شوهرِ آهوخانم: تفاوت میان نسخه‌ها
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها) جز طراوت بارانی صفحهٔ شوهر آهو خانم را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به شوهرِ آهوخانم منتقل کرد |
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
|عنوان = | |عنوان = شوهرِ آهوخانم | ||
|تصویر = Shohar-e Ahoo Khanoom.jpg | |تصویر = Shohar-e Ahoo Khanoom.jpg | ||
|اندازه تصویر = 220px | |اندازه تصویر = 220px | ||
|زیرنویس تصویر = جلد | |زیرنویس تصویر = جلد چاپ نخست | ||
|نویسنده = [[ | |نویسنده = [[علی‌محمد افغانی]] | ||
|تصویرگر = | |تصویرگر = | ||
|طراح جلد = | |طراح جلد = | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۴: | ||
|ناشر فارسی = | |ناشر فارسی = | ||
|محل انتشارات = تهران | |محل انتشارات = تهران | ||
|تاریخ نشر = چاپ | |تاریخ نشر = چاپ اول، ۱۳۴۰ | ||
|تاریخ نشر فارسی= | |تاریخ نشر فارسی= | ||
|محل ناشر فارسی = | |محل ناشر فارسی = | ||
|نوع رسانه = کتاب | |نوع رسانه = کتاب | ||
|صفحه | |صفحه = ۸۰۰ | ||
|شابک = | |شابک = | ||
|پس از = | |پس از = | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۶: | ||
'''شوهرِ آهوخانم''' از نظر بسیاری از منتقدان و نویسندگان، مهمترین رمان اجتماعی دههٔ چهل محسوب می‌شود. این رمان، برای نخستین بار در تاریخ داستان‌نویسی ایران، شخصیت‌های کاملاً واقعی را در بستر اجتماعی توصیف می‌کند. | |||
<center> ***</center> | <center> ***</center> | ||
شوهر آهوخانم نوشتهٔ [[علی‌محمد افغانی]]، برجسته‌ترین رمان دههٔ چهل شمسی است. بسیاری از منتقدان در آن زمان آن را ستودند و انجمن کتاب ایران آن را به‌عنوان داستان برگزیده سال۱۳۴۰ معرفی کرد. شخصیت اصلی این رمان، آهوخانم است. زنی زحمتکش و صبور که به‌نوعی نمونه زن ایرانی است. هرچند آهو خانم در صحنه‌هایی از رمان حضور ندارد؛ اما همواره شخصیت او بر روی صحنه‌های مختلف رمان تأثیر می‌گذارد. این رمان با توصیف دقیق و ناتورالیستی آهوخانم و رخداد‌هایِ حواشی آن، به‌نوعی شخصیت‌ها را همان‌طورکه هستند، بازنمایی می‌کند؛ نه کاملاً پاک و سفید و نه منفی و سیاه، بلکه خاکستری، هم خوب و هم بد. این نخستین بار در تاریخ داستان نویسی ایران است که شخصیت‌ها به‌صورت [[رئالیستی]] بیان می‌شوند. این دیدگاه رئالیستی همراه با توصیفات دقیق اجتماعی و سیاسی نیز همراه می‌شود. به همین خاطر، رمان از لحاظ سبک ادبی نیز [[رئالیسم اجتماعی]] است. در واقع یکی از برجسته ترین نمونه های این سبک نیز قلمداد می‌شود. | |||
==برای کسانی که کتاب را نخوانده‌اند== | ==برای کسانی که کتاب را نخوانده‌اند== | ||
===صدای شوهر آهوخانم=== | |||
===صدای شوهر | |||
شوهر آهو خانم، رد پای صداهای خاموش را پیگیری می‌کند. صداهای سرکوب شده و زجر کشیده‌ای که از اعماق تاریخ بر می‌آیند: صدای زنان. مجله کاوه می‌نویسد: آیا تاکنون کسی وجود داشته است تا این وحشیگری آشکار و ماجرای کین توزانه‌ای را که بر سر زن ایرانی می‌گذرد بنویسد و در جایی ثبت کند؟ | شوهر آهو خانم، رد پای صداهای خاموش را پیگیری می‌کند. صداهای سرکوب شده و زجر کشیده‌ای که از اعماق تاریخ بر می‌آیند: صدای زنان. مجله کاوه می‌نویسد: آیا تاکنون کسی وجود داشته است تا این وحشیگری آشکار و ماجرای کین توزانه‌ای را که بر سر زن ایرانی می‌گذرد بنویسد و در جایی ثبت کند؟ | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۳: | ||
===وجه تمایز این رمان=== | ===وجه تمایز این رمان=== | ||
دلیل شهرت نیز این رمان نیز از همین ویژگی‌های آن بر می‌آید. توصیف واقعی و دقیق اعمال شخصیت‌ها. به دور از داوری اخلاقی‌های آن و در عین حال توجه به مسائل اجتماعی و زمانه خویش. میرعابدینی در کتاب صد سال داستان نویسی ایران می‌نویسد:« اگر [[بوف کور]] [[صادق هدایت]]، موقعیت روحی روشنفکران عصر رضا شاه را تصویر می‌کند و [[چشم‌هایش]] [[بزرگ علوی]] به مبارزان این سال‌ها می‌پردازد، شوهر آهو خانم افغانی از طریق تجسم زندگی خانوادگی، پرده از این دوران تاریخی بر می‌گیرد. این سه رمان، البته با ارزش‌هایی متفاوت، وجوه گوناگون سال‌های | دلیل شهرت نیز این رمان نیز از همین ویژگی‌های آن بر می‌آید. توصیف واقعی و دقیق اعمال شخصیت‌ها. به دور از داوری اخلاقی‌های آن و در عین حال توجه به مسائل اجتماعی و زمانه خویش. میرعابدینی در کتاب صد سال داستان نویسی ایران می‌نویسد:« اگر [[بوف کور]] [[صادق هدایت]]، موقعیت روحی روشنفکران عصر رضا شاه را تصویر می‌کند و [[چشم‌هایش]] [[بزرگ علوی]] به مبارزان این سال‌ها می‌پردازد، شوهر آهو خانم افغانی از طریق تجسم زندگی خانوادگی، پرده از این دوران تاریخی بر می‌گیرد. این سه رمان، البته با ارزش‌هایی متفاوت، وجوه گوناگون سال‌های ۱۳۰۰تا۱۳۲۰ را تصویر می‌کنند.<ref>{{پک|میرعابدینی|۱۳۹۷|ک= صد سال داستان‌نویسی ایران|ص=۳۹۸}}</ref> | ||
===تقدیم‌شده به=== | ===تقدیم‌شده به=== | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۹: | ||
===خلاصهٔ مفصل‌تر کتاب=== | ===خلاصهٔ مفصل‌تر کتاب=== | ||
داستان در سال ۱۳۱۳ در کرمانشاه اتفاق می‌افتد. سید میران سرابی رئیس صنف نانوایان است، مردی میانسال و چاپلوس حکومت. در ادامه میران سرابی با آهو خانم آشنا می‌شود. زن مطلقه‌ای با چهار فرزند. میران سرابی دل به | داستان در سال ۱۳۱۳ در کرمانشاه اتفاق می‌افتد. سید میران سرابی رئیس صنف نانوایان است، مردی میانسال و چاپلوس حکومت. در ادامه میران سرابی با آهو خانم آشنا می‌شود. زن مطلقه‌ای با چهار فرزند. میران سرابی دل به آهوخانم می‌بندد و با او ازدواج می‌کند. بخش مهمی از کتاب به زندگی آهوخانم و گذشته او می‌پردازد و در عین حال به زندگی مشترک میران سرابی با آهو خانم. اما در فصل سوم کتاب، هما، زنی زیبا و در عین حال بلهوس وارد داستان می‌شود. میران سرابی در ادامه با هما آشنا می‌شود و اسیر افسون زنانه او می‌شود. حال سید میران به درجه خوبی از لحاظ مالی رسیده است، هما را نیز به عقد خود در می‌آورد. بخش بزرگی از کتاب به نزاع درون خانه میان هما و آهو خانم و میران سرابی می‌پردازد. سید میران در این بین، اسیر شهوت خودش شده است و با آهو خانم بد رفتاری می‌کند، او را کتک می‌زند و ناسزا میگوید. هما زنی است که دل به ظاهرات مدرن بسته است و بدین سان میران سرابی نیز سعی در تغییر قیافه سنتی و کاسبکارانه خودش می‌کند. در ادامه، هما روز به روز به هوس های خود بیشتر دل می‌بندد و در این میان میران سرابی را نیز همراه خود به پایین می‌کشد. در این حین، ثروت میران سرابی نیز کم و کمتر می‌شود . فقر باعث می‌شود که رابطه هما و میران سرابی بدتر شود، پس میران سرابی آهو خانم را از خانه می‌راند. آهو خانم نیز به ده می‌رود. در این حین، میران سرابی و هما تصمیم می‌گیرند که به سفری طولانی بروند اما آهو خانم که از این ماجرا خبردار می‌شود خود را به گاراژ می‌رساند و میران سرابی را به خانه خود باز می‌گرداند. هما نیز به با راننده‌اش شهر را ترک می‌کند و آهو خانم سعی می‌کند تا زندگی در هم شکسته‌اش را سامان بخشد. | ||
===داستان انتشار کتاب=== | ===داستان انتشار کتاب=== | ||
رمان شوهر آهو خانم نخستین بار در مهرماه سال ۱۳۴۰ با | رمان شوهر آهو خانم نخستین بار در مهرماه سال ۱۳۴۰ با سرمایهٔ خود مؤلف انتشار یافت. درواقع علی‌محمد افغانی این کتاب را در سال‌های زندانش (۱۳۳۳تا۱۳۳۸) نوشته است. | ||
===سبک کتاب=== | ===سبک کتاب=== | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۹: | ||
رمان شوهر آهو خانم، اولین داستان علی محمد افغانی است. اگرچه این رمان را میتوان در ادامه رمان‌های رئالیستی اجتماعی دهه‌های بیست و سی شمسی در ایران دانست اما با این حال، افغانی در این کتاب نوعی سبک رئالیسم انتقادی را باب می‌کند که با شخصیت‌ها و روایت به شکل ناتورالیستی برخورد می‌کند و در عین حال، با اضافه کردن مسائل اجتماعی، آن را از دیگر نوشته‌های این گونه ادبی، متمایز می‌کند. | رمان شوهر آهو خانم، اولین داستان علی محمد افغانی است. اگرچه این رمان را میتوان در ادامه رمان‌های رئالیستی اجتماعی دهه‌های بیست و سی شمسی در ایران دانست اما با این حال، افغانی در این کتاب نوعی سبک رئالیسم انتقادی را باب می‌کند که با شخصیت‌ها و روایت به شکل ناتورالیستی برخورد می‌کند و در عین حال، با اضافه کردن مسائل اجتماعی، آن را از دیگر نوشته‌های این گونه ادبی، متمایز می‌کند. | ||
خود علی محمد افغانی درباره خلق این رمان میگوید: | خود علی محمد افغانی درباره خلق این رمان میگوید: | ||
در آن دوران کتابهاى صادق هدایت مرا جذب میکرد. اما فقط صادق هدایت نبود، آثار چوبک و جمالزاده نیز برایم جذاب بودند و از آثار غربى هم کتاب‌های خوشههاى خشم، جادههاى تنباکو. که از مشکلات طبقاتى صحبت می‌کردند، برایم جذابیت داشت. بعد که وارد دانشکده افسرى شدم در فعالیتهاى حزبى علیه شاه شرکت نموده و به دوستم حسن پیروزى که در کرمانشاه بود و بعدها به زندان افتاد نامههایى نوشتم و چون او در فعالیتهاى حزبى بود مشوق من شد و من به حزب توده گرویدم. برایم همواره این نکته مبهم بود که آیا خدمتى که یک نویسنده می‌کند در حد مبارزات سیاسى هست؟ و لذا بعد از بازگشت به ایران و رفتن به زندان شوق نویسندگى در من بالا گرفت و دستنوشته‌هاى شوهر آهو خانم محصول همان دوره است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://bukharamag.com/1389.01.1070.html|عنوان = | در آن دوران کتابهاى صادق هدایت مرا جذب میکرد. اما فقط صادق هدایت نبود، آثار چوبک و جمالزاده نیز برایم جذاب بودند و از آثار غربى هم کتاب‌های خوشههاى خشم، جادههاى تنباکو. که از مشکلات طبقاتى صحبت می‌کردند، برایم جذابیت داشت. بعد که وارد دانشکده افسرى شدم در فعالیتهاى حزبى علیه شاه شرکت نموده و به دوستم حسن پیروزى که در کرمانشاه بود و بعدها به زندان افتاد نامههایى نوشتم و چون او در فعالیتهاى حزبى بود مشوق من شد و من به حزب توده گرویدم. برایم همواره این نکته مبهم بود که آیا خدمتى که یک نویسنده می‌کند در حد مبارزات سیاسى هست؟ و لذا بعد از بازگشت به ایران و رفتن به زندان شوق نویسندگى در من بالا گرفت و دستنوشته‌هاى شوهر آهو خانم محصول همان دوره است.<ref name =''مصاحبه''>{{یادکرد وب|نشانی= http://bukharamag.com/1389.01.1070.html|عنوان= گفت‌وگو با علی‌محمد افغانی، سحر کریمی مهر| ناشر= بخارا|تاریخ انتشار= ۹فروردین۱۳۸۹|تاریخ بازبینی= ۲۰تیر۱۳۹۸}}</ref> | ||
===اظهارنظر‌های منتقدان و | ===اظهارنظر‌های منتقدان و روشنفکران=== | ||
نجف دریابندری درباره رمان شوهر آهو خانم میگوید: بی هیچ گمان، بزرگترین رمان زبان فارسی بوجود آمده و (با قید احتیاط) تواناترین داستان نویس ایرانی، درست همان لحظه‌ای که انتظارش نمی‌رفت، پا به میدان نهاده است. و نویسنده در این داستان از زندگی مردم عادی اجتماع ما تراژدی عمیقی پدید آورده و صحنه‌هایی پرداخته است که انسان را به یاد صحنه‌های آثار بالزاک و تولستوی می‌اندازد. و این نخستین بار است که یک کتاب فارسی به من جرأت چنین قیاسی را می‌دهد.<ref>{{پک|افغانی|۱۳۷۴|ک= مقدمه کتاب شوهر آهو خانم|ص=۱۱}}</ref> | نجف دریابندری درباره رمان شوهر آهو خانم میگوید: بی هیچ گمان، بزرگترین رمان زبان فارسی بوجود آمده و (با قید احتیاط) تواناترین داستان نویس ایرانی، درست همان لحظه‌ای که انتظارش نمی‌رفت، پا به میدان نهاده است. و نویسنده در این داستان از زندگی مردم عادی اجتماع ما تراژدی عمیقی پدید آورده و صحنه‌هایی پرداخته است که انسان را به یاد صحنه‌های آثار بالزاک و تولستوی می‌اندازد. و این نخستین بار است که یک کتاب فارسی به من جرأت چنین قیاسی را می‌دهد.<ref>{{پک|افغانی|۱۳۷۴|ک= مقدمه کتاب شوهر آهو خانم|ص=۱۱}}</ref> | ||
حسن میرعابدینی نویسنده کتاب صد سال داستان نویسی در ایران درباره رمان شوهر آهو خانم میگوید: اگر از دور به ادبيات معاصر نگاهی بياندازيم، يك جريان ادبيات رئاليستي در آن وجود دارد كه با آثاری چون «تهران مخوف» شروع می‌شود و شكل هنری آن را در كار‌های [[صادق هدايت]] بايد جست‌وجو كرد. ويژگی خاصي هم دارد و به دليل آميخته شدنش با جريان‌های سياسي، ويژگي‌های هنري‌اش تقويت نشده و نيمه‌رئاليستي است. دليل ديگر آن شايد اين است كه ما همه ايسم‌ها را به خوبی طی نكرده‌ايم و ملغمه‌ای از آنها را داريم. رمان «شوهر آهو خانم» هم در لبه دهه ۴۰ و در بين رمان شبه‌رئاليستی و رئاليستی نوشته می‌شود كه بعد از اين رمان، آثاری چون [[سووشون]] [[سيمين دانشور]] و [[همسايه‌ها]][[احمد محمود]] به عرصه می‌آيند.<ref>{{پک|میرعابدینی|۱۳۹۷|ک= صد سال داستان‌نویسی ایران|ص=۳۹۷}}</ref> | حسن میرعابدینی نویسنده کتاب صد سال داستان نویسی در ایران درباره رمان شوهر آهو خانم میگوید: اگر از دور به ادبيات معاصر نگاهی بياندازيم، يك جريان ادبيات رئاليستي در آن وجود دارد كه با آثاری چون «تهران مخوف» شروع می‌شود و شكل هنری آن را در كار‌های [[صادق هدايت]] بايد جست‌وجو كرد. ويژگی خاصي هم دارد و به دليل آميخته شدنش با جريان‌های سياسي، ويژگي‌های هنري‌اش تقويت نشده و نيمه‌رئاليستي است. دليل ديگر آن شايد اين است كه ما همه ايسم‌ها را به خوبی طی نكرده‌ايم و ملغمه‌ای از آنها را داريم. رمان «شوهر آهو خانم» هم در لبه دهه ۴۰ و در بين رمان شبه‌رئاليستی و رئاليستی نوشته می‌شود كه بعد از اين رمان، آثاری چون [[سووشون]] [[سيمين دانشور]] و [[همسايه‌ها]][[احمد محمود]] به عرصه می‌آيند.<ref>{{پک|میرعابدینی|۱۳۹۷|ک= صد سال داستان‌نویسی ایران|ص=۳۹۷}}</ref> | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۷: | ||
محمد علی سپانلو نیزدر نقد کتاب می‌نویسد: گرچه این رمان گهگاهی دستخوش اطناب ملال آوری است، و به خصوص گفتگو‌ها زیر تأثیر رمان نویسان قرن نوزدهم و آمیخته با اساطیر و احادیث غرب و شرق است و اغلب در حد معلومات گویندگان نیست، اما در ضن نویسنده در چند خط اصلی موفق بوده است.<ref>{{پک|میرعابدینی|۱۳۹۷|ک= صد سال داستان‌نویسی ایران|ص=۳۹۸}}</ref> | محمد علی سپانلو نیزدر نقد کتاب می‌نویسد: گرچه این رمان گهگاهی دستخوش اطناب ملال آوری است، و به خصوص گفتگو‌ها زیر تأثیر رمان نویسان قرن نوزدهم و آمیخته با اساطیر و احادیث غرب و شرق است و اغلب در حد معلومات گویندگان نیست، اما در ضن نویسنده در چند خط اصلی موفق بوده است.<ref>{{پک|میرعابدینی|۱۳۹۷|ک= صد سال داستان‌نویسی ایران|ص=۳۹۸}}</ref> | ||
حسین پاینده نیز با اشاره به اینکه رمان شوهر آهو خانم با روانشناسی یونگ قابل تحلیل است، میگوید: | حسین پاینده نیز با اشاره به اینکه رمان شوهر آهو خانم با روانشناسی یونگ قابل تحلیل است، میگوید: | ||
بر اساس داستان سيدميران به يك تصوير عشق ورزيده و اگر بداند هما چگونه است، به آهو بازمي‌گردد. پاينده با اشاره به اين‌كه افغاني در اين رمان به خوبي توانسته این تناقض را بكاود، میگوید: اگرچه اين رمان زوايد زيادي دارد و مي‌شود متجاوز از ۵۰ تلميح را در اين رمان يافت و شخصيت‌ها گاه تك‌بعدي هستند؛ اما سيدميران چند بعدي است؛ او | بر اساس داستان سيدميران به يك تصوير عشق ورزيده و اگر بداند هما چگونه است، به آهو بازمي‌گردد. پاينده با اشاره به اين‌كه افغاني در اين رمان به خوبي توانسته این تناقض را بكاود، میگوید: اگرچه اين رمان زوايد زيادي دارد و مي‌شود متجاوز از ۵۰ تلميح را در اين رمان يافت و شخصيت‌ها گاه تك‌بعدي هستند؛ اما سيدميران چند بعدي است؛ او آميزه‌ای از وقوف و ناآگاهي است؛ اما هما و آهو تك بعدي هستند. اين رمان بررسي روانكاوانه‌اي از تناقض‌هايي كه از زندگي ما وجود دارد، عرضه مي‌كند، توجيه اين‌كه چرا برخي مي‌شكنند؛ چه مرد و چه زن، اگرچه در ادبيات ما صداي مردانه غالب بوده است. شخصيت دچار مسائلي است كه خودش هم نمي‌داند. سيدميران دل مي‌‌بازد؛ چون فكر مي‌كند به آنيمايش دل باخته است. آنيما تصوير مرد از زن ابدي ـ ازلي است. تصويري كه هر مرد از يك زن دارد و اين‌كه اين تصوير از كجا مي‌آيد، بحث پيچيده‌اي است و مادر نقش مهمي در اين تصوير دارد و مردان به دنبال جايگزين مادرشان هستند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.mehrnews.com/news/1647431/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%B1-%D8%A2%D9%87%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C|عنوان = پاینده: «شوهر آهوخانم» بررسی روانکاوانه تناقضهای جامعه ایرانی است| ناشر=خبرگزاری مهر| تاریخ انتشار=۲۱ تیر ۱۳۹۱|تاریخ بازبینی=۲۰تیر۱۳۹۸}}</ref> | ||
====نظر خود نویسنده دربارهٔ کتاب==== | ====نظر خود نویسنده دربارهٔ کتاب==== | ||
[[علی‌محمد افغانی]] در گفت‌وگویی با [[مجله بخارا|مجلهٔ بخارا]] دربارهٔ رمان شوهر آهوخانم میگوید: | |||
زندان مکانى براى تمرکز حواس نبود. در بندى که ما بودیم حدود ۱۳۰ زندانى وجود داشت و در هر اتاق هم | زندان مکانى براى تمرکز حواس نبود. در بندى که ما بودیم حدود ۱۳۰ زندانى وجود داشت و در هر اتاق هم ۵تا۶ زندانى و لذا جایى براى تمرکز نبود و مدتى می‌نوشتم و بعد باید کمى کار را تعطیل می‌کردم تا شاید شرایط براى نوشتن دوباره فراهم شود. خودم هم میدانم که شوهر آهوخانم ارتباط بسیار نزدیکى با واقعیتهاى روحى، روانى و تضاد‌هاى جامعه دارد و بیانگر انقلابى است که در یک خانواده کوچک به وجود آمده و من آن را حس کرده بودم و شناختم، به همین دلیل کتاب مطرحى است، طورى که در آثار نویسندگان خارجى هم شما چنین چیزى نمی‌بینید.<ref name =''مصاحبه''/> | ||
====این رمان از چه کتاب‌های تأثیر گرفته است؟==== | ====این رمان از چه کتاب‌های تأثیر گرفته است؟==== | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۳: | ||
====جمله‌های ماندگار کتاب==== | ====جمله‌های ماندگار کتاب==== | ||
*افسوس، | * افسوس، صدافسوس که شهر فریبنده دست از دامنم برنمی‌دارد؛ زیبایی و پول دو چیزند؛ گاه همیشه انسان را خوشبخت نمی‌کنند.(ص:۳۲) | ||
*عقل و وجدان اجتماعی خود برای | * عقل و وجدان اجتماعی خود برای تکان‌دادن انسانی کافی هستند چه رسد به آنکه با نیروی اصلی‌تری که احساس باشد هم‌عنان شوند.(ص:۳۳) | ||
*حافظ در جام شرابش عکس رخ یار را دیده است و این مرد در وجود تو سکه‌های طلا را. شاید هم من اشتباه می‌کنم؛ بنده شناس خداست. | *حافظ در جام شرابش عکس رخ یار را دیده است و این مرد در وجود تو سکه‌های طلا را. شاید هم من اشتباه می‌کنم؛ بنده شناس خداست.(ص:۱۰۱) | ||
*عشق پیری و هوس‌های کودکی با خواب صبح همان اندازه شیرین و مفرح‌اند که رویا انگیز و پرورنده خیالات خوش. | * عشق پیری و هوس‌های کودکی با خواب صبح همان اندازه شیرین و مفرح‌اند که رویا انگیز و پرورنده خیالات خوش.(ص:۱۴۰) | ||
*در گفتن همیشه اثری هست که در نگفتن نیست. | * در گفتن همیشه اثری هست که در نگفتن نیست.(ص:۲۵۶) | ||
*طبیعت انسانی در زندگی چنان است که در مقابل بزرگترین دردها، داغ‌ها و محرومیت‌ها مقاومت دارد جز در مقابل شکنجه‌های روحی دائم. | * طبیعت انسانی در زندگی چنان است که در مقابل بزرگترین دردها، داغ‌ها و محرومیت‌ها مقاومت دارد جز در مقابل شکنجه‌های روحی دائم.(ص:۴۳۹) | ||
*بیان یک احساس هرگز مساوی خود آن نیست. | * بیان یک احساس هرگز مساوی خود آن نیست.(ص:۶۰۰) | ||
====جوایز کتاب==== | ====جوایز کتاب==== | ||
*برنده جایزه سلطنتی در سال ۱۳۴۰ | * برنده جایزه سلطنتی در سال ۱۳۴۰ | ||
*برگزیده انجمن کتاب ایران در سال ۱۳۴۰ | * برگزیده انجمن کتاب ایران در سال ۱۳۴۰ | ||
==مشخصات کتاب‌شناختی== | ==مشخصات کتاب‌شناختی== | ||
*نشر امیرکبیر در ۸۸۷ صفحه و با تیراژ | * نشر امیرکبیر در ۸۸۷ صفحه و با تیراژ دوهزار نسخه | ||
*نشر نگاه در ۷۷۸ صفحه و با تیراژ | * نشر نگاه در ۷۷۸ صفحه و با تیراژ پنج‌هزار نسخه | ||
*نشر جاویدان در ۸۱۱ صفحه و با تیراژ | * نشر جاویدان در ۸۱۱ صفحه و با تیراژ سه‌هزار نسخه | ||
==منبع‌شناسی== | ==منبع‌شناسی== | ||
===کتاب‌ها=== | ===کتاب‌ها=== | ||
* | * ''نویسندگان پیشرو ایران'' اثر محمدعلی سپانلو، چاپ‌شده از سوی نشر نگاه در تهران به‌سال ۱۳۸۷ | ||
===مقالات=== | ===مقالات=== | ||
* | * «بازخوانی رمان شوهر آهوخانم» نوشتهٔ یوسف اباذری و نادر ایمین در شماره۴ مجلهٔ مطالعات فرهنگی‌وارتباطات، پاییز و زمستان۱۳۸۴ | ||
*اسلامی | * «دربارهٔ شوهر آهوخانم»، به‌قلم محمدعلی اسلامی ندوشن در شماره۱۱ مجلهٔ یغما، به‌سال چهاردهم، دی‌ماه۱۳۴۰ | ||
* | * «نقد کتاب شوهر آهوخانم». نوشتهٔ سیروس پرهام، سیروس در شماره۱۰ مجلهٔ راهنمای کتاب به‌سال چهارم، دی‌ماه۱۳۴۰ | ||
* | * «نقش و جایگاه زن در رمان شوهر آهوخانم»، به‌نگارش ناصر عباس‌زاده در شمارهٔ ۲۵۴و۲۵۵ در نشریهٔ زبان‌وادبیات چیستا، دی‌وبهمن۱۳۸۷ | ||
* | * «شخصیت‌پردازی قهرمانان زن در رمان‌های شوهر آهوخانم و سووشون»، نوشتهٔ محمدکاظم، کهدویی و مرضیه شیروانی در شماره‌های ۴۸و۴۹ نشریهٔ نامه پارسی، بهار و تابستان۱۳۸۸ | ||
* | * «شوهر آهوخانم و مکتب‌های ادبی» به‌نگارش اسدالله واحد در شماره۱۷ دوره جدید مجلهٔ ادب‌وزبان متعلق به نشریه دانشکده زبان‌وادبیات دانشگاه کرمان،(پیاپی۱۴)، بهار۱۳۸۴ | ||
==نوا، نما، نگاه== | |||
===تصاویری از صفحات کتاب=== | ===تصاویری از صفحات کتاب=== | ||
<gallery widths="170px" heights="180px" perrow="4"> | |||
پرونده:Shoar e ahoo khanoom s1.jpg|<center>'''صفحه اول کتاب'''</center> | |||
پرونده:Shoar e ahoo khanoom s1.jpg|<center>'''آغاز فصل هفتم کتاب'''</center> | |||
پرونده:Shoar e ahoo khanoom p710.jpg|<center>'''تصاویری از کتاب'''</center> | |||
پرونده: | |||
</gallery> | |||
===تصاویری از فیلم شوهر آهو خانم=== | |||
<gallery widths="170px" heights="180px" perrow="4"> | |||
پرونده:Shoar e ahoo khanoom movie1.jpg|<center>'''تصاویری از فیلم شوهر آهو خانم'''</center> | |||
پرونده:Shoar e ahoo khanoom s7.jpg|<center>'''تصاویری از فیلم شوهر آهو خانم'''</center> | |||
پرونده: | |||
پرونده: | |||
</gallery> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*میر عابدینی،حسن(۱۳۹۷). صد سال داستان نویسی ایران. نشر چشمه. تهران | * میر عابدینی،حسن(۱۳۹۷). صد سال داستان نویسی ایران. نشر چشمه. تهران | ||
*افغانی، | * افغانی، علی‌محمد(۱۳۷۴). شوهر آهو خانم. نشر نگاه. تهران | ||
نسخهٔ ۲۵ تیر ۱۳۹۸، ساعت ۱۴:۱۵
| شوهرِ آهوخانم | |
|---|---|
 جلد چاپ نخست | |
| نویسنده | علی‌محمد افغانی |
| ناشر | نگاه |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | چاپ اول، ۱۳۴۰ |
| تعداد صفحات | ۸۰۰ |
| سبک | داستان اجتماعی |
| زبان | فارسی |
| نوع رسانه | کتاب |
شوهرِ آهوخانم از نظر بسیاری از منتقدان و نویسندگان، مهمترین رمان اجتماعی دههٔ چهل محسوب می‌شود. این رمان، برای نخستین بار در تاریخ داستان‌نویسی ایران، شخصیت‌های کاملاً واقعی را در بستر اجتماعی توصیف می‌کند.
شوهر آهوخانم نوشتهٔ علی‌محمد افغانی، برجسته‌ترین رمان دههٔ چهل شمسی است. بسیاری از منتقدان در آن زمان آن را ستودند و انجمن کتاب ایران آن را به‌عنوان داستان برگزیده سال۱۳۴۰ معرفی کرد. شخصیت اصلی این رمان، آهوخانم است. زنی زحمتکش و صبور که به‌نوعی نمونه زن ایرانی است. هرچند آهو خانم در صحنه‌هایی از رمان حضور ندارد؛ اما همواره شخصیت او بر روی صحنه‌های مختلف رمان تأثیر می‌گذارد. این رمان با توصیف دقیق و ناتورالیستی آهوخانم و رخداد‌هایِ حواشی آن، به‌نوعی شخصیت‌ها را همان‌طورکه هستند، بازنمایی می‌کند؛ نه کاملاً پاک و سفید و نه منفی و سیاه، بلکه خاکستری، هم خوب و هم بد. این نخستین بار در تاریخ داستان نویسی ایران است که شخصیت‌ها به‌صورت رئالیستی بیان می‌شوند. این دیدگاه رئالیستی همراه با توصیفات دقیق اجتماعی و سیاسی نیز همراه می‌شود. به همین خاطر، رمان از لحاظ سبک ادبی نیز رئالیسم اجتماعی است. در واقع یکی از برجسته ترین نمونه های این سبک نیز قلمداد می‌شود.
برای کسانی که کتاب را نخوانده‌اند
صدای شوهر آهوخانم
شوهر آهو خانم، رد پای صداهای خاموش را پیگیری می‌کند. صداهای سرکوب شده و زجر کشیده‌ای که از اعماق تاریخ بر می‌آیند: صدای زنان. مجله کاوه می‌نویسد: آیا تاکنون کسی وجود داشته است تا این وحشیگری آشکار و ماجرای کین توزانه‌ای را که بر سر زن ایرانی می‌گذرد بنویسد و در جایی ثبت کند؟
خلاصهٔ کتاب
این رمان داستان زندگی سید میران سرابی، رئیس صنف نانوایان را پیگیری می‌کند. او با آهو خانم آشنا می‌شود و با او ازدواج می‌کند اما سپس در پی هوس بازی‌های خود، دلباخته هما می‌شود. سید میران هما را نیز عقد می‌کند. بعد از آن رفتارش با آهو خانم سرد و کینه توزانه می‌شود. بعد از مدتی سید میران هم از لحاظ اقتصادی و هم اخلاقی دچارش مشکل می‌شود. در انتها شکست خورده و میخواهد با هما به سفری دور برود که آهو خانم مداخله می‌کند و سید میران را به خانه و خانواده باز می‌گرداند.
شخصیت ها در صحنه کتاب
رمان دارای سه شخصیت اصلی است: سید میران سرابی، آهو خانم و هما. اما تعداد زیادی از شخصیت‌های فرعی نیز در داستان حضور دارند. از جمله همسایگان و دوستان این آدم‌ها. سید میران سرابی، مردی خرده بورژوا است که با بدرفتاری با پایین دستان و چاپلوسی قدرتمندان به ثروت می‌رسد اما در ادامه با ظهور سرمایه داری، و هوس بازی‌های خودش به فقر و فلاکت می‌افتد. او مردی است که هوس‌هایش به زندگی‌اش جهت می‌دهد. اما در این میان، هیچگاه تبدیل به آدم راضی و موفق نیز نمی‌شود. آهو خانم، نمونه‌ای کامل از زن ایرانی است. زنی مهربان و در عین حال صبور. در طول رمان، بلاهای مختلفی بر سرش می‌آید اما او همواره با صبر آنها را تحمل می‌کند. در عین حال، او برای زندگی و خانواده نیز می‌جنگد و تسلیم نمی‌شود. در زمانه‌ای که مدرنیته، با تمام قدرت چنگ در هویت زنان می‌اندازد با درایت می‌ایستد و با آن می‌جنگد. هما، زنی افسونگر و هوس باز است، با اینکه او میران سرابی را فریفته خویش می‌کند و از او استفاده می‌کند اما نویسنده شخصیت او را فقط با زشتی و افسونگری توصیف نمی‌کند بلکه هما را زنی می‌داند که خود نیز بازیچه مدرنیته و اسباب آن شده است. این تفاوتی است که رمان شوهر آهو خانم را از بقیه رمان‌های مشابه این سبک متمایز می‌کند، شخصیت‌های افغانی، دارای گوشت و پوست هستند. آنان زنده هستند و واقعی.
وجه تمایز این رمان
دلیل شهرت نیز این رمان نیز از همین ویژگی‌های آن بر می‌آید. توصیف واقعی و دقیق اعمال شخصیت‌ها. به دور از داوری اخلاقی‌های آن و در عین حال توجه به مسائل اجتماعی و زمانه خویش. میرعابدینی در کتاب صد سال داستان نویسی ایران می‌نویسد:« اگر بوف کور صادق هدایت، موقعیت روحی روشنفکران عصر رضا شاه را تصویر می‌کند و چشم‌هایش بزرگ علوی به مبارزان این سال‌ها می‌پردازد، شوهر آهو خانم افغانی از طریق تجسم زندگی خانوادگی، پرده از این دوران تاریخی بر می‌گیرد. این سه رمان، البته با ارزش‌هایی متفاوت، وجوه گوناگون سال‌های ۱۳۰۰تا۱۳۲۰ را تصویر می‌کنند.[۱]
تقدیم‌شده به
علی محمد افغانی این کتاب را نیز به یک زن تقدیم می‌کند: هدیه از آب گذشته‌ای تقدیم به مادرم به خاطر دردها داغ‌ها، مصیبت‌ها و بالاخره هجران‌هایش.
چرا باید این کتاب را خواند
علی محمد افغانی با تلفیق گونه نوشتاری ناتورالیستی و رئالیستی نوعی زبان روایی خاص خویش را ابداع می‌کند که بر نویسندگان دوره‌های بعد نیز تأثیر می‌گذارد. شوهر آهو خانم در عین حال، رمانی است که به کالبدشکافی شخصیت زن ایرانی و جامعه نیز می‌پردازد. در واقع رمان شوهر آهو خانم از چند لحاظ قابل تأمل است: سبک زبان عامیانه و مخصوص شخصیت‌ها، توجه به جزئیات، ابداع نوعی فرم روایی مخصوص و بالاخره بازنمایی زن و جامعه ایران.
برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند
صداهای گمشده
زن بودن، صدای گمشده در میان سمفونی جامعه بود. سمفونی آمیخته با صدای بوق ماشین‌ها و شهر. آهو خانم چشمانش را بست. نمی‌دانست بخندد یا بگرید. در صدای شوهرش اگر نه هنوز محبت بلکه انس دیرین موج میزد. به این اندیشید که فردا دوباره شمعدانی‌ها گل می‌دهند.
جلسات نقد و بررسی
جلسات و نقد‌های بسیاری درباره این رمان برگزار شده است. از جمله جلسه نقدی که در ۲۰ تیر ۱۳۹۱ در فرهنگسرای ارسباران تشکیل شد که حسین پاینده و حسن میرعابدینی به نقد و بررسی این کتاب نشستند.
خلاصهٔ مفصل‌تر کتاب
داستان در سال ۱۳۱۳ در کرمانشاه اتفاق می‌افتد. سید میران سرابی رئیس صنف نانوایان است، مردی میانسال و چاپلوس حکومت. در ادامه میران سرابی با آهو خانم آشنا می‌شود. زن مطلقه‌ای با چهار فرزند. میران سرابی دل به آهوخانم می‌بندد و با او ازدواج می‌کند. بخش مهمی از کتاب به زندگی آهوخانم و گذشته او می‌پردازد و در عین حال به زندگی مشترک میران سرابی با آهو خانم. اما در فصل سوم کتاب، هما، زنی زیبا و در عین حال بلهوس وارد داستان می‌شود. میران سرابی در ادامه با هما آشنا می‌شود و اسیر افسون زنانه او می‌شود. حال سید میران به درجه خوبی از لحاظ مالی رسیده است، هما را نیز به عقد خود در می‌آورد. بخش بزرگی از کتاب به نزاع درون خانه میان هما و آهو خانم و میران سرابی می‌پردازد. سید میران در این بین، اسیر شهوت خودش شده است و با آهو خانم بد رفتاری می‌کند، او را کتک می‌زند و ناسزا میگوید. هما زنی است که دل به ظاهرات مدرن بسته است و بدین سان میران سرابی نیز سعی در تغییر قیافه سنتی و کاسبکارانه خودش می‌کند. در ادامه، هما روز به روز به هوس های خود بیشتر دل می‌بندد و در این میان میران سرابی را نیز همراه خود به پایین می‌کشد. در این حین، ثروت میران سرابی نیز کم و کمتر می‌شود . فقر باعث می‌شود که رابطه هما و میران سرابی بدتر شود، پس میران سرابی آهو خانم را از خانه می‌راند. آهو خانم نیز به ده می‌رود. در این حین، میران سرابی و هما تصمیم می‌گیرند که به سفری طولانی بروند اما آهو خانم که از این ماجرا خبردار می‌شود خود را به گاراژ می‌رساند و میران سرابی را به خانه خود باز می‌گرداند. هما نیز به با راننده‌اش شهر را ترک می‌کند و آهو خانم سعی می‌کند تا زندگی در هم شکسته‌اش را سامان بخشد.
داستان انتشار کتاب
رمان شوهر آهو خانم نخستین بار در مهرماه سال ۱۳۴۰ با سرمایهٔ خود مؤلف انتشار یافت. درواقع علی‌محمد افغانی این کتاب را در سال‌های زندانش (۱۳۳۳تا۱۳۳۸) نوشته است.
سبک کتاب
جمال میر صادقی درباره این کتاب می‌نویسد: رمان شوهر آهو خانم در قالب تعریف‌های رمان های فرنگی نمی‌گنجد. این رمان از نظر شکل و محتوا و شخصیت‌پردازی هم ویژگی های رمان های‌فرنگی را دارد و هم خصوصیات قصه‌های بلند فارسی؛ به عبارت روشن‌تر از نظر شخصیت‌سازی و شکل و قالب شوهر آهو خانم یادآور رمان‌های قرن نوزدهم فرانسه است، و از این نظر شخصیت‌ها کلی بافند، و هرکدام به زبان عالمانه، فضل‌فروشی و گنده گویی می‌کنند و هویت فردی آنها از میان مکالمه‌هایشان بازنموده نمی‌شود، تا حدودی به قصه‌های بلند ایرانی شباهت پیدا می‌کند، نکته دیگر اینکه رمان محتوایی کاملاً ایرانی دارد، که بازگو کننده خصوصیت روحی و معنوی و قومی ایران است. [۲] از این نظر شوهر آهو خانم، با آنکه در گونه‌های ادبی رئالیستی می‌گنجد اما رئالیسم علی محمد افغانی همانطور که اشاره شد دارای نوعی زمینه ایرانی نیز هست. این نوع رئالیسم همراه با توصیفات دقیق و روانشناسانه شخصیت نیز همراه است چنانچه حسین پاینده در جلسه نقد و بررسی این کتاب اشاره می‌کند: رمان از این حیث، بررسی روانکاوانه‌‌ای از تناقضهای سید میران و تناقضهای زندگی ماست و سعی در پاسخ دادن به سوالاتی مانند این دارد که انسان‌ها چرا در جایی می‌شکنند که فکر می‌کنیم مانند فولاد هستند. شخصیت سید میران و تناقض‌هایش خیلی خوب در «شوهر آهو خانم» کاویده شده است. سید میران تناقض‌هایی دارد که خودش هم از آنها سر در نمی‌آورد. بدین خاطر با آنکه رمان، دارای راوی دانای کل است اما در فصل‌هایی تمرکز خود را هرکدام از شخصیت‌ها می‌گذارد و به خوبی درونیات آنها را توصیف می‌کند. این چنین شخصیت‌ها هر کدام به نوعی هستی خود را می‌یابند و زنده می‌شوند. اگرچه تضاد میان شخصیت‌ها حاکم است اما این تضاد به دلیل نوع توصیفات و شخصیت‌پردازی‌های رمان، از نوع روانشناسانه است. هرکدام از شخصیت‌ها درون دنیای خود دارای منطق‌هایی هستند برای مثال در شخصیت هما، با تمام هوس‌بازی‌هایش، با نوعی شخصیت قربانی شده روبرو هستیم. درواقع هما، ذاتاً انسان بدی نیست بلکه به دلیل افتادن در دام ایدئولوژی مدرنیته، چنین شخصیتی است.[۳] رمان شوهر آهو خانم، اولین داستان علی محمد افغانی است. اگرچه این رمان را میتوان در ادامه رمان‌های رئالیستی اجتماعی دهه‌های بیست و سی شمسی در ایران دانست اما با این حال، افغانی در این کتاب نوعی سبک رئالیسم انتقادی را باب می‌کند که با شخصیت‌ها و روایت به شکل ناتورالیستی برخورد می‌کند و در عین حال، با اضافه کردن مسائل اجتماعی، آن را از دیگر نوشته‌های این گونه ادبی، متمایز می‌کند. خود علی محمد افغانی درباره خلق این رمان میگوید: در آن دوران کتابهاى صادق هدایت مرا جذب میکرد. اما فقط صادق هدایت نبود، آثار چوبک و جمالزاده نیز برایم جذاب بودند و از آثار غربى هم کتاب‌های خوشههاى خشم، جادههاى تنباکو. که از مشکلات طبقاتى صحبت می‌کردند، برایم جذابیت داشت. بعد که وارد دانشکده افسرى شدم در فعالیتهاى حزبى علیه شاه شرکت نموده و به دوستم حسن پیروزى که در کرمانشاه بود و بعدها به زندان افتاد نامههایى نوشتم و چون او در فعالیتهاى حزبى بود مشوق من شد و من به حزب توده گرویدم. برایم همواره این نکته مبهم بود که آیا خدمتى که یک نویسنده می‌کند در حد مبارزات سیاسى هست؟ و لذا بعد از بازگشت به ایران و رفتن به زندان شوق نویسندگى در من بالا گرفت و دستنوشته‌هاى شوهر آهو خانم محصول همان دوره است.[۴]
اظهارنظر‌های منتقدان و روشنفکران
نجف دریابندری درباره رمان شوهر آهو خانم میگوید: بی هیچ گمان، بزرگترین رمان زبان فارسی بوجود آمده و (با قید احتیاط) تواناترین داستان نویس ایرانی، درست همان لحظه‌ای که انتظارش نمی‌رفت، پا به میدان نهاده است. و نویسنده در این داستان از زندگی مردم عادی اجتماع ما تراژدی عمیقی پدید آورده و صحنه‌هایی پرداخته است که انسان را به یاد صحنه‌های آثار بالزاک و تولستوی می‌اندازد. و این نخستین بار است که یک کتاب فارسی به من جرأت چنین قیاسی را می‌دهد.[۵] حسن میرعابدینی نویسنده کتاب صد سال داستان نویسی در ایران درباره رمان شوهر آهو خانم میگوید: اگر از دور به ادبيات معاصر نگاهی بياندازيم، يك جريان ادبيات رئاليستي در آن وجود دارد كه با آثاری چون «تهران مخوف» شروع می‌شود و شكل هنری آن را در كار‌های صادق هدايت بايد جست‌وجو كرد. ويژگی خاصي هم دارد و به دليل آميخته شدنش با جريان‌های سياسي، ويژگي‌های هنري‌اش تقويت نشده و نيمه‌رئاليستي است. دليل ديگر آن شايد اين است كه ما همه ايسم‌ها را به خوبی طی نكرده‌ايم و ملغمه‌ای از آنها را داريم. رمان «شوهر آهو خانم» هم در لبه دهه ۴۰ و در بين رمان شبه‌رئاليستی و رئاليستی نوشته می‌شود كه بعد از اين رمان، آثاری چون سووشون سيمين دانشور و همسايه‌هااحمد محمود به عرصه می‌آيند.[۶] البته میر عابدینی اشاره‌هایی نیز به ضعف‌های رمان می‌کند اینکه: ضعف عمده رمان در ساختار و زبان است. گاه حرف‌های شخصيت‌ها تبديل به يك سخنراني طولاني مي‌شود. شخصيت‌ها مانند هم حرف مي‌زنند. ۱۳۸ شخصيت در اين رمان هستند كه همه مثل هم حرف مي‌زنند. هما كه زني تحصيل‌نكرده است، از اساطير يونان و روم مثال مي‌آورد و خودش را با شخصيت‌هاي داستان شكسپير مقايسه مي‌كند. اما نقطه قابل تحسين اين رمان، اين است كه از طريق توصيف يك خانواده ايراني، به توصيف يك دوره اجتماعي مي‌پردازد؛ كاري كه يك رمان رئاليستي موفق بايد انجام دهد و از اين نظر اين رمان از نظر مطالعات اجتماعي قابل بررسي است. محمد علی سپانلو نیزدر نقد کتاب می‌نویسد: گرچه این رمان گهگاهی دستخوش اطناب ملال آوری است، و به خصوص گفتگو‌ها زیر تأثیر رمان نویسان قرن نوزدهم و آمیخته با اساطیر و احادیث غرب و شرق است و اغلب در حد معلومات گویندگان نیست، اما در ضن نویسنده در چند خط اصلی موفق بوده است.[۷] حسین پاینده نیز با اشاره به اینکه رمان شوهر آهو خانم با روانشناسی یونگ قابل تحلیل است، میگوید: بر اساس داستان سيدميران به يك تصوير عشق ورزيده و اگر بداند هما چگونه است، به آهو بازمي‌گردد. پاينده با اشاره به اين‌كه افغاني در اين رمان به خوبي توانسته این تناقض را بكاود، میگوید: اگرچه اين رمان زوايد زيادي دارد و مي‌شود متجاوز از ۵۰ تلميح را در اين رمان يافت و شخصيت‌ها گاه تك‌بعدي هستند؛ اما سيدميران چند بعدي است؛ او آميزه‌ای از وقوف و ناآگاهي است؛ اما هما و آهو تك بعدي هستند. اين رمان بررسي روانكاوانه‌اي از تناقض‌هايي كه از زندگي ما وجود دارد، عرضه مي‌كند، توجيه اين‌كه چرا برخي مي‌شكنند؛ چه مرد و چه زن، اگرچه در ادبيات ما صداي مردانه غالب بوده است. شخصيت دچار مسائلي است كه خودش هم نمي‌داند. سيدميران دل مي‌‌بازد؛ چون فكر مي‌كند به آنيمايش دل باخته است. آنيما تصوير مرد از زن ابدي ـ ازلي است. تصويري كه هر مرد از يك زن دارد و اين‌كه اين تصوير از كجا مي‌آيد، بحث پيچيده‌اي است و مادر نقش مهمي در اين تصوير دارد و مردان به دنبال جايگزين مادرشان هستند.[۸]
نظر خود نویسنده دربارهٔ کتاب
علی‌محمد افغانی در گفت‌وگویی با مجلهٔ بخارا دربارهٔ رمان شوهر آهوخانم میگوید:
زندان مکانى براى تمرکز حواس نبود. در بندى که ما بودیم حدود ۱۳۰ زندانى وجود داشت و در هر اتاق هم ۵تا۶ زندانى و لذا جایى براى تمرکز نبود و مدتى می‌نوشتم و بعد باید کمى کار را تعطیل می‌کردم تا شاید شرایط براى نوشتن دوباره فراهم شود. خودم هم میدانم که شوهر آهوخانم ارتباط بسیار نزدیکى با واقعیتهاى روحى، روانى و تضاد‌هاى جامعه دارد و بیانگر انقلابى است که در یک خانواده کوچک به وجود آمده و من آن را حس کرده بودم و شناختم، به همین دلیل کتاب مطرحى است، طورى که در آثار نویسندگان خارجى هم شما چنین چیزى نمی‌بینید.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
این رمان از چه کتاب‌های تأثیر گرفته است؟
در این رمان، تأثیرات زیادی از نویسندگان ایرانی و خارجی دیده می‌شود، از جمله آثار صادق هدایت و جمالزاده و در میان نویسندگان خارجی تاثیرات جان اشتاین بک دیده می‌شود.
این رمان بر چه کتاب‌هایی تأثیر گذاشته است؟
رمان شوهر آهو خانم بر نسل‌های بعد خود تأثیرات زیادی گذاشت. از جمله رمان سووشون از سیمین دانشور و همسایه‌ها نوشته احمد محمود.
اقتباس‌های هنری انجام‌گرفته از کتاب
داوود ملاپور در سال ۱۳۴۷ با اقتباس از رمان شوهر آهو خانم، فیلمی با همین نام ساخت.
جمله‌های ماندگار کتاب
- افسوس، صدافسوس که شهر فریبنده دست از دامنم برنمی‌دارد؛ زیبایی و پول دو چیزند؛ گاه همیشه انسان را خوشبخت نمی‌کنند.(ص:۳۲)
- عقل و وجدان اجتماعی خود برای تکان‌دادن انسانی کافی هستند چه رسد به آنکه با نیروی اصلی‌تری که احساس باشد هم‌عنان شوند.(ص:۳۳)
- حافظ در جام شرابش عکس رخ یار را دیده است و این مرد در وجود تو سکه‌های طلا را. شاید هم من اشتباه می‌کنم؛ بنده شناس خداست.(ص:۱۰۱)
- عشق پیری و هوس‌های کودکی با خواب صبح همان اندازه شیرین و مفرح‌اند که رویا انگیز و پرورنده خیالات خوش.(ص:۱۴۰)
- در گفتن همیشه اثری هست که در نگفتن نیست.(ص:۲۵۶)
- طبیعت انسانی در زندگی چنان است که در مقابل بزرگترین دردها، داغ‌ها و محرومیت‌ها مقاومت دارد جز در مقابل شکنجه‌های روحی دائم.(ص:۴۳۹)
- بیان یک احساس هرگز مساوی خود آن نیست.(ص:۶۰۰)
جوایز کتاب
- برنده جایزه سلطنتی در سال ۱۳۴۰
- برگزیده انجمن کتاب ایران در سال ۱۳۴۰
مشخصات کتاب‌شناختی
- نشر امیرکبیر در ۸۸۷ صفحه و با تیراژ دوهزار نسخه
- نشر نگاه در ۷۷۸ صفحه و با تیراژ پنج‌هزار نسخه
- نشر جاویدان در ۸۱۱ صفحه و با تیراژ سه‌هزار نسخه
منبع‌شناسی
کتاب‌ها
- نویسندگان پیشرو ایران اثر محمدعلی سپانلو، چاپ‌شده از سوی نشر نگاه در تهران به‌سال ۱۳۸۷
مقالات
- «بازخوانی رمان شوهر آهوخانم» نوشتهٔ یوسف اباذری و نادر ایمین در شماره۴ مجلهٔ مطالعات فرهنگی‌وارتباطات، پاییز و زمستان۱۳۸۴
- «دربارهٔ شوهر آهوخانم»، به‌قلم محمدعلی اسلامی ندوشن در شماره۱۱ مجلهٔ یغما، به‌سال چهاردهم، دی‌ماه۱۳۴۰
- «نقد کتاب شوهر آهوخانم». نوشتهٔ سیروس پرهام، سیروس در شماره۱۰ مجلهٔ راهنمای کتاب به‌سال چهارم، دی‌ماه۱۳۴۰
- «نقش و جایگاه زن در رمان شوهر آهوخانم»، به‌نگارش ناصر عباس‌زاده در شمارهٔ ۲۵۴و۲۵۵ در نشریهٔ زبان‌وادبیات چیستا، دی‌وبهمن۱۳۸۷
- «شخصیت‌پردازی قهرمانان زن در رمان‌های شوهر آهوخانم و سووشون»، نوشتهٔ محمدکاظم، کهدویی و مرضیه شیروانی در شماره‌های ۴۸و۴۹ نشریهٔ نامه پارسی، بهار و تابستان۱۳۸۸
- «شوهر آهوخانم و مکتب‌های ادبی» به‌نگارش اسدالله واحد در شماره۱۷ دوره جدید مجلهٔ ادب‌وزبان متعلق به نشریه دانشکده زبان‌وادبیات دانشگاه کرمان،(پیاپی۱۴)، بهار۱۳۸۴
نوا، نما، نگاه
تصاویری از صفحات کتاب
-
صفحه اول کتاب -
آغاز فصل هفتم کتاب -
تصاویری از کتاب
تصاویری از فیلم شوهر آهو خانم
-
تصاویری از فیلم شوهر آهو خانم -
تصاویری از فیلم شوهر آهو خانم
پانویس
- ↑ میرعابدینی، صد سال داستان‌نویسی ایران، ۳۹۸.
- ↑ افغانی، مقدمه کتاب شوهر آهو خانم، ۵.
- ↑ «پاینده: «شوهر آهو خانم» بررسی روانکاوانه تناقضهای جامعه ایرانی است». خبرگزاری مهر، ۲۱ تیر ۱۳۹۱. بازبینی‌شده در ۲۰تیر۱۳۹۸.
- ↑ «گفت‌وگو با علی‌محمد افغانی، سحر کریمی مهر». بخارا، ۹فروردین۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۲۰تیر۱۳۹۸.
- ↑ افغانی، مقدمه کتاب شوهر آهو خانم، ۱۱.
- ↑ میرعابدینی، صد سال داستان‌نویسی ایران، ۳۹۷.
- ↑ میرعابدینی، صد سال داستان‌نویسی ایران، ۳۹۸.
- ↑ «پاینده: «شوهر آهوخانم» بررسی روانکاوانه تناقضهای جامعه ایرانی است». خبرگزاری مهر، ۲۱ تیر ۱۳۹۱. بازبینی‌شده در ۲۰تیر۱۳۹۸.
منابع
- میر عابدینی،حسن(۱۳۹۷). صد سال داستان نویسی ایران. نشر چشمه. تهران
- افغانی، علی‌محمد(۱۳۷۴). شوهر آهو خانم. نشر نگاه. تهران