اکبر صحرایی: تفاوت میان نسخه‌ها
محمد ایذجی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
محمد ایذجی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
این نویسنده در سال ۱۳۹۸ رمان «[[کتیبه ژنرال]]» را که به گفته خودش ۵ سال برای نگارش آن تحقیق کرده و آن را جنگ و صلح خود توصیف کرده، نگاشت. صحرائی در این کتاب دو جلدی با عناوین «قصرالدشت» و «قمحانه» علاوه بر نوشتن از زندگی سردار عبدالله اسکندری که در سوریه کشته شد، به روایت شش دهه از تاریخ معاصر ایران هم پرداخته‌است. او با این کتاب نامزد دریافت جایزه قلم زرین در سال ۱۳۹۹ نیز شد. | این نویسنده در سال ۱۳۹۸ رمان «[[کتیبه ژنرال]]» را که به گفته خودش ۵ سال برای نگارش آن تحقیق کرده و آن را جنگ و صلح خود توصیف کرده، نگاشت. صحرائی در این کتاب دو جلدی با عناوین «قصرالدشت» و «قمحانه» علاوه بر نوشتن از زندگی سردار عبدالله اسکندری که در سوریه کشته شد، به روایت شش دهه از تاریخ معاصر ایران هم پرداخته‌است. او با این کتاب نامزد دریافت جایزه قلم زرین در سال ۱۳۹۹ نیز شد. | ||
اکبر صحرایی نویسنده پرکاری است و تاکنون از او بیش از ۳۰ عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی در قالب رمان، داستان کوتاه و بلند، زندگینامه، خاطرات و طنز به نگارش درآمده است. او علاوه بر جایزه ادبی جلال آل احمد، سه دوره نیز برندهٔ جایزه کتاب سال دفاع مقدس شده است؛ همچنین در پنجمین جشن فرهنگ فارس، با مجموعه داستان «خمپاره‌های خواب‌آلود»، جایزه اول داستان را کسب کرد.<ref name="ویکی"/> | اکبر صحرایی نویسنده پرکاری است و تاکنون از او بیش از ۳۰ عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی در قالب رمان، داستان کوتاه و بلند، زندگینامه، خاطرات و طنز به نگارش درآمده است. او علاوه بر جایزه ادبی جلال آل احمد، سه دوره نیز برندهٔ جایزه کتاب سال دفاع مقدس شده است؛ همچنین در پنجمین جشن فرهنگ فارس، با مجموعه داستان «خمپاره‌های خواب‌آلود»، جایزه اول داستان را کسب کرد.<ref name="ویکی"/> | ||
{{بلی}}'''داستانی از جلد هفتم [[دار و دستۀ دارعلی]]'''{{سخ}} | |||
:<span style="color:#A2006D">'''''آشنا'''</span><noinclude> | |||
:<span style="color:darkcyan"> '''''کلۀ ظهر، بوی مرغ کبابی غلبه مي‌کند بر بوی دود و باروت جنگ! روح و جانم تازه مي‌شود. زیر پرتاب تک و توک خمپاره‌های دشمن، بو می‌کشم و یکی ـ دو سنگر را پشت سر می‌اندازم تا می‌رسم به سنگری پرت و پلا! هُل می‌خورم توی سنگر و چشمم می‌افتد به چهار درجه داری که مرغ بریانی را دور کرده‌اند. سلام میکنم: «سلام قربون!»''' </span><noinclude> | |||
:<span style="color:darkcyan"> '''''«هماهنگ، کلۀ چهار درجه‌دار به سمتم می‌چرخد. مبهوت و خیره به من، لقمۀ توی دهن و دست‌شان خشک می‌شود! تردید و ایستادن کار را خراب میکند. انگار صد سال با آن ها رفیق گرمابه باشم، پیش می‌روم و جفت گروهبان میان سال می‌‌نشینم. مرغ بریانی خیلی دست نخوره است. گروهبان لقمۀ توی گلویش را قورت می‌دهد و سرد می‌پرسد: «ببخشین شما؟!»''' </span><noinclude> | |||
:<span style="color:darkcyan"> '''''با لبخندی کشدار میگویم: «دارعلی‌ام قربون!»''' </span><noinclude> | |||
:<span style="color:darkcyan"> '''''میشه بگین با کی آشناین؟!''' </span><noinclude> | |||
:<span style="color:darkcyan"> '''''ران مرغ را میکنم و میگویم: «بنده با مرغ آشنایم!»؟''' </span><noinclude> | |||
==آیینه‌ای از اکبر صحرائی== | ==آیینه‌ای از اکبر صحرائی== | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۲۶: | ||
====دفاع مقدس از نگاه خارجی‌ها==== | ====دفاع مقدس از نگاه خارجی‌ها==== | ||
خارجی ها علاقه دارند تا با موضوع دفاع مقدس آشنا شوند چرا که این برادری و کنارهم بودن رزمندگان که حتی نوجوان بودند برای آنان جالب است و تاکنون چند اثر من در خصوص دفاع مقدس به زبان انگلیسی ترجمه شده است.<ref name="دفاع"/> | خارجی ها علاقه دارند تا با موضوع دفاع مقدس آشنا شوند چرا که این برادری و کنارهم بودن رزمندگان که حتی نوجوان بودند برای آنان جالب است و تاکنون چند اثر من در خصوص دفاع مقدس به زبان انگلیسی ترجمه شده است.<ref name="دفاع"/> | ||
====ادبیات، ابزار نشاط==== | |||
ادبیات داستانی بهترین ابزاری است که می‌تواند نشاط و زندگی را نشان دهد، ادبیات داستانی می‌تواند حتی بهتر از فیلم‌ها عمل کند، چون در فیلم‌ها گاهی غیر واقعی عمل می‌کنند. همچنین با شناختن ابزار و عناصر داستانی و ادبیات و استفاده از طنزی که با خلق و خوی ایرانی هماهنگ باشد، می‌توانیم به اهدافی که داریم برسیم.<ref name="دارعلی"/> | |||
====اعتلای فرهنگ==== | |||
برنامه‌های معاونت فرهنگی به عنوان استراتژيک‌ترين معاونت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بايد شامل دو قسمت بلند مدت و كوتاه مدت باشد و در برنامه‌های بلند مدت خود بايد به سمتي برود كه مشكل اساسی ادبيات و فرهنگ ما كه نداشتن نقشه راه و استراتژی است را حل كند. | |||
معاون فرهنگی بايد قوانينی زيربنايی وضع كند كه حتی بتوانند آن را به مجلس شورای اسلامی ببرند و همچنين بايد در آن قوانين ، تعريف جامعی از هنر به خصوص ادبيات قرار دهند و به نظر من اين اصولی‌ترين كاری است كه سرپرست معاونت فرهنگی پس از سال‌ها كه كارهای زيربنايی شكل نگرفته ، بايد انجام دهد. | |||
برنامه و قانون‌هایی كه در حال حاضر برای فرهنگ و هنر كشور است كهنه شده و مديران جديد بايد اين قوانين را به روز كنند و بايد يک استراتژی واضح و معينی را ارائه دهند تا آنها را بتوانيم تا چند سال آينده به كار گيريم . | |||
ساختار قالب برنامه‌های معاونت فرهنگی بايد برنامه ريزی در جهت حرفه‌ای كردن حوزه ادبيات باشد كه اين موضوع متأسفانه برمی‌گردد به قوانينی كه در اين راستا موجود نيست و بايد بررسی شود و در مرحله دوم معاون فرهنگی بايد از منتقدان و پيشكسوتان متعهد به انقلاب اسلامی براي اعتلای فرهنگ و ادبيات كشور بهره بگيرد.<ref name="اعتلا">{{یادکرد وب|نشانی=http://1359akbar.blogfa.com/1392/08|عنوان=داستان دفاع مقدس | آبان ۱۳۹۲}}</ref> | |||
====نوشتن از جنگ==== | |||
جنگ تحمیلی در کشور ما اتفاقی بود که اگر تمام دنیا را نیز بگردیم مانند آن تکرار نشده و طبیعی است که تا این جنگ توسط فردی دیده نمی‌شد، نمی‌توان انتظار خلق داستانی درباره آن را توسط وی داشت. جنگ ما اگر ۱۰۰سال هم از آن زمان بگذرد، برای روایت و داستان شدن حرف دارد و الان نیز پس از گذشت زمانی مشخص از آن تازه می‌توان درباره‌اش حرف زد و داستان به معنی واقعی نوشت.<ref name="تکرار">{{یادکرد وب|نشانی=http://1359akbar.blogfa.com/1392/08|عنوان=داستان دفاع مقدس | آبان ۱۳۹۲}}</ref> | |||
===اکبر صحرائی از نگاه دیگران=== | ===اکبر صحرائی از نگاه دیگران=== | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۵۳: | ||
کتاب خمپاره های خواب آلود در بخش دوم ادبیات دفاع مقدس، یعنی ادبیات پس از جنگ قرار می گیرد. در این اثر نویسنده می خواهد اتفاقات پس از سال های جنگ را به مخاطب ارایه کند. در این اثر ۱۴ طرح‌واره داستانی داریم که محور مرکزی آن طنزی است که به شیوه ماهرانه استفاده شده است. | کتاب خمپاره های خواب آلود در بخش دوم ادبیات دفاع مقدس، یعنی ادبیات پس از جنگ قرار می گیرد. در این اثر نویسنده می خواهد اتفاقات پس از سال های جنگ را به مخاطب ارایه کند. در این اثر ۱۴ طرح‌واره داستانی داریم که محور مرکزی آن طنزی است که به شیوه ماهرانه استفاده شده است. | ||
شاخص بودن این آثار به خاطر نحوه روایتگری درستی است که نویسنده انتخاب کردند؛ روایت این کتاب بسیار شیرین و دلنشین است.<ref name="نقد">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4412690/%DB%B2-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%D8%B1-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%A8-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان=۲ کتاب پر مخاطب ادبیات جنگ نقد شدند/کار دوم نویسنده روایت است - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان}}</ref> | شاخص بودن این آثار به خاطر نحوه روایتگری درستی است که نویسنده انتخاب کردند؛ روایت این کتاب بسیار شیرین و دلنشین است.<ref name="نقد">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4412690/%DB%B2-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%D8%B1-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%A8-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان=۲ کتاب پر مخاطب ادبیات جنگ نقد شدند/کار دوم نویسنده روایت است - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان}}</ref> | ||
====طنز در دفاع مقدس==== | |||
استفاده از زبان طنز در ادبیات دفاع مقدس می‌تواند مخاطبان این ادبیات را با آن آشتی دهد و حتی مخاطبان طبقه روشنفکر را نیز به آن بیفزاید. ادبیات جنگ ما الان مخاطبی جز بچه‌های مذهبی و حزب‌اللهی ندارد و کمتر فردی جز این افراد به آن توجه می‌کنند. داستان‌های جنگی امروزه هم برای ما چیزی جز خاطرات و حوادثی پر از کشتار تعریف نشده است. به نظر من طنز می‌تواند خلاء موجود درباره این داستان‌ها را پر کند و خوانندگانی حرفه‌ای‌تر و حتی روشنفکر را به آن بیفزاید.<ref name="تکرار"/> | |||
====آشتی مخاطبان با ادبیات جنگ==== | |||
آنچه دفاع مقدس را از جنگ جدا می‌کرد، شوخی طبعی موجود در بطن آن بود و به نظر من پررنگ کردن همین مسئله باعث می‌شود میان این گونه ادبی و مخاطبانش نوعی آشتی به وجود آید. البته من باور دارم که کار طنز لودگی نیست و در این مجموعه هم سعی کردم چنین کارکردی به طنز ندهم و از آن به عنوان عامل پیونددهنده برای جذب مخاطبان بیشتر استفاده کنم. باور من این است که اگر به اندازه یکصدم کاری که روی تاریخ شفاهی جنگ انجام شده، روی ادبیات طنز دفاع مقدس کار کنیم می‌توانیم شاهد تحولی بزرگ در این ادبیات باشیم.<ref name="تکرار"/> | |||
===دیگران از نگاه اکبر صحرائی=== | ===دیگران از نگاه اکبر صحرائی=== | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۶۸: | ||
===نظر نویسنده دربارهٔ آثارش=== | ===نظر نویسنده دربارهٔ آثارش=== | ||
====[[دار و دسته دارعلی]]==== | |||
مجموعه «دار و دسته دارعلی» کاری طنز است، اعتقاد دارم حوزه دفاع مقدس حوزه زندگی است که توأم با شادی و نشاط است. در دفاع مقدس ما زندگی جریان داشته و این زندگی شامل طنز و شوخ‌طبعی نیز می‌شده است، نباید محو مسائلی مانند اسارت‌ها، تیر و ترکش‌ها و مرگ‌ها شویم. در کتاب دار و دسته دارعلی سعی کرده‌ام به بخش دیگری از جنگ که همان طنز است توجه کنم. | |||
برای نسل امروزی که ذهنیتش از دفاع مقدس فقط شوق برای کشته شدن است، باید نشان می‌دادیم که جبهه به تنهایی خانواده است و وقتی نوجوانی به جبهه می‌رود باید او را بعد از چند سال به زور به خانه بفرستند. | |||
خاطرات مستندی از بچه‌هایی که خودشان در جنگ بوده‌اند، وجود داشت که تبدیل به ۶۴ داستان در ۳ مجموعه شد و تلاش کردم هر کدام به شکل مستقل باشد، اما به صورت نخی به هم بسته شده باشند و وحدت داشته باشند. | |||
دارعلی هم‌اکنون در شیراز زندگی میکند و مشغول شوخ‌طبعی‌های خودش با اطرافیان است و در انتظار کتاب به سر می‌برد. اتفاقاتی که در کتاب برای دارعلی و دوستانش می‌افتد شاید همه به این شکل نباشند، اما برای اینکه خواننده به شناخت برسد ما همه چیز را در دارعلی جمع کردیم تا بتواند قهرمانی برای نوجوان ایرانی باشد. | |||
ارتباط خوبی با تصویرگر (مسعود کشمیری) برقرار شد و آقای کشمیری با خواندن چندین باره داستان‌ها توانستند شخصیت‌ها را به گونه‌ای که من می‌خواستم طراحی کنند و به نظرم تصویرگری این کتاب تکمیل‌کننده داستان‌های من شد.<ref name="دارعلی">{{یادکرد وب|نشانی=http://1359akbar.blogfa.com/1392/11|عنوان=داستان دفاع مقدس | بهمن ۱۳۹}}</ref> | |||
هر داستانی به هر شکل انعکاس یک واقعیت بیرونی است. دوستانی که می‌گویند داستان می‌بایست تخیل محض باشد به طور قطع با همه واقعیت آشنایی ندارند. شنیده‌ام که برخی می‌گویند این اثر با توجه به شکل روایت آن داستان نیست. من این موضوع را نمی‌پذیرم. مارکز هم درباره رمان صد سال تنهایی خود گفته بود که همه این کتاب ساخته ذهن و تخیل او نبوده است و بسیاری از بخش‌های آن را از قصه‌هایی که مادربزرگش گفته بود، برداشته است. من هم در «دار و دسته دار علی« همین کار را انجام داده‌ام؛ یعنی بخشی از واقعیت را برای پرداخت داستانی مورد استفاده قرار داده‌ام. من متن این سه‌جلد را خاطره محض نمی‌دانم. خاطرات منبع نگارش این کتاب با تغییراتی اساسی تبدیل به متنی شدند که شما الان می‌خوانید. من این سه مجلد را در یک نگاه کلی نه خاطره که یک رمان می‌دانم. رمانی که خط روایی مشترک آن پیوند یک عشق آسمانی و زمینی است و در این میان نام دار علی به عنوان شخصیت محوری تنها یک اسم است که در این کتاب باقی مانده است. برای نوشتن «دار و دسته دار علی» هر آنچه از متون طنز ایران و جهان در دسترس بود را مطالعه کردم و همه تلاشم را به کار بردم تا زبانی خلق شود تا مخاطب ادبیات دفاع مقدس با آن به نوعی آشتی کند و بسیار راحت آن را بخواند. این کار به واقع حاصل بازخورد مثبتی بود که مخاطبان کتاب «خمپاره خواب‌آلود» به من دادند و مرا متوجه گیرایی زبان طنز برای روایت از دفاع مقدس کردند.<ref name="تکرار"/> | |||
====[[حافظ هفت]]==== | ====[[حافظ هفت]]==== | ||
شخصيت رمانم را از تلفيق چند نفر از روشنفكران اطرافم ساختم و در مقابل شخصيت مذهبی كتاب قرار دادم.<ref name="مهر"/> | شخصيت رمانم را از تلفيق چند نفر از روشنفكران اطرافم ساختم و در مقابل شخصيت مذهبی كتاب قرار دادم.<ref name="مهر"/> | ||
نسخهٔ ۱۶ دی ۱۴۰۰، ساعت ۱۷:۰۲
| اکبر صحرائی | ||||
|---|---|---|---|---|
| زمینهٔ کاری | ادبیات کودک و نوجوان | |||
| زادروز | ۱۳۳۹خورشیدی شیراز | |||
| ملیت | ایرانی | |||
| پیشه | نویسنده | |||
| ||||
اکبر صحرائی نویسنده معاصر ایرانی است.[۱]
اکبر صحرایی از نویسندگان نسل اول دفاع‌مقدس است که نوشتن را از پشتِ سنگرهای جبهه شروع کرد و در فضای جنگ تصمیم گرفت تا آن ایثارها، رشادت‌ها و عملیات‌ها را به رشته تحریر در آورد. سه سال حضور مستمر در جنگ داشته است و جانِ کتاب‌هایش در مصاحبه با رزمنده‌گان بوده اما هیچوقت خود را در یک قالب محدود نکرده، بلکه با خاطره‌نویسی، طنز، داستان‌نویسی و... کودک و بزرگسال را همراه خود نگه داشته و همواره نگاهی جدید به حوادث جنگ تحمیلی داشته است.[۲]
اکبر صحرائی دانش‌آموختهٔ رشتهٔ مدیریت دولتی است. در سال ۱۳۶۵ داستان‌نویسی را آغاز کرده‌است. جنگ مسیر زندگی حرفه‌ای صحرایی را تعیین کرد و دغدغهٔ نگارش خاطرات خود و دوستانش در این دوران او را در مسیر نویسندگی قرار داد. صحرایی قبل از انقلاب مطالعه را به صورت جدی با داستان‌های محمود حکیمی، جلال آل‌احمد و آثار کلاسیک جهان آغاز کرد و نویسندگی‌اش را مدیون جنگ می‌داند. وی با پایان جنگ با نوشتن خاطرات خود و دوستان از آن دوران، نویسندگی را به صورت حرفه‌ای تجربه کرد به طوریکه خاطرات و بعدها داستان‌هایش در مجله‌ی تخصصی کمان، روزنامه‌ی ایران، ماهنامه‌ی عصر پنج شنبه، خبر جنوب، عصر و سایر به چاپ رسید. مجموعه داستان جنگ به نام «کانال مهتاب» اولین کتاب صحرایی است که در سال ١٣٧٨ به چاپ رسید. یک سال بعد از انتشار این کتاب، مجموعه داستان «هزار و نه» را منتشر کرد.[۳]
صحرائی نویسندگی را با شهریار مندنی‌پور آغاز کرده‌است. نگارش مجموعه داستان «کانال مهتاب» در سال ۱۳۷۸ و کتاب «هزار و نه» در سال ۱۳۷۹ اولین تجربیات حرفه‌ای او در دنیای ادبیات است. صحرائی در سال ۱۳۸۲ به عرصهٔ ادبیات کودک و نوجوان نیز گام گذاشت و با کتاب «خمپاره‌های خواب آلود» توانست خود را در این ژانر معرفی کند. او پس از موفقیت‌های متعدد با این کتاب، آثاری همچون «کاش کمی بزرگتر بودم» در سال ۱۳۸۶، «شمشاد و آرزوی چهارم» در سال ۱۳۸۷ و داستان طنز «معمای کانال ماهی» در سال ۱۳۸۸ این نویسنده را در حوزهٔ ادبیات کودک و نوجوان تثبیت کرد. او در سال ۱۳۸۹ به رمان «حافظ هفت» را بر اساس سفر سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران به شیراز نگاشت که برای آن در سال ۱۳۹۱ جایزه ادبی جلال آل احمد را کسب کرد.
اکبر صحرائی از سال ۱۳۸۵ به نگارش داستان‌های طنز در حوزه دفاع مقدس پرداخت و که چندگانه «دار و دسته دارعلی» موفق‌ترین کتاب او در این زمینه است. او پس از نگارش این کتاب به سوژه ای بکر برخورد که آن را در قالب کتاب دوجلدی با عنوان «سنگر علاف‌ها» منتشر کرده است. این نویسنده در سال ۱۳۹۸ رمان «کتیبه ژنرال» را که به گفته خودش ۵ سال برای نگارش آن تحقیق کرده و آن را جنگ و صلح خود توصیف کرده، نگاشت. صحرائی در این کتاب دو جلدی با عناوین «قصرالدشت» و «قمحانه» علاوه بر نوشتن از زندگی سردار عبدالله اسکندری که در سوریه کشته شد، به روایت شش دهه از تاریخ معاصر ایران هم پرداخته‌است. او با این کتاب نامزد دریافت جایزه قلم زرین در سال ۱۳۹۹ نیز شد. اکبر صحرایی نویسنده پرکاری است و تاکنون از او بیش از ۳۰ عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی در قالب رمان، داستان کوتاه و بلند، زندگینامه، خاطرات و طنز به نگارش درآمده است. او علاوه بر جایزه ادبی جلال آل احمد، سه دوره نیز برندهٔ جایزه کتاب سال دفاع مقدس شده است؛ همچنین در پنجمین جشن فرهنگ فارس، با مجموعه داستان «خمپاره‌های خواب‌آلود»، جایزه اول داستان را کسب کرد.[۱]
داستانی از جلد هفتم دار و دستۀ دارعلی
- آشنا
- کلۀ ظهر، بوی مرغ کبابی غلبه مي‌کند بر بوی دود و باروت جنگ! روح و جانم تازه مي‌شود. زیر پرتاب تک و توک خمپاره‌های دشمن، بو می‌کشم و یکی ـ دو سنگر را پشت سر می‌اندازم تا می‌رسم به سنگری پرت و پلا! هُل می‌خورم توی سنگر و چشمم می‌افتد به چهار درجه داری که مرغ بریانی را دور کرده‌اند. سلام میکنم: «سلام قربون!»
- «هماهنگ، کلۀ چهار درجه‌دار به سمتم می‌چرخد. مبهوت و خیره به من، لقمۀ توی دهن و دست‌شان خشک می‌شود! تردید و ایستادن کار را خراب میکند. انگار صد سال با آن ها رفیق گرمابه باشم، پیش می‌روم و جفت گروهبان میان سال می‌‌نشینم. مرغ بریانی خیلی دست نخوره است. گروهبان لقمۀ توی گلویش را قورت می‌دهد و سرد می‌پرسد: «ببخشین شما؟!»
- با لبخندی کشدار میگویم: «دارعلی‌ام قربون!»
- میشه بگین با کی آشناین؟!
- ران مرغ را میکنم و میگویم: «بنده با مرغ آشنایم!»؟
آیینه‌ای از اکبر صحرائی
از فوتبال تا نویسندگی
من قصد نويسنده شدن را نداشتم، در دوران نوجوانی فوتبال بازی می‌كردم و در فوتبال به پيشرفت‌های خوبی رسيدم به طوری كه به عنوان بازيكن تيم فوتبال نوجوانان فارس انتخاب شده و بازی می‌كردم. یک سری كه در اردوی فوتبال نوجوانان فارس شركت داشتم، بنا به دلايلی سر از جبهه‌ها درآوردم، عاشق جبهه شدم و با مشاهده وقايع، به نوشتن آنها علاقه‌مند می‌شدم و سعی می‌كردم در دفترچه‌های خاطراتی كه به هر رزمنده می‌دادند خاطراتم را ثبت كنم.[۴]
تنها من زنده ماندم
در يكی از عمليات‌ها در منطقه مجنون از دوازده نفری كه همراه هم بوديم، فقط من زنده ماندم و توانستم برگردم. بعدها وقتی بچه‌های تعاون وارد مجنون شدند، يک سنگر را پيدا كردند كه در آن جسد هفده نفر را يافتند كه يازده نفر همان همراهان من بودند؛ و اينجا بود كه عزمم برای ثبت خاطرات و نوشتن از دفاع مقدس جزم شد و شروع به نوشتن كردم.[۴]
مدیون جنگ
نویسنده شدنم را مدیون جنگم زیرا در جنگ نوشتن را شروع کردم اما با فاصله گرفتن از جنگ در محافل و مجامع دیگر آثارم را ادامه دادم؛ به ذهنم رسید اتفاقات جنگ را با زبان طنز روایت کنم.[۵]
جنگ
«با نوشتن خاطرات خود و دوستان دوران جنگم خود را التیام می‌دهم و لذا اغلب آثارم مربوط به دفاع‌مقدس هستند! من همواره موضوع کتاب‌هایم را از دلِ گفتگو و مصاحبه‌هایم بیرون می‌کشم چرا که آنها نقش اساسی در آثارِ مکتوب من دارند. بعد از جنگ به کرات به مصاحبه با رزمندگان پرداختم، همین الان نزدیک به چهل مصاحبه‌ٔ مفصل دارم که از تجمیع آنها با خاطراتم، داستان و سوژه بیرون می‌آورم. حس غریبی دارم، حس میکنم به دوستان رفته‌ام مدیونم. دوستانی که در یک شب مقاومت و جنگ در جزیرهٔ مجنون ۱۲ نفرشان را از دست دادم. نوشتن خاطرات آن روزها را هرگز فراموش نمی‌کنم.»[۱][۲]
دفترچه خاطرات
در جبهه که بودیم، در دفترچهٔ خاطراتی که ستادِ تبلیغاتِ جنگ بین رزمنده‌ها پخش می‌کرد، شروع کردم به نوشتنِ مطالبی در خصوص خاطرات شهدا و اتفاقاتِ روزانه. پس از اتمام جنگ هم فرصت مغتنمی پیش آمد تا از دور به اتفاقاتِ جنگ نگاه کنم و دقیق‌تر مسائل را بررسی کنم. این‌ها مقدمه‌ای بود برای شروع مصاحبه‌هایم با رزمندگانِ جبهه‌ها و تدوین خاطراتی که خودم داشتم. به مرور خروجی این مصاحبه‌ها و خاطراتِ خودم، در دوهفته‌نامه کمان به سردبیری مرتضی سرهنگی، روزنامه اطلاعات، کیهان، همشهری، جمهوری اسلامی و دیگر روزنامه‌های محلی چاپ شدند.
بعد از گذشتِ هفت‌هشت سال تنها ۴۰ خاطره و داستان از من در دو هفته‌نامه کمان چاپ شد. با تشکیل کنگره شهدای استان‌ها، به ذهن‌ام رسید که وقتش است تا این خاطرات جمع و تبدیل به یک کارِ منسجم شوند و لذا «کانال مهتاب»، «هزار و نه» و «خمپاره‌ی خواب‌آلود» روانه‌ٔ بازار کتاب شدند که موضوعشان هم طنز بود. طی ۱۵ سال بیش از ۲۰ کتاب را به رشته تحریر درآوردم.[۲]
به دنبال حق تألیف
کتاب «تپه جاویدی و راز اشلو» بدون اطلاع من به زبان عربی در بیروت ترجمه شده و در کشورهای عربی توزیع می‌شود. پس از پیگیری این موضوع، با موضوعی تهدید آمیز روبه رو شدم، به من گفتند در صورتی که به دنبال حق تالیفم باشم باید هزینه‌های مترجمین کتاب را در کشور لبنان پرداخت کنم.[۶]
تکنیک تکرار
تکنیکی برای خودم در نویسندگی دارم که شخصیت‌ها را تکرار می کنم و البته که تخطی هم نیست، بنابر‌این به من اجازه بدهید به شیوه خودم داستانم را بنویسم.[۶] در مجموع داستان های من مانند یک نخ تسبیح به هم متصل هستند.[۵]
زندگی و یادگار
دیدگاه و اندیشه
دفاع مقدس از نگاه نویسنده
دفاع مقدس، دفاع از وقوع مجدد جنگ بود جنگ ما جنگ به معنای مصطلح آن نبود و هيچ كدام از رزمندگان ما برای خوی جنگ‌طلبی به اين ميدان وارد نشدند. جنگ ما با جنگ ساير ملل تفاوت‌هایی داشت كه از آن جمله می‌توان به حضور داوطلبانه رزمندگان اشاره كرد و اينكه بيش از نود درصد رزمندگان ما داوطلبانه به دفاع مقدس روی آوردند و اين معادله‌ای است كه در كمتر كشوری قابل تصور باشد. جنگ ما يک جنگ دفاعی بود و قصد تهاجم و تخاصم با هيچ كشوری را نداشتيم اما با تمام توان از مرزهايمان دفاع كرديم؛ رزمندگان ما به جنگ رفتند و هشت سال جانانه دفاع كردند تا جنگ در جای ديگری رخ ندهد. دفاع مقدس سرشار از نشاط و معنويت بود، در هيچ جای دنيا سراغ نداريم كه رزمندگان براي بازگشت به جبهه لحظه‌شماری كنند و يا علاقه‌ای به استفاده از مرخصی بعد از اتمام مأموريت نداشته باشند؛ كه اين از معنويت و نشاط معنوی حاكم بر جبهه منبعث می‌شد.[۴]
جنگ برای همه
هر کسی که در ایران زندگی کرده فکر می کنم می تواند و این حق را دارد درباره جنگ بنویسد و این ذهنیت باید شکسته شود که فقط کسانی باید از جنگ بنویسند که آنرا بطور فیزیکی حس و تجربه کرده اند.[۵]
لزوم ثبت خاطرات جنگ
ما باید در ابتدا بدانیم که جنگ اجتناب ناپذیر است. نویسندگان حوزه روشنفکری و لیبرالیست‌ها معتقدند که نباید جنگ باشد، منکر آن می‌شوند، به عقیده‌ٔ من این یک خودفریبی است. تاریخ جهان پنج هزار و خرده‌ای سال قدمت دارد و ما همواره با جنگ مواجه بوده‌ایم و جنگ در مقیاس کوچک و بزرگ جزئی از زندگی ما بوده. اگر واقعی به آن نگاه کنیم، می‌طلبد به جنگ پرداخته شود چراکه حتی کودک ما با جنگ سر و کار دارد، اطراف ما در افغانستان و عراق کودکان درگیر جنگ هستند. ما در کنار جنگ ما بحثِ مقدسِ دفاع و جهاد را هم داریم و باید بدانیم چطور با جنگ برخورد کرده و چطور آن را تشریح کنیم. جنگ دفاع مقدس، یک استراتژی مشخص را به ما نشان داد که می‌توان با برخورداری و عمل به آن، جلوی بسیاری از جنایات را گرفت. سوژه‌ها، وقایع و حوادث این هشت‌سال بارها در جنگ مدافعان حرم و ... تکرار شد. نویسنده جوان به پرداختن به این‌واقع خواهد دید که در جنگ تمام مفاهیم از قبیل عشق، مهربانی، ایثار، کشته‌شدن و.. گنجانده شده است و باید دید انسان چگونه می‌تواند با تمام این مفاهیم روبه‌رو شود تا در زندگی کمترین آسیب را ببیند.[۲]
نگاه انقلاب به دفاع مقدس
اما نگاه انقلاب اسلامی به دفاع مقدس قابل اعتنا است چرا که حرف برای گفتن دارد و نمود آن را در جبهه‌ی مقاومت مشاهده می‌کنیم. شاید از نظر تجهیزات و نیروی انسانی از کمیتِ پایینی برخوردار باشیم اما همواره موفق و پیروز هستیم چراکه ما یک برخورد انسانی، خدایی و روانشناسی به این حوزه داشته‌ایم.[۲]
ادبیات جنگ، ادبیات دفاع مقدس
دفاع مقدس با ادبیات جنگ متفاوت است، چرا که فرهنگ دفاع مقدس با سایر جنگ ها تفاوت دارد، در سایر جنگ‌ها افراد به شکل اجباری می‌آیند ولی در دفاع مقدس ما بیش از ۹۰ درصد افراد به شکل خودجوش آمدند.[۷]
دفاع مقدس از نگاه خارجی‌ها
خارجی ها علاقه دارند تا با موضوع دفاع مقدس آشنا شوند چرا که این برادری و کنارهم بودن رزمندگان که حتی نوجوان بودند برای آنان جالب است و تاکنون چند اثر من در خصوص دفاع مقدس به زبان انگلیسی ترجمه شده است.[۷]
ادبیات، ابزار نشاط
ادبیات داستانی بهترین ابزاری است که می‌تواند نشاط و زندگی را نشان دهد، ادبیات داستانی می‌تواند حتی بهتر از فیلم‌ها عمل کند، چون در فیلم‌ها گاهی غیر واقعی عمل می‌کنند. همچنین با شناختن ابزار و عناصر داستانی و ادبیات و استفاده از طنزی که با خلق و خوی ایرانی هماهنگ باشد، می‌توانیم به اهدافی که داریم برسیم.[۸]
اعتلای فرهنگ
برنامه‌های معاونت فرهنگی به عنوان استراتژيک‌ترين معاونت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بايد شامل دو قسمت بلند مدت و كوتاه مدت باشد و در برنامه‌های بلند مدت خود بايد به سمتي برود كه مشكل اساسی ادبيات و فرهنگ ما كه نداشتن نقشه راه و استراتژی است را حل كند. معاون فرهنگی بايد قوانينی زيربنايی وضع كند كه حتی بتوانند آن را به مجلس شورای اسلامی ببرند و همچنين بايد در آن قوانين ، تعريف جامعی از هنر به خصوص ادبيات قرار دهند و به نظر من اين اصولی‌ترين كاری است كه سرپرست معاونت فرهنگی پس از سال‌ها كه كارهای زيربنايی شكل نگرفته ، بايد انجام دهد. برنامه و قانون‌هایی كه در حال حاضر برای فرهنگ و هنر كشور است كهنه شده و مديران جديد بايد اين قوانين را به روز كنند و بايد يک استراتژی واضح و معينی را ارائه دهند تا آنها را بتوانيم تا چند سال آينده به كار گيريم . ساختار قالب برنامه‌های معاونت فرهنگی بايد برنامه ريزی در جهت حرفه‌ای كردن حوزه ادبيات باشد كه اين موضوع متأسفانه برمی‌گردد به قوانينی كه در اين راستا موجود نيست و بايد بررسی شود و در مرحله دوم معاون فرهنگی بايد از منتقدان و پيشكسوتان متعهد به انقلاب اسلامی براي اعتلای فرهنگ و ادبيات كشور بهره بگيرد.[۹]
نوشتن از جنگ
جنگ تحمیلی در کشور ما اتفاقی بود که اگر تمام دنیا را نیز بگردیم مانند آن تکرار نشده و طبیعی است که تا این جنگ توسط فردی دیده نمی‌شد، نمی‌توان انتظار خلق داستانی درباره آن را توسط وی داشت. جنگ ما اگر ۱۰۰سال هم از آن زمان بگذرد، برای روایت و داستان شدن حرف دارد و الان نیز پس از گذشت زمانی مشخص از آن تازه می‌توان درباره‌اش حرف زد و داستان به معنی واقعی نوشت.[۱۰]
اکبر صحرائی از نگاه دیگران
سندی مومنی منتقد ادبی در ارتباط با کتاب «پیرمرد و حوری» به نقد این اثر پرداخت و گفت:
حضور زنان در داستان‌های کتاب پیرمرد و حوری برجسته و معنادار است. دیگر ویژگی این کتاب، شخصیت‌های داستانی آن است که با دیگر آثار صحرایی در اشتراک هستند و این برای خواننده داستان را ملموس می سازد. نویسنده با ۱۶ داستان این کتاب تعادلی برقرار کرده است و نیمی از داستان‌ها را در جنگ و نیمی را با فاصله ازجنگ روایت می کند. نقطه قوت کتاب پیرمرد و حوری این است که مشخصا در ۴ داستان مجموعه فوق، این امکان را می‌دهد که مخاطب صدای مخالف یعنی نیروهای بعثی را هم بشنود. موفقیت نویسنده در این بخش نسبی است، این درحالی‌ست که در بخش دیگر ویژگی‌های کتاب استفاده از دیالوگ که حوزه استحفاظی اکبر صحرایی است، شاهد روایتی یکدست و روان هستیم. از ضعف‌های این کتاب، تک گویی‌ها و حدیث نفس نویسنده است که در این اثر مستتر شده است. اساسا تمایل نویسنده و راوی در این اثر این است که وقایع را بیرونی روایت می کند. مجموعه داستان پیرمرد و حوری، اثری دست اول نیست و پیش از این در آثار دیگر اکبر صحرایی دیده می شود.[۶]
عبدالرضا قیصری در نقد کتاب «سنگر علاف‌ها» گفت:
کسی با خواندن این کتاب ضرر نمی کند. اگر توان ذاتی و شوق اکبر صحرایی در کنار یکدیگر قرار نمی‌گرفت شاهد آثاری به ارزشمندی کتاب‌های او نبودیم، صحرایی فرصت مغتنمی در حوزه ادبیات پایداری و دفاع مقدس به ویژه به زبان طنز است. در کتاب «سنگر علاف‌ها» خاطرات طنزآمیز دفاع مقدس بر اساس تاریخ شفاهی شکل می‌گیرد که اصل بر استناد است. در این کتاب متشابهاتی است که در سوژه مشترک قرار می‌گیرند؛ افزون بر سوژه‌ها شخصیت‌ها هم تکرار می‌شوند. روایت بیرونی در طنز یکی از این نکات است. عناوین و اسامی انتخاب شده توسط نویسنده در کتاب «سنگر علاف‌ها» به خوبی انجام پذیرفته است، این در حالی‌ست که استفاده از اصطلاحات شیرازی از دیگر نقاط قوت اثر می‌باشد.[۶]
ساناز مجرد در نقد خمپاره‌های خواب‌آلود
کتاب خمپاره های خواب آلود در بخش دوم ادبیات دفاع مقدس، یعنی ادبیات پس از جنگ قرار می گیرد. در این اثر نویسنده می خواهد اتفاقات پس از سال های جنگ را به مخاطب ارایه کند. در این اثر ۱۴ طرح‌واره داستانی داریم که محور مرکزی آن طنزی است که به شیوه ماهرانه استفاده شده است. شاخص بودن این آثار به خاطر نحوه روایتگری درستی است که نویسنده انتخاب کردند؛ روایت این کتاب بسیار شیرین و دلنشین است.[۵]
طنز در دفاع مقدس
استفاده از زبان طنز در ادبیات دفاع مقدس می‌تواند مخاطبان این ادبیات را با آن آشتی دهد و حتی مخاطبان طبقه روشنفکر را نیز به آن بیفزاید. ادبیات جنگ ما الان مخاطبی جز بچه‌های مذهبی و حزب‌اللهی ندارد و کمتر فردی جز این افراد به آن توجه می‌کنند. داستان‌های جنگی امروزه هم برای ما چیزی جز خاطرات و حوادثی پر از کشتار تعریف نشده است. به نظر من طنز می‌تواند خلاء موجود درباره این داستان‌ها را پر کند و خوانندگانی حرفه‌ای‌تر و حتی روشنفکر را به آن بیفزاید.[۱۰]
آشتی مخاطبان با ادبیات جنگ
آنچه دفاع مقدس را از جنگ جدا می‌کرد، شوخی طبعی موجود در بطن آن بود و به نظر من پررنگ کردن همین مسئله باعث می‌شود میان این گونه ادبی و مخاطبانش نوعی آشتی به وجود آید. البته من باور دارم که کار طنز لودگی نیست و در این مجموعه هم سعی کردم چنین کارکردی به طنز ندهم و از آن به عنوان عامل پیونددهنده برای جذب مخاطبان بیشتر استفاده کنم. باور من این است که اگر به اندازه یکصدم کاری که روی تاریخ شفاهی جنگ انجام شده، روی ادبیات طنز دفاع مقدس کار کنیم می‌توانیم شاهد تحولی بزرگ در این ادبیات باشیم.[۱۰]
دیگران از نگاه اکبر صحرائی
اکبر صحرائی در نقد رمان پس از بیست سال
در ابتدا به نظر می‌آمد که حجم کار کمی برای مخاطب دافعه ایجاد کند اما وقتی شروع به خواندن کردم متوجه شدم که این اثر کشش داستانی خوبی دارد و فضاسازی کار خیلی خوب از کار درآمده است. تحقیقات قوی و تسلط بر موضوع در کنار قلم خوب باعث می‌شود باورپذیری کار افزایش یابد؛ از نظر من به عنوان مخاطبی که دستی در نوشتن دارد، این اثر بسیار باورپذیر شده به طوری که وقتی اولین بار کتاب را خواندم فکر می‌کردم شخصیت‌هایی مثل سلیم که حدوداً ۸۰ درصد داستان را بر دوش دارند، واقعی هستند، در صورتی که امروز در گپ و گفتی که با نویسنده داشتیم متوجه شدم سلیم زاییده تخیل نویسنده است و خیلی خوب و هنرمندانه شکل گرفته تا حدی که در نظر مخاطب یک شخصیت تاریخی واقعی به نظر می‌آید. انتخاب موضوع و قلم سلیس و روان و تازگی و نوآوری در داستان‌نویسی از نقاط قوت این اثر است. پرداختن به نقش زنان در برهه‌های مهم تاریخی نیز یکی از ویژگی‌های این رمان است. این کتاب از نظر کمی و کیفی برای اولین چاپ یک نویسنده محشر است و باید به آن نمره ۲۰ داد.[۱۱]
نظر نویسنده دربارهٔ آثارش
دار و دسته دارعلی
مجموعه «دار و دسته دارعلی» کاری طنز است، اعتقاد دارم حوزه دفاع مقدس حوزه زندگی است که توأم با شادی و نشاط است. در دفاع مقدس ما زندگی جریان داشته و این زندگی شامل طنز و شوخ‌طبعی نیز می‌شده است، نباید محو مسائلی مانند اسارت‌ها، تیر و ترکش‌ها و مرگ‌ها شویم. در کتاب دار و دسته دارعلی سعی کرده‌ام به بخش دیگری از جنگ که همان طنز است توجه کنم. برای نسل امروزی که ذهنیتش از دفاع مقدس فقط شوق برای کشته شدن است، باید نشان می‌دادیم که جبهه به تنهایی خانواده است و وقتی نوجوانی به جبهه می‌رود باید او را بعد از چند سال به زور به خانه بفرستند. خاطرات مستندی از بچه‌هایی که خودشان در جنگ بوده‌اند، وجود داشت که تبدیل به ۶۴ داستان در ۳ مجموعه شد و تلاش کردم هر کدام به شکل مستقل باشد، اما به صورت نخی به هم بسته شده باشند و وحدت داشته باشند. دارعلی هم‌اکنون در شیراز زندگی میکند و مشغول شوخ‌طبعی‌های خودش با اطرافیان است و در انتظار کتاب به سر می‌برد. اتفاقاتی که در کتاب برای دارعلی و دوستانش می‌افتد شاید همه به این شکل نباشند، اما برای اینکه خواننده به شناخت برسد ما همه چیز را در دارعلی جمع کردیم تا بتواند قهرمانی برای نوجوان ایرانی باشد. ارتباط خوبی با تصویرگر (مسعود کشمیری) برقرار شد و آقای کشمیری با خواندن چندین باره داستان‌ها توانستند شخصیت‌ها را به گونه‌ای که من می‌خواستم طراحی کنند و به نظرم تصویرگری این کتاب تکمیل‌کننده داستان‌های من شد.[۸]
هر داستانی به هر شکل انعکاس یک واقعیت بیرونی است. دوستانی که می‌گویند داستان می‌بایست تخیل محض باشد به طور قطع با همه واقعیت آشنایی ندارند. شنیده‌ام که برخی می‌گویند این اثر با توجه به شکل روایت آن داستان نیست. من این موضوع را نمی‌پذیرم. مارکز هم درباره رمان صد سال تنهایی خود گفته بود که همه این کتاب ساخته ذهن و تخیل او نبوده است و بسیاری از بخش‌های آن را از قصه‌هایی که مادربزرگش گفته بود، برداشته است. من هم در «دار و دسته دار علی« همین کار را انجام داده‌ام؛ یعنی بخشی از واقعیت را برای پرداخت داستانی مورد استفاده قرار داده‌ام. من متن این سه‌جلد را خاطره محض نمی‌دانم. خاطرات منبع نگارش این کتاب با تغییراتی اساسی تبدیل به متنی شدند که شما الان می‌خوانید. من این سه مجلد را در یک نگاه کلی نه خاطره که یک رمان می‌دانم. رمانی که خط روایی مشترک آن پیوند یک عشق آسمانی و زمینی است و در این میان نام دار علی به عنوان شخصیت محوری تنها یک اسم است که در این کتاب باقی مانده است. برای نوشتن «دار و دسته دار علی» هر آنچه از متون طنز ایران و جهان در دسترس بود را مطالعه کردم و همه تلاشم را به کار بردم تا زبانی خلق شود تا مخاطب ادبیات دفاع مقدس با آن به نوعی آشتی کند و بسیار راحت آن را بخواند. این کار به واقع حاصل بازخورد مثبتی بود که مخاطبان کتاب «خمپاره خواب‌آلود» به من دادند و مرا متوجه گیرایی زبان طنز برای روایت از دفاع مقدس کردند.[۱۰]
حافظ هفت
شخصيت رمانم را از تلفيق چند نفر از روشنفكران اطرافم ساختم و در مقابل شخصيت مذهبی كتاب قرار دادم.[۴]
خمپاره‌های خواب‌آلود
من خمپاره‌های خواب آلود را برای طیف سنی کودک و نوجوان ننوشتم، اما این کتاب جرقه‌ای شد که داستان جنگ را سمت و سوی طنز دهم.[۵]
رمان آرزوی چهارم
این کتاب که برای مخاطب سن نوجوان است حاصل اولین همکاری من با به‌نشر بود. این کتاب، هم مربوط به جنگ و هم مسائل پشتِ جنگ است. همچنین اینکه فولکلور، داستان و هم افسانه را در خود دارد، این‌کار حدود ۲۰۰ صفحه بود که به‌صورت محتوایی موضوعات مذکور را در خود جای داد و به لحاظ فرمی هم، فلاش‌بکی به جبهه، جنگ و اتفاقات پشت جنگ و مسائل شهری دارد. این اثر مورد توجه قرار گرفت و چند جایزه از قبیل کتاب سال دفاع‌مقدس، کتاب سال پاسداران اهل قلم را نصیب خود کرد. این کتاب قصه نوجوانی را روایت می‌کرد که مشکلاتِ روحی و روانی دارد اما طی اتفاقاتی به جبهه وارد می‌شود و به مرور در جبهه تبدیل به شخصیت کاملی می‌شود. از نظر ویژگی‌های روانشناختی، این تکامل فکری صرفا به دفاع مقدس محدود نمی‌شود. بلکه کتاب نگاهی روانشناسانه و تربیتی دارد. در این کتاب، این اتفاق در خیال و وهم شخصیت اول قصه اتفاق می‌افتد و آرزوی چهارم نوجوان پایانِ جنگ است که هیچوقت اتفاق نمی‌افتد و غول با قهقهه به او می‌گوید تو آرزوی چهارمی نداری، به این معنی که این جنگ همواره ادامه دارد.[۲]
مجموعه داستان پیرمرد و حوری
این کتاب هم، جنگ و اتفاقات پشت جنگ را مورد نقد و کنکاش قرار می‌دهد و خوشبختانه با تصویرگری خوبی همراه شد و نهایتا حدود ۱۶۰ صفحه دارد و لایه‌هایی از طنز هم چاشنی آن است.[۲] این مجموعه داستان جدید جنگ در گروه سنی جوان از سوی ناشری بنام «به نشر» به بازار آمده است. داستان «پیرمرد و حوری» در قالب داستان کوتاه نوشته شده است، اثر حاضر مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاهی است که در سال‌های گذشته نوشته است؛ داستان‌ها در فضای شهری و جبهه رخ می‌دهد. مجموعه حاضر دارای ۲۲ داستان است که هرچند برای گروه بزرگسال نوشته شده، اما می‌تواند برای مخاطبان نوجوان هم جذاب باشد. در تعدادی از داستان‌ها رگه‌هایی از طنز دیده می‌شود، اما «پیرمرد و حوری» در مجموع یک کار جدی است که سعی دارد به فضاهای پشت جبهه در روزهای دفاع مقدس نیز بپردازد. تلاش کردم تا با در نظر گرفتن نگاه انسانی به جنگ، در پیرمرد و حوری ارزش‌های دفاع مقدس ترویج شود.[۱۲]
سنگر علاف‌ها
کتاب «سنگر علاف‌ها» مجموعه طنز کوتاهی از دفاع مقدس است. من پیش از این اثری طنز به نام «دار و دسته دارعلی» داشتم که مجموعه‌ای ۷ جلدی و طنز بود و هر جلد آن یک نام مخصوص به خود را داشت. «سنگر علاف‌ها» در ادامه «دار و دسته دارعلی» نوشته شد که شامل ۵۵ کار کوتاهِ ۱ تا ۲ صفحه‌ای می‌شود و شخصیت اصلی «سنگر علاف‌ها» همان دارعلی است.[۲] این کتاب داستان‌های دفاع مقدس است که با نگاهی جدید به حوادث جنگ تحمیلی روایتگر افرادی است که معمولاً در جنگ به کار گرفته نمی‌شدند و سعی می‌کردند که با شوخ طبعی خود را سرگرم کنند. این کتاب دربردارنده ۵۵ داستان با عنوان‌های سبیل‌ها، علاف‌ها، خمپاره شادی، هذیان، گدا، صرفه‌جویی، سنگ صبور، اس اس، حباب، یک چشم، خربرفت، اولولک، ستون، عروس، شیش‌خونه و.... است که سعی میکند با زبان طنز، خاطرات و حقایقی را درباره دوران پر افتخار هشت دفاع مقدس بیان کند.[۱۲]
رمان کتیبهٔ ژنرال
این کتاب نزدیک به ۳۰۰ یا ۴۰۰ صفحه حتی بیشتر درباره مدافعان حرم است. این کتیبه با کتیبه ۲۲ شروع می‌شود که از سوریه، حمص یا شهرک مورک مکانی که شهید اسکندری در آن‌جا جنگیده و بعد به شهادت می‌رسد و در اصل پازل رمان از همین‌جا آغاز می‌شود وبعد با فلش‌بک برمی‌گردیم که اواخر داستان را بیان میکند و کتیبه ۲۲ است و بعد کتیبه‌های اول و دوم روایت می‌شود. در این کتیبه یک عملیات بزرگ به صورت داستانی شرح می‌شود. البته درواقع روایت دو عملیات است، یک، عملیات تهاجمی نیروهای ایرانی برای نجات یکی از پادگان‌ها که به دست نیروی شورشی و تکفیری‌ها در محاصره است که شهید اسکندری به همراه نیروها اقدام به شکستن محاصره می‌کنند که در نهایت آقای اسکندری شهید می‌شود که در رمان کتیبه به صورت روایی و داستانی این موضوع آمده است.
در این رمان آخرین عملیاتی که ایران انجام داده و توانست مسلحان را از حمص دور کند و به مورک برگردد، گفته می‌شود. تمام اتفاقاتی که در این عملیات صورت گرفته و بیشتر شهیدان از استان فارس بوده است در کتاب به صورت داستانی شرح داده شده است. قصد داشتم دو روایت داستانی از دو عملیات که یکی عملیات اول و دیگری عملیات آخری بوده است را شرح دهم. تمام این رویدادهای تاریخی به صورت داستانی در کتیبه ژنرال روایت شده است.[۱۳]
رمان جابلقا
جابلقا در روایات اسلامی نام شهری ناشناخته در شرقی‌ترین نقطه عالم در نقطه مقابل جابلسا قرار دارد که غربی‌ترین شهر عالم است. در این رمان مراد از جابلقا هم خرمشهر است و اصل این رمان هم به فتح خرمشهر برمی‌گردد.[۱۴]
جوایز
برگزیدهٔ اولین دورهٔ جایزهٔ ادبی اصفهان ۱۳۸۲ با داستان «زخم صورت».
برگزیدهٔ داستان‌های دفاع مقدس سال ۱۳۸۲ و ۱۳۸۵ بنیاد حفظ ارزش‌های دفاع مقدس و انجمن قلم ایران.
متخب کتاب یاد هدایت ۱۳۸۲ دومین دورهٔ جایزهٔ ادبی صادق هدایت برای داستان «رودخانهٔ مرزی».
برگزیدهٔ نخست مجموعه داستان پنجمین جشن فرهنگ فارس ۱۳۸۳ برای مجموعه داستان «خمپارهٔ خواب آلود»
برگزیدهٔ نهمین دوره ۱۳۸۱ و سیزدهمین دوره ۱۳۸۵ جشنوارهٔ مطبوعات ایران.
برگزیدهٔ داستان چهارمین ۱۳۸۵، پنجمین ۱۳۸۶ و ششمین ۱۳۸۷همایش ادبی سوختگان وصل.
برگزیدهٔ دومین ۱۳۸۵و چهارمین ۱۳۸۸ دورهٔ همایش پاسداران اهل قلم.
رتبهٔ اول چهارمین دورهٔ کتاب فصل سال جمهوری اسلامی ۱۳۸۶ با رمان «کاش کمی بزرگتر بودم».
برگزیده کتاب سال سلام بچه‌ها حوزهٔ علمیه قم ۱۳۸۶ با رمان «کاش کمی بزرگتر بودم».
برگزیده سه دوره کتاب سال دفاع مقدس. (دوازدهمین۱۳۸۶ سیزدهمین۱۳۸۷و چهاردهمین۱۳۸۸)
جایزهٔ کتاب سال یازدهمین دورهٔ شهید غنی پور۱۳۹۰ با کتاب زندگینامه داستانی «تپه جاویدی و راز اشلو»
نقدیری بخش داستان پنجمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد ۱۳۹۰ برای رمان حافظ هفت.
جایزه سی‌امین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ۱۳۹۱ برای رمان «حافظ هفت».
برگزیده دهمین دورهٔ کتاب سال پاسداران اهل قلم ۱۳۹۴ برای رمان سی مرد و سی مرغ.
نامزد جایزه قلم زرین ۱۳۹۹ برای رمان کتیبه ژنرال.
آثار و کتابشناسی
کتاب‌ها
- کانال مهتاب، مجموعه داستان، انتشارات سرداران، ۱۳۷۸.
- هزار و نه، مجموعه داستان، انتشارات سرداران، ۱۳۸۹.
- خمپارهٔ خواب‌آلود، مجموعه داستان طنز، ۱۳۸۲.
- پروندهٔ ۳۱۲ رمان، انتشارات شاهد، ۱۳۸۴.(این رمان توسط شورای اقتباس رمان مرکز سیما فیلم تصویب و حق اقتباس آن خریداری شده‌است.)
- آنا هنوز هم می‌خندد، مجموعه داستان، انتشارات سورهٔ مهر، ۱۳۸۵.
- خیابان پیر، مجموعه داستان، نشر شاهد، ۱۳۸۵.
- کاش کمی بزرگتر بودم، رمان نوجوان، انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۸۵. (این کتاب توسط «سوفیا کوتلاکی» به زبان انگلیسی برگردانده شده‌است. این کتاب برگزیده دوازدهمین دوره انتخاب کتاب سال دفاع مقدس در سال ۱۳۸۷، چهارمین دوره جایزه کتاب فصل در زمستان ۱۳۸۶ و دومین جشنواره کتاب سلام ویژه نشریات خردسال، کودک و نوجوان در حوزه علمیه قم شده‌است.)
- شمشاد و آرزوی چهارم، رمان، نشر شاهد، ۱۳۸۷.
- خیلی خیلی محرمانه، مستند داستانی عملیات قدس۳، نشر صریر، ۱۳۸۷.
- آدم هم پوست می‌اندازد، مجموعه داستان، نشر تکا، ۱۳۸۸.
- معمای کانال ماهی، داستان طنز، ناشر علمی فرهنگی، ۱۳۸۸.
- تپهٔ جاوید و راز اشلو، زندگینامه داستانی، ناشر ملک اعظم، ۱۳۸۹. (این کتاب به روایت زندگی شهید «مرتضی جاویدی» می‌پردازد و به نوعی هشت سال دفاع مقدس کشور را به تصویر می‌کشد.)
- حافظ هفت، ناشر سورهٔ مهر، ۱۳۹۰.
- می‌شد آن شب نکشمش، مجموعه داستان دفاع مقدس، ناشر پالیزان، ۱۳۹۰.
- ماه عسل قطبی، مجموعه داستان کوتاه دفاع مقدس زنان فارس، ناشر یاران، ۱۳۹۱.
- دار و دستهٔ دارعلی، مجموعه طنز دفاع مقدس شامل هفت جلد:
جلد۱: آمبولانس شتری، ناشر سوره مهر، ۱۳۹۲.
جلد۲: گردان بلدرچین‌ها، ناشر سورهٔ مهر، ۱۳۹۲.
جلد۳: برانکارد دربستی، ناشر سورهٔ مهر، ۱۳۹۲.
جلد۴: تویوتای خرگوشی، ناشر سورهٔ مهر، ۱۳۹۳.
جلد۵: مین سوسکی، ناشر سوره مهر، ۱۳۹۴.
جلد۶: بمب کلاغی، ناشر سوره مهر، ۱۳۹۶.
جلد۷: خمپاره‌های نقلی، ناشر سوره مهر، ۱۳۹۶.
- سی مرد و سی مرغ، رمان نوجوانان، ناشر علمی فرهنگی، ۱۳۹۵.
- آواز بچه آتش، رمان، ناشر جمکران، ۱۳۹۵.
- کوشک زلزله، زندگینامه داستانی، ناشر کتابستان، ۱۳۹۵.
- عزیز جهان، زندگینامه داستانی، ناشر کتابستان، ۱۳۹۵.
- کتیبه ژنرال، ناشر کاظمی، ۱۳۹۸.
- سنگر علاف‌ها، ناشر به نشر، ۱۳۹۸.
- فرار به جابلقا، ناشر سوره مهر، ۱۳۹۸.(این کتاب روایتی متفاوت از جنگ تحمیلی و فتح خرمشهر را برای نسل نوجوان ارائه می‌دهد.)
- پیرمرد و حوری، ناشر به‌نشر، ۱۳۹۹.[۱]
آثار ترجمه شده
معمای کانال ماهی، ترجمه انگلیسی، ناشر علمی فرهنگی، ۱۳۸۹، مترجم «سوفیا کوتلاکی».
کاش کمی بزرگتر بودم، ترجمه انگلیسی، انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۹۲.[۱]
معرفی تعدادی از آثار
عزیز جان
کتاب «عزیز جهان» داستان شیرین و پرفراز و نشیب زندگی دکتر عبدالعزیز خضری پزشک متخصص اورولوژی و جراح است که با زبانی جذاب بر اساس واقعیت نوشته شده است. دکتر عبدالعزیز یا همان عزیز خضری عمر خود را وقف خدمت به محرومین و نیازمندان کرده و تا زمان انتشار کتاب بیش از پانزده هزار عمل جراحی رایگان انجام داده است. اکبر صحرایی، نویسندهٔ شیعه مذهب، داستان دکتر خضری اهل سنت را نوشته و خواننده را شیفته شخصیت و منش و زندگی پربار او میکند. خواننده کتاب در متن این داستان واقعی، از سویی با سبک زندگی مردمان منطقه‌ای در جنوب ایران آشنا می‌شود و از جزئیات متنوع و جذابی از آداب و سنت‌های آن مردم آگاه می‌گردد و از سوی دیگر بخشی از تاریخ سیاسی و اجتماعی دوران پهلوی را مرور میکند. تصویر زندگی سخت مردم در دوران قحطی و بیماری‌های فراوان و شرح شیوه‌های طبابت سنتی در همان محیط بسته و کوچک با دقت تمام ترسیم شده است. نویسنده از ابتدای کتاب تصویری مثبت و دلپذیر از همزیستی مطلوب میان سنّی‌ها و شیعیان به دست می‌دهد و ما را با کودکی آشنا میکند که پس از فراگرفتن کتاب‌های فقه اهل کتاب در مکتبخانه، برای درس نهج‌البلاغه استاد دارد و کلمات امام علی‌علیه‌السلام را با شوق و رغبت فرامی‌گیرد. لابه‌لای داستان تصاویر متنوعی از خاطرات پراکنده و رنگارنگ دکتر خضری، از تحصیل و زندگی در اصفهان و شیراز تا خدمت در مراکز درمانی مختلف و تجربه‌های پزشکی متفاوت و خاص بیان شده است. در این میان گاهی مطایبات خواندنی و خنده‌داری هم هست که نمی‌توان بدون خنده از آنها گذشت. این پزشک متخصص می‌توانست در بهترین شرایط زندگی کند، اما به‌جای تلاش برای موقعیت‌های شخصی و آسایش و رفاه خانوادگی خود، زندگیش را صرف رسیدگی به مشکلات مردم گرفتار روستاها و نقاط دورافتاده کرده است. داستان فداکاری دکتر خضری و همسر وفادارش برای همراهی با مردم محروم و نیازمند آن‌قدر شیرین است که باید خواند. آن دو عرق ریختن در بندرلنگه و روستاهای جنوب کشور را بر اقامت در آمریکا و برخورداری از بهترین فرصت‌های آسایش ترجیح دادند و ثابت کردند که ارزش‌های انسانی و اعتقادی بر هر چیزی اولویت دارد. او حتی وقتی برای دوره تکمیلی تخصص خود در انگلستان با پیشنهادهای وسوسه‌انگیز روبرو می‌شود، ماندن در بریستول را قبول نمی‌کند و در روزهای پرشور آغاز انقلاب به ایران می‌آید تا در آغاز انقلاب و دوران دفاع مقدس باز هم شریک درد و رنج هم‌وطنان خود باشد. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «برق نگاه بیمار زجرکشیده‌ای که مداوا شده، با هیچ لذتی قابل‌قیاس نبود. یک پزشک زمانی می‌تواند ذره‌ای از حس خدا را در زمان خلقت آدم درک کند که مریض دردکشیده را طبابت میکند.»[۱۵]
فرار به جابلقا
اکبر صحرائی در رمان «فرار به جابلقا» کوشیده است با الهام از هفت‌خوان رستم در شاهنامه فردوسی و شهر افسانه‌ای اساطیری جابلقا، روایتی متفاوت از جنگ تحمیلی و فتح خرمشهر را برای نسل نوجوان ارائه دهد، این رمان توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسید.[۱۴]
در بخشی از این رمان می‌خوانیم
- «لال می‌شوم و تنم عین برگ درخت بید می‌لرزد. باز سکسکه لعنتی! بابا، عین پلنگ، خیز برمی‌دارد طرفم. برای شادی روحم، فاتحه می‌خوانم. آقای امینی، معلم فارسی عین شیر، سپر می‌شود جلویم.نترس کریم، با پدرت صحبت میکنم.پشتش پناه می‌گیرم. بابا دستی به موهای بلند جوگندمی‌اش می‌کشد و تیزی نگاه را ول می‌دهد توی صورت معلمم. اقای امینی خونسرد، به بابا می‌گوید:«عذر می‌خوام دخالت میکنم، معلم پسرتونم». بابا طوری دورش می‌زند و سمتم می‌آید که انگار او را نمی‌بیند!...»
تپه جاویدی و راز اشلو
بخش اصلی کتاب حول محور در محاصره افتادن سردار شهید مرتضی جاویدی و گردان تحت امرش بر روی تپه‌ای به نام "برد زرد" تنظیم شده است. محاصره‌ای که کارد را به استخوان رزمندگان می‌رساند و تعداد نفرات باقی مانده گردان را به کمتر از انگشتان دست. با این وجود تپه هرگز سقوط نمی‌کند و در کمال ناباوری با غیرت شهید جاویدی و دیگر شهدای جاوید آن تپه، گردان وظیفه‌اش یعنی حفظ تپه را تا آخرین نفس انجام می‌دهد و دشمن روسیاه بعثی را رو سیاه‌تر میکند. شرح فداکاری‌های رزمندگان این گردان در موقعیت جیره بندی آب و مواد غذایی، شهادت یک به یک رفقایشان و از نفس افتادن مجروحانی که حتی امکاناتی برای بستن زخم‌هایشان نیست، آنچنان سرشار از عظمت، حس آزادگی و افتخار است که این خاطرات بی هیچ تردیدی در هر ایرانی اثر خواهد کرد.[۱۶]
سنگر علاف‌ها
مجموعه «سنگر علاف‌ها» با نگاهی جدید به حوادث جنگ تحمیلی روایتگر افرادی است که معمولاً در جنگ به کارگرفته نمی‌شدند و سعی می‌کردند که با شوخ طبعی خود را سرگرم کنند. این کتاب شامل ۵۵ داستان کوتاه است که به هم اتصال دارند و خواننده حین خواندن هر داستان به لایه‌های زیرین آن می‌رسد. سبیل‌ها، علاف‌ها، خمپاره شادی، هذیان، گدا، سنگ صبور، اس اس، حباب، یک چشم، خربرفت، اولولک، ستون، عروس، شیش‌خونه و… عناوین برخی از داستان‌های این کتاب هستند که با زبان طنز، خاطرات و حقایقی را درباره دوران پر افتخار هشت دفاع مقدس برای نوجوانان و جوانان بیان می‌کنند.[۱۷]
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
- «عباس! ی علامت بینمون بذاریم وقتی می‌ریم شناسایی سنگرای دشمن همدیگر رو گم نکنیم؟ صدای حیوان یا پرنده بهتره! صدای چه حیوونی باشه؟ از بین تاریکی صدای جیرجیرک بیرون می‌دهیم صدای جیرجیرک هم خوبه، شنیدی؟ عباس مکث میکند و می‌گوید: جیرجیرک نه نشنیدم! گوش کن، دوباره می‌زنه.»
کتیبه ژنرال
این رمان بر اساس زندگی سردار شهید اسکندری تألیف شده است. اکبر صحرایی برای تألیف این رمان در بازهٔ زمانی پنج‌ساله به تحقیق میدانی، مصاحبه با شخصیت‌های گوناگون و سفرهای متعدد پرداخت و در نهایت نیز این رمان را در ۱۰۰۰ صفحه و در دو جلد تحت عنوان قصرالدشت و قمحانه به چاپ رساند. «کتیبه ژنرال» راوی حوادثی است که شروع آن به شش‌دهه قبل از انقلاب اسلامی می‌رسد و در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به پایان می‌رسد. جنگ‌ها و حوادث تاریخی متعدد، ترور، کودتا، حادثه طبس، درگیری‌های سیاسی در ایران، عراق و سوریه و… بخشی از داستان این رمان هزار صفحه‌ای را تشکیل می‌دهد.[۱۸]
اکبر صحرایی از این رمان به‌عنوان «جنگ و صلح» خود یاد کرده است و در آن به نحوی تاریخ و رویدادهای متعدد انقلاب اسلامی را مرور کرده است. زندگی متفاوت شخصیت اصلی رمان، اسکندری، اعظم همسر او، حلیمه خاتون مادر او، سرهنگ، منیژه، هومن و ده‌ها شخصیت دیگر که در طول رمان تجزیه و تحلیل می‌شوند، از این اثر یک رمان شخصیت‌محور ساخته و از طرفی دیگر می‌توان به جرات گفت که این اثر اولین رمان با موضوع مدافعان حرم است که با محوریت زندگی شهید عبداله اسکندری به رشته تحریر در آمده است. کتیبه ژنرال جدید تر ین اثر اکبر صحرایی در دوجلد به نام های قصر الدشت(جلد اول) و قمحانه(جلد دوم) در ۱۰۱۵ صفحه و در قطع رقعی انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است.[۱۹]
گهواره دید
مجموعه داستانی «گهواره دید» عنوان اثری است در ۴ دفتر و حدود ۲۰۰ صفحه که به اتفاقات کشور می‌پردازد. این کتاب برگرفته از برجک‌هایی است که بر بلندی شهرها کار دیده‌بانی را انجام می‌دادند، دفتر اول شامل اتفاقات پیش از انقلاب است و تا پایان دوره رضا شاه ادامه دارد. دفتر دوم که یک چهارم داستان را شامل می‌شود مقطع پیروزی انقلاب را در برمی‌گیرد و دفتر سوم داستان‌ها حول محور دفاع مقدس و دفتر چهارم هم نامش ۱۴۰۰ است که به داستان‌های امروز و کرونا می‌پردازد.[۲۰]
خیلی خیلی محرمانه
کتاب «خیلی خیلی محرمانه» اثری است که نگاهی نو به عملیات قدس ۳ دارد. این اثر یک مستند داستانی درباره جنگ تحمیلی است و کتاب توسط انتشارات صریر وابسته به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس چاپ شده است. در این کتاب، داستان دو گروهان از یک لشکر نقل شده که وارد عملیات و محاصره می‌شوند و در این بین اتفاقاتی می‌افتد و در این اتفاقات، شخصیت‌سازی‌هایی صورت گرفته است.[۲۰]
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «اکبر صحرائی».
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ «اکبر صحرایی از روزنوش‌های جنگ تا کیهان و نوشتن برای نوجوانان».
- ↑ «زندگینامه و دانلود کتاب‌های اکبر صحرایی».
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ «داستان دفاع مقدس».
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ «۲ کتاب پر مخاطب ادبیات جنگ نقد شدند/کار دوم نویسنده روایت است - خبرگزاری مهر».
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ «دو عنوان کتاب اکبر صحرایی رونمایی شد - خبرگزاری مهر».
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ «خارجی ها علاقه دارند با موضوع دفاع مقدس آشنا شوند - خبرگزاری مهر».
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «داستان دفاع مقدس».
- ↑ «داستان دفاع مقدس».
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ «داستان دفاع مقدس».
- ↑ «رمان تاریخی «پس از بیست سال» رونمایی شد/این رمان مرد سالار نیست - خبرگزاری مهر».
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «نویسنده شیرازی ادبیات پایداری «پیرمرد و حوری» را منتشر کرد - خبرگزاری مهر».
- ↑ «داستان سوریه را در کتیبه ژنرال روایت کردم».
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ «رمان «فرار به جابلقا» به چاپ دوم رسید - خبرگزاری مهر».
- ↑ «عزیز جان به چاپ ششم رسید».
- ↑ «بازنمایی «لشکر مخلص خدا» در ادبیات جنگ/ سه پیشنهاد از روایت بسیج - خبرگزاری مهر».
- ↑ ««سنگر علاف‌ها»؛ داستان افرادی که در جنگ به کار گرفته نمی‌شدند - خبرگزاری مهر».
- ↑ «کتیبه ژنرال بار دیگر خواندنی شد - خبرگزاری مهر».
- ↑ «اکبر صحرایی کتیبه ژنرال را به حرف آورد - خبرگزاری مهر».
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «اکبر صحرایی هم از رضاشاه نوشت؛ هم از کرونا».