نورهان
| نورهان | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | محمدرضا تقی‌دخت |
| ناشر | سوره مهر |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۸ |
| تعداد چاپ | اول در سال ۱۳۹۸ |
| شمارگان | ۱۲۵۰ |
| شابک | ۹۷۸۶۰۰۰۳۳۲۳۶۵ |
| تعداد صفحات | ۱۶۴ |
| موضوع | دفتر شعر |
| قطع | رقعی |
| نوع جلد | نرم |
دفتر شعر «نُورَهان» در قالب‌های سپید و نیمایی به قلم محمدرضا تقی‌دخت به نظم درآمده است. این اثر در پاییز سال ۱۳۹۸ توسط انشارات سوره مهر منتشر شد. نورهان در سال ۱۳۹۹ برگزیده جشنواره بین‌المللی شعر فجر گردید.
«نورهان» یک دفتر شعر است که محمدرضا تقی‌دخت از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران آن را سروده است. از وی یازده عنوان کتاب و بیش از ۳۰۰ مقاله در حوزه فلسفه، تعلیم و تربیت، پژوهش هنر و ادبیات منتشر شده است. «نُورَهان» شامل غزل و اشعاری در قالب‌های سپید و نیمایی است که انتشارات سوره مهر، در ۱۶۴ صفحه با شمارگان ۱۲۵۰ نسخه برای اولین بار در سال ۱۳۹۸ آن را چاپ و روانه بازار نشر کرده است.
خلاصه اثر
مجموعه شعر «نُورَهان» شامل ۴۲ غزل و ۱۹ شعر در قالب‌های سپید و نیمایی با محتوای غالباً تغزلی است.[۱] تغزل در شعر به ابیاتی میگویند که به تعداد ۵ تا ۱۵ بیت، در آغاز شعر مدحی (قصیده) قرار می‌گیرد و در آن از حالات عشق، وصف معشوق یا توصیف طبیعت سخن گفته می‌شود. استفاده از تغزل به این منظور صورت می‌گرفت که شعر مدحی، مانند غزل لطافت یابد و ممدوح به شنیدن آن اشتیاق بیشتری پیدا کند. [۲]
در شعر اندیشه، گاه شاعر اندیشه‌اش را با ما در میان می‌نهد و گاه شعر شرایطی مهیا می‌کند که ما را به اندیشیدن وادارد. تقی‌دخت فلسفه خوانده است و حضور و بروز اندیشه‌های فلسفی در شعرش دور از ذهن نیست. او از ایجاد تقابل‌های دوگانه برکنار نمانده و در شعر وی نیز به شیوه معمول و متعارف شاعران، فی المثل همواره نبرد عقل و عشق، به نفع عشق پایان می‌یابد.
نکته چشمگیر و قابل ذکر دیگر در این کتاب زبان شعر تقی‌دخت است. وی که عمیقا و وسیعاً ملهَم و متاثر از زبان و سبک شعری مهدی اخوان ثالث است، کوشیده تا زبان شعر نیمایی او را در غزل، احیا و بازسازی کند و البته این مسئله به تیغ دولبهای مانند شده که هم توانایی شاعر را فراچشم می‌آورد و هم کهنگی زبانش را به رخ می کشد. اثرگذاری اخوان چنان محسوس و ملموس است که علاوه بر محتوا (غلبه مضمون ناامیدی در بعضی از شعرها)، ترکیب‌سازی و ابداعات زبانی شاعر نیز به سهولت تلاشهای زبانی و فرمالیستی اخوان را به یاد مخاطب می‌آورد.
از نخستین غزل کتاب نورهان که با همان ساختار و حتی قافیه قصیده اخوان درباره مصدق است تا نحو آرکائیک و باستان‌گرایی زبانی همگی بر وجود این تاثیر دلالت دارند و البته این نشان ضعف شاعر نیست؛ امکان پیاده‌سازی مختصات زبانی شعر نیمایی در غزل، کاری دشوار و ابداعی در خور توجه بوده که تقی‌دخت بدان دست یافته است.[۳]
«ابر می‌بارد و ...» عنوان بخش غزل‌های این مجموعه و «باقی افسانه است» عنوان بخش شعرهای دیگر این دفتر است. در شروع کتاب مطلبی از «فیه ما فیه» با عنوان «نُورَهانی از مولانا» آمده است: صورت، فرع عشق آمد که بی‌عشق، این صورت را قدر نبود. فرع، آن باشد که بی‌اصل، نتواند بودن. پس الله را صورت نگویند؛ چون صورت، فرع باشد او را، فرع نتوان گفتن. گفت که عشق نیز بی‌صورت متصور نیست و منعقد نیست، پس فرع صورت باشد.[۴]
برخی از اسامی فهرست این کتاب عبارت است از:
- شعر؛
- پایان؛
- تعویذ؛
- یادگاری؛
- پیشکش؛
- زادبوم؛
- عیدانه؛
- آسیاب؛
- گویه؛
- باغ؛
- دانه؛
- درخت.
- باقی افسانه است... (شعرهای دیگر)؛
- سال دوری؛
- تشریف؛
- تولدی دیگر؛
- ثارالله؛
- بادبادک‌ها؛
- در پرند صدای تو؛
- تاریکا؛
- رویا؛
- دوری؛
- گزارش یک زندگی؛
- ماندلا؛
- از... تا ماه؛
- دشواری؛
- تنهایی؛
- روزمرگی؛
- باریکا؛
- حسرت؛
- مرثیه برای زندگان.
درباره نویسنده
دکتر محمدرضا تقی‌دخت، پژوهشگر فلسفه و ادبیات، دانش‌آموخته فلسفه غرب از دانشگاه تهران است و پیش از این آثار پژوهشی متعددی از او منتشر شده که از جمله می‌توان به مجموعه هشت جلدی «تعلیم و تربیت» (مؤلف مشترک)، «تطور مفهوم انسان در فلسفه دکارت»، «درباره فلسفه تحلیلی» و «مجلس حرّبن یزید ریاحی» و بیش از یک‌صد مقاله در حوزه‌های فلسفه، ادبیات و دین اشاره کرد.[۵] محمد رضا تقی‌دخت شاعر «نورهان» متولد ۱۳۵۴ در کاشان است و دکترای فلسفه دارد. از وی تاکنون بیش از بیست و هفت مقاله در مجلات مختلف به چاپ رسیده است.[۶] او در سال ۱۴۰۳ به عنوان معاون مرکز حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه تهران منصوب شد.[۷]
جوایز و افتخارات
- برگزیده بخش کلاسیک پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در سال ۱۳۹۹ [۵]
- دریافت جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی [۸]
نشست‌های برگزار شده درباره اثر
نقد و بررسی کتاب «نورهان» در تهران در ۱۳۹۸. سی‌ودومین برنامه «یک ماه، یک کتاب» با نقد این کتاب در روز شنبه بیست‌وسوم آذرماه ۱۳۹۸ در حوزه هنری برگزار شد. یوسفعلی میرشکاک و اسماعیل امینی به عنوان منتقد در این جلسه حضور داشتند و دبیری و اجرای این مراسم را فریبا یوسفی برعهده داشت.[۹]
برشی از متن
| هر چه که گفتی مرا به کار نیامد | جز دلِ خونین از انتظار نیامد | |
| عشق و صبوری، زهی حکایتِ باطل! | صبر نمودم ولی قرار نیامد | |
| زخمه نزد چون تو هیچ‌کس، که پس از تو | هیچ صدایی از این سه‌تار نیامد | |
| عشق، فقط عشق، غیرِ «عشق» نبودیم | قصه ما جز به اختصار نیامد | |
| این‌قَدَر از خویشتن مرنج، همین است | عشق کسی را به اختیار نیامد | |
| شانه سپردم به بارِ این‌همه دوری | سنگ هم این‌قدْر بردبار نیامد | |
| عکسِ تو می‌خندد و ... هنوز خزان است | خوابِ تو را دیدم و ... بهار نیامد | |
| دست مرا و تو را گرفت و نپیوست | کاری از دستِ روزگار نیامد | |
| شاید یک روز بعد مرگ نوشتم: | مُردم و او بر سرِ مزار نیامد ... |
پانوشت
- ↑ «مجموعه شعر «نورهان» در «یک ماه، یک کتاب» نقد می‌شود». خبرگزاری مهر. ۱۹ آذر ۱۳۹۸
- ↑ «تغزل (شعر)». ویکی پدیا. بی‌تا. دریافت شده ۱۳ دی ۱۴۰۳
- ↑ «نورهان». سوره مهر. بی‌تا. دریافت شده ۱۳ دی ۱۴۰۳
- ↑ ««نورهان» برگزیده بخش کلاسیک پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر». حوزه هنری. ۲۸ بهمن ۱۳۹۹
- ↑ پرش به بالا به: ۵٫۰ ۵٫۱ «دو اثر از دانشگاه تهران برگزیده پانزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر شدند». پایگاه خبری دانشگاه تهران. ۲۷ بهمن ۱۳۹۹
- ↑ «مجموعه شعر تقی‌دخت نقد می شود». شبستان. ۲۰ آذر ۱۳۹۸
- ↑ «معاون مرکز حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه تهران منصوب شد». پایگاه خبری دانشگاه تهران. ۱۴ مهر ۱۴۰۳
- ↑ «مجموعه‌شعر «آهید» به کتابفروشی‌ها آمد». مهر. ۲۸ شهریور ۱۴۰۲
- ↑ «مجموعه شعر «نورهان» در «یک ماه، یک کتاب» نقد می‌شود». خبرگزاری مهر. ۱۹ آذر ۱۳۹۸