گل‌علی بابایی
| گل‌علی آقابابایی‌پور | |
|---|---|
| زادروز | ۰۷ مهر ۱۳۳۹ چالوس |
گل‌علی بابایی پژوهش‌گر، مستندنگار و نویسندهٔ حوزه دفاع مقدّس بوده و به عنوان یکی از پرکارترین و مؤثرترین چهره‌های ادبیات پایداری و مقاومت شناخته می‌شود.
داستانک‌ها
زندگی و تراث
ریشه‌ها
گل‌علی آقابابایی‌پور در هفتم مهرماه ۱۳۳۹ در روستای بَرار از توابع شهرستان چالوس به دنیا آمد. پدرش مرحوم هاشم آقابابایی‌پور کارگر کارگاه تولید ذغال از چوب درختان جنگلی بود. ریشهٔ پدری او ظاهراً به منطقهٔ آقابابایی قزوین برمی‌گردد. مادر گل‌علی مرحومه سیّده زهرا مطهری، اصالتاً از سادات اورازان طالقان بوده است که در زمان‌های دور از آن‌جا به بَرار مهاجرت کرده بودند. به نوعی می‌توان گل‌علی بابایی را از اقوام جلال آل‌احمد دانست.
دبستان
گل‌علی در شش‌سالگی به مکتب‌خانهٔ آشیخ میرزا حسن نعیمی رفت و سال بعد وارد دبستان سپاه دانش روستای برار شده و در هر سال، دو مقطع تحصیلی را پشت سر گذاشت.خانوادهٔ شش‌نفرهٔ او در سال ۱۳۴۹ به علّت مشکلات، به تهران، محلّهٔ امام‌زاده عبدالله واقع در جنوب غربی تهران، مهاجرت کرد. در نه‌سالگی، وقتی به تهران آمد کلاس پنجم ابتدایی را هم خوانده بود. کلاس ششم نظام قدیم را در دبستان مظفر امیری واقع در ۱۳ متری حاجیان نزدیک مسجد جوادالأئمه گذارند.
کار و درس
پس از حذف دورهٔ متوسطه باید به کلاس اول راهنمایی می‌رفت. تنگنای اقتصادی خانواده باعث شد تحصیل را ترک کند و در مغازهٔ سپرسازی در خیابان قزوین و پس از آن در یک کارگاه تراش‌کاری متعلق به کارخانهٔ ماشین‌رول، مشغول به کار شود. پس از چهار سال در مدرسهٔ شبانهٔ هخامنش واقع در خیابان سپه (امام خمینی کنونی) تحصیل را از سر گرفت و دورهٔ راهنمایی را در این مدرسه به پایان برد. گل‌علی دورهٔ دبیرستان را در دبیرستان غزالی واقع در خیابان سینا در رشتهٔ علوم تجربی تا سال سوم گذراند.
بچهٔ مسجد
سال ۱۳۵۴ عضو عادی کتابخانهٔ مسجد جوادالأئمه شد و تا اوایل پیروزی انقلاب هم فقط یک عضو عادی بود در حالی‌که در آن زمان امیرحسین فردی، حبیب غنی‌پور و بهزاد بهزادپور مسئولان آن کتابخانه بودند. در جلسات منزل محمّدرضا تخت‌کشیان بود که ارتباط گل‌علی با چهره‌های قدیمی‌تر مسجد جوادالأئمه بیش‌تر و عمیق‌تر شد.
گل‌علیِ رزمنده
پاییز ۱۳۶۰ وارد سپاه شد.در نیمهٔ دوم سال ۱۳۶۰ به علّت عضویت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ضرورت حضور در جبهه، دوباره ترک تحصیل کرد. دی‌ماه ۱۳۶۱ خود را به واحد پرسنلی لشکر ۲۷ در پادگان دوکوهه معرفی کرد. نخستین مجروحیت او در عملیات والفجر مقدماتی رخ داد. دومین مجروحیت او در عملیات کوهستانی والفجر4 اتفاق افتاد. شهریور ۱۳۶۵ با سیّده طوبی مطهری از سادات اورازان ازدواج کرد. مهر ۱۳۶۵ در خط پدافندی مهران روی ارتفاعات قلاویزان در اثر انفجار خمپاره از ناحیهٔ سر و صورت مجروح شد که این سومین مجروحیت‌اش بود. اوایل زمستان ۱۳۶۵، هم‌زمان با شهادت حبیب غنی پور، مسئولیت جانشینی دفتر پشتیبانی لشکر ۲۷ در پادگان ولی‌عصر (عج) را پذیرفت. بعد از پایان جنگ دیپلم خود را گرفت و در دانشگاه امام حسین (ع) موفق به اخذ مدرک کارشناسی مدیریت فرهنگی شد. در سال۱۳۶۸ مسئول مدیریت کارگزینی لشکر ۲۷ در پادگان ولی‌عصر(عج) شد.سال ۱۳۶۹ به همراه تعدادی از پیشکسوتان جنگ گروه تفحص شهدا را در لشکر ۲۷ تشکیل داد. هشت سال معاون فرهنگی لشکر ۲۷ محمّدرسول‌الله(ص) بود و سپس از پاییز سال ۱۳۸۷ به سمتِ معاونتِ هنری بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب شد.درجهٔ نظامی سردار گل‌علی بابابی اکنون سرتیپ دوم پاسدار است. او سردبیر مجلّهٔ پلاک هشت، فصل‌نامهٔ آموزشی، خبری و اطلاع‌رسانی، بود که تا سال ۱۳۹۱ به چاپ می‌رسید. او هم‌اکنون مدیر انتشارات صاعقه است. گل‌علی بابایی سه فرزند دارد که نام آن‌ها به ترتیب رقیّه، محمود و محمّد است. او به یاد شهید محمود پیربداغی نام محمود را برای پسرش برگزیده است.
گل‌علیِ نویسنده
گل‌علی خوب انشاء می‌نوشته است و نخستین بارقه‌های نویسندگی در او در سفر خانوادگی (۱۳۵۶) و سفر با دوستان (۱۳۵۹)، در قالب سفرنامه‌نویسی، رخ داده است. گل‌علی نوشتن خاطره‌های فضای جبهه و ثبت روزنوشت وقایع را پیش از عملیّات والفجر4 در اردوگاه کوهستانی قلّاجه آغاز کرد. نوشته‌های گل‌علی در جبهه در نهایت به هفت دفترچه رسید که در قالب کتاب نقطهٔ رهایی در سال ۱۳۶۹ با حمایت مرتضی سرهنگی، مسئول دفتر ادبیات و هنر مقاومت، به چاپ رسید. دومین کتاب او غربت هور برگرفته از بخش دیگری از آن هفت دفترچه یعنی یادداشت‌های روزانهٔ او با محوریت عملیات آبی - خاکی بدر (اسفند ۱۳۶۳)، در سال ۱۳۷۲ توسط حوزهٔ هنری به چاپ رسید. حکایت مردان مرد و عقابان بازی‌دراز را در سال ۱۳۷۵ نوشت. این دو کتاب به نظر خود نویسنده چندان از ظرافت‌های ادبی برخورار نیستند. در پاییز ۱۳۷۵ با پیشنهاد حسین بهزاد به سردار حسن محققی، معاون هماهنگ‌کنندهٔ وقت لشر ۲۷، طرح حماسهٔ ۲۷ در ستاد لشکر به تصویب رسید. همپای صاعقه کتاب یکم از مجموعهٔ حماسهٔ ۲۷ است که در آبان ۱۳۷۹ به چاپ رسید. حسین بهزاد در جریان پژوهش و نگارش همپای صاعقه زحمات بسیاری متحمّل شد. برای نگارش کتاب دوم مجموعه، حسین بهزاد کنار کشید و بابایی خود نگارش این کتاب یعنی ضربت متقابل را بر عهده گرفت. این کتاب شرح کارنامهٔ لشکر ۲۷ در عملیّات رمضان در تابستان 1361 است. ضربت متقابل در سال ۱۳۸۶ آمادهٔ چاپ شد. هم‌زمان با چاپ این کتاب، ویراست دوم همپای صاعقه نیز با همّت او و بهزاد، با رفع نواقص ویراست اوّل و افزودن مستندات نایاب مربوط به آن کتاب، به چاپ رسید. بعد از آماده‌سازی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در شهریور۱۳۸۶ این دو کتاب را به چاپ رساند. پس از ضربت متقابل، این دو نویسنده، به توصیهٔ سردار شهید حسین همدانی، مجموعهٔ روایت انصار را شروع کرده و دو کتاب به نام‌های از الوند تا قراویز و بهار 82 را کار کردند. انگیزهٔ نگارش بهار ۸۲ این بود که رزمندگان قدیمی سپاه استان همدان نسبت به مغفول ماندن زحمات‌شان در تیپ 27 در همپای صاعقه گله‌هایی داشتند که از طریق شهید همدانی به نویسندگان همپای صاعقه منتقل شده بود. در بهار ۸۲ ، از زمستان ۱۳۵۹ به بعد مخاطب با محمود شهبازی و حسین همدانی و بچه‌های سپاه استان همدان همراه می‌شود و عملکرد این نیروها از زمستان ۱۳۵۹ تا زمستان ۱۳۶۰ بازگو می‌شود. گل‌علی بابایی سپس به سراغ شهید وزوایی رفت و کتاب ققنوس فاتح را نوشت. طرح اولیهٔ نگارش مجموعهٔ بیست‌وهفت در ۲۷ بر اساس پیشنهاد مقام معظم رهبری بود. ایشان معتقد بودند که به علّت حجم کتاب‌هایی مانند همپای صاعقه و مرجع بودن آن‌ها، مورد اقبال خواص است و باید برای مردم کتاب‌های کم‌حجم و با شخصیّت‌های محوری متفاوت نوشته شود. این ۲۷ جلد در قالب زندگی‌نامهٔ مستند است با این تفاوت که کتاب از لحظهٔ شهادت آغاز می‌شود و بعد به سراغ کودکی او می‌رود تا دوباره به انتها برسد. نخستین تجربهٔ مطبوعاتی گل‌علی به سال ۱۳۸۳ و فصل‌نامهٔ یاد ماندگار برمی‌گردد. شورای مجلّهٔ یاد مانگار به همّت احسان محمدحسنی، معاون هنری وقت بنیاد حفظ آثار دفاع مقدّس، در مجلّهٔ جدیدی به نام پلاک هشت دور هم جمع شدند. سردبیری دو شمارهٔ نخست را حسین بهزاد، شماره‌های سه و چهار را حسین دلاوری و شماره‌های پنج تا چهارده را علی‌اصغر بهمن‌نیا بر عهده داشتند. گل‌علی بابایی از شمارهٔ پانزده تا پایان انتشار، به تعداد بیست شماره، سردبیری را بر عهده گرفت. سردار سرلشکر محمدعلی جعفری در نیمهٔ دوم سال ۱۳۸۸ خاطرات خود را از کودکی تا مقطع آزادسازی خرمشهر برای او و بهزاد روایت کرد تا این دو نویسندهٔ همکار، کتاب کالک‌های خاکی را به رشتهٔ تحریر درآورند. بیان فرهنگ و سنّت‌های بومی مردم استان یزد، ارایهٔ روند تکاملی از شخصیّت فردی و جهادی فرمانده کل امروز سپاه و نمایاندن چهره‌ای باورپذیر از یک دانش‌آموز عادی یزدی که تبدیل به یک فرمانده می‌شود، از جذّابیت‌های این کتاب است. در پاییز ۱۳۹۱، وقتی سردار محققی، فرمانده گردان حبیب‌بن‌مظاهر در سه سال پایانی جنگ، به گل‌علی پیشنهاد داد تا تاریخچهٔ این گردان را بنویسد، او با کمال میل پذیرفت و دو کتاب کردان نهم و حبیب؛ تولدی دیگر را نوشت. کتاب سوم و پایانی کارنامهٔ عملیاتی این گردان خواهد بود. پس از شهادت سردار حسین همدانی، گل‌علی بابایی برای ادای دِین به این شهید، طی تلاشی شبانه‌روزی، کتاب پیغام ماهی‌ها را، که سرگذشت‌نامهٔ شهید همدانی است، به چهلم شهید رساند. این کتاب، پنجمین شماره از مجموعهٔ بیست‌وهفت در ۲۷ محسوب می‌شود. این کتاب دربرگیرندهٔ روایت دست اول سردار شهید حسین همدانی از ولادت تا مقطع تودیع وی از فرماندهی تیپ ۳۲ انصارالحسین (ع) در پاییز ۱۳۶۴ است. پیش از این کتاب، همکار و همراه همیشگی گل‌علی یعنی حسین بهزاد بخشی از زندگی شهید همدانی را در کتاب مهتاب خیّنروایت کرده بود که در این کتاب از آرشیو آن استفاده شده است. پیغام ماهی‌ها در سال ۱۳۹۵ در بخش مستندنگاریِ نهمین دورهٔ جایزهٔ ادبی جلال آل‌احمد به‌طور مشترک با یک کتاب دیگر،ر نوشتهٔ مریم برادران، شایستهٔ تقدیر شناخته شد و ده سکّهٔ طلا جایزه گرفت و در آن بخش کتابی برگزیده نشد. این کتاب هم‌چنین در سی و چهارمین دورهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در گروه تاریخ و جغرافیا در زمینهٔ تألیف، مورد تقدیر قرار گرفت. کتاب‌های: ماه همراه بچه‌هاست، در هاله‌ای از غبار، گردان نهم، ققنوس فاتح، پهلوان گود گرمدشت و پیغام ماهی‌ها به زبان‌های عربی و انگلیسی ترجمه و چاپ شده‌اند. کتاب‌های همپای صاعقه، ضربت متقابل، آن سه مرد، بهار ۸۲، ماه همراه بچه‌هاست، تا آوردگاه الهاله، قلمی به رنگ خاک، شراره‌های خورشید و گردان نهم در جشنواره‌های مختلف ادبی، به عنوان کتاب‌های برتر شناخته شده‌اند. از آرزوهای گل‌علی نگارش کتابی دربارهٔ چهارده تن از شهدای روستای بَرار است تا دِین خود را به هم‌ولایتی‌های خود ادا کند.
تقریظ‌ها و تشویق‌های رهبر انقلاب
از میان آثار او کتاب‌های همپای صاعقه، ضربت متقابل، از الوند تا قراویز، ققنوس فاتح، کالک‌های خاکی و گردان نهم مورد تقریظ، تفقد و توجه مقام معظم رهبری قرار گرفتند.
سبک نوشتاری
آثار و منبع‌شناسی
- نقطهٔ رهایی (۱۳۶۹) (خاطرات)
- غربت هور (۱۳۷۳)
- عقابان بازی‌دراز : زندگی‌نامهٔ شهیدان سرافراز محسن وزوایی و غلام‌علی پیچک (۱۳۷۶)
- حکایت مردان مرد : زندگی‌نامهٔ شهیدان سرافراز رنجبران، قهرمانی، زمانی و تهرانی (۱۳۷۷)
- حماسه 27: همپای صاعقه: کارنامه تاریخی و نظامی لشکر27 مکانیزه محمد رسول الله (ص) (۱۳۷۹) همکاری با حسین بهزاد
- حکایت مردان مَه‌رو بر اساس زندگی‌نامهٔ سرداران شهید غلام‌علی پیچک و مهدی خندان (۱۳۸۳) (سرگذشت نامه)
- ققنوس فاتح : شانزده منظر بر سرگذشت سراسر ایثار و پیکار سردار شهید مهندس محسن وزوایی (۱۳۸۴) (سرگذشت نامه)
- نبردهای جنوب اهواز : کارنامهٔ تاریخی جغرافیایی نظامی منطقهٔ عملیاتی جنوب و جنوب غربی اهواز (۱۳۸۶) (خاطرات)
- ضربت متقابل : کارنامهٔ عملیاتی لشکر ۲۷ محمّد رسول‌الله (ص) در نبرد رمضان از تیر تا پایان شهریور ماه ۱۳۶۱ (۱۳۸۶)
- همپای صاعقه : کتاب یکم از کارنامهٔ عملیّاتی لشکر ۲۷ محمّد رسول‌الله (ص) دی ۱۳۶۰ - تیر ۱۳۶۱ (دوران فرماندهی احمد متوسلیّان) (۱۳۸۶)(ویراست دوم کتاب یکم از حماسهٔ ۲۷ ضربت متقابل) همکاری با حسین بهزاد
- از الوند تا قراویز (۱۳۸۷)
- غوغای غبار : یادداشت‌های سفر حج (۱۳۸۸) (خاطرات)
- بهار 82 : کارنامهٔ تاریخی استان همدان در جنگ تحمیلی زمستان ۱۳۶۰ - بهار ۱۳۶۱ (۱۳۸۹)
- غرب غریب در حماسهٔ دفاع مقدّس (۱۳۹۱)
- چارده روایت : سرگذشت‌نامهٔ 14 علم‌دار دوکوهه فرماندهان شهید لشکر ۲۷ محمّد رسول‌الله (ص) (۱۳۹۱)
- کالک‌های خاکی : خاطرات شفاهی سرلشکر پاسدار محمّدعلی (عزیز) جعفری (۱۳۹۱)
- نهمین گردان : کارنامهٔ عملیاتی گردان حبیب‌بن مظاهر لشکر ۲۷ محمّد رسول‌الله (ص) از تأسیس تا پایان دفاع مقدس (۱۳۹۲)
- ققنوس فاتح : چند روایت شفاهی از سرگذشت شهید محسن وزوایی (۱۳۹۲)
- فتحی مافوق طبیعت : پاسداشت سی‌ویکمین سالگرد آزادسازی خرمشهر در عملیّات الیٰ بیت‌المقدّس (۱۳۹۲)
- قطعه‌ای از آسمان : جادّهٔ اهواز - خرمشهر (۱۳۹۳) (خاطرات)
- قطعه‌ای از آسمان : سوسنگرد (۱۳۹۳)
- فکّه (۱۳۹۳)
- در هاله‌ای از غبار : سرگذشت‌نامهٔ سردار بی‌نشان حاج احمد متوسلیّان (۱۳۹۳)
- حماسهٔ بی‌پایان : سرگذشت‌نامهٔ سردار خط‌شکن شهید محمود شهبازی دستجردی (۱۳۹۳)
- ماه همراه بچه‌هاست : سرگذشت‌نامهٔ سردار خیبر؛ شهید محمّدابراهیم همّت (۱۳۹۳) (سرگذشت‌نامه)
- قلمی به رنگ خاک : سرگذشت‌نامهٔ نویسندهٔ خاکی‌پوش شهید حبیب بیدار غنی‌پور (۱۳۶۵-۱۳۴۳) (۱۳۹۴) (سرگذشت‌نامه)
- حبیب؛ تولدی دیگر : کارنامهٔ عملیاتی گردان حبیب‌بن مظاهر لشکر ۲۷ محمّد رسول‌الله (ص) (۱۳۹۴)
- تا آوردگاه الهاله : سرگذشت نامهٔ سردار عملیات بدر شهید عباس کریمی قهرودی (۱۳۹۴)
- جبههٔ بغداد : کارنامهٔ عملیاتی جبههٔ غرب در هشت سال دفاع مقدّس (۱۳۹۵)
- پیغام ماهی‌ها : سرگذشت‌نامهٔ استاد جنگ‌های نامتقارن محور مقاومت، پرچمدار رشید سپاه محمّد رسول‌الله (ص) حسین همدانی (۱۳۹۵)
- تک‌سوار دشت زید : سرگذشت‌نامهٔ سردار بی‌نشان شهید اسماعیل قهرمانی قائم‌مقام فرماندهی لشکر ۲۷ محمّد رسول‌الله (ص) (۱۳۹۶)
- پهلوان گود گرمدشت : سرگذشت‌نامهٔ اسطورهٔ مقاومت در نبرد الی بیت‌المقدّس شهید حسین قجه‌ای (۱۳۹۶)
- راز آن ستاره : سرگذشت‌نامهٔ سردار گم‌نام شهید رضا چراغی (۱۳۹۶)
- قصّهٔ ما همین بود : سرگذشت‌نامهٔ سردار شهید سیّد محمّدرضا دستواره (۱۳۹۶)
- شراره‌های خورشید : کارنامهٔ عملیّاتی لشکر ۲۷ محمّد رسول‌الله (ص) در عملیّات آبی - خاکی خیبر زمستان ۱۳۶۲ (۱۳۹۶) با همکاری حسین بهزاد
- رؤیای آمریکایی : بازخوانی پروندهٔ جنگ نیابتی ایالات متحده علیه ایران سپتامبر ۱۹۸۰ - آگست ۱۹۸۸ (۱۳۹۷)
- شاهینِ بر آفتاب : سرگذشت‌نامهٔ مستند شهید غلام‌علی پیچک ۱۳۶۰ - ۱۳۳۶ (۱۳۹۷)
- معشوق بی‌نشان : سرگذشت‌نامهٔ شهید حسن زمانی فرمانده گردان حمزه سیّدالشهداء علیه‌السلام (۱۳۹۷) (سرگذشت‌نامه)