غلامعلی حداد عادل: تفاوت میان نسخه‌ها
سهراب مکانیک (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | |||
| نام = غلامعلی حدادّ عادل | |||
| تصویر = Hadad adel.jpg | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام اصلی = | |||
| زمینه فعالیت = نویسندگی و ترجمه | |||
| ملیت = | |||
| تاریخ تولد = ۱۹اردیبهشت۱۳۲۴ | |||
| محل تولد = تهران | |||
| والدین = رضا | |||
| تاریخ مرگ = | |||
| محل مرگ = | |||
| علت مرگ = | |||
| محل زندگی = تهران | |||
|مختصات محل زندگی = | |||
|مدفن = | |||
|در زمان حکومت = | |||
|اتفاقات مهم = | |||
|نام دیگر = | |||
|لقب = | |||
|بنیانگذار = | |||
|پیشه = نویسنده، مترجم و رئیس [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] | |||
|سال‌های نویسندگی = | |||
|سبک نوشتاری = | |||
|کتاب‌ها = "«فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی»"، "هنوز هم..." و... | |||
|مقاله‌ها = | |||
|نمایشنامه‌ها = | |||
|فیلم‌نامه‌ها = | |||
|دیوان اشعار = | |||
|تخلص = | |||
|فیلم ساخته براساس اثر= | |||
|همسر = طیبه ماهروزاده | |||
|شریک زندگی = | |||
|فرزندان = فریدالدین، آزاده، زهرا و بنت‌الهدی | |||
|تحصیلات = دکترای علوم‌اجتماعی | |||
|دانشگاه = تهران | |||
|حوزه = | |||
|شاگرد = | |||
|استاد = «مرتضی مطهری»، [[حسین نصر]] و [[یحیی مهدوی]] | |||
|علت شهرت = تألیف کتب درسی و ریاست فرهنگستان فارسی | |||
|تأثیرگذاشته بر = | |||
|تأثیرپذیرفته از = | |||
|وبگاه = | |||
|imdb_id = | |||
|soure_id = | |||
|جوایز = نشان جهادگر عرصهٔ فرهنگ‌وهنر | |||
|گفتاورد = | |||
|امضا = Amza00.jpg | |||
}} | |||
[[پرونده:Gholam-ali-haddad-adel.jpeg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>"'دوران تحصیلات تکمیلی"'</center>]] | |||
'''غلامعلی مشهد محمدعلی حداد''' معروف به '''غلامعلی حداد عادل'''<ref name="شناسنامه حداد">{{یادکرد وب|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/325950/%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%B9%DA%A9%D8%B3|عنوان= تصویر شناسنامه حداد|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> نویسنده، شاعر، مترجم، استاد فلسفه و سیاست‌مدار است. | |||
<center>* * * * *</center> | |||
حداد عادل قریب به نیم قرن در حاشیه و متن فرهنگ و سیاست ایران حضور داشته است. در کارنامه فرهنگی‌اش سابقهٔ همکاری و هم‌فکری با مرتضی مطهری، حسین نصر، عبدالکریم سروش، [[بهاالدین خرمشاهی]] و بسیاری از شخصیت‌های برجسته تاریخ معاصر دیده می شود. در دانشگاه تهران فلسفه تدریس می کند و کتاب‌هایی از او دربارهٔ کانت، این فیلسوف آلمانی ترجمه کرده است. ترجمه حداد از کتاب تمهیدات کانت برنده [[جایزه کتاب‌سال]] جمهوری اسلامی شده. همچنین او از مترجمین قرآن است. پیش از انقلاب او که جوانی انقلابی بود که به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش به زندان رفت. بعد از انقلاب و در دههٔ شصت نقش کلیدی در تالیف کتاب‌های درسی جدید برای مدارس داشت. او بیش از دو دهه ریاست [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] را برعهده داشته و از علاقه‌مندان و منتقدین شخصیت [[محمدعلی فروغی]] است. او مدّتی ریاست مجلس شورای اسلامی را برعهده داشت و از نزدیکترین مشاوران آیت الله سیدعلی خامنه‌ای است. در سال۱۳۹۵ دفتر شعری از او با عنوان «هنوز هم...» منتشر شده است. | |||
==داستانک‌ها== | |||
===زمین‌لرزه=== | |||
در جوانی شعر می‌گفت امّا بعد از پی گرفتن فلسفه کمتر سراغ شعر سرودن می‌رفت. اتفاقی که باعث شد تا دوباره و با حال و هوایی دیگر به شعر گفتن بازگردد شهادت برادرش، مجید، بود. تأثیر این اتفاق در او شبیه تأثیر زمین‌لرزه‌ای سخت بود که سبب پیدا شدن چشمه‌های جدیدی در زمین می‌شود؛ شعرهایی که در کتاب «هنوز هم...» آمده، عمدتاً، شعرهایی است که بعد از آن حادثه سروده.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.sooremehr.ir/fa/content/6386/%D9%85%D9%8F%D9%87%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%C2%AB%D9%87%D9%86%D9%88%D8%B2-%D9%87%D9%85%C2%BB-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84|عنوان= مُهر دومین چاپ بر مجموعه «هنوز هم...»|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> | |||
===تنها دختر چادری=== | |||
تمام خانواده‌اش مذهبی بودند. اواخر دههٔ چهل دانشجوی دانشگاه تهران شد و با تنها دانشجوی دختر چادری دانشکده علوم‌تربیتی که چندبار به‌خاطر چادری بودن از کلاس و دانشگاه اخراج شده بود، ازدواج کرد.<ref name="زندگینامه">{{یادکرد وب|نشانی= https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/01/18/38545/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF|عنوان= زندگینامه غلامعلی حداد عادل|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }} </ref> | |||
===توصیهٔ شهرام=== | |||
در دوران زندان ساواک مدّتی با تقی شهرام، که بعدها بیانیه تغییر ایدئولوژیک سازمان مجاهدین را نوشت، در یک بند زندانی بود. تقی شهرام با توجّه به قوّت فکری و روحیه انقلابی او، گفته بود: "علی حداد حتماً باید از بدنه مبارزین مسلمان جدا شود و من اگر جای ساواک بودم حتما به هر طریقی این کار را می کردم".<ref name="زندگینامه"/> | |||
{{ | ===فرج یا فرح=== | ||
با عبدالکریم سروش هم‌محلّه بود. در دبیرستان علوی هم همدوره بودند و هر دو علاقه‌مند به فلسفه. سروش که «نهاد ناآرام جهان» را نوشت در مقدّمه به نام از او یاد کرد و از «محبّت‌های بی‌دریغ دوست پرمهر»اش تشکّر کرد. انقلاب که شد با هم کتاب «بینش دینی» دانش‌آموزان دبیرستانی را نوشتند. سالها بعد سروش در نامه‌ای تند و تیز خطاب به رضا داوری و بعضی از اساتید فلسفه دانشگاه تهران طعنه‌هایی هم به دوست قدیمش زد و گفت که او «...اگر تا دیروز با فرح می‌پرید، امروز از فرح می‌پرد». منظور سروش همکاری حداد با دکترنصر بود و اینکه دکتر نصر زمانی هم رییس‌دفتری فرح را پذیرفته بود. او پاسخ مفصّلی برای سروش نوشت و گفت که آن زمان «با "فرح" نمی‌پریدم، با "فرج" می‌پریدم» که اشاره داشت به نام اصلی سروش؛ "حسین حاج‌فرج دبّاغ". سروش هم در جواب او را با نام سابقش مخاطب قرار داد؛ "غلامعلی مشهدی غلامعلی حداد" و گفت معلّم عربی دوره دبیرستان‌شان از او ناراضی است. دعوای دانش‌آموزان مدرسه علوی.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://drsoroush.com/fa/%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B2%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%85/|عنوان= بیا کاین داوری‌ها را به نزد داور اندازیم|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://haddadadel.ir/component/content/article/43-uncategorised/388-1391-11-30-13-07-05.html|عنوان= پاسخ به تهمت‌ها(یک حرف از هزاران)|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> <ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://drsoroush.com/fa/%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%8C-%DA%86%D9%88%D9%86-%DA%A9/|عنوان= دوستان از راست می‌رنجد نگارم چون کنم|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> | |||
| | |||
| | ===هدیه به ظریف=== | ||
| | در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای جواد ظریف وزیر امور خارجه برای ارائه توضیحاتی به مجلس رفت. بعد از یک سخنرانی یک ساعت و نیمه ظریف پله‌های تریبون مجلس را پایین می‌آید، روی صندلی كه می‌نشیند، علی‌اكبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی پشت تریبون می‌رود. كسی برای احوالپرسی بالای سرش می‌ایستد كه از جا بلند می‌شود. غلامعلی حداد عادل كه از صبح صندلی‌اش محل مراجعه چهره‌های زیادی بود با محمد جواد ظریف احوالپرسی می‌كند. او خلوت‌ترین زمان ممكن را برای گفت‌وگوی کوتاهش با وزیر خارجه انتخاب کرده. پاكتی سفید رنگ به ظریف می‌دهد و به صندلی‌اش باز می‌گردد. پاكت برای دقایقی همان‌طور بسته روی میز وزیر خارجه است. صالحی هنوز هم گزارش می‌دهد، اطراف ظریف كه خالی می‌شود پاكت را باز می‌كند. كتابی قطور و سفید رنگ بیرون می‌آید؛ كتاب یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی است از مذاکرات كنفرانس صلح پاریس. <ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.isna.ir/news/94043116359/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%AF%D8%A7%D8%AF|عنوان= ماجرای پاکتی که حداد عادل به ظریف داد|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> | ||
| | |||
==زندگی و یادگار== | |||
===سوانح عمر=== | |||
* "'۱۳۲۴"': تولّد در محلّهٔ پای‌خط تهران. | |||
* "'۱۳۴۲"': دیپلمش را در رشته ریاضی گرفت و تصمیم گرفت در دانشگاه تهران فیزیک بخواند. | |||
* "'۱۳۴۵"': ادامه رشته فیزیک در مقطع کارشناسی‌ارشد در دانشگاه شیراز. و مدّتی بعد اخراج از دانشگاه به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی. | |||
* "'۱۳۴۷"': آغاز تحصیل در رشته علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران | |||
| | * "'۱۳۴۹"': ازدواج با طیبه ماهروزاده | ||
| | * "'۱۳۵۰"': دستگیری توسط ساواک و تحمّل ۶۶ روز زندان | ||
| | * "'۱۳۵۹"': انتشار «فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی» | ||
| | * "'۱۳۶۴"': دفاع از پایان‌نامه دکتری | ||
| | * "'۱۳۶۸"': ترجمه کتاب تمهیدات نوشته ایمانوئل کانت. برنده‌شدن [[جایزه کتاب‌سال]] جمهوری اسلامی ایران. | ||
| | * "'۱۳۷۴"': ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی. | ||
| | * "'۱۳۷۸"': انتخاب به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس ششم. | ||
| | * "'۱۳۸۳"': ریاست مجلس شورای اسلامی. | ||
| | * "'۱۳۹۰"': انتشار ترجمه قرآن کریم. | ||
| | * "'۱۳۹۲"': نامزد شدن در انتخابات ریاست‌جمهوری. | ||
| | * "'۱۳۹۵"': انتشار مجموعه‌شعر «هنوز هم...» | ||
| | |||
| | ===قبل از انقلاب=== | ||
پدربزرگ حداد عادل، حاج‌عبّاس، در تهران ِدوره ناصرالدّین شاه تعمیرکار ماشین دودی بود و به‌جهت مشغول بودن به آهن‌آلات نام فامیل‌اش «حداد عادل» انتخاب شد. حاج‌عبّاس چهار پسر داشت که همگی یا راننده کامیون بودند یا گاراژدار. غلامعلی فرزند راننده کامیونی به نام حاج‌رضا حداد عادل بود. حداد در سال۱۳۲۴ در محلّه «پای خط»، از مناطق فقیرنشین تهران، متولّد شد. در دورهٔ دبستان به مدرسه «بندار رازی» در خیابان لرزاده می‌رفت. در دورهٔ دبیرستان به مدرسه علوی رفت؛ حضور در آن مدرسه و قرار گرفتن تحت تعالیم علّامه کرباسچیان نقش برجسته‌ای در شکل‌گیری شخصیت فرهنگی حداد داشت. سال۱۳۴۲ با گرفتن دیپلم ریاضی، تحصیل در رشته فیزیک دانشگاه تهران را شروع کرد. از سال۱۳۴۵ همان رشته را در دانشگاه شیراز و در مقطع کارشناسی‌ارشد ادامه داد. امّا فعّالیت‌های سیاسی‌اش نهایتاً منجر به دستگیری و اخراجش از دانشگاه شیراز شد. در سال۱۳۴۷ در رشته علوم اجتماعی مجدّداً وارد دانشگاه تهران می‌شود. در این سالها رابطه‌ای نزدیک با شهید مطهّری برقرار می‌کند و به حلقه شاگردان سیدحسین نصر می‌پیوندد. در سال‌های منتهی به دههٔ ۵۰ با تنها دانشجوی دختر چادری دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تهران که از خانواده روحانیت بود، ازدواج کرد. حداد عادل در سال‌های تحصیل، ضمن تدریس در دانشگاه‌های شریف، شیراز و شهید بهشتی، فعالیت‌های سیاسی‌اش را تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داد. | |||
| | |||
| | ===بعد از انقلاب=== | ||
| | بعد از پیروزی انقلاب حداد عادل همواره نقش‌های مدیریتی مهمّی را به‌عهده داشت. در دولت موقّت معاون ناصر میناچی، وزیر ارشاد وقت بود. پس از آن مدّت یازده سال در دولت‌های مختلف مشاور و معاون وزیر آموزش و پرورش بود. از فعالیت‌های مهمّی که در این دوره انجام شد تغییر تمام کتاب‌های درسی دوران پهلوی، تنها ظرف سه سال بود. حداد از مهم‌ترین نویسندگان کتاب‌های درسی در مقاطع مختلف تحصیلی بود. سال۱۳۶۴ پایان‌نامه دکترای خود را با عنوان «نظر کانت درباره مابعدالطبیعه» زیر نظر دکتر یحیی مهدوی به‌اتمام رساند و از آن زمان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است. اواسط دههٔ هفتاد ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی به او سپرده شد. در سال۱۳۷۶ نماینده مردم تهران در مجلس ششم شد. اواخر دههٔ هفتاد دختر حداد عادل با سیدمجتبی خامنه‌ای فرزند رهبر جمهوری اسلامی ازدواج کرد. این ازدواج نقش حداد را در فضای سیاسی پررنگ‌تر کرد. در مجلس هفتم او ریاست مجلس را برعهده گرفت. از اواسط دههٔ هشتاد حداد عادل علاوه‌بر نمایندگی مجلس مسئولیت‌های مشاور عالی رهبری و همچنین عضویت در مجلس تشخیص مصلحت نظام را نیز برعهده داشت. حداد عادل در سال۱۳۹۲ با شعار تقوا و تدبیر در انتخابات ریاست جمهوری سال۱۳۹۲ نامزد شد؛ امّا چهار روز قبل از انتخابات به نفع اصول‌گرایان کنار رفت. در سال۱۳۹۳ نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر به او اهدا شد. <ref name="زندگینامه"/> | ||
| | |||
| | ===زمینه و شیوه فعالیت=== | ||
| | ====شعر==== | ||
| | غلامعلی حداد عادل از سال‌های جوانی‌‌اش شعر می‌سرود؛ امّا وجه شاعری‌اش در دهۀ هشتادونود و در [[جلسات شعرخوانی بیت رهبری]] بیش از پیش رسانه‌ای شد. بالاخره او در سال۱۳۹۵ و در سن هفتاد سالگی دفتر اشعارش را با عنوان «هنوز هم...» منتشر کرد. حداد در این مجموعه شعر، با استفاده از قالب‌هایی چون غزل، قصیده، قطعه و رباعی به مفاهیمی چون عشق، بهار، زندگی، مرگ و... پرداخته است. او در غزلیاتش تخلّص «عادل» را به کاربرده است. [[علیرضا قزوه]] دربارۀ کتاب «هنوز هم..» گفته: «نمی‌خواهم دست به تعریف و تمجید بزنم و بگویم اگر دو اسم از شعر انقلاب باقی بماند یکی از آنها حداد عادل است؛ زیرا این حرف دروغ است، اما اگر به من بگویند که کتابی منتشر کن که صد غزل قوی از شعر بعد از انقلاب در آن باشد بدون شک من از چهار، پنج غزل قوی این کتاب یکی را انتخاب می‌کنم و این سهم کمی نیست برای کسی که عمر خود را در حوزه سیاست گذرانده است.»<ref name="هنوز هم...">{{یادکرد وب|نشانی= http://www.ibna.ir/fa/report/235095/%d9%82%d8%b2%d9%88%d9%87-%d9%85%d8%ac%d9%85%d9%88%d8%b9%d9%87-%d8%b4%d8%b9%d8%b1-%d9%87%d9%86%d9%88%d8%b2-%d9%87%d9%85-|عنوان= مجموعه شعر «هنوز هم...» به ادبیات کلاسیک وفادار است}}</ref> | ||
| | <center>"'تاریخ"'</center> | ||
| | {{شعر|نستعلیق|سبک=color:#DB7093}}{{ب|تاریخ، چراغ راهِ آینده است|انکارِ گذشتهٔ جهان، نتوان}} | ||
| | {{ب|هرچند گذشته برنمی‌گردد|با این‌همه، پشت بر زمان نتوان}} | ||
}} | {{ب|بنیاد بنای حال و آینده|جز با مدد گذشتگان نتوان}} | ||
{{ب|آن خاک که مرده‌ای در آن نبود|خاکی است که زندگی بر آن نتوان}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
====ترجمه==== | |||
حداد عادل متونی از زبان‌های انگلیسی و عربی را به زبان فارسی برگردانده است. | |||
=====ترجمهٔ قرآن===== | |||
حداد عادل ترجمه قرآن را از سال۱۳۸۲ آغاز کرد و در سال۱۳۹۰ آن را به اتمام رساند. [[بهاءالدین خرمشاهی]] این ترجمه را یكی از سه ترجمهٔ برگزیدهٔ قرآن به زبان فارسی می‌داند و در این‌باره گفته: «اين ترجمه، اديبانه نيست، اما اديب‌پسند است. نهايت شيوايي و رواني در آن به چشم مي‌خورد. انقطاعي در اين ترجمه وجود ندارد، مگر اين كه انقطاعي در خود آيات قران وجود داشته باشد. خداوند را شكر مي‌كنم كه يك تاج‌التراجم به ساير ترجمه‌ها افزوده شده است.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/176545/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان= ترجمه حداد عادل نظركرده و الهی است|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> و اینکه «هشتاد ترجمه از قرآن كریم از زمان مشروطه تا كنون منتشر شده‌است؛ اما ترجمهٔ حداد عادل از قرآن كریم را باید ترجمه‌ای نظركرده و الهی دانست. در واقع اگر ما پژوهنده هستیم، ایشان شناساننده‌اند». <ref>{{یادکرد وب|نشانی =http://www.ibna.ir/fa/doc/report/118730/%D9%87%D9%8A%DA%86-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%8A-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84|عنوان =هيچ ترجمه‌ای از قرآن مانند ترجمه حداد عادل نيست|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref>. مهدی محقق ترجمه حداد از قرآن را ترجمه‌ای همه‌فهم می‌داند: «حداد عادل طوری قرآن را ترجمه کرده است که در آن سطح فهم تمامی افراد جامعه از جمله؛ دانش آموز، دانشجو، کسبه و عموم مردم را لحاظ کرده است؛ لذا تعابیری در این ترجمه به کار رفته است که در ادبیات عرب شناخته شده هستند.» <ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://haddadadel.ir/quran-translation/279-1390-09-27-08-44-34.html|عنوان= ویژگی‌های زبانی و ادبی ترجمه حداد عادل از قرآن کریم بررسی شد|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> | |||
همچنین در مقاله‌ای با عنوان «نقدی بر ترجمه فارسی قرآن کریم حداد عادل از منظر ترجمه مفهومی» که در «دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات ترجمه قرآن و حدیث» منتشر شد نویسندگان مقاله با تأمل در ترجمه فارسی حداد عادل و مقایسه زبانشناختی آن با دیگر ترجمه‌های معاصر -نشان می‌دهند که این ترجمه از نظر وفاداری به متن مبدأ در غالب آیات قرآن برتری بارز و برجسته‌ای دارد.<ref>{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی= امرایی|نام= |نام خانوادگی۲= معروف |نام۲ = |عنوان= نقدی بر ترجمه فارسی قرآن کریم حداد عادل از منظر ترجمه مفهومی|ژورنال= دوفصلنامه علمی‌پژوهشی مطالعات ترجمه قرآن و حدیث|مکان= |دوره= ۲|شماره= ۴|سال= پاییزوزمستان۱۳۹۴|ص= }}</ref> | |||
=====ترجمهٔ متون فلسفی===== | |||
حداد کتاب‌هایی از یا دربارهٔ ایمانوئل کانت، فیلسوف مشهور آلمانی را به فارسی ترجمه کرده است. مهم‌ترین ترجمهٔ او کتاب «تمهیدات» کانت است که برای پایان‌نامه دورهٔ دکتری فلسفه آن را به‌انجام رسانده است. این کتاب در سال۱۳۶۸ برنده [[جایزه کتاب‌سال]] جمهوری اسلامی شده است. [[بهاءالدین خرمشاهی]] درباره این كتاب می‌گوید: به اعلا درجه روشن و روشنگر است. به ارزیابی من، هیچ متن مهم و اصیل فلسفی در چند دهه اخیر به این شیوایی ترجمه نشده است.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://haddadadel.ir/component/content/article/43-uncategorised/388-1391-11-30-13-07-05.html|عنوان= پاسخ به تهمت‌ها(یک حرف از هزاران)|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> همچنین ابوالحسن نجفی نیز معتقد است: «تمهیدات بهترین ترجمهٔ فارسی‌ای است كه از متون غربی در زمینهٔ فلسفه صورت گرفته است.» <ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://haddadadel.ir/component/content/article/43-uncategorised/388-1391-11-30-13-07-05.html|عنوان= پاسخ به تهمت‌ها(یک حرف از هزاران)|ناشر= |تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> | |||
=====ترجمهٔ شعر===== | |||
در مجموعه شعر «هنوز هم...» فصلی هست با عنوان «ترجمه‌ها» که در آن | |||
===فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی=== | |||
کتابی از غلامعلی حداد عادل که بخش‌هایی از آن در کتاب ادبیات دوره دبیرستان آمده است. در این کتاب رابطه میان نوع لباس انسان و خصوصیات روانی، شخصیت، فرهنگ، وضع مالی و طبقه اقتصادی و اجتماعی افراد بحث شده‌است. این کتاب در سال۱۳۵۹ منتشر شده و تاکنون بیست و سه بار تجدید چاپ شده است. | |||
===از نگاه حداد=== | |||
افراد، نحله‌ها، کتاب‌ها و کنش‌های بسیاری درمعرض داوری غلامعلی حداد عادل بودند. | |||
==== دربارهٔ [[جلال آل‌احمد]]==== | |||
«حقیقت این است که شخصیت و زندگی جلال، زندگی یک نفر نیست، زندگی یک نسل است. در زندگی جلال تجربه، پختگی و آشفتگی‌های فکری یک دوران قابل بررسی است. جلال از خانواده‌ای کاملا مذهبی بیرون آمد اما جذب حزب توده شد و پس از انشعاب از حزب توده دوباره با مذهب آشتی کرد...او اولین روشنفکری بود که به خود اجازه داد، در مورد غرب انتقاد کند. علی رغم همه جاذبه‌ها و دافعه ها در صداقت، صمیمت، پاکی و شجاعت جلال آل‌احمد نمی توان تردید کرد.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.mehrnews.com/news/4283555/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D9%84-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D9%86%D8%B3%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان= شخصیت و زندگی جلال آل احمد زندگی یک نسل است|ناشر= مهر|تاریخ= ۸اردیبهشت۱۳۹۷|تاریخ بازدید = ۱۱بهمن۱۳۹۷}}</ref> | |||
==== دربارهٔ رضا داوری اردکانی==== | |||
«دكتر داوري «حال» فلسفي اش بر «قال» فلسفي‌اش غلبه دارد. دكتر داوري فقط به فلسفه به معناي اخص كلمه يعني متافيزيك و در غالب اصطلاحات رسمي فلسفه سخن نمي‌گويند، ايشان هميشه تفكرشان معطوف به يكي از عناصر فرهنگ است، حالا يا ادبيات يا تاريخ يا اخلاق يا سياست و ... و انتخاب عنوان فيلسوف فرهنگ براي ايشان انتخاب درستي است.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی =https://www.farsnews.com/news/8708240288%20%20%20%20/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%8A-%D8%AF%D9%83%D8%AA%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%8A-%D8%A8%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D9%84-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%8A%E2%80%8C%D8%A7%D8%B4-%D8%BA%D9%84%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF|عنوان = دكتر داوري حال فلسفی‌اش بر قال فلسفی‌اش غلبه دارد|ناشر= فارس|تاریخ انتشار= ۲۴آبان۱۳۸۷|تاریخ بازدید= ۱۱بهمن۱۳۹۷}}</ref> | |||
==== دربارهٔ [[محمدعلی فروغی]]==== | |||
«فروغی با همهٔ احترامی که برای او قائلم، اهل ایستادگی نبود. همۀ علم و فضل خودش را تقدیم به کسی کرد که درست در مقابل نگاه او قرار داشت...کسانی که دربارۀ فروغی کار می‌کنند جا دارد دربارۀ یک وضعیت دیگر در زندگی فروغی نیز بیشتر درنگ کنند. این را کسی می‌گوید که به فضل و دانش فروغی معترف است و نسبت دزدی و خیانت به او نمی‌زند. فروغی شخصیت محترمی بود؛ اما من از کسانی که دربارۀ فروغی قلم می‌زنند می‌خواهم که درباره تعلّق او به فراماسونری نیز تأمّل کنند.» <ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان= گفت‌وگو با رضا خجسته رحیمی| ژورنال= اندیشه پویا|مکان= |دوره= |شماره= ۳۱|سال= |ص= }}</ref> | |||
====دربارهٔ بیدل==== | |||
«وقتی شعر بیدل را می‌خوانم قوّهٔ تخیّل را می‌بینم و به یاد ریاضیدان‌های بزرگ می‌افتم. آنها هم با قدرت تخیّل می‌توانستند نظریه‌ها ریاضی جدیدی بدهند از این رو میان شاعران و ریاضیدان‌ها مشابهتی هست که در هر دو قوهٔ تخیّل بالاست و بسیار فعال است... بیدل از همهٔ احکام و ضوابط، استدلال‌های منطقی فکر عبور می‌کند. از قواعد فلسفی عبور می‌کند، تضاد، تناقض، عدم، وجود، هستی، نیستی،کفر و ایمان همه را در هم می‌پیچید اما حاصل کار او بی‌معنا نیست.» <ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.farsnews.com/news/13970414000320/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D9%82%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A2%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%84-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%85-%D8%B4%D8%B9%D8%B1|عنوان= قدم‌های اولیه آشتی با بیدل را در ایران برداشته‌ایم|ناشر= فارس||تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref> | |||
==== دربارهٔ سید احمد فردید==== | |||
حداد در دوران تحصیل در دانشگاه تهران شاگرد دکتر فردید بود. او در مصاحبه‌ای دربارهٔ این فیلسوف گفته: «با اینکه چهار سال سر کلاسش بودم، نفهمیدم چه می‌خواهد بگوید! اما حس می‌کردم می‌خواهد چیزی بگوید!» <ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان= گفت‌وگو با سیدمرتضی فاطمی|ژورنال= پنجره|مکان= |دوره = |شماره= ۱۸۹|سال= |ص= }} | |||
</ref> | |||
== | ====دربارهٔ [[رضا امیرخانی]]==== | ||
=== | حداد عادل درباره رسم‌الخط خاصی که رضا امیرخانی در کتاب‌هایش به کار می‌برد چنین گفت: «به دوست عزیزمان جناب آقای‌امیرخانی عرض می‌کنم این رسم‌الخطی که فرهنگستان تصویب کرده حاصل تجربه نه تنها بهترین استادان زبان و ادبیات فارسی معاصر بلکه امروز جهان است، چون بهترین استادان ادبیات فارسی در ایران امروز جمع هستند. استادانی که در فرهنگستان بوده و هستند، برگزیدگان این رشته محسوب می‌شوند. او مطرح کرده بود ما گفته‌ایم مصلحت خط فارسی در این است که کجا واژه‌ها سرهم و کجا، جدا نوشته شود. برخی جاها هم به سلیقه افراد واگذار می‌کنیم. مثلاً ما نمی‌پسندیم کلمه همسایه را جدا به شکل «همسایه» بنویسیم.این جدانویسی‌ها ممکن است اشکالات بسیاری پدیدار کند. آقای امیرخانی قطعاً اشتباه می‌کند. افراد دیگر هم به این صورت است. زبان و بخصوص خط چیزی نیست که با پسند و سلیقه هر کسی شکل بگیرد. در این صورت سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. کار را باید به متخصص سپرد. باید به استادان و بزرگان ادب فارسی و فرهنگستان اعتماد کرد. ضرورتی ندارد هر کسی در این باب اجتهاد کند.» <ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.mashreghnews.ir/news/858851/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D8%A7-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF|عنوان= حداد عادل: آقای امیرخانی قطعا اشتباه می‌کند!|ناشر= فارس|تاریخ بازدید= |تاریخ= ۵ خرداد۱۳۹۷}}</ref> | ||
====دربارهٔ فاضل نظری==== | |||
«فاضل نظری یک اتّفاق در شعر معاصر و فارسی است و با وجود او هوای تازه‌ای وارد شعر فارسی شده‌است. آن چیزی که در شعر فاضل ثابت می‌شود این است که برای گفتن شعر خوب نیازی به شکستن قالب نیست و می‌توان وزن و قافیه و موسیقی کلام را حفظ کرد.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/02/13/1064062/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C|عنوان= حداد عادل: فاضل نظری هوای تازه شعر فارسی |تاریخ بازدید = |تاریخ= ۱۳اردیبهشت۱۳۹۵}}</ref> | |||
===مسئولیت‌ها=== | |||
# نمایندگی مردم تهران در دوره‌های ششم، هفتم، هشتم و نهم در مجلس شورای اسلامی | |||
# رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از ۱۳۸۷ | |||
# ریاست مجلس شورای اسلامی در دوره هفتم مجلس از ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷ | |||
# رئیس [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] از ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۴ و از ۱۳۸۷ تا کنون | |||
# مدیرعامل بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی (به ریاست عالیه مقام معظّم رهبری) از ۱۳۷۴ تاکنون | |||
# معاون وزیر آموزش‌وپرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش از ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۲ | |||
# مشاور وزیر آموزش‌وپرورش از ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ | |||
# عضو شورای سرپرستی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از ۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹ | |||
# معاون [[وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی]] از ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸ | |||
# رئیس کنگره بین‌المللی فلسفه در سال۱۳۸۹ | |||
# نماینده هیئت اجرایی جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران از تاریخ ۴/۲/۱۳۸۹ | |||
# عضو شورای عالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی | |||
# عضو هیئت امنای مؤسسهٔ آموزشی مجمع جهانی اهل بیت | |||
# رئیس بنیاد سعدی | |||
# عضو هیئت امنای بنیاد ایران‌شناسی | |||
# عضو هیئت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی | |||
# عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی | |||
# عضو هیئت‌علمی و دانشیار گروه فلسفه [[دانشکده ادبیات دانشگاه تهران]] | |||
# عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام | |||
# مشاور عالی رهبر انقلاب | |||
===== مقالات ===== | ==آثار و کتاب‌شناسی== | ||
=====مقالات===== | |||
# "'فرهنگ برهنگى و برهنگى فرهنگى"' (۱۳۵۹) | |||
# "'خانواده در اسلام"'(۱۳۵۹) | |||
# "'با احترام"' مجموعه مقالات اهدا شده به استادان (۱۳۸۸) | |||
# "'كتاب درسى دانشگاهى: تألیف یا ترجمه؟"': بحثى به مناسبت انتشار كتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال، تألیف سیاوش شهشهانى(۱۳۸۸) | |||
# "'مقالات كانتی"': (۱۳۹۲) | |||
# "'محض اطلاع"': تحلیل محتوای جلد هفتم یادداشت‌های عَلَم (۱۳۹۳) | |||
===== شعر ===== | =====دفتر شعر===== | ||
* | * "'هنوز هم..."' (۱۳۹۵) | ||
===== ترجمه ===== | =====ترجمه===== | ||
* | * "'قرآن كریم"' با ترجمه غلامعلی حداد عادل (۱۳۹۰) | ||
* | * "'نظریه معرفت در فلسفه كانت"' اثر "'یوستوس هارتناک"' (۱۳۷۶) | ||
* "'تمهیدات"': مقدّمه‌ای برای هر مابعدالطبیعه آینده که در جایگاه علم عرضه شود اثر ایمانوئل کانت | |||
=====گزارش و سفرنامه===== | =====گزارش و سفرنامه===== | ||
* | * "'به صحرا شدم عشق باریده بود"': گزارشی از راهپیمایی اربعین (۱۳۹۷) | ||
* | * "'حج"': نماز بزرگ (۱۳۷۹) | ||
* "'سحرخیزان تنها"': خاطراتی از روزه گرفتن نوجوانها (۱۳۷۱) | |||
=====کتاب درسی===== | |||
# آشنایی با جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، ۱۳۶۰تا۱۳۷۰ | |||
# دانش اجتماعی (سال اول و دوم دبیرستان)، ۱۳۶۰تا۱۳۷۱ | |||
# تعلیمات مدنی در تعلیمات اجتماعی سال سوم تا پنجم دبستان، ۱۳۶۱ | |||
# دین و سیاست در دانش اجتماعی (سال اول دبیرستان)، ۱۳۶۲–۱۳۶۹ | |||
# نگاهی به بینش اجتماعی اسلام، در دانش اجتماعی، ۱۳۶۲تا۱۳۶۴ | |||
# تعلیمات اجتماعی (سال سوم دورهٔ راهنمایی)، ۱۳۶۳؛ | |||
# درس‌هایی از قرآن (سال اول تا چهارم دبیرستان)، ۱۳۷۲ | |||
# درس انقلاب اسلامی تاریخ ایران و جهان (سال سوم علوم‌انسانی)، ۱۳۷۸ | |||
=====سایر آثار===== | |||
* "'آسیب شناسى تربیت دینى"' (گفت‌وگو با غلامعلى حداد عادل) | |||
* "'احوال دل گداخته"': گزیده مكتوبات مولانا (۱۳۹۲) | |||
* "'دانشنامه جهان اسلام"'، زیرنظر غلامعلى حداد عادل <ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://haddadadel.ir/biography/779-authoring-translation.html|عنوان= سایت حداد عادل}}</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | |||
===== | ==پیوند به بیرون== | ||
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/325950/%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%B9%DA%A9%D8%B3|عنوان= تصویر شناسنامه حداد|ناشر= تابناک|تاریخ انتشار= ۱۸مهر۱۳۹۳|تاریخ بازدید= ۱بهمن۱۳۹۷}} | |||
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/01/18/38545/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF|عنوان= زندگینامه «غلامعلی حداد عادل» منتشر شد|ناشر= تسنیم|تاریخ= ۸فروردين۱۳۹۲|تاریخ بازدید= ۲بهمن۱۳۹۷}} | |||
# {{یادکرد وب|نشانی= http://haddadadel.ir/biography/779-authoring-translation.html|عنوان= سایت حداد عادل}} | |||
# {{یادکرد وب|نشانی= http://www.ibna.ir/fa/report/235095/%d9%82%d8%b2%d9%88%d9%87-%d9%85%d8%ac%d9%85%d9%88%d8%b9%d9%87-%d8%b4%d8%b9%d8%b1-%d9%87%d9%86%d9%88%d8%b2-%d9%87%d9%85-|عنوان= مجموعه شعر «هنوز هم...» به ادبیات کلاسیک وفادار است|ناشر= ایبنا|تاریخ انتشار= ۳۰فروردین۱۳۹۵|تاریخ بازدید= ۵بهمن۱۳۹۷}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۹ آذر ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۰۲
| غلامعلی حدادّ عادل | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| زمینهٔ کاری | نویسندگی و ترجمه | |||
| زادروز | ۱۹اردیبهشت۱۳۲۴ تهران | |||
| پدر و مادر | رضا | |||
| محل زندگی | تهران | |||
| پیشه | نویسنده، مترجم و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی | |||
| کتاب‌ها | "«فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی»"، "هنوز هم..." و... | |||
| همسر(ها) | طیبه ماهروزاده | |||
| فرزندان | فریدالدین، آزاده، زهرا و بنت‌الهدی | |||
| مدرک تحصیلی | دکترای علوم‌اجتماعی | |||
| دانشگاه | تهران | |||
| استاد | «مرتضی مطهری»، حسین نصر و یحیی مهدوی | |||
| دلیل سرشناسی | تألیف کتب درسی و ریاست فرهنگستان فارسی | |||
| امضا | 
| |||
| ||||
غلامعلی مشهد محمدعلی حداد معروف به غلامعلی حداد عادل[۱] نویسنده، شاعر، مترجم، استاد فلسفه و سیاست‌مدار است.
حداد عادل قریب به نیم قرن در حاشیه و متن فرهنگ و سیاست ایران حضور داشته است. در کارنامه فرهنگی‌اش سابقهٔ همکاری و هم‌فکری با مرتضی مطهری، حسین نصر، عبدالکریم سروش، بهاالدین خرمشاهی و بسیاری از شخصیت‌های برجسته تاریخ معاصر دیده می شود. در دانشگاه تهران فلسفه تدریس می کند و کتاب‌هایی از او دربارهٔ کانت، این فیلسوف آلمانی ترجمه کرده است. ترجمه حداد از کتاب تمهیدات کانت برنده جایزه کتاب‌سال جمهوری اسلامی شده. همچنین او از مترجمین قرآن است. پیش از انقلاب او که جوانی انقلابی بود که به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش به زندان رفت. بعد از انقلاب و در دههٔ شصت نقش کلیدی در تالیف کتاب‌های درسی جدید برای مدارس داشت. او بیش از دو دهه ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را برعهده داشته و از علاقه‌مندان و منتقدین شخصیت محمدعلی فروغی است. او مدّتی ریاست مجلس شورای اسلامی را برعهده داشت و از نزدیکترین مشاوران آیت الله سیدعلی خامنه‌ای است. در سال۱۳۹۵ دفتر شعری از او با عنوان «هنوز هم...» منتشر شده است.
داستانک‌ها
زمین‌لرزه
در جوانی شعر می‌گفت امّا بعد از پی گرفتن فلسفه کمتر سراغ شعر سرودن می‌رفت. اتفاقی که باعث شد تا دوباره و با حال و هوایی دیگر به شعر گفتن بازگردد شهادت برادرش، مجید، بود. تأثیر این اتفاق در او شبیه تأثیر زمین‌لرزه‌ای سخت بود که سبب پیدا شدن چشمه‌های جدیدی در زمین می‌شود؛ شعرهایی که در کتاب «هنوز هم...» آمده، عمدتاً، شعرهایی است که بعد از آن حادثه سروده.[۲]
تنها دختر چادری
تمام خانواده‌اش مذهبی بودند. اواخر دههٔ چهل دانشجوی دانشگاه تهران شد و با تنها دانشجوی دختر چادری دانشکده علوم‌تربیتی که چندبار به‌خاطر چادری بودن از کلاس و دانشگاه اخراج شده بود، ازدواج کرد.[۳]
توصیهٔ شهرام
در دوران زندان ساواک مدّتی با تقی شهرام، که بعدها بیانیه تغییر ایدئولوژیک سازمان مجاهدین را نوشت، در یک بند زندانی بود. تقی شهرام با توجّه به قوّت فکری و روحیه انقلابی او، گفته بود: "علی حداد حتماً باید از بدنه مبارزین مسلمان جدا شود و من اگر جای ساواک بودم حتما به هر طریقی این کار را می کردم".[۳]
فرج یا فرح
با عبدالکریم سروش هم‌محلّه بود. در دبیرستان علوی هم همدوره بودند و هر دو علاقه‌مند به فلسفه. سروش که «نهاد ناآرام جهان» را نوشت در مقدّمه به نام از او یاد کرد و از «محبّت‌های بی‌دریغ دوست پرمهر»اش تشکّر کرد. انقلاب که شد با هم کتاب «بینش دینی» دانش‌آموزان دبیرستانی را نوشتند. سالها بعد سروش در نامه‌ای تند و تیز خطاب به رضا داوری و بعضی از اساتید فلسفه دانشگاه تهران طعنه‌هایی هم به دوست قدیمش زد و گفت که او «...اگر تا دیروز با فرح می‌پرید، امروز از فرح می‌پرد». منظور سروش همکاری حداد با دکترنصر بود و اینکه دکتر نصر زمانی هم رییس‌دفتری فرح را پذیرفته بود. او پاسخ مفصّلی برای سروش نوشت و گفت که آن زمان «با "فرح" نمی‌پریدم، با "فرج" می‌پریدم» که اشاره داشت به نام اصلی سروش؛ "حسین حاج‌فرج دبّاغ". سروش هم در جواب او را با نام سابقش مخاطب قرار داد؛ "غلامعلی مشهدی غلامعلی حداد" و گفت معلّم عربی دوره دبیرستان‌شان از او ناراضی است. دعوای دانش‌آموزان مدرسه علوی.[۴][۵] [۶]
هدیه به ظریف
در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای جواد ظریف وزیر امور خارجه برای ارائه توضیحاتی به مجلس رفت. بعد از یک سخنرانی یک ساعت و نیمه ظریف پله‌های تریبون مجلس را پایین می‌آید، روی صندلی كه می‌نشیند، علی‌اكبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی پشت تریبون می‌رود. كسی برای احوالپرسی بالای سرش می‌ایستد كه از جا بلند می‌شود. غلامعلی حداد عادل كه از صبح صندلی‌اش محل مراجعه چهره‌های زیادی بود با محمد جواد ظریف احوالپرسی می‌كند. او خلوت‌ترین زمان ممكن را برای گفت‌وگوی کوتاهش با وزیر خارجه انتخاب کرده. پاكتی سفید رنگ به ظریف می‌دهد و به صندلی‌اش باز می‌گردد. پاكت برای دقایقی همان‌طور بسته روی میز وزیر خارجه است. صالحی هنوز هم گزارش می‌دهد، اطراف ظریف كه خالی می‌شود پاكت را باز می‌كند. كتابی قطور و سفید رنگ بیرون می‌آید؛ كتاب یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی است از مذاکرات كنفرانس صلح پاریس. [۷]
زندگی و یادگار
سوانح عمر
- "'۱۳۲۴"': تولّد در محلّهٔ پای‌خط تهران.
- "'۱۳۴۲"': دیپلمش را در رشته ریاضی گرفت و تصمیم گرفت در دانشگاه تهران فیزیک بخواند.
- "'۱۳۴۵"': ادامه رشته فیزیک در مقطع کارشناسی‌ارشد در دانشگاه شیراز. و مدّتی بعد اخراج از دانشگاه به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی.
- "'۱۳۴۷"': آغاز تحصیل در رشته علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران
- "'۱۳۴۹"': ازدواج با طیبه ماهروزاده
- "'۱۳۵۰"': دستگیری توسط ساواک و تحمّل ۶۶ روز زندان
- "'۱۳۵۹"': انتشار «فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی»
- "'۱۳۶۴"': دفاع از پایان‌نامه دکتری
- "'۱۳۶۸"': ترجمه کتاب تمهیدات نوشته ایمانوئل کانت. برنده‌شدن جایزه کتاب‌سال جمهوری اسلامی ایران.
- "'۱۳۷۴"': ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- "'۱۳۷۸"': انتخاب به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس ششم.
- "'۱۳۸۳"': ریاست مجلس شورای اسلامی.
- "'۱۳۹۰"': انتشار ترجمه قرآن کریم.
- "'۱۳۹۲"': نامزد شدن در انتخابات ریاست‌جمهوری.
- "'۱۳۹۵"': انتشار مجموعه‌شعر «هنوز هم...»
قبل از انقلاب
پدربزرگ حداد عادل، حاج‌عبّاس، در تهران ِدوره ناصرالدّین شاه تعمیرکار ماشین دودی بود و به‌جهت مشغول بودن به آهن‌آلات نام فامیل‌اش «حداد عادل» انتخاب شد. حاج‌عبّاس چهار پسر داشت که همگی یا راننده کامیون بودند یا گاراژدار. غلامعلی فرزند راننده کامیونی به نام حاج‌رضا حداد عادل بود. حداد در سال۱۳۲۴ در محلّه «پای خط»، از مناطق فقیرنشین تهران، متولّد شد. در دورهٔ دبستان به مدرسه «بندار رازی» در خیابان لرزاده می‌رفت. در دورهٔ دبیرستان به مدرسه علوی رفت؛ حضور در آن مدرسه و قرار گرفتن تحت تعالیم علّامه کرباسچیان نقش برجسته‌ای در شکل‌گیری شخصیت فرهنگی حداد داشت. سال۱۳۴۲ با گرفتن دیپلم ریاضی، تحصیل در رشته فیزیک دانشگاه تهران را شروع کرد. از سال۱۳۴۵ همان رشته را در دانشگاه شیراز و در مقطع کارشناسی‌ارشد ادامه داد. امّا فعّالیت‌های سیاسی‌اش نهایتاً منجر به دستگیری و اخراجش از دانشگاه شیراز شد. در سال۱۳۴۷ در رشته علوم اجتماعی مجدّداً وارد دانشگاه تهران می‌شود. در این سالها رابطه‌ای نزدیک با شهید مطهّری برقرار می‌کند و به حلقه شاگردان سیدحسین نصر می‌پیوندد. در سال‌های منتهی به دههٔ ۵۰ با تنها دانشجوی دختر چادری دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تهران که از خانواده روحانیت بود، ازدواج کرد. حداد عادل در سال‌های تحصیل، ضمن تدریس در دانشگاه‌های شریف، شیراز و شهید بهشتی، فعالیت‌های سیاسی‌اش را تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داد.
بعد از انقلاب
بعد از پیروزی انقلاب حداد عادل همواره نقش‌های مدیریتی مهمّی را به‌عهده داشت. در دولت موقّت معاون ناصر میناچی، وزیر ارشاد وقت بود. پس از آن مدّت یازده سال در دولت‌های مختلف مشاور و معاون وزیر آموزش و پرورش بود. از فعالیت‌های مهمّی که در این دوره انجام شد تغییر تمام کتاب‌های درسی دوران پهلوی، تنها ظرف سه سال بود. حداد از مهم‌ترین نویسندگان کتاب‌های درسی در مقاطع مختلف تحصیلی بود. سال۱۳۶۴ پایان‌نامه دکترای خود را با عنوان «نظر کانت درباره مابعدالطبیعه» زیر نظر دکتر یحیی مهدوی به‌اتمام رساند و از آن زمان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است. اواسط دههٔ هفتاد ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی به او سپرده شد. در سال۱۳۷۶ نماینده مردم تهران در مجلس ششم شد. اواخر دههٔ هفتاد دختر حداد عادل با سیدمجتبی خامنه‌ای فرزند رهبر جمهوری اسلامی ازدواج کرد. این ازدواج نقش حداد را در فضای سیاسی پررنگ‌تر کرد. در مجلس هفتم او ریاست مجلس را برعهده گرفت. از اواسط دههٔ هشتاد حداد عادل علاوه‌بر نمایندگی مجلس مسئولیت‌های مشاور عالی رهبری و همچنین عضویت در مجلس تشخیص مصلحت نظام را نیز برعهده داشت. حداد عادل در سال۱۳۹۲ با شعار تقوا و تدبیر در انتخابات ریاست جمهوری سال۱۳۹۲ نامزد شد؛ امّا چهار روز قبل از انتخابات به نفع اصول‌گرایان کنار رفت. در سال۱۳۹۳ نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر به او اهدا شد. [۳]
زمینه و شیوه فعالیت
شعر
غلامعلی حداد عادل از سال‌های جوانی‌‌اش شعر می‌سرود؛ امّا وجه شاعری‌اش در دهۀ هشتادونود و در جلسات شعرخوانی بیت رهبری بیش از پیش رسانه‌ای شد. بالاخره او در سال۱۳۹۵ و در سن هفتاد سالگی دفتر اشعارش را با عنوان «هنوز هم...» منتشر کرد. حداد در این مجموعه شعر، با استفاده از قالب‌هایی چون غزل، قصیده، قطعه و رباعی به مفاهیمی چون عشق، بهار، زندگی، مرگ و... پرداخته است. او در غزلیاتش تخلّص «عادل» را به کاربرده است. علیرضا قزوه دربارۀ کتاب «هنوز هم..» گفته: «نمی‌خواهم دست به تعریف و تمجید بزنم و بگویم اگر دو اسم از شعر انقلاب باقی بماند یکی از آنها حداد عادل است؛ زیرا این حرف دروغ است، اما اگر به من بگویند که کتابی منتشر کن که صد غزل قوی از شعر بعد از انقلاب در آن باشد بدون شک من از چهار، پنج غزل قوی این کتاب یکی را انتخاب می‌کنم و این سهم کمی نیست برای کسی که عمر خود را در حوزه سیاست گذرانده است.»[۸]
| تاریخ، چراغ راهِ آینده است | انکارِ گذشتهٔ جهان، نتوان | |
| هرچند گذشته برنمی‌گردد | با این‌همه، پشت بر زمان نتوان | |
| بنیاد بنای حال و آینده | جز با مدد گذشتگان نتوان | |
| آن خاک که مرده‌ای در آن نبود | خاکی است که زندگی بر آن نتوان |
ترجمه
حداد عادل متونی از زبان‌های انگلیسی و عربی را به زبان فارسی برگردانده است.
ترجمهٔ قرآن
حداد عادل ترجمه قرآن را از سال۱۳۸۲ آغاز کرد و در سال۱۳۹۰ آن را به اتمام رساند. بهاءالدین خرمشاهی این ترجمه را یكی از سه ترجمهٔ برگزیدهٔ قرآن به زبان فارسی می‌داند و در این‌باره گفته: «اين ترجمه، اديبانه نيست، اما اديب‌پسند است. نهايت شيوايي و رواني در آن به چشم مي‌خورد. انقطاعي در اين ترجمه وجود ندارد، مگر اين كه انقطاعي در خود آيات قران وجود داشته باشد. خداوند را شكر مي‌كنم كه يك تاج‌التراجم به ساير ترجمه‌ها افزوده شده است.»[۹] و اینکه «هشتاد ترجمه از قرآن كریم از زمان مشروطه تا كنون منتشر شده‌است؛ اما ترجمهٔ حداد عادل از قرآن كریم را باید ترجمه‌ای نظركرده و الهی دانست. در واقع اگر ما پژوهنده هستیم، ایشان شناساننده‌اند». [۱۰]. مهدی محقق ترجمه حداد از قرآن را ترجمه‌ای همه‌فهم می‌داند: «حداد عادل طوری قرآن را ترجمه کرده است که در آن سطح فهم تمامی افراد جامعه از جمله؛ دانش آموز، دانشجو، کسبه و عموم مردم را لحاظ کرده است؛ لذا تعابیری در این ترجمه به کار رفته است که در ادبیات عرب شناخته شده هستند.» [۱۱] همچنین در مقاله‌ای با عنوان «نقدی بر ترجمه فارسی قرآن کریم حداد عادل از منظر ترجمه مفهومی» که در «دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات ترجمه قرآن و حدیث» منتشر شد نویسندگان مقاله با تأمل در ترجمه فارسی حداد عادل و مقایسه زبانشناختی آن با دیگر ترجمه‌های معاصر -نشان می‌دهند که این ترجمه از نظر وفاداری به متن مبدأ در غالب آیات قرآن برتری بارز و برجسته‌ای دارد.[۱۲]
ترجمهٔ متون فلسفی
حداد کتاب‌هایی از یا دربارهٔ ایمانوئل کانت، فیلسوف مشهور آلمانی را به فارسی ترجمه کرده است. مهم‌ترین ترجمهٔ او کتاب «تمهیدات» کانت است که برای پایان‌نامه دورهٔ دکتری فلسفه آن را به‌انجام رسانده است. این کتاب در سال۱۳۶۸ برنده جایزه کتاب‌سال جمهوری اسلامی شده است. بهاءالدین خرمشاهی درباره این كتاب می‌گوید: به اعلا درجه روشن و روشنگر است. به ارزیابی من، هیچ متن مهم و اصیل فلسفی در چند دهه اخیر به این شیوایی ترجمه نشده است.»[۱۳] همچنین ابوالحسن نجفی نیز معتقد است: «تمهیدات بهترین ترجمهٔ فارسی‌ای است كه از متون غربی در زمینهٔ فلسفه صورت گرفته است.» [۱۴]
ترجمهٔ شعر
در مجموعه شعر «هنوز هم...» فصلی هست با عنوان «ترجمه‌ها» که در آن
فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی
کتابی از غلامعلی حداد عادل که بخش‌هایی از آن در کتاب ادبیات دوره دبیرستان آمده است. در این کتاب رابطه میان نوع لباس انسان و خصوصیات روانی، شخصیت، فرهنگ، وضع مالی و طبقه اقتصادی و اجتماعی افراد بحث شده‌است. این کتاب در سال۱۳۵۹ منتشر شده و تاکنون بیست و سه بار تجدید چاپ شده است.
از نگاه حداد
افراد، نحله‌ها، کتاب‌ها و کنش‌های بسیاری درمعرض داوری غلامعلی حداد عادل بودند.
دربارهٔ جلال آل‌احمد
«حقیقت این است که شخصیت و زندگی جلال، زندگی یک نفر نیست، زندگی یک نسل است. در زندگی جلال تجربه، پختگی و آشفتگی‌های فکری یک دوران قابل بررسی است. جلال از خانواده‌ای کاملا مذهبی بیرون آمد اما جذب حزب توده شد و پس از انشعاب از حزب توده دوباره با مذهب آشتی کرد...او اولین روشنفکری بود که به خود اجازه داد، در مورد غرب انتقاد کند. علی رغم همه جاذبه‌ها و دافعه ها در صداقت، صمیمت، پاکی و شجاعت جلال آل‌احمد نمی توان تردید کرد.»[۱۵]
دربارهٔ رضا داوری اردکانی
«دكتر داوري «حال» فلسفي اش بر «قال» فلسفي‌اش غلبه دارد. دكتر داوري فقط به فلسفه به معناي اخص كلمه يعني متافيزيك و در غالب اصطلاحات رسمي فلسفه سخن نمي‌گويند، ايشان هميشه تفكرشان معطوف به يكي از عناصر فرهنگ است، حالا يا ادبيات يا تاريخ يا اخلاق يا سياست و ... و انتخاب عنوان فيلسوف فرهنگ براي ايشان انتخاب درستي است.»[۱۶]
دربارهٔ محمدعلی فروغی
«فروغی با همهٔ احترامی که برای او قائلم، اهل ایستادگی نبود. همۀ علم و فضل خودش را تقدیم به کسی کرد که درست در مقابل نگاه او قرار داشت...کسانی که دربارۀ فروغی کار می‌کنند جا دارد دربارۀ یک وضعیت دیگر در زندگی فروغی نیز بیشتر درنگ کنند. این را کسی می‌گوید که به فضل و دانش فروغی معترف است و نسبت دزدی و خیانت به او نمی‌زند. فروغی شخصیت محترمی بود؛ اما من از کسانی که دربارۀ فروغی قلم می‌زنند می‌خواهم که درباره تعلّق او به فراماسونری نیز تأمّل کنند.» [۱۷]
دربارهٔ بیدل
«وقتی شعر بیدل را می‌خوانم قوّهٔ تخیّل را می‌بینم و به یاد ریاضیدان‌های بزرگ می‌افتم. آنها هم با قدرت تخیّل می‌توانستند نظریه‌ها ریاضی جدیدی بدهند از این رو میان شاعران و ریاضیدان‌ها مشابهتی هست که در هر دو قوهٔ تخیّل بالاست و بسیار فعال است... بیدل از همهٔ احکام و ضوابط، استدلال‌های منطقی فکر عبور می‌کند. از قواعد فلسفی عبور می‌کند، تضاد، تناقض، عدم، وجود، هستی، نیستی،کفر و ایمان همه را در هم می‌پیچید اما حاصل کار او بی‌معنا نیست.» [۱۸]
دربارهٔ سید احمد فردید
حداد در دوران تحصیل در دانشگاه تهران شاگرد دکتر فردید بود. او در مصاحبه‌ای دربارهٔ این فیلسوف گفته: «با اینکه چهار سال سر کلاسش بودم، نفهمیدم چه می‌خواهد بگوید! اما حس می‌کردم می‌خواهد چیزی بگوید!» [۱۹]
دربارهٔ رضا امیرخانی
حداد عادل درباره رسم‌الخط خاصی که رضا امیرخانی در کتاب‌هایش به کار می‌برد چنین گفت: «به دوست عزیزمان جناب آقای‌امیرخانی عرض می‌کنم این رسم‌الخطی که فرهنگستان تصویب کرده حاصل تجربه نه تنها بهترین استادان زبان و ادبیات فارسی معاصر بلکه امروز جهان است، چون بهترین استادان ادبیات فارسی در ایران امروز جمع هستند. استادانی که در فرهنگستان بوده و هستند، برگزیدگان این رشته محسوب می‌شوند. او مطرح کرده بود ما گفته‌ایم مصلحت خط فارسی در این است که کجا واژه‌ها سرهم و کجا، جدا نوشته شود. برخی جاها هم به سلیقه افراد واگذار می‌کنیم. مثلاً ما نمی‌پسندیم کلمه همسایه را جدا به شکل «همسایه» بنویسیم.این جدانویسی‌ها ممکن است اشکالات بسیاری پدیدار کند. آقای امیرخانی قطعاً اشتباه می‌کند. افراد دیگر هم به این صورت است. زبان و بخصوص خط چیزی نیست که با پسند و سلیقه هر کسی شکل بگیرد. در این صورت سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. کار را باید به متخصص سپرد. باید به استادان و بزرگان ادب فارسی و فرهنگستان اعتماد کرد. ضرورتی ندارد هر کسی در این باب اجتهاد کند.» [۲۰]
دربارهٔ فاضل نظری
«فاضل نظری یک اتّفاق در شعر معاصر و فارسی است و با وجود او هوای تازه‌ای وارد شعر فارسی شده‌است. آن چیزی که در شعر فاضل ثابت می‌شود این است که برای گفتن شعر خوب نیازی به شکستن قالب نیست و می‌توان وزن و قافیه و موسیقی کلام را حفظ کرد.»[۲۱]
مسئولیت‌ها
- نمایندگی مردم تهران در دوره‌های ششم، هفتم، هشتم و نهم در مجلس شورای اسلامی
- رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از ۱۳۸۷
- ریاست مجلس شورای اسلامی در دوره هفتم مجلس از ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷
- رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی از ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۴ و از ۱۳۸۷ تا کنون
- مدیرعامل بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی (به ریاست عالیه مقام معظّم رهبری) از ۱۳۷۴ تاکنون
- معاون وزیر آموزش‌وپرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش از ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۲
- مشاور وزیر آموزش‌وپرورش از ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱
- عضو شورای سرپرستی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از ۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹
- معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸
- رئیس کنگره بین‌المللی فلسفه در سال۱۳۸۹
- نماینده هیئت اجرایی جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران از تاریخ ۴/۲/۱۳۸۹
- عضو شورای عالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
- عضو هیئت امنای مؤسسهٔ آموزشی مجمع جهانی اهل بیت
- رئیس بنیاد سعدی
- عضو هیئت امنای بنیاد ایران‌شناسی
- عضو هیئت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
- عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
- عضو هیئت‌علمی و دانشیار گروه فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران
- عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
- مشاور عالی رهبر انقلاب
آثار و کتاب‌شناسی
مقالات
- "'فرهنگ برهنگى و برهنگى فرهنگى"' (۱۳۵۹)
- "'خانواده در اسلام"'(۱۳۵۹)
- "'با احترام"' مجموعه مقالات اهدا شده به استادان (۱۳۸۸)
- "'كتاب درسى دانشگاهى: تألیف یا ترجمه؟"': بحثى به مناسبت انتشار كتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال، تألیف سیاوش شهشهانى(۱۳۸۸)
- "'مقالات كانتی"': (۱۳۹۲)
- "'محض اطلاع"': تحلیل محتوای جلد هفتم یادداشت‌های عَلَم (۱۳۹۳)
دفتر شعر
- "'هنوز هم..."' (۱۳۹۵)
ترجمه
- "'قرآن كریم"' با ترجمه غلامعلی حداد عادل (۱۳۹۰)
- "'نظریه معرفت در فلسفه كانت"' اثر "'یوستوس هارتناک"' (۱۳۷۶)
- "'تمهیدات"': مقدّمه‌ای برای هر مابعدالطبیعه آینده که در جایگاه علم عرضه شود اثر ایمانوئل کانت
گزارش و سفرنامه
- "'به صحرا شدم عشق باریده بود"': گزارشی از راهپیمایی اربعین (۱۳۹۷)
- "'حج"': نماز بزرگ (۱۳۷۹)
- "'سحرخیزان تنها"': خاطراتی از روزه گرفتن نوجوانها (۱۳۷۱)
کتاب درسی
- آشنایی با جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، ۱۳۶۰تا۱۳۷۰
- دانش اجتماعی (سال اول و دوم دبیرستان)، ۱۳۶۰تا۱۳۷۱
- تعلیمات مدنی در تعلیمات اجتماعی سال سوم تا پنجم دبستان، ۱۳۶۱
- دین و سیاست در دانش اجتماعی (سال اول دبیرستان)، ۱۳۶۲–۱۳۶۹
- نگاهی به بینش اجتماعی اسلام، در دانش اجتماعی، ۱۳۶۲تا۱۳۶۴
- تعلیمات اجتماعی (سال سوم دورهٔ راهنمایی)، ۱۳۶۳؛
- درس‌هایی از قرآن (سال اول تا چهارم دبیرستان)، ۱۳۷۲
- درس انقلاب اسلامی تاریخ ایران و جهان (سال سوم علوم‌انسانی)، ۱۳۷۸
سایر آثار
- "'آسیب شناسى تربیت دینى"' (گفت‌وگو با غلامعلى حداد عادل)
- "'احوال دل گداخته"': گزیده مكتوبات مولانا (۱۳۹۲)
- "'دانشنامه جهان اسلام"'، زیرنظر غلامعلى حداد عادل [۲۲]
پانویس
- ↑ «تصویر شناسنامه حداد».
- ↑ «مُهر دومین چاپ بر مجموعه «هنوز هم...»».
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «زندگینامه غلامعلی حداد عادل».
- ↑ «بیا کاین داوری‌ها را به نزد داور اندازیم».
- ↑ «پاسخ به تهمت‌ها(یک حرف از هزاران)».
- ↑ «دوستان از راست می‌رنجد نگارم چون کنم».
- ↑ «ماجرای پاکتی که حداد عادل به ظریف داد».
- ↑ «مجموعه شعر «هنوز هم...» به ادبیات کلاسیک وفادار است».
- ↑ «ترجمه حداد عادل نظركرده و الهی است».
- ↑ «هيچ ترجمه‌ای از قرآن مانند ترجمه حداد عادل نيست».
- ↑ «ویژگی‌های زبانی و ادبی ترجمه حداد عادل از قرآن کریم بررسی شد».
- ↑ امرایی و معروف. «نقدی بر ترجمه فارسی قرآن کریم حداد عادل از منظر ترجمه مفهومی». دوفصلنامه علمی‌پژوهشی مطالعات ترجمه قرآن و حدیث ۲، ش. ۴ (پاییزوزمستان۱۳۹۴).
- ↑ «پاسخ به تهمت‌ها(یک حرف از هزاران)».
- ↑ «پاسخ به تهمت‌ها(یک حرف از هزاران)».
- ↑ «شخصیت و زندگی جلال آل احمد زندگی یک نسل است». مهر، ۸اردیبهشت۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۱۱بهمن۱۳۹۷.
- ↑ «دكتر داوري حال فلسفی‌اش بر قال فلسفی‌اش غلبه دارد». فارس، ۲۴آبان۱۳۸۷. بازبینی‌شده در ۱۱بهمن۱۳۹۷.
- ↑ «گفت‌وگو با رضا خجسته رحیمی». اندیشه پویا، ش. ۳۱.
- ↑ «قدم‌های اولیه آشتی با بیدل را در ایران برداشته‌ایم». فارس.
- ↑ «گفت‌وگو با سیدمرتضی فاطمی». پنجره، ش. ۱۸۹.
- ↑ «حداد عادل: آقای امیرخانی قطعا اشتباه می‌کند!». فارس، ۵ خرداد۱۳۹۷.
- ↑ «حداد عادل: فاضل نظری هوای تازه شعر فارسی». ۱۳اردیبهشت۱۳۹۵.
- ↑ «سایت حداد عادل».
منابع
پیوند به بیرون
- «تصویر شناسنامه حداد». تابناک، ۱۸مهر۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱بهمن۱۳۹۷.
- «زندگینامه «غلامعلی حداد عادل» منتشر شد». تسنیم، ۸فروردين۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۲بهمن۱۳۹۷.
- «سایت حداد عادل».
- «مجموعه شعر «هنوز هم...» به ادبیات کلاسیک وفادار است». ایبنا، ۳۰فروردین۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۵بهمن۱۳۹۷.