صادق هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
آقای مستقیم (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
آقای مستقیم (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
به باور [[پرویز ناتل خانلری]]، به دلیل همین توجه به سادگی است که در نوشته‌های هدایت به‌ندرت به مترادفات و مکررات برمی‌خوریم. نویسنده در کارهایش می‌کوشد که همان کلمهٔ لازم را پیدا کند و روی کاغذ بیاورد. او معتقد است که وجه تمایز هدایت از دیگر نویسندگان هم‌زمانش، این است که هدایت عبارت‌پرداز نیست. <ref name="atshsodachahahrda">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= آتش‌سودا |نام۱= محمدعلی|عنوان=سبک نثر داستانی هدایت|ص= ۱۴}}</ref>{{سخ}} | به باور [[پرویز ناتل خانلری]]، به دلیل همین توجه به سادگی است که در نوشته‌های هدایت به‌ندرت به مترادفات و مکررات برمی‌خوریم. نویسنده در کارهایش می‌کوشد که همان کلمهٔ لازم را پیدا کند و روی کاغذ بیاورد. او معتقد است که وجه تمایز هدایت از دیگر نویسندگان هم‌زمانش، این است که هدایت عبارت‌پرداز نیست. <ref name="atshsodachahahrda">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= آتش‌سودا |نام۱= محمدعلی|عنوان=سبک نثر داستانی هدایت|ص= ۱۴}}</ref>{{سخ}} | ||
دیگر ویژگی مهم نثر هدایت، تناسبی است که وی بین درون‌مایه و سبک نثر داستان رعایت می‌کند. به‌عنوان مثال، در داستان طنز «[[میهن‌پرست]]»، نخستین بندهای داستان که به معرفی «سیدنصرالله» اختصاص دارد، تدارکی حساب شده‌است، برای لحنی که در سراسر داستان حفظ شده‌است. این وحدت لحن که جنبهٔ روایی داستان را تقویت می‌کند، ذهن خواننده را به زمینه‌های اجتماعی داستان نیز معطوف می‌کند. در این بخش از داستان، هدایت با انتخاب تعابیر کنایی و ترفندهای لفظی و کاربرد مفردات و ترکیبات ادیبانه و عامیانه دربرابر خودنمایی زبان «سیدنصرالله» که لغات عربی را با مخرج صحیح و اصیل استعمال می‌کند، «شک و تردید از معلومات خود در ذهن مستمعین باقی نمی‌گذارد»، نوعی بدیل و نقیضه ساخته‌است.<ref name="atshsodachahahrda"/> {{سخ}} | دیگر ویژگی مهم نثر هدایت، تناسبی است که وی بین درون‌مایه و سبک نثر داستان رعایت می‌کند. به‌عنوان مثال، در داستان طنز «[[میهن‌پرست]]»، نخستین بندهای داستان که به معرفی «سیدنصرالله» اختصاص دارد، تدارکی حساب شده‌است، برای لحنی که در سراسر داستان حفظ شده‌است. این وحدت لحن که جنبهٔ روایی داستان را تقویت می‌کند، ذهن خواننده را به زمینه‌های اجتماعی داستان نیز معطوف می‌کند. در این بخش از داستان، هدایت با انتخاب تعابیر کنایی و ترفندهای لفظی و کاربرد مفردات و ترکیبات ادیبانه و عامیانه دربرابر خودنمایی زبان «سیدنصرالله» که لغات عربی را با مخرج صحیح و اصیل استعمال می‌کند، «شک و تردید از معلومات خود در ذهن مستمعین باقی نمی‌گذارد»، نوعی بدیل و نقیضه ساخته‌است.<ref name="atshsodachahahrda"/> {{سخ}} | ||
به‌طور کلی ویژگی‌های نثر هدایت، چنین است: | به‌طور کلی ویژگی‌های نثر هدایت، چنین است:{{سخ}} | ||
# هدایت همچون نویسندگان معاصر دیگر، از زبان عامیانه استفاده کرده‌است و به‌خصوص برخی واژگان عامیانه نثرش غرابتی خاص برای خواننده دارد.{{سخ}} | |||
# شخصیت‌های روشنفکر هدایت بیشتر به زبانی شاعرانه که در آن واژگان فرنگی کم نیست و پر از ابهامات فلسفی و پوچی است، سخن می‌گویند.{{سخ}} | |||
# توصیفات نثر هدایت بیشتر بر شخصیت و فضاسازی متمرکز است و ویژگی اصلی هر دو تیرگی است.{{سخ}} | |||
# یکی از ویژگی‌های مهم فکری در نثر هدایت، کاربرد مؤلفه‌های ابهام‌زا است که نشان از تردید‌های ذهنی او دارد.{{سخ}} | |||
# در نثر هدایت همه‌گونه تکرار از حرف، واژه و جمله و به خصوص عددبه چشم می‌خورد.{{سخ}} | |||
# نحو نثر هدایت در مجموع ساده، اما نمونه‌های نسبتاً زیادی از نارسایی‌های زبانی به چشم می‌خورد.{{سخ}} | |||
# نثر هدایت، به خصوص در [[بوف کور]]، [[سه قطره خون]] و [[زنده‌به‌گور]] شاعرانه است. تشبیه، اسناد مجازی، استعاره‌های رمزی و نوعی متناقض‌نما، مهم‌ترین عناصر شاعرانهٔ نثر هدایت است. <ref>{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= آتش‌سودا |نام۱= محمدعلی|عنوان=سبک نثر داستانی هدایت|ص=۴۸}}</ref> | |||
===آثار=== | ===آثار=== | ||
===منابع‌شناسی=== | ===منابع‌شناسی=== | ||
نسخهٔ ۱ دی ۱۳۹۸، ساعت ۱۳:۳۲
| صادق هدایت | |
|---|---|
 | |
| زادروز | ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ تهران |
| پدر و مادر | هدایت قلی‌خان اعتضاد‌الملک و زیور‌الملوک |
| مرگ | ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ پاریس |
| علت مرگ | خودکشی |
| جایگاه خاکسپاری | گورستان پرلاشز در پاریس |
| کتاب‌ها | بوف کور، سگ ولگرد |
| نمایشنامه‌ها | پروین دختر ساسان |
| شریک(های) زندگی |
ماری ترز |
| اثرپذیرفته از | ادبیات اروپا، خصوصاً فرانسه |
صادق هدایت روشنفکر، داستان‌نویس، منتقدادبی، مترجم و پژوهشگر زبان پهلوی، و ادبیات فولکلور، روزنامه‌نگار و نمایش‌نامه‌نویس بود.
از میان خاطره‌‌ها
زندگی و یادگار
سال‌شمار زندگی هدایت
- ۱۲۸۱: شب سه‌شنبه ۲۸ بهمن در تهران به‌دنیا آمد.
- ۱۲۸۷: آغاز تحصیل در مدرسه علمیه (دورهٔ ابتدایی را در همین مدرسه و دورهٔ متوسطه را در مدرسهٔ دارالفنون گذرانید و زبان فرانسه را در مدرسهٔ «سن‌لوئی» فراگرفت.)
- ۱۳۰۰: جزو محصلین اعزامی به فرانسه بود.
- ۱۳۰۳: کتاب‌های رباعیات عمر خیام و انسان و حیوان را به چاپ رسانید.
- ۱۳۰۴: فارغ‌التحصیلی از مدرسه «سن لوئی».
- ۱۳۰۵: جزو کاروان اعزامی اروپا در آبان‌ماه به بلژیک روانه شد و در آموزشگاه عالی مهندسین در رشتهٔ راه و ساختمان، نام‌نویسی کرد.
- ۱۳۰۶: کتاب فوائد گیاه‌خواری در برلن و زنده‌به‌گور در تهران به چاپ رسید.
- ۱۳۰۷: نخستین اقدام به خودکشی.
- ۱۳۰۹: بازگشت به ایران پیش از به پایان‌بردن تحصیلات.
- ۱۳۰۹: آغاز خدمت در بانک ملی ایران و انتشار کتاب پروین دختر ساسان و افسانهٔ آفرینش.
- ۱۳۱۰: اوسانه و سایهٔ مغول از او منتشر شد.
- ۱۳۱۰: مرداد‌ماه از خدمت بانک ملی استعفا داد و اصفهان نصف جهان او در تهران به چاپ رسید.
- ۱۳۱۱: شهریور‌ماه وارد خدمت ادارهٔ کل تجارت شد و مجموعهٔ داستان سه قطره خون او به چاپ رسید.
- ۱۳۱۲: سایه‌روشن، نیرنگستان، علویه خانم و مازیار منتشر شد.
- ۱۳۱۳: تشکیل گروه چهار نفری ربعه. (هدایت، مجتبی مینوی، بزرگ علوی و مسعود فرزاد.)
- ۱۳۱۳: ترانه‌های خیام را منتشر کرد و در شانزدهم دی‌ماه وارد خدمت آژانس پارس شد و وغ‌وغ ساهاب با مسعود فرزاد در تهران منتشر شد.
- ۱۳۱۴: از آژانس پارس استعفا داد.
- ۱۳۱۵: به خدمت شرکت سهامی کل ساختمان در آمد.
- ۱۳۱۵: به هندوستان رفت و به فراگرفتن زبان پهلوی پرداخت و بوف کور را با خط خودش به صورت پلی‌کپی در آن‌جا منتشر ساخت.
- ۱۳۱۶: بار دیگر در بانک ملی به سمت متصدی خرید و فروش ارز به کار مشغول شد.
- ۱۳۱۷: همکاری خود را با مجلهٔ موسیقی به مدیری سرگرد مین‌باشیان آغاز کرد و تا تعطیل‌شدن آن در سال ۱۳۲۰ با آن مجله همکاری داشت.
- ۱۳۱۷: از بانک ملی استعفا داد.
- ۱۳۱۸: گجسته ابالیش که از متن پهلوی ترجمه کرده‌بود، در تهران منتشر شد.
- ۱۳۲۰: همکاری خود را با دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران به عنوان مترجم آغاز کرد.
- ۱۳۲۱: مجموعهٔ داستان سگ ولگرد در تهران منتشر شد.
- ۱۳۲۲: داستان آب زندگی او منتشر شد.
- ۱۳۲۲: گزارش گمان‌شکن و کارنامه اردشیر پاپکان که از متن پهلوی ترجمه کرده بود، انتشار یافت.
- ۱۳۲۳: زند وهمن یسن را که از متن پهلوی ترجمه کرده‌بود و مجموعهٔ ولنگاری او منتشر شد.
- ۱۳۲۴: عضویت انجمن روابط فرهنگی ایران با اتحاد جماهیر شوروی را پذیرفت و به هیئت تحریریهٔ مجلهٔ پیام نو پیوست.
- ۱۳۲۴: آبان، مجلس بزرگداشت هدایت در انجمن روابط ایران و شوروی برگزار شد و در این جلسه بزرگ علوی دربارهٔ او سخن گفت و یزدانبخش قهرمان و مریم فیروز دو داستان او را خواندند.
- ۱۳۲۴: ۱۶ آذر، به همراه هیئتی از جمله دکتر علی‌اکبر سیاسی برای شرکت در جشن بیست‌و‌پنجمین سال تأسیس دانشگاه دولتی آسیای میانه به ازبکستان شوروی عزیمت کرد.
- ۱۳۲۴: ۳۰ دی، از ازبکستان به تهران بازگشت.
- ۱۳۲۵: کنگرهٔ نویسندگان و گویندگان ایران با شرکت هدایت تشکیل شد.
- ۱۳۲۷: گروه محکومین را با حسن قائمیان منتشر کرد.
- ۱۳۲۸: از هدایت دعوت شد که در کنگره جهانی هواداران صلح شرکت کند و او از شرکت در آن کنگره امتناع ورزید.
- ۱۳۲۹: کتاب مسخ را با حسن قائمیان منتشر کرد.
- ۱۳۲۹: به فرانسه عزیمت کرد.
- ۱۳۳۰: در نیمهٔ دوم فروردین در سن چهل‌وهشت‌سالگی، با گاز در پاریس خودکشی کرد.
- ۱۳۳۰: در ۲۷ فروردین در گورستان پرلاشز پاریس به خاک سپرده‌شد.
کودکی و نوجوانی، جوانی، پیری
شخصیت و اندیشه
زمینهٔ فعالیت
یادمان و بزرگداشت‌ها
هدایت از چشم دیگران
نگاه هدایت به خود و آثارش
موضع‌گیری‌های او دربارهٔ دیگران
منزلی که در آن زندگی می‌کرد
سفرها
سفر به هند
سفر به ازبکستان
فیلم ساخته شده براساس
جایزه‌ای ادبی به نام هدایت
این برنامه به همت نشر هنوز و جهانگیر هدایت از سال 81 آغاز به کار کرد شرکت کنندگان آثار ادبی خود را از اول خرداد تا آخر آبان ماه به دفتر این مراسم ارسال می‌کنند و جوایز نفرات برتر در روز ۲۸ بهمن (سالروز تولد هدایت) اهدا می‌شود.[۱]
آثار و منبع‌شناسی
سبک و لحن و ویژگی آثار
سبک نثر هدایت، ادامهٔ طبیعی تکوین نثر فارسی از لحن متون کهن به زبان عهد مشروطه و از زبان این دوره به زبان معاصر بود. سادگی و توجه به زبان عامیانه، ویژگی بارز و برجستهٔ آثار هدایت است. به باور سیروس شمیسا، در کار هدایت، عبارت‌پردازی و جمله‌سازی و هنرنمایی نیست. او به‌کسی اقتدا نمی‌کند، برای پروراندن مطلب، آیه و حدیث و شعر نمی‌آورد. نیک و بد هرچه هست، از خود اوست و آن‌چه را که به گفتن احتیاج دارد، ساده و روشن بیان می‌کند.[۲]
به باور پرویز ناتل خانلری، به دلیل همین توجه به سادگی است که در نوشته‌های هدایت به‌ندرت به مترادفات و مکررات برمی‌خوریم. نویسنده در کارهایش می‌کوشد که همان کلمهٔ لازم را پیدا کند و روی کاغذ بیاورد. او معتقد است که وجه تمایز هدایت از دیگر نویسندگان هم‌زمانش، این است که هدایت عبارت‌پرداز نیست. [۳]
دیگر ویژگی مهم نثر هدایت، تناسبی است که وی بین درون‌مایه و سبک نثر داستان رعایت می‌کند. به‌عنوان مثال، در داستان طنز «میهن‌پرست»، نخستین بندهای داستان که به معرفی «سیدنصرالله» اختصاص دارد، تدارکی حساب شده‌است، برای لحنی که در سراسر داستان حفظ شده‌است. این وحدت لحن که جنبهٔ روایی داستان را تقویت می‌کند، ذهن خواننده را به زمینه‌های اجتماعی داستان نیز معطوف می‌کند. در این بخش از داستان، هدایت با انتخاب تعابیر کنایی و ترفندهای لفظی و کاربرد مفردات و ترکیبات ادیبانه و عامیانه دربرابر خودنمایی زبان «سیدنصرالله» که لغات عربی را با مخرج صحیح و اصیل استعمال می‌کند، «شک و تردید از معلومات خود در ذهن مستمعین باقی نمی‌گذارد»، نوعی بدیل و نقیضه ساخته‌است.[۳]
به‌طور کلی ویژگی‌های نثر هدایت، چنین است:
- هدایت همچون نویسندگان معاصر دیگر، از زبان عامیانه استفاده کرده‌است و به‌خصوص برخی واژگان عامیانه نثرش غرابتی خاص برای خواننده دارد.
- شخصیت‌های روشنفکر هدایت بیشتر به زبانی شاعرانه که در آن واژگان فرنگی کم نیست و پر از ابهامات فلسفی و پوچی است، سخن می‌گویند.
- توصیفات نثر هدایت بیشتر بر شخصیت و فضاسازی متمرکز است و ویژگی اصلی هر دو تیرگی است.
- یکی از ویژگی‌های مهم فکری در نثر هدایت، کاربرد مؤلفه‌های ابهام‌زا است که نشان از تردید‌های ذهنی او دارد.
- در نثر هدایت همه‌گونه تکرار از حرف، واژه و جمله و به خصوص عددبه چشم می‌خورد.
- نحو نثر هدایت در مجموع ساده، اما نمونه‌های نسبتاً زیادی از نارسایی‌های زبانی به چشم می‌خورد.
- نثر هدایت، به خصوص در بوف کور، سه قطره خون و زنده‌به‌گور شاعرانه است. تشبیه، اسناد مجازی، استعاره‌های رمزی و نوعی متناقض‌نما، مهم‌ترین عناصر شاعرانهٔ نثر هدایت است. [۴]
آثار
منابع‌شناسی
بررسی چند اثر هدایت
ناشرانی که با او کار کرده‌اند
تجدید چاپ‌ها
با سانسور
تجدید چاپ‌های فراوان
نگاه
پانویس
منابع
- آتش‌سودا، محمدعلی. «سبک نثر داستانی هدایت». پژوهش‌های نقد ادبی، ش. ۴ (پی‌درپی ۳۰) (زمستان ۱۳۹۶): ۱۱ تا ۴۸.