مجله یغما

یغما

سردبیر	حبیب یغمایی
شمارگان	حدود۵۰۰۰
چاپ‌کننده	انتشارات مجله یغما
نخستین شماره	فروردین۱۳۲۷
کشور	ایران
زبان	فارسی

مجلهٔ یغما بزرگ‌ترین خدمت حبیب یغمایی به زبان و ادب فارسی و پژوهش‌های ایرانی است. مجلهٔ مذکور از منظم‌ترین انتشارات دوره خود بود که اول هرماه به چاپ می‌رسید. یغما پردوام‌ترین مجلهٔ ادبی صدسال اخیر ایران است.

پرونده:49847804 181303679495986 6665414009994880663 n.jpg

برای کسانی که مجله را نخوانده‌اند

یغما نشریه‌ای ادبی و پژوهشی است که یکی از اهداف آن آشنا کردن مردم این سرزمین با بزرگان علم و ادب، آثار آن‌ها و پیشینه‌ی ایران است. درون‌مایه‌ی مجله، آثار نام‌دارترین و بزرگ‌ترین محققان معاصر ایران است. در این اثر مقالات ادبی و پژوهشی عیناً درج شده و با شیوه‌ای جذاب و گیرا به آن‌ها پرداخته شده است. یغما از مهم‌ترین منابع ادبی ایران در سال‌های۱۳۲۷تا۱۳۵۷ به شمار می‌رود اما علاقه‌ی چندانی به ادبیات نو نشان نداده. همچنین در طی سال‌های انتشارِ مجله نوشته‌های نویسندگان تازه‌نفس نیز چاپ می‌شد البته با دقت بسیار. اگر مطلبی از نوشته‌های تازه‌کاران ایراد داشت یغمایی در پایین صفحه و یا صفحه‌های پایانی هر شماره، اشتباه را ذکر کرده و درست آن را به کار می‌برد.

آغاز با یک داستانک جذّاب دربارهٔ مجله

داستان، همان داستانِ شعر بهار و غلط دانشجو است؛

هنگامی که یغمایی به عنوان رئیس فرهنگ به آن شهر رفت، پیش از آن با خیالی آسوده مجله را به دست برادرش اقبال سپرد و از محمدابراهیم باستانی پاریزی که در آن وقت دانشجو بود درخواست کرد تا اقبال را در این امر همراهی کند. اما خوش خیال بود که فکر می‌کرد همه چیز مرتب و طبق روال پیش خواهد رفت! چون داستان غلط مشهور و خراب‌کاری و دست بردن در شعر بهار در نبود یغمایی رخ داد که روحش هم خبردار نبود. باستانی پاریزی می‌خواست لطفی کند و به مناسبت درگذشت علامه قزوینی شعری درخور در مجله به چاپ برساند که هنگام خواندن دیوان اشعار بهار این فکر به سرش می‌زند و شعری که ملک‌الشعرا در رثای عارف قزوینی سروده را اول تغییر داده و سپس با ذوق و شوق در مجله درج می‌کند و به خیال خود می‌گوید که حتما ملک‌الشعرای بهار نیز از این انتخاب مشعوف خواهند شد! حبیب از راه می‌رسد و ملک‌الشعرا بلافاصله به او تلفن می‌کند که ای فلانی! با شعر زیبای من چه کردی؟ حبیب مات و مبهوت فقط می‌گوید چشم آقا، بله آقا، حق با شماست آقا، درست می‌فرمایید... و به گردن می‌گیرد که شعر را خود تغییر داده اگر غیر از می‌کرد بهار قیامتی به پا می‌کرد که چرا یک بچه دانشجو شعر مرا خراب کرده! و این‌گونه شد که گفت حبیب شعر مرا خراب کرد!

یک بند در معرفی خلاصهٔ مجله (بدون رجوع به اطلاعات شناسنامه‌ای)

مجله‌ای ادبی، پژوهشی، تاریخی و اجتماعی با نام یغما به کوشش حبیب یغمایی در سال ۱۳۲۷ چاپ شد. ترتیب انتشار مجله، اول هر ماه بود و سردبیر بسیار اصرار داشت و حساس بود که دقیقا در ابتدای هر ماه، شماره مخصوص همان ماه منشر شود. و از جمله نشریات منظمی بود که نظم و ترتیب آن تا پایان حفظ شد. انتشار یغما اهداف بسیاری را در پی داشت که مهم‌ترین آن‌ها حفظ زبان و ادب فارسی، روی برگرداندن مردم از نمایش‌های بی‌اساس ستارگان سینما و نخواندن مجلات بی‌بنیاد است.

گزارشی از بخش‌ها و ستون‌های مختلف و شماره‌های ویژه

ویژه‌یِ سالِ اول، چهارم و ششم

در سال نخست، ۱۰شماره از مجله انتشار یافت و به جای شمارهٔ ۱۱و۱۲، کتاب اقبال لاهوری که نوشته‌ی مجتبی مینوی است به چاپ رسید. از دیگر شماره‌های ویژه می‌توان به شماره۱۲ سال چهارم(۱۳۳۰) و ششم(۱۳۳۲) اشاره کرد که رساله‌ای به ضمیمه مجله چاپ شد و برای مشترکین ارسال شد.

شمارهٔ۱۲ سال۱۴

سردبیر در سر مقالهٔ شمارهٔ۱۲ سال۱۴ بیان کرده که، هدف از انتشار نشریه، چاپ پژوهش‌ها و تحقیقات ایران‌شناسی است و در ادامه می گوید: «نظر اصلی از ایجاد مجلهٔ یغما این بوده‌است که مطالب و مباحثی که ادب‌پژوهان را مفید افتد با عباراتی فصیح و اصیل که فارسی زبانان را به کار آید، انتشار یابد...»

دلیل شهرت

کم‌تر مجله‌ای مانند یغما پیدا می‌شود چه از حیث محتوا و چه ظاهر و نظم! چون یغما، حاصل سال‌ها تجربه و تلاشِ با عشقِ یغمایی بود. یغما ناشر اندیشه‌‌ی ادیبانی چون؛ قزوینی، دهخدا، بهار، فروزانفر، مینوی، فروغی، تقی‌زاده، بهمن‌یار و... بود. {سخ}آثار مشهور دهه‌های سی و چهل و پنجاه نیز در مجله به چاپ رسیده‌اند. هم نویسندگان باتجربه و هم نویسندگان تازه‌کار یغما را تریبون مناسبی برای بیان عقاید خاص خود می‌دانستند. یک‌سری مقاله‌های دل نشین و خواندنی، سال‌ها در یغما چاپ می‌شد. صاحب اثر دوستعلی‌خان معیرالممالک، نوه‌ی دختری ناصر‌الدین شاه بود که قلمی شیرین و طناز داشت. مقالات مذکور در رابطه با رجال عصر ناصری نوشته می‌شد. نوشته‌های معیرالممالک خواهان بسیاری داشت و تعداد زیادی از خوانندگان را مجذوب خود می‌کرد.

معمولا ارتباط میان مدیر و سردبیر نشریه با خوانندگان به آثار و نوشته‌های آنان محدود می‌شود. اما یغما این‌گونه نبود! پنداری حبیب یغمایی مجله را برای دلِ خودش منتشر می‌کرد. نظر وی این بود که، در زندگی‌اش هیچ مسئله‌ی خصوصی برای پنهان کردن از مخاطبانش وجود ندارد. و رابطه‌ای کاملا خصوصی و صمیمی میان او و خوانندگان وجود داشت. طوری که؛ همه‌ی مشکلات خود را ذکر می‌کرد و مخاطب از وضعیتِ زندگیِ او خبر داشت. مثلا: وضع خانوادگی، بی‌پولی، بیماری‌های گوناگون او همچون؛ کمر درد، سردرد، بیماری چشم و... صفا و صمیمیت سردبیر به قدری است که در تمام صفحه‌های مجله احساس می‌شود.

چرا باید این مجله را خواند

• سال‌‌ها فعالیت، تجربه، تلاشِ بی‌وقفه و هدفی چون حفظ و نگهداری از زبان و ادب فارسی در پسِ این نشریه نهفته است.
• یغما تنها یک مجله‌ی ادبی، تحقیقی و پژوهشی نمی‌باشد. بلکه به مسائل و موضوعات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هم می‌پردازد.
• یغمایی در رابطه با دغدغه‌های روزانه‌ی مردم نیز مقالاتی منتشر کرده، که نوشته‌های محمد علی فروغی، مجتبی مینوی، دکتر فخر‌الدین شادمان، دکتر محمود صناعی و دکتر اسلامی ندوشن نمونه‌ای از آن‌هاست. هر چند که هریک از نویسندگان عقاید خاصی داشتند و با یک‌یگر هم‌سو نبودند!
• صفحات پایانی هر شماره، اخباری است تا از وقایع و حوادث داخلی و خارجی مطلع شویم.

برای کسانی که مجله را خوانده‌اند

در واقع یغما خود را تابع سبک‌های پیشین می‌داند و همان‌طور که خودِ یغمایی در اهدافش از انتشار مجله ذکر کرده، سعی دارد بیش از آن که تولید اندیشه کند، میراث برجای مانده از گذشتگان را حفظ کند تا از آسیب و گزند به دور باشند. از آنجایی که سردبیر کمال ادبیات فارسی را در آثار گذشتگان می‌داند و برای شعر اهمیت خاصی قائل است، شعر در مجله‌ی او جایگاه ویژه‌ای دارد. و بسیاری از آثار ادبیِ مجلهٔ یغما متشکل از شعر کلاسیک است. نثرهای داستانی درج شده قالب مشخصی ندارند و تشخیص این‌که کدام داستان، حکایت، نمایشنامه و... است، کار دشواری می‌باشد. میتوان گفت در این اثر داستان جای خود را به حکایات، خاطرات، روایات و وقایع تاریخی می‌دهد. و مقصود، بیشتر ارزش ثانویِ آن‌ها می‌باشد(سرگرمی و تعلیمی). حاشیه نویسی‌‌هایی که به چشم می‌خورد برای عجیب نمودن مجله نیست. این نوشته‌ها گاهی پاسخ به کنایه‌هایی است که در مقالات وجود دارد و گاهی گلایه‌ای است از دوستان! گاه این حاشیه‌ها حالت نامه‌نگاری را به خود گرفته‌اند.

آغاز با یک داستانک جذّاب دربارهٔ مجله

ترفند

شوخی و مزاح، شیوه‌ای بود که سردبیرِ زیرکِ یغما برای رهایی از مأموران سانسور استفاده می‌کرد. هر گاه از نوشته‌های مجله ایراد می‌گرفتند و قصد توقیف داشتند یغمایی می‌گفت: «این مطالب را احمقی می‌نویسد و چندتا احمق هم می‌خوانند!»

خلاصهٔ مفصل‌تر مجله در حد دو بند

مجله‌ای با نام یغما، هر سال در ۱۲ شماره به چاپ می‌رسید. هر شماره تقریبا ۶۴صفحه بود. در طی سی‌ویک سال، ۳۶۶شماره از این نشریه منتشر شد. اولین شماره در فروردین۱۳۲۷ و آخرین شماره در اسفند۱۳۵۷ انتشار یافت. ترتیب انتشار مجلهٔ ادبی و پژوهشی یغما، اول هر ماه بود. در میان آثار ادبی که در یغما موجود است شعر پررنگ‌تر از همه‌ی آن‌ها است. سبک آثار بیشتر کلاسیک است. سردبیر شعر نو را به عنوان شعر قبول ندارد از همین رو آثار ادبیات‌ِ نو به چشم نمی‌خورد. ادیبان و شاعران نام‌داری چون ملک‌الشعرای بهار، علامه قزوینی، مجتبی مینوی، جلال همایی، دکتر معین و بدیع‌الزمان فروزانفر آثار و نتایج تحقیق‌هایشان را در این نشریه به چاپ می‌رساندند. بسیاری از صفحه‌های مجله شامل خاطرات سعیدی سیرجانی با عنوان «آشوب یادها» و مشاهدات حبیب یغمایی از دیگر کشورها می‌باشد. افرادی که آثارشان در یغما منتشر می‌شده اغلب محققان موشکافی بودند که عمر خود را صرف تحقیق و کنجکاوی‌ها کرده‌اند. داستان نویسیِ مجلهٔ یغما بر عهده‌ی مینوی -محقق برجسته‌‌- بوده. او بدون رعایت معیارهای حرفه‌ای و به سلیقه‌ی خود داستان می‌نوشت. هر سال در ۱۲ شماره به چاپ می‌رسید. هر شماره تقریبا ۶۴صفحه بود. در طی سی‌ویک سال، ۳۶۶شماره از این نشریه منتشر شد. اولین شماره در فروردین۱۳۲۷ و آخرین شماره در اسفند۱۳۵۷ انتشار یافت. ترتیب انتشار مجلهٔ ادبی و پژوهشی یغما، اول هر ماه بود.

داستان انتشار مجله (اوّلین بار در کجا و چگونه بوده است)

حبیب در سال۱۳۰۱ درخواست داد تا امتیاز انتشار مجله یغما را صادر کنند و برای نخستین بار در همان سال امتیاز انتشار مجلهٔ مذکور از سمت وزارت معارف صادر شد. پس از آن تصمیم گرفت مجله را «اندرز» بنامد و درخواست تغییر نام داد. طیِ مصوبه‌ای در سال۱۳۰۲ با تغییر اسم موافقت شد و امتیاز انتشار اندرز را گرفت. اما مجله‌ای با نام فوق هیچ‌گاه منتشر نشد. او تنها یک دلیل برای منصرف شدنش از چاپ نشریه آورده؛ آن هم گرفتاری‌های پیش آمده در زندگی‌اش بوده! پیش از اقدام یغمایی برای انتشار یغما، شوهر خواهر او عبدالحسین ادیب یغمایی قصد راه‌اندازی نشریه‌ای با نام یغما را داشته. اما آن مجله نیز هرگز به چاپ نرسید! درخواست بعدی، برای امتیاز مجله در سال۱۳۲۶بود که به چاپ مجله در فروردین۱۳۲۷ منجر شد. در این فاصله‌ی زمانی (از سال۱۳۰۱ تا ۱۳۲۶) سردبیر یغما یک جا ننشست و تجربه‌های بسیاری در زمینه انتشار مجلات کسب کرد. یک دوره کامل سردبیر مجله‌نامهٔ فرهنگستان شد و سه سال مدیر مجله آموزش و پرورش بود. در فروردین۱۳۲۷ با کوله‌باری از تجربه‌‌های ناب و تمامِ قدرتِ خویش انتشار نشریه‌ی خود را آغاز کرد.

رفیق یا یغما؟!

رفیق نخستین نامی بود که برای مجله انتخاب شد. حبیب آن نام را در نظر گرفته بود. دکتر ولی‌الله نصر به سبب تبلیغات حزب توده و استفاده‌‌ی آنان از این واژه، با رفیق مخالفت کرد. سرانجام نشریه را یغما نامیدند.

دفتر مجله

« دفتر مجله در خانه‌ام بود چنان که امروز هم هست. قبوض مجله را فرزندانم صادر می‌کردند و مهر می‌زدند وخود مطالبه می‌کردند. »

دفتر مجله همیشه شامل دو اتاق بود. دفتر ابتدا در خانه یغمایی در خیابان ژاله، سپس در پاساژ اقبال و بعدها به خیابان ظهیرالاسلام، صفی علیشاه و در آخر به خیابان خانقاه منتقل شد. در سال‌های آخر هم آپارتمان کوچکی بود.

سبک مجله

برخی افراد یغما را مجله ی کهنه پسندان می دانند. علتش را می توان در افکار یغمایی جست و جو کرد او تا شماره ی آخر به جز چند مورد از شعرهای مهدی اخوان ثالث شعری نو یا مطلبی که در ستایس ادبیات نو باشد چاپ نکرد مگر یکی دومورد آن هم به اصرار و معرفی دوستان و همکارانش. این نشات گرفته از دیدگاه وی بود که می گفت: باید فکر نو را در قالب های قدیمی با قافیه و وزن سرود. و معتقد بود که شعر و ادب باید استخوان بندی قدیم را داشته باشد و نو بشود. در واقع مطلب و شعر باید نو باشد و همه اش سر هم بندی دوسه کلمه به نام شعر نباشد. و این اندیشه در یغما نمایان است.

ویژگی‌های مهم مجله

نکات مهم از طریق مطلبی کوتاه و بیشتر اوقات از طریق شعر بیان می‌شد مثلا هر سال در شماره اسفند یا فروردین قطعه‌ای به منظور تبریک سالِ نو درج می‌شد که در دل آن پیام‌های تبریک‌، نکاتی نهفته بود که یغمایی به صورت نوشته‌ی گزارشی نمی‌توانست بیان کند.

نمونه‌ای از آن‌ها؛

سال نو چون برسد می رسد از نو المی

رخت نابسته غمی آیدم از راه غمی

عمر بگذشت ز هفتاد و در این را دراز

از پی مصلحت خود ننهادم قدمی

ᗙ ᗙ ᗙ ᗙ ᗙ

سال اگر کهنه است یا نو، چون رود دیگر نیاید

نخل چون از پای افتد سایه‌اش برسر نیاید

کهنه هرگز نو نگردد، رفته هرگز بازناید

بشنو از خیام اگر گفت منت باور نیاید

روز نو خوش از درآمد، آرزومندم خدا را

دشمنان و دوستان را جز خوشی از در نیاید

صبر و شکیبایی سردبیر در برابر مخالفان مجله و حتی منتقدانِ خودش، موجب شده بود تا یغما، مجله‌ای آزاد باشد.

ارتباط مدیرِ یغما با خوانندگان فراتر از شعر‌ و مقاله بود آنان از جزئیات زندگیِ یغمایی مطلع بودند به دلیل این‌که او، همه‌ی آن‌ها را در مجله ذکر می‌کرد. و این کار عامل اصلیِ رابطه‌ ی صمیمی و خودمانیِ وی با خوانندگانش بود.

گزارشی از فروش مجله

بهای اشتراک سالیانهٔ مجله یغما در ایران: ۲۰۰ریال، در خارج: دو لیرهٔ انگلیسی بود. تک شماره: ۲۰ریال.

تک فروشی

به ندرت در دفتر مجله تک فروشی اتفاق می افتاد. و کسانی که علاقه مند بودن ولی مشترک مجله نبودند نشریه را از روزنامه فروشی ها تهیه می کردند.

اتفاقات سیاسی یا اجتماعی مرتبط با مجله و جریان‌سازی‌های مجله

آزادیِ سال‌های نخست

سال های اولی که یغما منتشر می‌شد فضای آزادیِ بیشتری بر کشور حاکم بود و یغمایی هم از این فرصت به خوبی استفاده می‌کرد و مطالبی سیاسی و انتقادی را چاپ می‌کرد. نمونه‌ای از آن‌ها: علامه دهخدا شعری دارد درمورد تفرج خلیفه بر روی رود دجله آن شعر را به چاپ رساند، که تعریضی آشکار به شاه داشت. همچنین یک ماه پس از سقوط مصدق، در کادری جداگانه غزلی از حافظ چاپ کرد با مطلع زیر:

به صبر کوش تو ای دل که حق رها نکند

چنین عزیز نگینی به دست اهرمنی

توقیف

خاطره ای از غلامحسین یوسفی:

« در آغاز شمارهٔ‌ششم، سال هفدهم(شهریور۱۳۴۳) مجلهٔ یغما شعری تحت عنوان بی چیزی و ولخرجی چاپ شده که در فهرست مندرجات آن شماره به نام این جانب ثبت شده و حال آن‌که سروده شادروان حبیب یغمایی است و در فهرست سالانه مجله چنین مذکور است. علت این مسامحهٔ عمدی آن است که بنده مقاله‌ای نوشته بودم با عنوان «بی چیزی و ولخرجی» که استاد یغمایی آن را بسیار پسندیده و سر مقاله مجله قرار داده بود. اما به مجرد آن که خواسته بودند مجله را منتشر کنند این مقاله موجب توقیف مجله گردید. مرحوم یغمایی موضوع را به بنده نوشت و در خاتمه نامه افزوده بود:

چو در طاس لغزنده افتاد مور

رهاننده را چاره باید نه زور

بعد یکی دو ماه مجله انتشار یافت منتهی مقاله مذکور را از آن براشته بودند و به جای صفحات ۲۴۹-۲۵۵ یک صفحه قرار داشت حاوی شعری اخلاقی و نصیحت آمیز با همان عنوان «بی چیزی و ولخرجی» و تضمین ابیات معروف سعدی: «چو دخلت نیست خرج آهسته‌تر کن...» که استاد یغمایی خود سروده و در آن جا به چاپ رسانده بود...»

»

اظهارنظرها

نقدهای مثبت

نظر سعیدی سیرجانی

« از بیست و چند هزار صفحه دورهٔ سی‌ویک سالهٔ یغما، بیش از ده‌هزار صفحه‌اش مطالب بکر و خواندنی است که اگر یغمایی نبود و یغمایی نداشت، غالباً از نهانخانه ضمیر نویسندگان بر صفحه کاغذ نقش نمی‌بست و به دست خوانندگان نمی‌رسید. و این خدمت ناچیزی نیست ده‌ها متفکر و نویسنده را به نوشتن واداشتن و با طبایع زودرنج و پرمدعایشان ساختن و از دو سو بار ملامت و جور جفا کشیدن همتی مردانه می‌خواهد... »

دیدگاه باستانی پاریزی

« بشوید مثل حبیب‌ یغمایی که می‌آید همین‌جا و با کارگرها دیزی می‌خورد و التماس می‌کند تا یک فرمش زودتر غلط‌گیری و چاپ شود و مجله به آخر ماه برسد. راه پیشرفت در کار چاپ همین است و بس. »

نقدهای منفی

نقد یکی از پسران حبیب

« یکی از پسران یغمایی که در باستان‌شناسی کار می‌کرده شیئی عجیب کشف می‌کند، پدر خبرش را در روزنامه می‌خواند و از او می‌پرسد: چرا به من نگفتی تا در یغما چاپ کنم؟! پسرش گفته: در روزنامه‌ها را خوب می‌خوانند مجله تو کهنه است. »

نقل از ایرج افشار(نظر تازه‌جوها)

« ذوق و سلیقه و روش یغمایی در مجله‌نویسی پذیرفته خاطر بسیاری نبود. مخصوصاً تازه‌جوها، مجله یغما را مجله مرده‌ها و مقاله‌های مندرج در آن را مرتجعانه و مروج کهنه‌پرستی می‌خواندند. زیرا در آن شعر نو و مقاله‌هایی که در ستایش ادبیاات نوین معاصر باشد چاپ نمی‌شد. اما یغمایی بی‌هیچ واهمه از طعن و دق این گروه، راهی را که برگزیده بود می‌پیمود. »

اظهار نظر اهالی ادبیات و روشن فکران

1. یغما برخلاف مجله‌های ادبی که تلاش می‌کنند با تشویق نویسندگان جوان به داستان نویسی نوین و کشف استعدادهای تازه در این عرصه به پیشرفت این ژانر در ادبیات فارسی کمک کنند بی‌توجه به این نیاز ادبی روز سعی می‌کند جای داستان را با سفرنامه‌نویسی، خاطره‌گویی، گزارش‌های جالب و امثال آن پر کند و در این مسیر گاه و بی‌گاه از دوستان کلاسیک خود یاری می‌خواهد.
2. یغما در معرفی نویسندگان آثار داستانی به مخاطبان خود، بی‌توجه است. و جدا از بسیاری حکایات و روایت‌های شبه داستانی در داستان‌هایی که به چاپ می‌رساند نیز مؤلف را معرفی نمی‌کرد. به طور مثال؛ در داستان‌هایی چون «شباهت»، «معامله»، «یک سال بیشتر از عمرش باقی نبود»، «مخترع الماس مصنوعی»، «راهبه شفابخش فورموز»، «مصیبت میدان ملی»، «گیتارنواز»، «لافا» و «شارلوت کرده» که در چند شماره منتشر شدند اشاره‌ای به نام مؤلف نشده. علاوه بر این در طیِ سی‌ویک‌سال انتشارِ مجله، اثری از نویسندگان مشهور و خلاق مانند: هدایت، علوی، جلال آل‌احمد، چوبک، ساعدی، تقی مدرسی و... به چاپ نرسیده است.

نظر خود مدیرمسئول دربارهٔ مجله

در سر مقاله آخرین شماره از یغما، سردبیر نوشت:

پایمرد و همکار من در اداره کردن مجله هیچ‌گاه بیش از یک تن در نگذشت و دفتر مجله هیچ‌وقت از دو حجرهٔ فرسوده محقر بیرون نشد و چه مایه شرمندگی برد از استادان و دانشمندان خودی و بیگانه در پذیرایی درویشانه. این پاک مردان در همه هفته‌ها و گاه و بی‌گاه در گرمای تموز و برف و باران دی بی‌هیچ وسیله‌ای در شد و آمد و بی‌هیچ آسایشی در خدمتگری تفقّدها فرمودند و مهربانی ها....

مشخصات شناسنامه‌ای

تعداد صفحات، دفعات چاپ، جمع کل تیراز و مکان‌های توزیع مجله

تعداد صفحات

یغمایی با توجه به تذکر و یادآوری دکتر مهدی بیاتی(دوست قدیمی‌اش) که گفته بود: تعداد صفحات مجله را در هر شماره بیشتر از ۶۴ نکن تا بتوانی به طور مرتب آن را انتشار دهی. تصمیم گرفت مقاله‌ها و مطالب را طوری مرتب و درج کند که بیش از ۶۴صفحه نشود. در طیِ سی‌ویک سال انتشار این روال ادامه داشت، مگر چند شماره که تعداد صفحه‌های آنان بیشتر است.

تیراژ

در سال‌های پایانی انتشار، نشریه، حدود ۵۰۰۰تیراژ داشت.

هزینه‌های مجله

یغمایی درمورد مخارج مجله می‌گوید:

از هزینه‌ی نان و پنیر خانه کاستم و به این کار دست یازیدم. شماره‌ی اول مجله در هزار نسخه چاپ شد. تصور می‌کردم که اگر اولیای دولت و وکلای مجلس، هر یک وجه اشتراک را که ۲۰تومان تعیین شده بود، بدهند کار مجله سر و صورتی می‌گیرد. ولی نه‌تنها هیچ یک وجه اشتراک را ندادند بلکه مجله را هم برنگرداندند. همین شماره‌ی اول، امروزه۲۰۰۰تومان قیمت دارد.

چگونگی توزیع

به محضِ اتمام چاپ هرشماره، کارمندان آماده‌ی توزیع می شدند. تعدادی از مشترکان اشخاص بودند و عده‌ای دیگر سازمان‌ها.

اشخاص

نام این افراد به ترتیب حروف الفبا در دفتری ثبت شده بود پس از انتشار، مجله را در پاکت‌هایی می‌گذاشتند، پاکت را پشت‌نویسی می‌کردند و به اداره پست می‌دادند تا به دست مشترکین برساند. پس از مدتی بعضی از آنها تماس می‌گرفتند که مجله به دستشان نرسیده.

سازمان ها

چند نسخه از مجله برای سازمان ها ارسال میشد. پس از بسته بندی نشریه ی آنها اتومبیلی کرایه میشد تا د ر یک روز صبح به دست همه ی آنها برسد. هنگامی که مجله در خیابان ظهیرالاسلام شماره۲۴ واقع بوددر طبقه همکف مغازه داری بود به نام علی آقا معمولا ماشین کهنه ی او را برای توزیع مجله کرایه میکردند.

نشان از توقیف

دکتر محمد غلامرضایی (از همکاران مجله یغما):

« باقیمانده مجلات به اداره تئزیع نشریات تحویل میشد تا در دکه های روزنامه فروشی توزیع شود. هر گاه پس از چند روز -حدود دو تا چهار روز- مجله در دکه ها توزیع نمیشد علامت توقیف آن بود. معمولا به دفتر مجله زنگ میزدند و مرحوم یغمایی را احضار می کردند و مورد اشکال معین میشد. مجلات به دفتر مجله باز میگشت و مطلب مورد نظر حذف میشد یا به نوعی تغییر می یافت و مجددا تحویل داره توزیع می شد. هرگاه مجلات مشترکان قبل ازتحویل بقیه مجلات به اداره توزیع برای آنان فرستاده میشد آنان صورت اصلی مجله را -یعنی پیش از سانسور- در اختیار داشتند. این تفاوت در بعضی از شماره های دوره مجله یغما -که تجدید چاپ شده است- قابل تشخیص است. »

نمایندگان مجله

آبادان: آقای یوسف عظیم‌زاده مدیر دفتر فرهنگ
خور: پرویز یغمایی نماینده فرهنگ
شاهرود: احمد میرحسینی
زابل: احمد داودی رئیس دادگستری
رشت: حاج احمد پیشنمازی رئیس بازرسی اداره‌ی فرهنگ
سمنان: محمد ثقفی رئیس اوقاف
شیراز: ابوالفضل یغمایی دادیار
قم: غلامعلی رضوانی حسابدلر فرهنگ
قوچان: محمد چرمچی(دارائی)
کرمان: ارجمند رئیس حسابداری

یغمایی:

« در تمام شهرستانها رؤساءِ حسابداری فرهنگ نیز سمت نمایندگی دارند و اگر مشترکین بهای اشتراک را به آنها بپردازند و رسید دریافت کنند درست است. »