دیگری مشغول شدم اما دلم در گرو کار برای کودکان بود. در دی‌ماه 1353 مرا برای شرکت در جلسه سالگرد شورا دعوت کرد. برای نخستین بار او را دیدم. او بود که دستان مرا در دستان افرادی قرار داد که امکان دسترسی به کتاب‌های خوب برای کودکان و ساخت کتابخانه‌ها برای مدارس را فراهم کرد. فراخوان دوم او زمان استقرار شورای کتاب کودک در ساختمان ایرانشهر بود. با دانشجویان کتابداری آمده بود و بسته‌های کتاب می‌آمد و در کتابخانه شکل می‌گرفت و برای من کتابخانه کاری فرعی شد زیرا فرصتی مغتنم برای خواندن و خواندن کتاب‌های کودک ایرانی را به دست آوردم. در این 45 سال همواره از او مدیریت بحران دیدم؛ می‌گفت آنچنان بر خودت مسلط باش که بر امور مسلط شوی. هنر او، دیدن کورسویی در دل تاریکی‌ها بود و هست.»

انصاری با ترویج زبان مناسب کودکان در گسترش زبان فارسی کارهای ارزشمندی انجام داده است

محمود دعایی: این بانو سال‌های درازی از عمر خود را صرف آموختن و آموزاندن به کودکان و نوجوانان و همچنین محققان و دانشجویان و پژوهشگران کرده است و چه درمقام کتابداری و چه در مقام نویسندگی حدود نیم قرن کوشیده است و با تلاش و کوشش در شورای کتاب کودک امروزه کتاب‌های مناسبی برای کودکان و نوجوانان تولید شده است. همچنین انصاری با ترویج زبان مناسب سن کودکان در گسترش زبان فارسی و گسترش فرهنگ ملی کارهای ارزشمندی انجام داده است.

عصبانی شدنت تو را مانند گربه سیاه زشت می‌کند

زهره قائینی: «آن‌ها که به موزه کودکی آمده‌اند شاید عکس‌ها و اسباب‌بازی‌ها را دیده‌اند. میان این بازیچه‌ها، گربه‌ای خودنمایی می‌کند که جدای از ارزش تاریخی آن، ارزش مادی گزافی هم دارد. این گربه سیاه، شناسنامه دارد، ساخت یکی از شرکت‌های بزرگ اسباب‌بازی در هلند است و از سوی احمد میرفندرسکی هدیه شده. پدر خانم انصاری، سفیر هلند بود و همواره با میرفندرسکی بحث ادبی داشت و نوشین خانم جوان عصبانی می‌شد. میرفندرسکی در یک مهمانی شام این گربه را به نوشین هدیه کرد و گفت عصبانی شدنت در بحث‌ها تو را مانند این گربه سیاه، زشت می‌کند. این شایسته یک دختر جوان نیست. او به نشان صلح این گربه را به نوشین هدیه کرد. زمان گذشت تا اینکه خانم انصاری در آستانه 80 سالگی خانمی صبور و صلح‌طلب است. نقش مادر و پدر و شیوه تربیتی آن‌ها در خانواده، نوش‌آفرین انصاری را در این جایگاه قرار داده است. او در بنیانگذاری شورای کتاب کودک نقش به‌سزایی داشت. شورای کتاب کودک در شکل‌گیری ده‌ها نهاد همانند خود از خانه کتابدار تا مادران امروز و ... نقش داشت.»

مدیریت زمان

هستی محقق: «مادرم، علاوه بر همه فعالیت‌ها در خانه، شورای کتاب کودک و روابط اجتماعی قوی داشت. می‌توانست زمانش را مدیریت کند. می‌توانست به همه کارهایش در یک روز برسد. و من درباره اینکه چگونه می‌توانست همه کارها را انجام دهد، صحبت می‌کنم. او برنامه‌ریزی خیلی خوبی داشت. لیست می‌نوشت و هنوز هم می‌نویسد. به وقت کار، هیچ‌وقت منفی‌گرا نیست و با انرژی مثبت کار انجام می‌دهد. به یاد ندارم او شکوه و شکایتی از زیادی کار کرده باشد.»

غنای فرهنگی ما مدیون وجود انصاری است

کامران فانی: «همیشه نخستین برخورد خانم انصاری به‌یادماندنی است چرا که شیوه رفتار او بسیار دلنشین و ساده است و حالتی ایجاد می‌کند که احساس بیگانگی در فرد ایجاد نمی‌شود و در لحظات اول شیفته او می‌شود و به همین دلیل است که خانم انصاری تا این اندازه محبوب است. من نیز وقتی نخستین بار در دفتر دانشگاه با وی ملاقات کردم، رفتار خوبش در ذهنم ماندگار شد. کتابداری در کشور ما همیشه در راستای سنت بوده است و وقتی رشته کتابداری وارد کشور ما شد تلاش‌های پوری سلطانی و نوش‌آفرین انصاری سبب رونق و شناسایی بیشتر آن در کشور شد. غنای فرهنگی ما مدیون وجود انصاری است، امروزه کتابداری یکی از پیشرفته‌ترین رشته‌های تحصیلی در کشور ما با صدها فارغ‌التحصیل دکترا است و نقش خانم انصاری به‌عنوان مدیرگروه کتابداری در این زمینه بسیار پررنگ بوده است. او همواره به مخاطبان در کتابخانه‌ها توجه بسیار می‌کرد و روستاییان، کودکان و انسان‌های عادی شهری سه گروهی بودند که در کتابخانه‌ها مورد توجه او بودند به همین لحاظ نوش‌آفرین انصاری تلاش بسیاری کرد تا کتابخانه‌های زیادی را در شهرها و روستاها ایجاد کند و به آموزش گسترده کتابداری در شهرها و روستاها پرداخت. همچنین او تلاش کرد تا انجمن کتابداری تاسیس شود. خانم انصاری همیشه توجه خاصی در حوزه کتابخوانی به کودکان داشته است این مساله سبب حضور او در شورای کتاب کودک شد و خودش را وقف شورای کتاب کودک کرد.»

انصاری قلب تپنده شورای کتاب کودک است

شهرام اقبال‌زاده: «در نهادهای مدنی خرد جمعی حاکم است و کار به‌صورت گروهی انجام می‌شود و عده‌ای به عنوان قلب تپنده آن سازمانند. انصاری نیز قلب تپنده شورای کتاب کودک است که دو شناسنامه دارد. اولین شناسنامه شناسنامه شخصی‌اش است و دومین شناسنامه‌اش شناسنامه هویتی و مدنی است. او همیشه و در همه حال «شورا شورا» می‌کند و این فریاد او مرا به یاد منصور حلاج می‌اندازد. نوش‌آفرین با مهر و دانش و بزرگواری‌اش سه نسل را در کنار هم جمع کرده است. انصاری معبد و معبود شورا و حلاج زمانه‌ خودش است. افراد توانا همیشه در دل تاریخ و با تاریخ حرکت می‌کنند و بسته به دانایی و توانایی‌شان با تدبیر گروهی، گره از مشکلات می‌گشایند. در شورا انصاری نماد کاردانی و تولید است. انصاری فقط یک چهره ملی نیست بلکه یک چهره بین‌المللی است و در IBBY یکی از نام‌های افتخارآفرین برای ما محسوب می‌شود. در معرفی ادبیات کودک و نوجوان ایران به جهان نام نوش‌آفرین انصاری می‌درخشد. همچنین در معرفی چهر‌ه‌های ادبیات در سطح بین‌الملل مانند هوشنگ مرادی کرمانی، مهدی یوسفی و ... نام و نشان نوش‌آفرین انصاری وجود دارد. انصاری یکی از نمادهای فرهنگی ایران در جهان است و در تمام کارهای شورا مانند تولید فرهنگنامه کودک و نوجوان نقش بسیار جدی داشته و یکی از محورهایی است که خرد جمعی را در برمی‌گیرد.» (14)

انصاری چهره علمی در کتابداری است

فریبا افکاری از شاگردان نوش‌آفرین انصاری: «خانم انصاری تاثیر به‌سزایی در شکل‌گرفتن رشته نسخه‌های خطی در دانشگاه تهران داشت و برای مشاوره علمی با شاگردانش از هیچ چیزی فروگذار نکرد. من فردی بیگانه با کتابداری بودم اما وقتی به این رشته وارد شدم با مهر و محبت نوش‌آفرین انصاری و تدبیر و برنامه‌ریزی‌هایش توانستم در این رشته فردی موفق باشم. او اعتقاد به تاریخ شفاهی آرشیو داشت و کوشید تا با بازدیدهای مکرر از کتابخانه‌های کشور دانشجویان را بیشتر با این رشته آشنا کند. همواره به دنبال کار داوطلبانه بود و می‌کوشید آن را در بین دانشجویان و در سطح دانشگاه جا بیندازد. چیزی که جایش همیشه در جامعه ما خالی بوده و است. انصاری چهره علمی در کتابداری است او بانویی مهربانی است و استاد اهلی‌کردن دل‌هاست و از راهنمایی علمی دانشجویانش دریغ ندارد.»

کتابدار پلی میان نوشته و خواننده است

در کتاب «ستاره فروزان» که مصاحبه تاریخ شفاهی با نوش آفرین انصاری است و از سوی انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتشر شده درباره نوش‌آفرین انصاری نوشته شده: «بی‌تردید تفکر کتاب برای همه در قالب کتابداری اجتماعی با ظهور نوش‌آفرین انصاری در این عرصه و فعالیت‌ها و نحوه نگرش وی به این حوزه مفهوم یافته است و در واقع در گفته‌ها و نوشته ها و طرح هایش به تبیین نقش کتابدار پرداخته و او را به پلی میان نوشته و خواننده تشبیه کرده است و پیوند راستین میان این دو پدیده یکی از شاهکارهای حرفه‌ای کتابدار است».

آثار و کتابشناسی

تالیفات

• تشکیل کتابخانه در روستاها: برای دوره چهارماهه تکمیلی سپاه دانش و یکساله تربیت معلم و دوره‌های کارآموزی آموزگاران. تهران: سازمان انتشارات و خدمات فرهنگی ایران، مک گروهیل، ۱۳۴۳.
• کتاب و کتابداری: مجموعه مقالات. تهران: توس، ۱۳۵۴.
• بگذارید بخوانند عادت کتابخوانی کی و کجا شکل می‌گیرد؟، شرکت نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان

ترجمه

• مدخل تاریخ شرق اسلامی: تحلیلی کتابشناختی؛ نويسنده: ژان سواژه ژان سواژه؛ مترجم: نوش‌آفرین انصاری- انتشارات مرکز نشر دانشگاهی – 1366

مقالات فارسی

• نظر برخی از سیاحان اروپایی دربارۀ سعدی و حافظ – مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی سعدی و حافظ – 1352
• مجموعه مقالات درباره کتاب و کتابداری – تهران – انتشارات توس ۱۳۵۴
• شورای کتاب کودک در رابطه با تولید و توزیع خواندنیهای کودکان و نوجوانان – گزارش شورای کتاب کودک ۱۳۶۱
• کتابخانه‌های غرب از دید سفرنامه نویسان ایران – نشر دانش ۱۳۶۱
• تألیفات فرهنگ‌ها درباره ایران – نشر دانش ۱۳۶۳

مقالات انگلیسی

• توسعه و گسترش کتابخانه‌ها در جنوب شرقی آسیا – شورای عمومی اتحادیه بین‌المللی کتابداری (واشنگتن) ۱۹۷۴
• شمس‌الدین محمد لاهیجی ـ مجله فلسفی پاکستان ۱۹۷۶
• فرهنگنامه کودکان و نوجوانان – مجله کتابخانه بین‌المللی مونیخ ۱۹۸۷

نگاهی به برخی آثار

دربارهٔ مجموعه «کتاب، کتابداری و کتاب پژوهی در نوشته‌های نوش آفرین انصاری»

مجموعه «کتاب، کتابداری و کتاب پژوهی در نوشته‌های نوش آفرین انصاری» به کوشش علی بوذری در 464صفحه در سال 1394 از سوی انتشارات خانه کتاب به چاپ رسیده است. این کتاب با پیشگفتاری از مجید غلامی جلیسه، مقدمه‌ای از علی بوذری، زندگی‌نامه‌ای از نوش آفرین انصاری به قلم مهسا صدیق و سپس کارنامه‌ای علمی از نویسنده مقالات شروع می‌شود. این کتاب در واقع مجموعه‌ای از مقالات و مصاحبه‌های خانم نوش آفرین انصاری است که دربردارنده نکات کلیدی رشته کتابداری است و چون به صورت پراکنده در مجلات و جاهای مختلف چاپ شده بوده در این کتاب در یک محموعه باز چاپ شده و به طور کلی در چهار فصل کلی مقالات کتاب و کتابداری، کتاب و کتابداری کودک و نوجوان و مقالات در زمینه بررسی‌های تاریخی و مصاحبه‌ها گردآوری شده است که هرکدام از آن‌ها در سال‌های مختلفی قبلا به چاپ رسیده‌اند و حالا در یک کتاب در دسترس قرار گرفته‌اند.

دربارهٔ «بگذارید بخوانند عادت کتابخوانی کی و کجا شکل می‌گیرد؟»

«بگذاريد بخوانند، عادت كتابخوانى كى و كجا شكل مى‌گيرد» به قلم نوش آفرين انصارى -دبير شوراى كتاب كودك- از سوی شركت تهيه و نشر فرهنگنامه كودكان و نوجوانان منتشر شده است. اين كتاب مشتمل بر دو مقاله بلند است. مقاله نخست، معرفى جامعى است از كتاب «بگذاريد بخوانند» اثر ژنوى يو پت -نويسنده فرانسوى- است كه از دهه ٥٠ ميلادى به فعاليت در حوزه كتابدارى كودك پرداخته و مقاله دوم با عنوان «عادت كتاب‌خوانى كى و كجا شكل مى‌گيرد؟» پاسخ به پرسشى است كه از رويكرد نوش آفرين انصارى در حوزه كتابدارى، يعنى كتابدارى اجتماعى بر مى‌خيزد. چندان كه نويسنده، در اين مقاله از بستر كتابخوانى در جامعه نوشته است تا به اين پرسش پاسخ دهد كه «كتاب خواندن از كجا آغاز مى‌شود؟» پاسخ نوش آفرين انصارى به اين پرسش كوتاه است: «در خانواده و پيش از دبستان» اما او در اين مقاله به الزامات اين پاسخ كوتاه و بيان تجربه‌هايش در اين رابطه می‌‌‌‌پردازد. كتاب براى هر دو مخاطب عام (والدين) و خاص (كتابداران و مروجان) حاوى نكات ارزنده‌اي‌ است.

دربارهٔ «مدخل تاریخ شرق اسلامی: تحلیلی کتابشناختی»

کتاب «مدخل تاریخ شرق اسلامی: تحلیلی کتابشناختی» از آثار ژان سواژه است که با ترجمه نوش‌آفرین انصاری در سال 1366 از سوی انتشارات مرکز نشر دانشگاهی منتشر شده و به عنوان کتاب سال در دوره ششم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده است. مؤلف در این کتاب، کشورهای اسلامی را به دو حوزه غربی (افریقای شمالی، اسپانیای قرون وسطی و برای مدتی سیسیل) و حوزه شرقی (عربستان، سوریه، فلسطین، بین النهرین، مصر، ایران و ممالک همجوار آن، و ترکیه از قرن یازدهم میلادی به بعد) تقسیم کرده و توجه خود را در این کتاب بیشتر معطوف به گروه دوم کرده است. وی معتقد است که چون تحول اجتماعی جهان اسلام و خروج آن از قرون وسطی تحت فشار جهان غرب تنها از قرن نوزدهم به بعد صورت گرفته است، برای تعیین محدوده زمانی کتاب هم همین دوران را باید در مدنظر داشت. ژان سواژه برای نخستین بار این کتاب را در 1943 منتشر کرد. پس از مرگ وی در 1950 این کتاب به اهتمام دوست و شاگرد وی کلودکاهن در سال 1961 با ویرایش جدید منتشر شد. در سال 1965 چاپ جدید این کتاب‌شناسی به زبان انگلیسی (دانشگاه کالیفرنیا) زیر نظر گرونباوم و کاهن انتشار یافت که این کتاب از روی همان چاپ ترجمه شده است.

منبع‌شناسی

کتاب‌ها

Y «نوش آفرین انصاری با مهاتما گاندی شروع شد»
کتاب «نوش‌آفرین انصاری با مهاتما گاندی شروع شد» حاصل مصاحبۀ پریچهر نسرین‌پی با نوش‌آفرین انصاری است که از سوی انتشارات فرهنگنامه کودکان و نوجوانان منتشر شده است. صحبت دربارۀ صلح است و فرهنگ صلح و تأثیر آن بر شیوۀ مدیریت. صحبت نوش‌آفرین انصاری از صلح‌طلبی با مهاتما گاندی آغاز می‌شود و به تعادل، آزادی، اخلاق، احترام به تنوع، لزوم اعتماد و امنیت و پرهیز از خشونت می‌رسد و بالاخره به آنچه فرهنگ صلح را در ادبیات کودک تقویت می‌کند از جمله ادبیات برای ناشنوایان و نابینایان و پناهندگان.

Y «کتاب، کتابداری، کتاب پژوهی در نوشته‌های نوش‌آفرین انصاری»
کتاب «کتاب، کتابداری، کتاب پژوهی در نوشته‌های نوش‌آفرین انصاری» اثر علی بوذری؛ این کتاب شامل سه بخش متفاوت شرح حال، کارنامه و متن کامل تعدادی از مقالات نوش‌آفرین انصاری در طول سال‌های گذشته است. بخش اول که مربوط به شرح حال نوش‌آفرین انصاری است که توسط زهرا صدیق تهیه شده است. مجموعه مقالات نیز از سوی موسسه خانه کتاب جمع‌آوری شده است. این مقالات در طول 52 سال جمع‌آوری شده و در مجلات مختلف نیز به چاپ رسیده است.