نورهان

دفتر شعر «نُورَهان» در قالب‌های سپید و نیمایی به قلم محمدرضا تقی‌دخت به نظم درآمده است. این اثر در  پاییز سال ۱۳۹۸ توسط انشارات سوره مهر منتشر شد. نورهان در سال ۱۳۹۹ برگزیده جشنواره بین‌المللی شعر فجر گردید.

*****

«نورهان»  یک دفتر شعر است که محمدرضا تقی‌دخت از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران آن را سروده است. از وی یازده عنوان کتاب و بیش از ۳۰۰ مقاله در حوزه فلسفه، تعلیم و تربیت، پژوهش هنر و ادبیات منتشر شده است. «نُورَهان» شامل غزل و اشعاری در قالب‌های سپید و نیمایی است که انتشارات سوره مهر، در ۱۶۴ صفحه با شمارگان ۱۲۵۰ نسخه برای اولین بار در سال ۱۳۹۸ آن را چاپ و روانه بازار نشر کرده است.

خلاصه اثر

مجموعه شعر «نُورَهان» شامل ۴۲ غزل و ۱۹ شعر در قالب‌های سپید و نیمایی با محتوای غالباً تغزلی است. تغزل در شعر به ابیاتی می­گویند که به تعداد ۵ تا ۱۵ بیت، در آغاز شعر مدحی (قصیده) قرار می‌گیرد و در آن از حالات عشق، وصف معشوق یا توصیف طبیعت سخن گفته می‌شود. استفاده از تغزل به این منظور صورت می‌گرفت که شعر مدحی، مانند غزل لطافت یابد و ممدوح به شنیدن آن اشتیاق بیشتری پیدا کند.

در شعر اندیشه، گاه شاعر اندیشه‌اش را با ما در میان می‌نهد و گاه شعر شرایطی مهیا می‌کند که ما را به اندیشیدن وادارد. تقی‌دخت فلسفه خوانده است و حضور و بروز اندیشه‌های فلسفی در شعرش دور از ذهن نیست. او از ایجاد تقابل‌های دوگانه برکنار نمانده و در شعر وی نیز به شیوه معمول و متعارف شاعران، فی المثل همواره نبرد عقل و عشق، به نفع عشق پایان می‌یابد.

نکته چشمگیر و قابل ذکر دیگر در این کتاب زبان شعر تقی‌­دخت است. وی که عمیقا و وسیعاً ملهَم و متاثر از زبان و سبک شعری مهدی اخوان ثالث است، کوشیده تا زبان شعر نیمایی او را در غزل، احیا و بازسازی کند و البته این مسئله به تیغ دولبه­ای مانند شده که هم توانایی شاعر را فراچشم می‌آورد و هم کهنگی زبانش را به رخ می کشد. اثرگذاری اخوان چنان محسوس و ملموس است که علاوه بر محتوا (غلبه مضمون ناامیدی در بعضی از شعرها)، ترکیب‌­سازی و ابداعات زبانی شاعر نیز به سهولت تلاش­های زبانی و فرمالیستی اخوان را به یاد مخاطب می‌آورد.

از نخستین غزل کتاب نورهان که با همان ساختار و حتی قافیه قصیده اخوان درباره مصدق است تا نحو آرکائیک و باستان‌گرایی زبانی همگی بر وجود این تاثیر دلالت دارند و البته این نشان ضعف شاعر نیست؛ امکان پیاده­‌سازی مختصات زبانی شعر نیمایی در غزل، کاری دشوار و ابداعی در خور توجه بوده که تقی‌­دخت بدان دست یافته است.

«ابر می‌بارد و ...» عنوان بخش غزل‌های این مجموعه و «باقی افسانه است» عنوان بخش شعرهای دیگر این دفتر است. در شروع کتاب مطلبی از «فیه‌ ما فیه» با عنوان «نُورَهانی از مولانا» آمده است: صورت، فرع عشق آمد که بی‌عشق، این صورت را قدر نبود. فرع، آن باشد که بی‌اصل، نتواند بودن. پس الله را صورت نگویند؛ چون صورت، فرع باشد او را، فرع نتوان گفتن. گفت که عشق نیز بی‌صورت متصور نیست و منعقد نیست، پس فرع صورت باشد.