دختر شینا

دختر شینا
نویسنده	بهناز ضرابی‌زاده
ناشر	انتشارات سوره‌ مهر
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	۱۴۰۲
نخستین چاپ	۱۳۹۰
تعداد چاپ	صد و بیست و هفتم
شابک	۹۷۸۶۰۰۱۷۵۲۶۲۹
موضوع	کتاب‌های خاطرات دفاع مقدس
زبان	فارسی
قطع	رقعی
نوع جلد	شومیز

کتاب «دختر شینا»، زندگی‌نامه و خاطرات واقعی قدم‌خیر، همسر شهید حاج ستار ابراهیمی است که در قالب داستانی مجاهدت این زن در دوران جنگ ایران و عراق را روایت می‌کند. این اثر به قلم بهناز ضرابی‌زاده، نخستین‌بار در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد و توانست تا سال ۱۴۰۲ به چاپ ۱۲۷ برسد. این کتاب از پرفروش‌ترین آثار در زمینه خاطرات زنان از دوران جنگ می‌باشد. در آذرماه  ۱۳۹۱ این اثر مورد تقریظ مقام معظم رهبری قرار گرفت و همچنین  نشان طلایی جایزه ادبی اوراسیای مسکو در سال  ۱۳۹۸ را نیز کسب کرد.

*****

«دختر شینا» از دوران کودکی «قدم‌خیر محمدی‌کنعان» آغاز می‌شود و به چگونگی آشنایی و ازدواجش با حاج ستار و زندگی در دوران جنگ تحمیلی می‌پردازد. سختی‌های زندگی یک زن جوان را که در غیاب همسرش، مسئولیت پرورش پنج فرزند را بر عهده دارد در این داستان روایت می‌­شود. قدم‌خیر زنی است که دوری همسر و سختی‌های زندگی را به خاطر عشق به وطن تحمل می‌کند. ما در داستان شاهد تغییر و رشد شخصیت یک دختر ساده روستایی به زنی قوی و مقاوم در برابر مشکلات هستیم. این کتاب از ۱۹ فصل تشکیل شده است. این داستان هم‌زمان، جنبه‌های احساسی و اجتماعی جنگ را بازگو می‌کند و تأکید می‌کند که جنگ تنها در میدان نبرد اتفاق نمی‌افتد، بلکه خانه‌ها و زندگی‌های پشت جبهه را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. «دختر شینا» با نثری ساده، روان و صمیمی به‌دنبال روایتی از صبر و ایثار زنان ایران در طول ۸ سال جنگ تحمیلی ایران و عراق است. یکی از نمونه‌های موفق خاطره‌نگاری در حوزه ادبیات دفاع مقدس است که پس از گذشت سال­‌ها از اولین چاپ، همچنان مورد استقبال مخاطبین قرار گرفته است.

نویسنده کتاب «دختر شینا»، همواره آرزو داشته که خانواده‌هایی از خطه همدان که در دوران جنگ و دفاع مقدس با چالش‌ها و سختی‌های زیادی روبه‌رو شده‌اند را به ایرانیان معرفی کند. او پس از آشنایی با زندگی حاج ستار ابراهیمی و علاقه‌مندی به داستان همسر او تصمیم به نوشتن این کتاب می‌گیرد. نویسنده کتاب به مدت شش ماه، هفته‌ای دو الی سه روز با خانم محمدی مصاحبه کرد تا بتواند خاطرات او را جمع‌آوری کند.

خلاصه اثر

داستان «دختر شینا» با تولد قدم‌خیر آغاز می‌شود که در روستایی کوچک و سنتی دوران خوش کودکی را تجربه می‌کند. او در سن جوانی با حاج ستار ابراهیمی، یک بسیجی متعهد و انقلابی ازدواج می‌کند. زندگی مشترک آن‌ها با عشق و صمیمیت آغاز می‌شود، اما شرایط جنگ تحمیلی آرامش زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. او در این دوران با مسئولیت‌های سنگین مادرانه و دوری از همسرش مواجه می‌شود. شهادت همسر او در عملیات کربلای ۵ و در اوج جوانی قدم‌خیر یکی از نقاط عطف داستان است. شخصیت‌پردازی «صمد» که همان شهید ستار ابراهیمی است، به گونه‌ای انجام شده که تدریجاً از ابهام به وضوح می‌رسد، که این نیز از دیگر نقاط قوت اثر است. نویسنده با دقت و ظرافت، تحولات روحی و عاطفی شخصیت‌ها را به تصویر می‌کشد و خواننده را در سفر احساسی آن‌ها شریک می‌کند. این کتاب به خوبی نشان می‌دهد که یک زن چگونه با وجود مشکلات اقتصادی و اجتماعی، فرزندانش را به تنهایی بزرگ می‌کند، با تمام چالش‌ها روبه‌رو می‌شود و عشق به وطن و خانواده را حفظ می‌کند. داستان در نهایت بر روی امید و ایستادگی زنان در برابر سختی‌ها تأکید دارد. اگرچه هر فصل آن نام‌گذاری ویژه ندارد اما به طور کلی در کتاب به موضوعات ذیل پرداخته شده است:

تصویر پشت جلد کتاب

• فصل اول: داستان با تولد راوی آغاز می‌شود و نام‌گذاری او به خاطر قدم خوشی که داشت، معرفی می‌شود.

• فصل دوم: زندگی او در روستا و روابط خانوادگی‌اش بررسی می‌شود.

• فصل سوم: روایت ازدواج راوی با حاج ستار ابراهیمی و عشق عمیق آن‌ها.
• فصل چهارم: تأثیرات جنگ بر زندگی خانواده و چالش‌هایی که راوی با آن مواجه می‌شود.
• فصل پنجم: توصیف فداکاری‌های قدم‌خیر در حمایت از همسرش و تلاش برای تربیت فرزندان.
• فصل ششم: لحظه شهادت همسرش و تأثیر آن بر زندگی قدم‌خیر.
• فصل هفتم: چالش‌های تنهایی و مسئولیت‌های سنگین او به عنوان مادر پنج فرزند.
• فصل هشتم: بازگویی خاطرات تلخ و شیرین از دوران جنگ و زندگی در پشت جبهه.
• فصل نهم: مقاومت او در برابر مشکلات اقتصادی و اجتماعی پس از جنگ.
• فصل دهم: ارتباطات او با دیگر زنان همسر شهیدان و تجارب مشترک آنها.
• فصل یازدهم: یادآوری فداکاری‌های شهیدان و اهمیت حفظ یاد آنها.
• فصل دوازدهم: تلاش‌های او برای تربیت فرزندانش در شرایط سخت.

• فصل سیزدهم: امیدواری به آینده و تلاش برای ساختن زندگی بهتر برای فرزندان.
• فصل چهاردهم: مشکلات مالی و چالش‌هایی که با آنها روبرو است.
• فصل پانزدهم: نقش جامعه در حمایت از خانواده‌های شهدا.
• فصل شانزدهم: توصیف وضعیت شهرهای آسیب‌دیده از جنگ، مانند سرپل ذهاب.
• فصل هفدهم: سفرهایی که به یاد همسرش انجام می‌دهد.
• فصل هجدهم: تأکید بر قدرت زنان در دوران جنگ و نقش آنها در حفظ خانواده‌ها.
• فصل نوزدهم: پایان داستان

درباره نویسنده

بهناز ضرابی‌زاده، نویسنده اثر

بهناز ضرابی‌‎زاده نویسنده و کارشناس ادبی ایرانی است که در سال ۱۳۴۷ در همدان متولد شد. او کارشناس مسئول، آفرینش‌‎های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. ضرابی‌‎زاده برنده بیش از ۳۰ جشنواره داستان‌نویسی سراسری شده است. برخی از مهم‌ترین افتخارات او عبارتند از:

• مقام اول در نخستین جایزه داستان ویژه مخاطبان کودک و نوجوان با موضوع امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی

• تقدیر در چهارمین و ششمین جایزه ادبی اصفهان
• کسب مقام‌های برگزیده در هشتمین، نهمین و دهمین جشنواره مجمع خبرنگاران و نویسندگان دفاع مقدس.

نقد و بررسی اثر

نویسنده کتاب «دختر شینا»، این اثر را به شهید حاج ستار ابراهیمی، قدم‌خیر محمدی؛ همسر ایشان و فرزندان شهید به پاس گذشت و مهربانی آنان تقدیم کرده است. کتاب «دختر شینا» برای کسانی که به ادبیات پایداری و داستان‌های واقعی علاقه‌مند هستند، بسیار پیشنهاد می‌شود. همچنین به دلیل روایت عمیق و تأثیرگذار، برای نوجوانان و بزرگ‌سالان نیز مناسب است. این اثر به خاطر نثر شیوا و ساده با استقبال مخاطبان رو‌به‌رو شده و جزو نخستین آثار در زمینه‌ خاطرات زنان از جنگ هشت ساله‌ ایران می‌باشد.

کتاب به صورت خطی و زمان‌بندی شده، زندگی همسر شهید را از دوران کودکی تا سال‌های پس از جنگ روایت می‌کند. این ساختار به خواننده امکان می‌دهد تا با روند زندگی شخصیت اصلی و تحولات آن آشنا شود. زبان کتاب ساده و خودمانی است که باعث می‌شود خواننده به راحتی با شخصیت‌ها ارتباط برقرار کند. نویسنده با استفاده از نثر روان و توصیف‌های دقیق، احساسات عمیق شخصیت‌ها را به تصویر می‌کشد. این ویژگی‌ها باعث جذابیت بیشتر داستان و تسهیل در درک آن برای مخاطب می‌شود. عنوان «دختر شینا» حس تعلیق را در خواننده ایجاد می‌کند. این کنجکاوی برای فهمیدن دلیل انتخاب این نام، خواننده را تا نیمه‌های کتاب همراه می‌کند. نویسنده از تکنیک جابه‌جایی نام شهید ستار ابراهیمی و برادرش صمد استفاده می‌کند. این شگرد استادانه از نقاط قوت کتاب محسوب می‌شود.

نظر نویسنده درباره اثر

داستان زنی غیرتمند

آنچه که این کتاب را نسبت به دیگر آثار متمایز می‌کند، روایت ساده یک زن از زندگی­‌اش در زمان جنگ و ماجراهایی است که بر او در آن ایام رخ داده است. «دختر شینا» برای من مثل یک آلبوم عکس است که هر لحظه از آن خاطره‌­ای را تداعی می‌کند و هر کدام زیبایی خاص خودش را دارد. آن خاطره لحظه پارو کردن برف روی پشت بام برای من ماندنی است. می­‌توانم تصور کنم که یک زن پابه‌ماه برود پشت بام پارو کند تا مرد همسایه این کار را انجام ندهد. واقعاً یک زن چقدر می­‌توانسته غیرت­مند باشد که در آن وضعیت خاص که پابه‌ماه بوده، رخت خواب گرم را ترک کند. به نظرم آنجا خانم محمدی نهایت نقش و وظیفه مادری‌اش را ثابت کرد. هرگاه که برف می­‌آید، یاد خانم محمدی می­‌افتم.

چرا زندگی­‌نامه حاج ستار و خانواده‌­اش

نام «حاج ستار» را در شهرمان زیاد شنیده بودم و تمامی همشهریان من شهید «ستار ابراهیمی‌ هژیر» را با این عنوان می‌شناسند. با وجود این شناخت، کار تألیفی اندکی برای شناخت این شهید انجام شده بود. با مطالعه پرونده او در بنیاد شهید و امور ایثارگران همدان، متوجه شدم همسر و پنج فرزند از حاج ستار باقی مانده‌اند. این موضوع با توجه به این‌که خودم مادر هستم، احساساتم را بر‌انگیخت و سوال‌هایی را در ذهنم طرح کرد.

تقریظ رهبر بر کتاب

متن تقریظ رهبر

”	بسمه تعالی رحمت خدا بر این بانوی صبور و باایمان؛ و بر آن جوان مجاهد و مخلص و فداکاری که این رنج‌های توان‌فرسای همسر محبوبش نتوانست او را از ادامه جهاد دشوارش باز دارد. جا دارد از فرزندان این دو انسان والا نیز قدردانی شود.	“

ترجمه کتاب به زبان‌های دیگر

ترجمه کتاب «دختر شینا» به زبان‌های مختلف به موفقیت‌هایی دست یافته است. موفقیت این ترجمه‌ها نشان‌دهنده تأثیرگذاری و جذابیت داستان «دختر شینا» در میان خوانندگان غیر فارسی‌ زبان می‌­باشد و به معرفی فرهنگ و تاریخ دفاع مقدس ایران در سطح بین‌المللی کمک می‌­کند.

ترجمه روسی کتاب

ترجمه روسی

الکساندر پالی شوک، که از اساتید زبان فارسی و ایران‌شناسان روس است کتاب «دختر شینا» را به زبان روسی ترجمه کرده است. این نسخه با حمایت رایزنی فرهنگی ایران در روسیه و همکاری انتشارات صدرا منتشر گردیده. از نسخه روسی کتاب در نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب مسکو «نان فیکشن» رونمایی شد. این نمایشگاه از ۸ تا ۱۲ آذرماه ۲۰۱۷ برگزار شد و ناشرانی از ۲۰ کشور در آن حضور داشتند.

ترجمه ترکی استانبولی

ترجمه ترکی به عنوان یکی از ترجمه‌های موفق کتاب «دختر شینا» منتشر شده و به مخاطبان ترکی زبان ارائه گردیده است. مجید جعفری اقدم مدیر آژانس ادبی پل، امضای قرار داد فروش کتاب «دختر شینا» به انتشارات «ینی انسان» در ترکیه را اطلاع‌­رسانی کرد.

ترجمه اردو

«دختر شینا» در ۲۶۷ صفحه و تیراژ ۲۰۰۰ نسخه، توسط انتشارات «الولایه» اسلام‌آباد پاكستان وابسته به مجلس وحدت مسلمین این کشور منتشر شده است.

ترجمه عربی

نسخه عربی این کتاب نیز به طور گسترده‌ای توزیع شده و در کشورهای منطقه، مانند لبنان و عراق توزیع شده است.

ترجمه هوسایی کتاب

ترجمه هوسایی

جدیدترین ترجمه این کتاب به زبان هوسایی در نیجریه منتشر شده که نشان‌دهنده گسترش دامنه مخاطبان کتاب در کشورهای مختلف است. این کتاب با همکاری رایزنی فرهنگی کشورمان در نیجریه، در قالب طرح تاپ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به زبان هوسایی منتشر گردیده است. در این طرح که با مشارکت مؤسسه دارالثقلین در ایالت کانو جامعه المصطفی (ص) العالمیه انجام شد، انتشارات اکسل درکه از ناشرین بومی و معتبر در کشور نیجریه در تیراژ ۵۰۰ نسخه ویژه تیرماه ۱۴۰۱ کتاب را به چاپ رساند و در دسترس علاقه‌مندان به ادبیات دفاع مقدس کشورمان قرار داد.

گزارشی از فروش کتاب

کتاب «دختر شینا» در سال ۱۴۰۲ به چاپ ۱۲۱ رسید. این کتاب در سال ۱۳۹۶ نیز به عنوان یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های سال شناخته شد. همچنین این اثر پس از انتشار، در کم‌تر از سه ماه به چاپ هفتم رسید.

پویش کتاب‌خوانی

_{پوستر مسابقه کتاب‌خوانی کتاب و زندگی با محوریت کتاب «دختر شینا». ۱۳۹۴}

سومین دوره مسابقه سراسری کتاب‌خوانی با محوریت کتاب «دختر شینا» به همت مجمع ناشران انقلاب اسلامی و با همراهی بیش از ۱۷ نهاد فرهنگی و اجتماعی، در شهریور ۱۳۹۴ برگزار شد که با استقبال بیش از ۱۳ هزار نفر و فروش ۱۵۰ هزار نسخه کتاب دختر شینا همراه بود.

انجمن حمایت زندانیان اصفهان، اولین دوره مسابقه بزرگ کتاب‌خوانی ویژه فرزندان زندانیان تحت پوشش این مرکز را با محوریت کتاب «دختر شینا» برگزار کرد.

جوایز و افتخارات

_{حضور نویسنده در مراسم اهدای جایزه ادبی اوراسیا. خرداد ۱۳۹۹}

• اثر تقدیر شده در مراسم ششمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت، در سال ۱۳۹۵
• دریافت نشان طلایی جایزه‌ ادبی اوراسیا در مسکو، در سال ۱۳۹۸
• رسیدن به چاپ ۱۲۷ در سال ۱۴۰۲ (در طی ۱۱سال)
• شناخته شده به عنوان یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های سال ۱۳۹۶ به گزارش خبرگزاری کتاب

نشست‌های برگزار شده درباره اثر

_{حضور نویسنده در مراسم نکوداشت نویسندگان برتر دفاع مقدس در استان همدان. مهر ۱۳۹۹}

• همایش تجلیل از نویسنده و معرفی کتاب «دختر شینا» در کرمانشاه در آذر ۱۳۹۴: این همایش با حضور نویسندگان، اصحاب رسانه، همچنین کتابداران و منتقدین کتاب در محل سالن اجتماعات کتابخانه عمومی امیرکبیر کرمانشاه برگزار شد.
• نخستین برنامه «باشگاه کتاب» انقلاب‌ اسلامی با موضوع نقد و بررسی کتاب «دختر شینا»در فرهنگ‌سرای انقلاب در آبان‌ماه ۱۳۹۱: این برنامه به کوشش دفتر ادبیات و هنر مقاومت، حوزه هنری و شهرداری تهران با حضور نویسنده کتاب، معصومه ابراهیمی‌هژیر (فرزند راوی کتاب) راضیه تجار و مرتضی سرهنگی به عنوان دو منتقد اثر برگزار گردید.

  

  _{تجلیل از نویسنده کتاب دختر شینا در جشن هنر انقلاب اسلامی. فرودین ۱۳۹۸}

• جلسه معرفی و نقد کتاب «دختر شینا» در اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان میاندوآب در مهر ماه ۱۴۰۲: این جلسه با حضور حاجیه آهنگری؛ مسئول امور بانوان فرمانداری، منتقد کتاب و جمعی از علاقه‌مندان برگزار شد.
• جلسه نقد و بررسی کتاب «دختر شینا» در تالار قلم استان قزوین در مهرماه ۱۳۹۴: این جلسه با حضور نویسنده کتاب و جمعی از مقامات فرهنگی و ادبی برگزار شد.
• اختتامیه سومین دوره مسابقه بزرگ کتاب و زندگی با محوریت کتاب دختر شینا در حوزه هنری تهران در اسفند ۱۳۹۴: این اختتامیه با حضور سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد برگزار شد.

اظهارنظرها درباره اثر

علیرضا شایق؛ مدیرکل کتابخانه های عمومی  کرمانشاه

با صفحه صفحه این کتاب گریه کردم

« این کتاب نمونه بارز یک روایت عاشقانه است. شهید ابراهیمی هژیر با تمام عشقی که به همسر و خانواده دارد، هدف برتر را انتخاب نموده و جان خود را فدای هدف والایش می‌کند. هنر روایتگری و روایت‌نگاری در کتاب درهم‌آمیخته و توصیفی دقیق از زندگی خانواده‌ای ایثارگر ارائه نموده است. نویسنده کتاب شینا زحمت زیادی برای روایت یک بانوی دلاور که امروزه هم متأسفانه در میان ما نیست کشیده است. این کتاب پس از «دا» دومین کتابی بوده که من را تحت تأثیر قرار داده و اغراق نیست اگر بگویم با صفحه صفحه این کتاب گریه کردم. »

راضیه تجار؛ داستان‌نویس و منتقد ادبی

پیام «دختر شینا» به من

« در این کتاب از آرایه‌های ادبی و گفت‌وگو‌های مناسبی استفاده شده که صحنه‌های خاطره را به‌خوبی در ذهن مخاطب به تصویر می‌کشند. در این داستان، زندگی زمزمه‌کنان در جریان است و با بیشتر خواندن جذاب‌تر می‌شود. با مطالعه عنوان کتاب، تصور می‌کنیم که درباره یک زن نوشته شده، اما زن و همسر او برای مخاطب به یک اندازه شناخته می‌شوند. تنها با ارائه همین نکته به نسل جوان می‌توان آموخت که زندگی سختی‌ها و شیرینی‌های زیادی دارد، اما همین زندگی را در زیر فشار بمباران هم می‌شود با عشق و محبت و سازش سپری کرد. این نکته به نظر من پیام «دختر شینا» است. »

معصومه ابراهیمی‌هژیر؛ مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان همدان و فرزند شهید ستار ابراهیمی و راوی کتاب

مادرم تا ابد زنده است

« بارها این خاطرات را از مادرم شنیده بودیم اما وقتی این خاطرات با قلم روان ضرابی‌زاده به ‌نگارش درآمد، برایم بسیار تازه و عجیب بود. این کتاب تمام حقیقت درون مادرم است و با نگارش آن، مادرم برای من و دیگر خواهران و برادرم تا ابد زنده مانده است. گویی مادرم در تمامی لحظه در کنار ما حضور دارد و نبود او را احساس نمی‌کنیم. »

مرتضی سرهنگی؛ نویسنده، منتقد ادبی و رئیس دفتر هنر ادبیات و مقاومت

متنی شیرین، جذاب و گیرا

« پس از دریافت متن ضرابی‌زاده، آن‌قدر این متن شیرین، جذاب و گیرا بود که آن را در طول یک شبانه‌روز مطالعه کردم. این اثر در اندک زمانی پس از تألیف منتشر شد. »

سید عباس صالحی؛ معاون اسبق فرهنگی وزیر ارشاد

از لحاظ فرم و محتوا یک اثر ویژه

« دختر شینا یک اثر خاص است. این کتاب هم از لحاظ فرم و هم از لحاظ محتوا خاص است و به نویسنده‌اش تبریک می‌گویم که از طرفی بین خاطره‌نگاری و رمان پیوند برقرار کرده  و از طرفی در حوزه محتوا کتابی است که نمی‌توان آن را به دست گرفت و زمین گذاشت. کتاب دختر شینا یک اثر مستندگرا است و گرچه واقع‌گرایی دارد اما بسیاری از عناصر رمان‌نویسی را نیز با خود همراه دارد. این کتاب به هر خانه‌ای که وارد شود نفر‌به‌نفر را جذب می کند. من به شخصه کم کتاب خاطره رمان نخواندم اما دختر شینا انصافاً یک اثر ویژه است و روایت زنانه‌ای که این کتاب از دوران انقلاب  و جنگ ارائه می‌دهد یک روایت خاص است. »

مسعود صادقی؛ دانشجو دکترای فلسفه اخلاق و منتقد حوزه کتاب

«دختر شینا» اثری متمایز

« کتاب «دختر شینا» به دلیل سه ویژگی اصلی منحصر به فرد است:

این کتاب به زندگی یک زن در دوران جنگ می‌پردازد و در ادبیات پس از انقلاب کمتر به این نوع روایت پرداخته شده است؛ برای جلوگیری از تبدیل روایت زنانه به فمینیستی، نیاز به قلمی متعهد و آگاه است؛ با وجود چالش‌های موجود، در هیچ‌جای کتاب فاصله‌ای بین شخصیت‌های مرد و زن دیده نمی‌شود، که نشان‌دهنده همبستگی آن‌هاست. این ویژگی‌ها «دختر شینا» را به اثری متمایز تبدیل کرده است.

»

رضا کریمی؛ منتقد ادبی

روایت زندگی زن سنتی

« این کتاب بیشتر بر روی زندگی خانوادگی تمرکز دارد و مخاطب چندان با شخصیت شهید آشنا نمی‌شود. داستان بیشتر به روایت زندگی زن در گذشته می‌پردازد و مختصات نوع زندگی شخصیت‌ها را بسیار سنتی‌تر نشان می‌دهد. »

محمد سردارپور؛ کتابدار و رئیس اداره کتابخانه‌های شهرستان فراهان

سراسر این کتاب نقطه اوج است

« این داستان یک نقطه اوج ندارد از دیدگاه بنده سراسر این کتاب سطر به سطر ورق به ورق نقطه اوج است که با خواندن هر صفحه به داشتن این آب و خاک، این ملت، این مردان، این زنان، و این مادران با تمام وجود افتخار کرده و جز تحسین این بانوان چیزی از خاطرت نمی‌گذرد. باید کتاب را خواند تا به نتیجه‌ای که گفته‌ام رسید. »

برشی از متن کتاب

یک پارچه نور است امام. قدم! باورت می‌شود امام روی سرم دست کشید؟ همان وقت با خدا عهد بستم تا آخرین نفس سرباز اسلام باشم.

□□□

هر وقت که پیش هم هستیم و تو می‌خندی، عید است.

□□□

قدم‌خیر محمدی‌کنعان راوی اثر

فصل گوجه سبز بود. می‌آمدم خانه‌ات؛ می‌نشستم روبه‌رویت. ام.پی.تری را روشن می‌کردم. برایم می‌گفتی؛ از خاطراتت، پدرت، مادرت، روستای باصفایتان، کودکی‌ات. تا رسیدی به حاج ستار و جنگ. بار سنگین جنگ ریخته بود توی خانه کوچکت، روی شانه‌های نحیف و ضعیف تو؛ یعنی قدم‌خیر محمدی کنعان و هیچ‌کس این را نفهمید. ماه رمضان کار مصاحبه تمام شد. خوشحال بودی به روزهایت می‌رسی. دست آخر هم گفتی: نمی‌خواستم چیزی بگویم؛ اما انگار همه چیز را گفتم. خوشحال‌تر از تو من بودم. رفتم سراغ پیاده کردن مصاحبه‌ها. قرار گذاشتیم وقتی خاطرات آماده شد، مطالب را تمام و کمال بدهم بخوانی، اگر چیزی از قلم افتاده بود، اصلاح کنم؛ اما وقتی آن اتفاق افتاد، همه چیز به هم ریخت. تا شنیدم، سراسیمه آمدم سراغت؛ اما نه با یک دسته کاغذ، با چند قوطی کمپوت و آبمیوه. حالا کی بود، دهم دی‌ماه ۱۳۸۸. دیدم افتاده‌ای روی تخت؛ با چشمانی باز. نگاهم می‌کردی و مرا نمی‌شناختی. باورم نمی‌شد،گفتم: دورت بگردم، قدم‌خیر! منم، ضرابی‌زاده. یادت می‌آید فصل گوجه سبز بود. تو برایم تعریف می‌کردی و من گوجه سبز می‌خوردم. ترشی گوجه‌ها را بهانه می‌کردم و چشم‌هایم را می‌بستم تا تو اشک‌هایم را نبینی؟ آخر نیامده بودم درددل و غصه‌هایت را تازه کنم. می‌گفتی: خوشحالی‌ام این است که بعد از این همه سال، یک نفر از جنس خودم آمده، نشسته روبه‌رویم تا غصه تنهایی این همه سال را برایش تعریف کنم. غم و غصه‌هایی که به هیچ‌کس نگفتم. می‌گفتی: وقتی با شما از حاجی می‌گویم، تازه یادم می‌آید چقدر دلم برایش تنگ شده. هشت سال با او زندگی کردم؛ اما یک دل سیر ندیدمش. عاشق هم بودیم؛ اما همیشه دور از هم. حاجی شوهر من بود و مال من نبود. بچه‌هایم همیشه بهانه‌اش را می‌گرفتند؛ چه آن‌وقت‌هایی که زنده بود، چه بعد از شهادتش. می‌گفتند مامان، همه باباهایشان می‌آید مدرسه دنبالشان، ما چرا بابا نداریم؟! می‌گفتم مامان که دارید. پنج‌تا بچه را می‌انداختم پشت سرم، می‌رفتیم خدیجه را به مدرسه برسانیم. معصومه شیفت بعدازظهر بود، ظهر که می‌شد، می‌رفتیم او را می‌رساندیم...

□□□

گفت: شب عجیبی بود. اروند جزر کامل بود. با حمید حسین‌زاده دونفری باید برمی‌گشتیم. تا زانو توی گل بودیم. یک دفعه چشمم افتاد به کشتی سوخته‌ای که به گل نشسته بود. حالا عراقی‌ها رد ما را گرفته بودند و با هر چه دم دستشان بود، به طرفمان شلیک می‌کردند. گلوله‌های توپ کشتی را سوراخ‌سوراخ کرده بود. از داخل آن سوراخ‌ها خودمان را کشاندیم تو. نزدیک‌های صبح بود. شب سختی را گذرانده بودیم. تا صبح چشم روی هم نگذاشته بودیم. جایی برای خودمان پیدا کردیم تا بتوانیم دور از چشم دشمن یک‌کمی بخوابیم. نیرویی برایمان نمانده بود. حسابی تحلیل رفته بودیم.

گفتم: پس دلهره‌ی من و مادرت بی‌خودی نبود. همان وقتی که ما این‌قدر دلهره داشتیم، ستار شهید شده بود و تو زخمی.

انگار توی این دنیا نبود. حرف‌های من را نمی‌شنید. حتی سروصدای بچه‌ها و شیطنت‌هایشان حواسش را پرت نمی‌کرد. همین‌طور پشت سر هم خاطراتش را به یاد می‌آورد و تعریف می‌کرد.

از صبح چهارم دی توی کشتی بودیم؛ بدون آب و غذا. منتظر شب بودیم تا یک‌طوری بچه‌ها را خبر کنیم. شب که شد، من زیرپوشم را درآوردم و طرف بچه‌های خودمان تکان دادم. اتفاقاً نقشه‌ام گرفت. بچه‌های خودی مرا دیدند. گروهی هم برای نجاتمان آمدند، اما آتش دشمن و جریان آب نگذاشت به کشتی نزدیک بشوند.

مشخصات کتاب‌شناختی

کتاب «دختر شینا» نوشته بهناز ضرابی‌زاده در ۲۶۴ صفحه، در قطع رقعی و با جلد شومیز برای اولین‌­بار توسط انتشارات سوره‌ مهر در سال ۱۳۸۸ منتشر شد. این اثر در سال ۱۴۰۲ به چاپ صد و بیست و هفتم رسید. نسخه‌ الکترونیکی «دختر شینا» در سایت کتاب‌راه و فراکتاب قابل خرید و مطالعه است.

نوا، نما و نگاه

پوستر تیزر مسابقه کتاب‌خوانی «دختر شینا»

• کتاب صوتی دختر شینا. گروه فرهنگی سماوا.۱۳۹۶

• تیزر سینمایی کتاب «دختر شینا». مرکز رسانه‌ای شیرازه.۱۳۹۴

• فیلم مستند «دختر شینا». به کارگردانی: فرزین طاهری. سوره مهر.۱۳۹۴
• رو به روی ماه -دختر شینا- قسمت اول. شبکه آموزش. ۱۳۹۸
• بهناز ضرابی زاده از دختر شینا می‌گوید. رادیو فرهنگ. ۳۰ شهریور ۱۳۹۹
• معرفی کتاب دختر شینا.ساجدین ری. ۱۴۰۳
• معرفی کتاب دختر شینا. سازمان فرهنگی و هنری شهرداری. ۱۴۰۱
• چهل روایت، دختر شینا. مرکز آفرینش های فرهنگی هنری بسیج استان بوشهر. ۱۴۰۱

منابع و مأخذ

• روح تافی، هومن (۱۴۰۳). دختر شینا: براساس دختر شینا نوشته بهناز ضرابی‌زاده. تهران: سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس، انتشارات هنر دفاع. شابک ۹۷۸-۶۲۲-۵۴۳۵-۳۱-۵
• واشقانی فراهانی، ابراهیم. ابراهیمی هژیر، معصومه. (۱۳۹۷). واکاوی تاریخ شفاهی دفاع مقدّس در مجموعه خاطرات «دختر شینا». ادبیات پایداری. ش ۱۸
• زارع، الهام. ایران زاده، نعمت اللّه. پیروز، غلامرضا.(۱۳۹۷). عناصر داستانی خاطره نوشته‌های دفاع مقدس با تأکید بر اثر دختر شینا. متن پژوهی ادبی. ش ۷۶
• بسمل، محبوب. (۱۴۰۰). تحلیل گفتمان انتقادی «دختر شینا». علوم انسانی و اسلامی. ش ۱
• زارع، الهام. ایرانزاده، نعمت الله. طایفی، شیرزاد. (۱۳۹۷). تحلیل عنصر روایت در خاطره‌ نوشته‌ «دخترشینا» براساس نظریه ژرار ژنت. ادبیات دفاع مقدس. ش ۲