جشن حنابندان

جشن حنابندان
نویسنده	محمدحسین قدمی
ناشر	س‍ازم‍ان‌ ت‍ب‍ل‍ی‍غ‍ات‌ اس‍لام‍ی‌
تاریخ نشر	۱۳۶۸
آخرین چاپ	تغییر نشر به انتشارات سوره مهر-۱۳۸۸
تعداد چاپ	پانزدهم در سال ۱۴۰۲
شابک	۹۷۸۹۶۴۵۰۶۱۷۹۹
تعداد صفحات	۲۴۸
موضوع	خاطره، جنگ ایران و عراق
سبک	گزارش‌نویسی
زبان	فارسی
قطع	شومیز
نوع جلد	رقعی
این کتاب در سال ۱۳۶۹ برای اولین‌بار توسط انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی به چاپ رسید و بعدتر در سال ۱۳۸۸ انتشارات سوره مهر اقدام به چاپ این کتاب در ۴۱۵ صفحه کرد.

طرح پشت جلد کتاب

«جشن حنابندان» ماحصل گزارش‌نویسی‌های محمدحسین قدمی است که در دو فصل نگاشته شده است. کتاب حاوی دو گزارش است؛ گزارشی از عملیات کربلای ۵ که برای روزنامه نگارش شده و گزارشی از رزمندگان گردان حمزه که به سفارش شهید آوینی برای روایت فتح نوشته شده است. جشن حنابندان نخستین­‌بار توسط سازمان تبلیغات اسلامی در سال ۱۳۶۸ منتشر شد.

*****

این کتاب، روایتی از جنگ ایران و عراق است که به صورت گزارش‌نویسی و با دربرگرفتن دو گزارش در این رابطه به وضعیت جبهه‌های جنگ و حاشیه‌های میدان نبرد می‌پردازد. به‌نحوی که حکایت اول گوشه‌ای است از خلوص، ایمان و عشق در میدان نبرد و گزارش دو‌م حکایت رزمندگان دسته ایمان گردان حمزه لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) از ابتدای آشنایی تا لحظه شهادت است.

فصل اول کتاب، گزارش‌نویسی‌هایی است که نویسنده در طول عملیات کربلای ۵ برای روزنامه صبح آزادگان نوشته است. پس‌از آن، وقتی برای بار دیگر آقای قدمی عازم جبهه بود، مرتضی آوینی او را خواسته و بیان کرده است که گزارش‌هایش برای متن مستندهای روایت فتح مناسب است. به پیشنهاد شهید آوینی، قدمی همراه با یک گروه مستندساز راهی جبهه می‌شوند و روایت دوم که از ابتدای آشنایی نویسنده تا شهادت رزمندگان گردان حمزه است را مستند می‌کنند.

در چاپ دوم بازنگری‌هایی صورت گرفت و مطالب جدید به آن اضافه شد. چاپ عکس‌های رنگی و آوردن مدارک به‌جا‌مانده از رزمندگان دسته ایمان در شب‌های عملیات و لحظه‌های تنهایی همراهانی مانند صادق آهنگران و شهیدان بهروز فلاحت‌پور و مرتضی آوینی و طرح جلد جدید، این کتاب را از چاپ نخست آن متمایز می‌کند.

خلاصه اثر

طرح جلد قدیمی کتاب

کتاب «جشن حنابندان» شامل دو گزارش از دو عملیات در مناطق جنوب و غرب کشور است که محمدحسین قدمی این گزارش‌ها را از میان خاطرات رزمندگان لشگر ۲۷ محمد رسول‌الله گردآوری نموده است.

گزارش اول کتاب، جشن حنابندان را شامل می‌شود که با ذوق و علاقه شخصی نویسنده در طول عملیات کربلای ۵ نوشته شده است. این گزارش مربوط به وقایع ۱۰ آذر تا ۹ بهمن ۱۳۶۵ است و سعی دارد مراحل ثبت‌نام و اعزام به جبهه، آماده‌شدن و آموزش‌دیدن در پادگان، نحوه آشنایی نویسنده با هم‌رزمانش، توضیحاتش از شب‌ها و روزهای اردوگاه، نامه‌های بچه‌های دبستان به رزمندگان، شوق‌شان برای رفتن به مناطق عملیاتی و لحظه‌شماری برای اعزام به خط مقدم و روحیات و فضائل اخلاقی رزمندگان را گزارش کند.

گزارش دوم آن مربوط به بخشی از خاک عراق ازجمله بخش‌هایی که در بمباران شیمیایی حلبچه مورد حمله قرار گرفت، عملیات بیت‌المقدس ۴ و مناطق غربی کشور است. در بخش دوم کتاب که مربوط به وقایع اول آذر ۱۳۶۶ تا ۱۳ فروردین ۱۳۶۷ است، نویسنده موضوعاتی همچون عملیات والفجر ۵ و اوضاع شهر حلبچه، فرماندهان و مناطق عملیاتی، آسیب دیدن چشم‌هایش، شهادت رزمندگان و وصیت‌نامه‌هایشان و خداحافظی‌اش از جبهه را شرح داده است.

این گزارش شرح مکتوب همراه با عکس و تفصیلات سفر جنوب و خاطرات تلخ و شیرین زندگی با دسته ۳ از گروهان ۳ گردان حمزه سیدالشهداء لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) تا عملیات کربلای ۵ را دنبال کرده است. خاطرات مورد استفاده نویسنده در این کتاب، اغلب کوتاه و با زبانی ساده و صمیمی بیان شده است، به‌طوری که خواننده از خواندن آن خسته نمی‌شود؛ چراکه هر موقعیت و لحظه‌ای را دقیق و خلاصه مطرح کرده و از شرح جزئیات اضافی پرهیز کرده است. خاطرات رزمندگان در شب‌های قبل از عملیات و شوخی‌ها و حالات و روابطی که تنهاوتنها در آن موقعیت‌ها اتفاق می‌افتاد به‌خوبی در این گزارش‌ها به تصویر کشیده شده است.

علت نام‌گذاری کتاب

هر شماره از مطالبی که در روزنامه صبح آزادگان منتشر می‌شد، یک اسم داشت. یکی از این اسامی که دو صفحه از کتاب را شامل می‌شود، با جشن حنابندان شروع شده است؛ جشنی که به‌طور مرسوم، به شب‌­های عروسی اختصاص دارد. در جبهه هم رزمندگان، شب­‌های عملیات، به شوق شهادت، دست‌وپایشان را حنا می‌گذاشتند و از دروازه قرآنی عبور می­‌کردند. آن­‌ها برای شهادت طوری مهیا می‌شدند که برای میهمانی و عروسی آماده می‌شوند؛ عطر می‌زدند، گلاب می‌پاشیدند، حنا می‌بستند و جشن می‌گرفتند و به آن، جشن حنابندان می‌گفتند.

درباره نویسنده

محمدحسین قدمی؛ نویسنده کتاب

محمد‌حسین قدمی سال ۱۳۳۰ در شهر تهران متولد شده است. وی از سال ۱۳۶۷ به جمع نویسندگان دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری پیوست و از سال ۱۳۷۱ مسئولیت برنامه شب خاطره دفاع مقدس این دفتر را بر عهده گرفت.

قدمی که سال‌ها معلمی کرده است، سال ۱۳۵۴ فعالیت فرهنگی خود را به سفارش شهید محمد‌علی رجایی آغاز کرد. ایشان قصد دارد خاطرات شخصی خود از سال ۱۳۶۳ تا روزهای جنگ ۳۳ روزه در لبنان را به رشته تحریر درآورد.

نظر نویسنده درباره اثر

جشن حنابندان به سفارش آوینی

سال ۱۳۶۵ مسئول صفحه جبهه و جنگ روزنامه صبح آزادگان بودم. تشویق و ترغیب دوستان نویسنده، مرا وادار به نوشتن خاطرات و گزارش‌های مستمر کرد تاجایی‌که توسط این نوشته‌ها با شهید مرتضی آوینی آشنا شدم و به سفارش ایشان این مطالب در قالب کتاب «جشن حنابندان» در سال ۱۳۶۸ به چاپ اول رسید. ما به‌دنبال دسته و گروهی در جنگ بودیم که دارای تیپ و شخصیت‌های مختلف باشند. کار را از خانه، مدرسه، مسجد و محل کار شروع کردیم. زندگی با آنان را در پادگان­‌ها، رزم‌های شبانه، لحظات تنهایی و راهپیمایی‌های روزانه و همچنین در سرما و سختی و غم و شادی بررسی کردیم.

حدود چهار‌ماه طول کشید تا دسته‌ای که ما انتخاب کرده بودیم، بتوانند در عملیات بیت‌المقدس‌ ۴ شرکت کنند. قبل‌از اینکه عملیات شروع شود، ما روی بعضی از افراد که به قول بچه‌ها نوربالا می‌زدند، کار می‌کردیم. بدین‌ترتیب آن‌ها را به اجبار و بدون نوبت می‌آوردیم آرایشگاه لشکر و از آن­‌ها فیلم می‌گرفتیم که فیلم‌شان الان هست؛ خود این‌­ها را هم در جریان می‌گذاشتیم و می‌گفتیم که اکثریت نظر داده‌اند که شما شهید می‌شوید و نظرشان را می‌پرسیدیم. آن­ها هم بااکراه و البته با خنده می‌گفتند بادمجان بم آفت ندارد! واقعا هم خیلی از آن‌­ها شهید شدند که من این یادداشت‌ها را در پایان کتاب آورده‌ام. حتی اسم شهید فلاحت‌پور هم در این لیست بود، ولی قسمت این بود که ایشان بعداً در لبنان شهید شوند.

در نهایت، این گزارش مستند را تحویل شهید ‌آوینی دادیم که حاصل کار در قالب کتاب «جشن حنابندان» آورده شد و از آن فیلم مستند چهار قسمتی «دسته‌ ایمان» تولید و در برنامه‌های روایت فتح پخش شد.

برنامه‌­های صوتی و تصویری

• فیلم مستند چهار قسمتی «دسته ایمان» همزمان با ثبت مستندات فصل دوم کتاب، توسط روایت فتح تهیه و پخش شد.
• کتاب «جشن‌ حنابندان» در برنامه رادیویی یار مهربان به تهیه‌كنندگی سید روح‌الله شجاعی، ‌اجرای رضا ملایی و علیرضا نایینی‌زاده در آبان ۱۳۹۸ معرفی شد.

ترجمه‌ها

جلد کتاب در ترجمه عربی

کتاب «جشن حنابندان»، از سوی جمعیت المعارف لبنان با عنوان «حفله الخضاب» به عربی ترجمه و در این کشور توزیع شد. همچنین کتاب به زبا‌ن‌های انگلیسی و آلمانی برای پخش در اروپا ترجمه شده است.

پویش‌های مطالعاتی

• مسابقه کتاب‌خوانی از کتاب «جشن حنابندان» با همکاری پایگاه خبری ساحل گمیشان و نهاد کتابخانه‌های گمیشان در پاییز ۱۳۹۶؛
• مسابقه کتاب‌خوانی «جشن حنابندان» به همت برنامه رادیویی یار مهربان در آبان ۱۳۹۸؛
• مسابقه کتاب‌خوانی «جشن حنابندان» به همت اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان مهریز در مهر ۱۳۹۵؛
• مسابقه کتاب‌خوانی «جشن حنابندان» به همت اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان ابرکوه یزد در دی ۱۳۸۹؛
• مسابقه کتاب‌خوانی «جشن حنابندان» به همت کتابخانه حضرت فاطمه تهران در آبان ۱۳۹۲؛
• مسابقه کتاب‌خوانی «جشن حنابندان» به همت کتابخانه در اسفند ۱۳۹۱؛
• مسابقه کتاب‌خوانی «جشن حنابندان» به همت کتابخوانه عمومی بیت‌الهدی سبزوار در آبان ۱۳۹۲.

جوایز و افتخارات

• اثر شایسته تقدیر جشنواره ربع قرن کتاب دفاع مقدس  در مهر ۱۳۸۸ در بخش ادبیات و تاریخ مستند.

تقریظ مقام معظم رهبری

تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب

”	روز و شبی چند در لحظه‌های پیش از خواب، در فضایی عطرآگین و مصفا و در معراج شوروحالی که سطور و کلمات نورانی این کتاب به خواننده‌ خود عطا می‌کند، سیر کردم و خدا را سپاس گفتم؛ هم بر آن قطره‌‌ عشقی که در جان این نویسنده افکنده و چنین زلال اندیشه و ذوقی را بر قلم او جاری ساخته است، و هم بر آن دست قدرتی که نقشی چنان بدیع و یکتا بر صفحه‌ تاریخ معاصر پدید آورده و صحنه‌هایی که افسانه‌وار از ذهن و چشم بشر این روزگار بیگانه است، در واقعیت زندگی این نسل از ملت ایران نقش زده است. له الحمد حمد الحامدین ابد الآبدین. بیشتر فضیلت‌هایی که تاریخ انسان را زیور بخشیده و آرایش داده و مشعل و راهنمای افراد بشر شده است، محصول لحظه‌ پرباری از زندگی یک یا چند انسان است؛ صبر، زهد، امتناع، گذشت، شجاعت، صدق، ایثار،... و همه‌ فضائل بشر که در سرگذشت او می‌بینیم از این قبیل است. هزاران لحظه‌ پربار در هر روز و شب حماسه‌ هشت‌ساله‌‌ ملت ایران مکنون است و هر که با نگاهی هنرمندانه آن‌ها را ببیند و با قلمی هنرمندانه آن را ثبت و ماندگار کند و پیش از این‌ها، با توفیقی الهی به این همه دست یافته باشد، مشعل رهروان معراج انسانی را جانمایه و فروغ بخشیده است و این کتاب و نویسنده‌اش در آن زمره‌اند. ۷۰/۱۱/۶	“

نشست‌های برگزار شده درباره اثر

جلسه رونمایی از نسخه صوتی کتاب با حضور نویسنده و خوانشگر کتاب. ۳۱ شهریور ۱۴۰۰

• رونمایی از نسخه صوتی کتاب «جشن حنابندان» در آستانه هفته دفاع مقدس در شهریور ۱۴۰۰. کتاب‌های صوتی «گمشده دره سبز» نوشته مریم بازرگانی با صدای جهانگیر الماسی، «جشن حنابندان» نوشته محمدحسین قدمی و «مربع‌های قرمز» نوشته زینب عرفانیان با صدای ایوب آقاخانی به مناسبت هفته دفاع مقدس با حضور راویان، نویسندگان و گویندگان آثار، رونمایی شد.
• جلسه نقد کتاب «جشن حنابندان» اداره كل كتابخانه­‌های عمومی استان مازندران در مهر ۱۳۹۳. این جلسه، در ساری به مناسبت هفته دفاع مقدس به صورت برخط برگزار شد.
• نشست جلسه کتاب­‌خوان در استان بوشهر به میزبانی کتابخانه عمومی ولی­عصر(عج) کاکی در مهر ۱۳۹۵. ششمین نشست کتاب‌خوان کاکی با حضور جمعی از رزمندگان و ایثارگران هشت سال دفاع مقدس با معرفی چند کتاب در حوزه دفاع مقدس از جمله «جشن حنابندان» برگزار شد.
• برگزاری نشست مجازی کتاب‌خوان در استان زنجان به همت کتابخانه فجر شهرستان خدابنده در مهر ۱۳۹۹. این نشست، در آستانه چهلمین سالگرد دفاع مقدس به همت اداره کل استان، ادارات شهرستان و کتابداران، به میزبانی کتابخانه­‌های عمومی زنجان با محوریت کتاب‌های دفاع مقدس برگزار شد.
• برگزاری نشست کتاب‌خوان در کتابخانه شهید بهشتی خمین استان مرکزی در مهر ۱۳۹۸. این نشست با حضور جمعی از دختران شهر خمین، با موضوع ایثار و شهادت در کتابخانه عمومی شهید بهشتی برگزار شد.
• برگزاری نشست جمع‌خوانی کتاب در کتابخانه عمومی شهید تاج فیروزه شهرستان خاتم استان یزد در شهریور ۱۳۹۸.
• برگزاری نشست کتاب‌خوان در استان ایلام در مهر ۱۳۹۷. این نشست به همت فرشته پورمیرزا، کتابدار کتابخانه شهدای عباس‌­آباد دره‌­شهر و با حضور دانش‌­آموزان دبیرستان نسیبه برگزار شد.
• برگزاری نشست جمع‌خوانی کتاب «جشن حنابندان» در استان فارس در مهر ۱۳۹۷. این نشست در روستای خواجه‌ جمال نی‌ریز و به همت کتابخانه عمومی امام خمینی (ره) برگزار شد.

اظهارنظرها درباره اثر

ایوب آقاخانی؛ نمایشنامه‌نویس، کارگردان تئاتر، بازیگر و خوانش­گر کتاب

خلوص بیش از اندازه

« «جشن حنابندان» خلوص و صمیمیتش بیش از اندازه‌ خط‌کشی‌های مرسوم ادبیات بود. به این معنا که ما در «جشن حنابندان» با یک ضعف ادبی جدی مواجه بودیم که انگار با آن مبارزه‌ای هم نشده تا اشکالات آن رفع شود. »

برشی از متن

میتل اشتارت که زمانی شاگرد مدرسه بوده و معلمش، کانتورک، او را تنبیه می­‌کرده، حالا به پست و مقامی در ارتش دست یافته است و کانتورک که به سربازی آمده و دست بر قضا زیر دست میتل افتاده تقاص پس می‌دهد و شاگرد به تلافی تنبیه گذشته، استاد را مسخره و به کارهای طاقت فرسا وادار می‌کند.

اگر چنین حادثه‌ای درجبهه ما رخ دهد، به محض دیدار، همدیگر را می‌بوسند و از هم حلالیت می­‌طلبند. بد نیست بدانید که امیری، شش ماه در جبهه برای حلالیت طلبیدن از دوست خود به خاطر یک غیبت، دربه‌در و سنگربه‌سنگر دنبالش می‌گشت. لحظه دیدار روی هم را بوسیدند و در آغوش یکدیگر عاشقانه گریستند و استغفار کردند.

□□□

جشن پتو غرورشکن است و مقام­‌ خردکن؛ تو را کوچک می‌کند تا بزرگ شوی. مقام و درجه را که رها کردی، به مقام قرب الهی می‌رسی. از هواوهوس و لهوولعب که دور شدی، به خدا نزدیک می‌شوی. وقتی صفر وجودت را جلوی یک یکتا گذاشتی آن­‌وقت کسی می‌شوی. از ناکسی در می‌آیی؛ وگرنه به خسی می‌مانی و به قول بچه‌ها مفت، گرانی!

□□□

قیافه ترکش‌پسند عراقی همه را به سوی خود کشیده است. عجیب این است که فلاحت دوباره به حجت عراقی کلید کرده و با او مصاحبه می‌کند. بعید نیست که جزو شهدای آینده باشد. قیافه‌اش که ترکش‌پسند است. حالا که اینطور شد، من هم می‌روم تا یک عکس دیگر از او بگیرم؛ کار از محکم کاری عیب نمی‌کند.

مشخصات کتاب‌شناختی

کتاب «جشن حنابندان» توسط انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی نخستین بار در سال ۱۳۶۸ در ۲۴۸ صفحه به چاپ رسید. این کتاب مجدداً در سال ۱۳۸۸، توسط انتشارات سوره مهر وابسته به حوزه هنری ویرایش و در ۴۱۵ صفحه با طراحی جدید روانه بازار نشر شده است.

نسخه الکترونیکی کتاب در فراکتاب قابل خرید و مطالعه است.

منبع شناسی

• مرسلی توحیدی، فاطمه. (۱۴۰۱). مطالعه تطبیقی کارکرد پیرامتنی طرح جلد کتاب در دهه هفتاد هجری شمسی و بازطراحی کنونی آن. جامعه شناسی هنر و ادبیات. شماره ۲۷.

نوا، نما و نگاه

• کتاب صوتی «جشن حنابندن». سماوا. بی‌تا. دریافت شده در ۱۴۰۳
• معرفی کتاب «جشن حنابندان». فرهنگ‌سرای انقلاب اسلامی. ۱۶ خرداد ۱۴۰۲
• یادداشت ستایش‌­آمیز مقام معظم رهبری بر کتاب «جشن حنابندان». صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. ۲۵ آبان ۱۳۹۹
• دسته ایمان. روایت فتح. ۸ خرداد ۱۳۹۰
• جشن حنابندان. بچه‌های انقلاب. ۱۳۹۴