اینجا سوریه است

اینجا سوریه است: صدای زنان راوی جنگ
نویسنده	زهره یزدان‌پناه قره‌تپه
ناشر	راه یار
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	۱۴۰۰
تعداد چاپ	چاپ چهارم در ۱۴۰۲
شابک	۹۷۸۶۲۲۶۶۸۹۹۹۱
تعداد صفحات	۷۷۶
موضوع	تاریخ شفاهی (خاطره نگاری)
زبان	فارسی
قطع	رقعی
نوع جلد	گالینگور

«اینجا سوریه است» نوشته‌ی زهره یزدان‌پناه قره تپه، مجموعه خاطراتی از زنان سوری در جنگ با داعش است که در سال ۱۴۰۰ توسط انتشارات راه یار چاپ شده است. این اثر برگزیده بخش جنبی پانزدهمین دوره جشنواره جلال‌آل‌احمد در سال ۱۴۰۱ می‌باشد.

* * * * *

کتاب «اینجا سوریه است»، نوشته زهره یزدان‌پناه قره تپه، اولین عنوان از مجموعه آثار ناشر در رده «زنان مقاومت-فتنه شام» است و در تلاش است تا صدای زنان راوی جنگ باشد. کتاب یزدان‌پناه از چند وجه خواندنی است؛ هم نویسنده و هم راوی. کتاب پژواک صدای زنان سوری است که با چنگ و دندان طی سال‌های اخیر زندگی‌، خانواده‌ و خانه‌شان را حفظ کرده‌اند؛ از همان زمان که جغد جنگ به ناگاه بر سرشان آوار شد و آرزوهایشان را دزدید، آموختند که چگونه در شرایط جدید زندگی کنند و در عین حال، آفریننده زندگی در خط مقاومت باشند. «نویسنده»، دومین نقطه ثقل این کتاب است، او اولین نویسنده زن ایرانی است که در خاک سوریه قدم گذاشته و پای درد دل این زنان نشسته است. «زاویه دید» سومین ویژگی مهم کتاب یزدان‌پناه است، او هنرمندانه «انسان» را ملاک روایت‌هایش قرار داده است؛ فارغ از تمام تعلقات دینی و مذهبی‌اش. تمام این‌ها در کنار نثر شیوا و خواندنی، «اینجا سوریه است» را در مقایسه با بسیاری از آثار متفاوت و متمایز می‌کند.

خلاصه اثر

پشت جلد کتاب

زهره یزدان‌‌پناه قره‌تپه، برای نگارش «کتاب اینجا سوریه »است، چند مرتبه به استان‌ها و شهرهای مختلف سوریه سفر کرد و روایت‌های کتاب را به ترتیب زمانی، و در دو بخش تنظیم و تدوین کرده است. بخش اول خاطرات سفر در سال ۲۰۱۷ را دربر می‌گیرد که با پاییز و زمستان ۱۳۹۶ مصادف شده است و در یازده فصل گردآوری شده و هر فصل به مصاحبه با عده‌ای از زنان سوری اشاره می‌کند.

در فصل دوم از بخش اول، نویسنده، صدای زنانی را به گوش ما می‌رساند که از فاجعه صلنفه می‌گویند و در فصل سوم روایت‌گر زنانی است که از فوعه و کفریا مهاجرت کرده‌اند و در کارگاه خیاطی برای گذران زندگی خود و فرزندانشان کار می‌کنند.

بخش دوم کتاب به بازگویی خاطراتی از سفر دوم نویسنده کتاب در تابستان ۱۳۹۷ اشاره می‌کند که آن هم در یازده فصل تقسیم‌بندی شده است. خانم یزدان‌پناه در هر فصل از بخش دوم به بیان خاطرات زنانی می‌پردازد که فاجعه انفجار اتوبوس‌های منطقه راشدین و فاجعه حیّ‌البیاضه و ترور شیخ‌اللحام و زینبیه و شهدای مدافع حرم را به چشم دیده‌اند.

در نهایت درفصل یازدهم از بخش دوم، آزادی مردم فوعه و کفریا را به تصویر کشیده است. در هر بخش از کتاب، با ضمیمه‌ها و تصاویری از وضعیت مردم و مناطق مختلف سوریه روبه‌رو هستیم که نگاه نویسنده را به سوریه به ما نشان می‌دهد. این روایت‌ها صدای زنانی است که راوی جنگ هستند و در این میان دیده نمی‌شوند. این اثر در تلاش است تا فصل جدیدی در چگونگی ثبت تاریخ شفاهی بگشاید؛ فصل جدیدی که می‌تواند «ثبت تاریخ شفاهی در موقعیت بحران» نامیده شود، هرچند به دلیل گسترده بودن دریای روایت‌ها، به‌ویژه روایت‌های مقاومت در سوریه، این روایت‌ها ناتمام هستند و روایت‌های این کتاب، فقط گوشه‌ای از صدای زنان راوی جنگ در سوریه است.

جلد کتاب

تصویر روی جلد کتاب  یکی از اهالی فوعه و کفریا (دو شهرسوریه در محاصره تکفیری‌ها) است که با اسیران دشمن معاوضه شد‌ه‌اند.

درباره نویسنده

زهره يزدان‌پناه قره تپه، متولد ۱۳۴۲ در تهران است، این هنرمند نويسنده، پژوهشگر و مستندساز ضمن بهره مندی از «علوم حوزوی»، کارشناسی «تاریخ»، کارشناسی ارشد «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی» و «پژوهش هنر» است. وی به عنوان هنرمند برگزیده (هنرمند زن نویسنده و کارگردان از ایران) در اولین جشنواره بین المللی طلایه داران حجاب و عفاف ، برگزیده در بخش عماد مغنیه سیزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت، به پاس سال‌ها تلاش مستمر در زمینه دفاع مقدس و پایداری شناخته شده‌است.

یزدان پناه، علاوه بر کتاب‌های متعددی که در زمينه‌های ادبيات داستانی و حوزه دفاع مقدس و شهدا، نقد، تحليل و پژوهش دارد؛ به عنوان کارگردان و مستندساز هم، آثار مختلفی در عرصه داخلی و بین‌المللی تولید کرده است.

آیین تقدیر از زهره یزدان‌پناه از طرف رهبر انقلاب اسلامی بابت نگارش کتاب «اینجا سوریه است». ۶ بهمن ۱۴۰۱

او عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه سینما، عضو انجمن قلم ايران (عضو سابق هيئت مديره و...)، عضو سابق انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان، داوری و عضویت هیئت انتخاب در دوره‌های مختلف جشنواره‌های بین‌المللی فیلم و همچنین جشنواره‌های مختلف کتاب، مدرس دوره‌های مختلف ادبيات داستانی و فیلمنامه‌نویسی در مراکز مختلف و مديريت جلسات نقد در این زمینه بوده‌ است؛ و بیش از دو دهه فعالیت در آموزش و پرورش، حوزه و دانشگاه و کارشناسی در مراکز مختلف علمی پژوهشی، فرهنگی ادبی، سینمایی و مطبوعات، دبیر فرهنگی و دبیر تحریریه مجله سروش نوجوان ، عضو شورای هنری ادبی دفتر امور زنان بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عضو شورای تخصصی و کارشناسی نشر کتاب بنیاد شهید و امور ایثارگران و سردبیر فصلنامه اصحاب قلم از جمله فعالیت‌های اوست.

یزدان‌پناه دارای چندین عنوان مقاله و کتاب در زمینه ادبیات داستانی، نقد و پژوهش ادبی است. از جمله آثار او: مجموعه داستان «ستاره‌های سربی»، پژوهش و تألیف کتاب «زنان عاشورایی» و پژوهش پنج کتاب درباره زندگینامه شهدا است که توسط نویسندگان مختلف بازآفرینی و چاپ شده است. همینطور کتاب «گلی در آیینه» که زندگینامه شهید ابوالفتحی در آن به تصویر کشیده است.

نظر نویسنده درباره اثر  

ایده‌ای که به واقعیت رسید

تنها مدت کمی از شهادت شهید حججی گذشته بود که آقای وحید جلیلی، مسؤول «دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی» -که آن زمان در سوریه بود- با بنده تماس گرفت و درباره یکی از ایده‌هایش صحبت کرد. طرح و ایده ثبت و نگارش خاطرات زنان سوری که زندگی‌شان متأثر از جنگ سوریه به شرایط بحرانی رسیده بود. در واقع آقای جلیلی می‌خواست مقاومت و مظلومیت زنان سوری در قالبی هنری به مخاطبان عرضه شود و از سوی دیگر رنجنامه این زنان به عنوان «تاریخ شفاهی»، برای همیشه ثبت و ضبط شود. به هر حال در ادامه با همکاری مسؤولان فرهنگی ایران در سوریه مراحل ابتدایی و تحقیقاتی پروژه آغاز شد.

 جنگ چه را بر زنان تحمیل کرد

پرسش اصلی در این سفر جست‌وجوگرانه و پژوهش برای نگارش مطالب کتاب، این بود: «جنگ تحمیل شده به مردم سوریه، چه تبعاتی بر زندگی زنان سوری با ادیان و مذاهب و قومیت‌های مختلف داشته است؟ چگونه زندگی شخصی و خانوادگی این زنان، متأثر از این جنگ تحمیلی قرار گرفته است و زنان چه خاطراتی از این وضعیت دارند؟» بدون شک، یافته‌های چنین پرسشی، نه‌تنها روایت مظلومیت زنان سوری در جنگ تحمیلی بر سوریه است، بلکه بیانگر عمق جنایت‌های دشمنان سوریه و مردم آن هم خواهد بود. وقتی که نام «زن» به میان می‌آید، به طبع در کنارش مسئله خانواده مطرح می‌شود؛ یعنی همسر و فرزندان و همچنین دیگر اعضا مانند پدر، مادر، خواهر و برادر. در این جست‌وجو اما به علت حضور نیروهای ایرانی در سوریه، ردپای فعالیت‌های آن‌ها هم در عرصه‌های مختلف آشکار می‌شود.

لحظه‌های شیرین

یکی از به یادماندنی‌ترین قسمت‌های این سفر، حضورم در میان مردم شیعه، سنی، علوی و مسیحی بود؛ که ادیان و مذاهب و فرهنگ‌های مختلفی داشتند. ساعت‌ها با پشتکار برای ثبت روایت آن‌ها تلاش می‌کردم تا صدای مظلومیت‌شان را به گوش مردم صلح طلب، حقیقت‌جو و آزادی‌خواه جهان برسانم. این تلاش از این باب شیرین بود که هم آدم‌های جدیدی یافته بودم که می‌توانستم آن‌ها را از صمیم قلب دوست‌ داشته باشم و هم اینکه کوششی در تقابل با تبلیغات سوء دشمن مشترک‌شان بود؛ دشمنی که قصد ایجاد اختلافات بین مذاهب را داشت؛ به هر حال، به‌رغم همه این اوضاع و احوال، سعی شد این روایت‌ها به همراه اسنادی مانند صوت، مصاحبه‌ها، عکس‌های راویان و مشخصات کامل‌شان ثبت شود و سپس به نگارش درآید؛ برای حفظ سندیت متن‌های پیاده شده از مصاحبه‌های ضبط شده نیز سعی کرده‌ام صوت همه مصاحبه‌ها را پیاده کنم تا از این بابت هم اطمینان خاطر حاصل شود.

نوآوری در مؤلفه‌های تاریخ شفاهی

این کتاب، تاریخ شفاهی است که از مؤلفه‌های گونه‌های دیگر هم استفاده کرده است؛ خب ممکن است همین شیوه باعث شده که اتفاق جدیدی هم در آن رخ داده باشد. مثلاً ممکن است شاخصه جدیدی به مؤلفه‌های تاریخ شفاهی اضافه شده باشد. به هر حال، در مورد این بحث‌ها، اهالی فن و کارشناسان خبره در حوزه پژوهش و نویسندگی در عرصه تاریخ شفاهی لازم است که وارد میدان بحث و گفتگوهای علمی شوند؛ چرا که در بخش نظری تاریخ شفاهی هنوز چالش وجود دارد.

نقد و بررسی اثر

نشست نقد و بررسی کتاب «اینجا سوریه است». حوزه هنری انقلاب اسلامی. ۲۸ تیر ۱۴۰۰

بوک روم

بررسی زوایای تاریک

کتاب «اینجا سوریه است» در زیرمجموعه تاریخ شفاهی از حوزه خاطرات شخصی فراتر رفته و با ارائه تحلیل و تفسیر به تبیین فکت‌های تاریخی درباره جنگ سوریه به عنوان امر تاریخی پرداخته است. اینجا سوریه است در نسبت با تاریخ شفاهی حول امری تاریخی سامان می‌یابد و ادوار و شرایط و وقایع درون آن را می‌کاود. مستندات و یافته‌ها و مضبوطات تاریخی را بررسی می‌کند و به مدد بستر اولیه تاریخی، به سمت رفع ابهام‌ها، نقاط تاریک، فقدان‌ها و خلل‌های تاریخی حرکت می‌کند. با مراجعه به مؤثرترین افراد (زنان) در وقوع امر تاریخی (جنگ سوریه) زوایای تاریک را می‌جوید و با تنظیم اسناد و گفتار شفاهی اشخاص، چارچوبی منظم و معنادار از امر تاریخی واقع شده ارایه می‌دهد.

تصوراولیه این است که این کتاب بناست با قلمی احساسی سراغ سوژه‌ها برود و از تاثیر جنگ بر زندگی زنان و دختران سوری برای مخاطب بگوید. تصوراولیه‌ای که خیلی زود درهم شکسته می‌شود آن هم به واسطه قلم و بیان و نثر نویسنده_راوی کتاب. مصاحبه تاریخی امری روشمند و منظم است. یزدان‌پناه به عنوان مصاحبه‌گر و راوی در بستری شفاف درباره موضوع تاریخی به گفتگویی دقیق با سوژه‌ها پرداخته است؛ راوی با آشکار ساختن توصیفی از فکت‌ها و شرایط عینی، تصویری از شرایط تاریخی ارائه می‌کند که (ولو نادرست) مبنای تفسیر او و مبنای اقدامات اوست که واقعه تاریخی را شکل داده یا در شکل دادن آن دخیل بوده است. در اینجاست که کنشگریِ تاریخیِ مصاحبه‌گر، به مثابه عنصری فعال، همواره مرکز ثقل گفتگو را حفظ می‌کند و از درون روایت راوی، فکت‌ها و تفسیرها را بیرون می‌کشد.

انسان بما هو انسان

کتاب اینجا سوریه است دقیقاً و کاملاً در پارادایم گفتمان انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و مسئله مدافعان حرم نوشته شده است. هر چند نویسنده وفادارانه به این پارادایم کتاب را جلو برده اما واقعیت این است که آنچه از زنان سوری در نقش‌های دختر، همسر و مادر می‌خوانیم فراتر از هرگونه ایدئولوژی و یا حتی گفتمانی است. آنچه در این کتاب دال مرکزی واقع شده است انسان بماهو انسان است چون در نقطه مقابلش آنچه دال مرکزی است شر به معنای تام و تمام کلمه است. از این روست که کتاب را با قطعیت می‌توان به مخالفین جمهوری اسلامی و به مخالفین دخالت ایران در جنگ توصیه کرد. زیرا دیگر مسئله حکومت بشاراسد و یا جمهوری اسلامی نیست بلکه آنچه موضوعیت عینی می‌یابد انسان با همه مختصات اوست.

سفرنامه‌‌ای با نگاه زنانه

در باب صورت‌بندی، در این کتاب حتی آنجا که ما سخنان و خاطرات زنان سوری را می‌خوانیم در شکل و شمایل یک سفرنامه است که در سفرنامه‌گی متوقف نشده است بلکه به واسطه نگاه زنانه نویسنده مملو از جزئیات است و اطلاعات تاریخی، بومی، اقلیمی و حتی نظامی است. جزئیاتی که در برخی موارد موید نگاه دراز مدت نویسنده در افق زمانی طولانی مدت است. به  عنوان نمونه در پاورقی صفحه ۶۶۲ به پیاده‌روی اربعین اشاره آن را تعریف و حتی به شکل مختصر به تاریخچه آن در زمان حکومت صدام در عراق اشاره می‌کند، پیاده‌روی اربعین که حتی برای لائیک‌ترین و لامذهب‌ترین ایرانی امری شناخته شده است را بدون تعریف و تاریخچه باقی نمی‌گذارد.

قربانیان اصلی

کتاب تذکر این حقیقت تلخ در زندگی است که گلوله‌ها به قلب و مغز مردان شلیک می‌شود آنها می‌میرند اما قربانی اصلی جنگ زنان هستند که با شلیک به قلب مردانشان هر روز پیوسته می‌میرند و نمی‌میرند. آنها کودکان را به دندان می‌کشند با مصیبت به جای امن می‌برند و از آنها مراقبت می‌کنند بزرگشان می‌کنند تا زندگی لحظه‌ای از جریان نایستد. زنان معجزه خدا هستند.

«اینجا سوریه است»؛ زنانی ایستاده در خط مقاومت.خبرگزاری تسنیم. ۳۰ خرداد ۱۴۰۱

خبرگزاری تسنیم

حضور خط‌شکنانه در جبهه سوریه

در زمینه کاری و فعالیت‌­هایی مانند پژوهش میدانی و مصاحبه‌­ها و نگارش کتاب به همراه عکس‌هایی که در این پژوهش میدانی در شهرها و استان­‌های مختلف سوریه تهیه شده است، حضور یک خانم به عنوان  نویسنده، پژوهشگر و مستندساز ایرانی در سوریه، تقریباً نوعی خط شکنی در میدان، برای حضور در سوریه درگیر جنگ، است. خانم زهره یزدان‌پناه نخستین و تنها بانوی ایرانی است که شاهد آزادی مردم فوعه و کفریا بوده است و روایت این آزادی باشکوه در کتاب «اینجا سوریه است» آورده شده است.

جوایز و افتخارات

• اثر برگزیده پانزدهمین دوره جشنواره جلال آل احمد  در بخش جنبی در سال ۱۴۰۱.

نشست‌های مهم درباره اثر

آیین رونمایی از کتاب «اینجا سوریه است». ۲۳ مرداد ۱۴۰۰

• نشست رونمایی «کتاب اینجا سوریه است» با حضور نویسنده اثر و کارشناسان و فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در کتاب فروشی به نشر. ۲۳ مرداد ۱۴۰۰.

• مراسم تقدیر از از خانم زهره یزدان‌پناه نویسنده کتاب «اینجا سوریه است؛ صدای زنان راوی جنگ» از طرف رهبر معظم انقلاب در دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب اسلامی. ۵ بهمن ۱۴۰۱.
• نشست «روایت دیدار» با محوریت کتاب «اینجا سوریه است» با حضور نویسنده اثر و صاحب‌نظران و اندیشمندان عرصه بیداری و مقاومت در سالن سلمان هراتی حوزه هنری. ۲۸ تیرماه ۱۴۰۲.
• نشست نقد و بررسی کتاب «اینجا سوریه است» با حضور نویسنده اثر، غلامرضا عزیزی و حسام آبنوس در خبرگزاری مهر. ۵ شهریور ۱۴۰۲.
• نشست نقد و بررسی کتاب «اینجا سوریه است» با حضور نویسنده اثر و منتقدان ادبی در مرکز همایش‌ها و مطالعات کتاب و کتابخوانی استان همدان. ۱ آبان ۱۴۰۲.
• نشست نقد و بررسی کتاب «اینجا سوریه است» با حضور نویسنده اثر و جمعی از منتقدان و فعالان ادبی در شیراز. ۱۰ آبان ۱۴۰۲.

اظهارنظرها درباره اثر

علیرضا مختارپور؛ محقق و کتاب شناس

« نویسنده کتاب از توانمندی و هنرمندی ویژه‌ای برخوردار است، کتاب از سویی تصویرگری جنایت و توحش یک گروه و از طرفی مظلومیت و معصومیت گروه دیگر را روایت می‌‌کند، پس ذاتا چنین کتابی باید بسیار تلخ و خواندنش سنگین باشد، اما متن این کتاب سرشار از شور زندگی کودکان، نوجوانان، دختران و زنان در صحنه رویایی توحش و معصومیت و مظلومیت است؛ متن کتاب، متن زنده، شوق آفرین و سرشار از حیات، پویایی و تحرک است؛ «اینجا سوریه است» سند صریحی است از این‌ که نظام جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی، توانسته است ارزش‌ها و رفتارها و عملکرد خودش را در جوامع مختلف صادر کند. این کتاب خوش خوان، جذاب، دقیق در ثبت مناطق و اشخاص با پاورقی کوتاه، مفید و مستند است. »

محسن سیفی؛ نویسنده حوزه ادبیات پایداری

« وقتی کتاب را بررسی می‌کردم تنها در یک فصل با بیست نفر مصاحبه شده بود که همین مسأله عظمت کار را نشان می‌دهد؛ اگر علاوه بر تعدد راویان، مشکلاتی چون شرایط انجام مصاحبه در زمان جنگ و دشمنی به نام داعش را نیز در نظر بگیریم، متوجه خواهیم شد که کار بسیار سختی پیش روی نویسنده بوده است و در واقع خانم یزدان‌پناه به تنهایی چند عملیات را انجام داده است؛ امروز ممکن است برخی از راویان این کتاب در دنیا نباشند در واقع نویسنده دست به یک آفرینش و خلق زده است. در این کتاب بخشی از تاریخ سوریه احیاء شده است و در اصل دولت سوریه باید به خاطر این کار بزرگ از نویسنده تقدیر کند؛ تدوین کتابی چون اینجا سوریه است، یک ضرورت تاریخی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی است و در حوزه زنان بسیار مهم است و باید این نوع کارها ادامه یابد. »

مجید شاه‌حسینی؛ منتقد، مدرس و سینماپژوه

« کتاب حاوی اطلاعات ژئوپولتیک، نظامی، سیاسی و اجتماعی است که به درک درست مخاطب از سوریه پیش از جنگ، با آن و پس از آن کمک بسیاری می‌کند؛ کتاب بسیار خوب است و مخاطب را متوقع می‌کند تا بیش از این خوب باشد. یکی از این توقعات پرداخت به زمینه‌های ایدئولوژیک آغاز جنگ نیابتی از قرن ۲۰ میلادی در این منطقه است که توقع زیادی است، اما می‌توانست برای آماده‌سازی ذهن خواننده برای تفهیم چگونگی شکل‌گیری داعش در آن سرزمین مؤثر باشد. »

غلامرضا عزیزی؛ منتقد ادبی

« در سراسر کتاب، ایدئولوژی نویسنده به صورت مشهود حضور دارد؛ پس این کتاب پژوهشی، برای اینکه ببینم چه اتفاقی افتاده است، نیست؛ نکته دیگری که از ارزش اصلی کتاب کاسته این است که شما روایت زنان مخالف این جریان ایدئولوژی را در کتاب نمی‌بینید. درست است که در چند بخش از زنان داعشی یا مسلحین نام برده شده، اما چون صحبتی از آنها نشده است، روایتی نمی‌بینیم. مقدمه کار از این بابت ضعیف است؛ یعنی در مقدمه کتاب، باید اشاره می‌شد که به سراغ این افراد رفته شده یا نه و به چه دلایلی اطلاعاتی از آنان در کتاب نیست؛ چرا که در کار پژوهشی که این کتاب نیز به نوعی پژوهش است، باید محدودیت‌ها اعلام شود و اگر گفته می‌شد، من به عنوان مخاطب، با خواندن مقدمه متوجه می‌شدم که شما به دنبال اطلاعات بودید و این انتخاب گزینشی از جانب نویسنده نبوده است. »

حسام آبنوس؛ نویسنده و منتقد ادبی

« این کتاب به نظر من، مخاطب عام ندارد، هم به دلیل حجم آن و دلایل دیگر؛ همچنین برای مخاطب خاص اگر بخواهد وارد ماجرای سوریه و قصه‌های جنگ شود، یک عالمه لقمه آماده تهیه کرده است تا مستندسازان از آن بهره برداری کنند. »

محمد حسین عظیمی؛ منتقد و فعال ادبی

« این کتاب با موضوع نقش زنان در جنگ یک کتاب ارزشمند ایرانی است که از برخی جهات می‌توان آن را با کتاب «جنگ چهره زنانه ندارد» نوشته سوتلانا الکسیویچ که توانست برنده جایزه نوبل شود، مقایسه کرد. »

ساجده تقی زاده؛ نویسنده و منتقد ادبی

« کتاب در سه مقوله «موضوع»، «زمان» و «سبک» برجستگی دارد، افزون بر داستان، زمانی روایت می‌شود که سوریه هنوز در حال جنگ است و بانوان در بطن جنگ حضور دارند، همچنین سبک کتاب شامل روایت شناسی بحران و تاریخ نویسی است؛ کتاب از نظر نثر بسیار ساده و خوشخوان است و شامل تحلیل‌ها و معرفی‌های مناسب و کاربردی است؛ توجه به جزئیات نشان می‌دهد که راوی این کتاب یک زن است و این جزو سبک نویسندگی زنانه است، جزئیات چهره‌ها، اخلاق، سبک زندگی و فرهنگ مردم سوریه در کتاب به تصویر کشیده است، همچنین تعهد به زمان و مکان از ویژگی‌های تاریخ شفاهی است که در این کتاب رعایت شده است. »

علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب جمهوری اسلامی ایران

« آن چیزی که در جنگ‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد نقش مردان است. اما به تعبیر رهبری، در این عرصه اگر زنان نقش موثرتری از مردان نداشته باشند، قطعا نقش برابری با آن‌ها دارند. کتاب «اینجا سوریه است» جبهه مقاومت و خصوصا نقش زنان در مساله کلان مقاومت را روایت می‌کند و آن چیزی که تکمیل کننده نقش عمومی جبهه مقاومت و مردم مقاوم در ملت‌های مختلف است را به تصویر می‌کشد. »

عاطفه زارعی؛ مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان

« کتاب «اینجا سوریه است»، در کنار روایت همه از خود گذشتگی‌ها به سوالات اساسی نیز پاسخ می‌دهد که به راستی جنگ تحمیل شده بر مردم سوری، چه تاثیری بر زنان این سرزمین از اقوام و ادیان مختلف گذاشته است؟ اینجا سوریه است، جنگی را روایت می‌کند که بر مردم سوریه تحمیل شد و آنها شجاعانه در مقابل آن ایستادگی کردند. »

حجت‌الاسلام حمیدرضا غریب‌رضا؛ مدیر مرکز گفتگوی دینی

« خانم یزدان‌پناه با توجه به اینکه مستندساز هم هستند، سبک زیبایی را در نوشتن این کتاب به کار برده بودند و من کاملا لحظه به لحظه، متن کتاب را در مقابل خود، مانند فیلم می‌دیدم. به دوستان کتاب، پیشنهاد دادم که به شخصیت‌های سیاسی و رسانه‌ای که رسما با حضور ایران در سوریه مخالفت می‌کنند این کتاب را اهدا کنند تا واقعیت‌های جنگ سوریه را ببینند و بخوانند و بدانند چرا به حضور ایران نیاز بوده است؛ نشان دادن عمق فاجعه و جنایت‌های گروه‌های تکفیری مخصوصا در قبال زنان و کودکان بوده که معمولا قربانی اول جنگ سوریه بوده‌اند. «اینجا سوریه است» نه یک رمان است و نه یک کتاب خاطره‌نگاری، بلکه یک تاریخ‌نگاری تحلیلی-عاطفی است که تحت‌تأثیر روحیه مستندسازی نویسنده، همانند یک فیلم مستند، زیبا شده است که در آن هم تحلیل می‌بینید و هم عواطف طرفین و هم حاشیه‌نگاری‌های سفر نویسنده و همچنین بیان مسائل پیش و پس، توصیف اماکن، وقایع و حوادث جنگ؛ در واقع جنگ‌شناسی سوریه را ارائه می‌دهد اما خشکی کتاب‌های تاریخ رسمی را ندارد و این مسائل در قالب روایات مختلف مطرح شده است. »

زینب سلیمانی؛ مدیر بنیاد قاسم سلیمانی

« این کتاب و امثال این کتاب، به ما که در عصر امروز زندگی می‌کنیم و به آیندگان بعد از ما نشان می‌دهد که چه خطر بزرگی در مقابل جامعه بشریت وجود داشت و اگر از بین نمی‌رفت چه اتفاقات وحشتناکی رخ می‌داد؛ توصیه من به کسانی که با موضع اینکه چرا ما در سوریه جنگیدیم و از آن دفاع کردیم، مخالف هستند، این است که کتاب «اینجا سوریه است» را بخوانند و لحظه‌ای چشمانشان را ببندند و ایرانی پر از داعش را تصور کنند. اگر مدافعان حرم و فرمانده شهیدشان در سوریه نمی‌ایستاد، نه فقط ایران بلکه تمام کشورهای منطقه درگیر می‌شدند. خواهشم از تمام عزیزان که مخالف این تفکر و ایستادگی‌اند این است که این کتاب را و امثال آن را لطفا مطالعه کنید و خود را جای مصاحبه‌شوندگان کتاب بگذارید. اگر مدافعان حرم و حاج قاسم از مرزهای ما دفاع نمی‌کردند الان راوی‌های این کتاب از خواهران و برادران خودمان بودند نه اینکه خانم یزدان‌پناه به سوریه سفر کنند. »

سجاد اسلامیان؛ فعال جهان اسلام و کارشناس تاریخ شفاهی حوزه بین‌الملل

« کتاب‌هایی مانند کتاب «اینجا سوریه است» که روایت و خاطرات زنانه یا کودکانه از جنگ سوریه نشان می‌دهد، توسط خیلی از جریان‌های غربی و حتی عربی، فرانسوی یا قطری منتشر شده و کتاب‌هایشان در بازار دنیا موجود است که همراه با نوعی تحریف است. ما در این قضیه، به کتاب‌هایی مثل «اینجا سوریه است» به شدت نیاز داریم، چه برای مخاطب داخلی و چه برای مخاطب بین‌المللی‌؛ واقعیت جنگ سوریه این است که در بالاترین آمار ۱۰ درصد از کسانی که می‌جنگیدند، چه در طرف نظام و چه در طرف معارضین، خارجی بوده‌اند، روایت‌کردن این نوع جنگ، به شدت، سخت است. مهم‌تر از همه، همین وصف و روایت زنانه و کودکانه است. این‌ها بیشتر می‌توانند دیده شوند تا روایت‌های سخت جنگ که نوعی برادرکشی بوده و به آن نگاه دیگری می‌دهد. »

وحید جلیلی؛ منتقد حوزه رسانه و پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی

« این کتاب یک نقطه شروع است و اتفاق تازه‌ای در فضای ادبیات مقاومت است و از جهات گوناگون تاثیرگذار و جریان‌ساز خواهد بود. جدای از بحث‌های محتوایی، کتاب از جهت بار دراماتیک، به شدت ممتاز است؛ یعنی حتی اگر کسی علاقه‌مند به مباحث این منطقه هم نباشد یا صرفا به دنبال داستان و قصه باشد، باز این کتاب، یک کتاب خواندنی است و ده‌ها ماجرای بسیار جذاب به یک شیوه دراماتیک پُرکشش روایت شده است. اگر کسی حتی به دنبال ماجرا باشد، کتاب جذبش خواهد کرد. »

سرفصل‌گشایی در ادبیات مقاوت

« این کتاب روایت جنگ دیگری هم هست، روایت جنگ نرمی‌ که بر سر مقولاتی مثل هنر و تاریخ‌نگاری، تاریخ شفاهی و روزنامه‌نگاری آمده است. این کتاب به نوعی راوی این جنگ هم هست و همزمان در دو جبهه می‌جنگد و نشان می‌دهد عملا بدون اینکه بخواهد شعار بدهد و صرفاً نظریه‌پردازی کند، نمونه عینی ارائه می‌کند که فضای روشن‌فکری و ادبیات غرب‌زده در ایران چطور یک سری مایه‌های مهم ژورنالیسم، هنر و ادبیات را صرفا به خاطر اینکه ممکن است به ضرر غربی‌ها تمام شود، حذف و سانسور می‌کند. در فضای ایران به غیر از همان روایت مسلطی که توسط رسانه‌های غربی گفته می‌شود، در این به اصطلاح رسانه‌ها و محافل روزنامه‌نگاری، ادبی و هنری ایران راجع به سوریه پذیرفته نمی‌شود و هیچ تحرکی برای اینکه به این بحرانی که در منطقه و همسایگی ما اتفاق افتاده است، نزدیک شویم اتفاق نمی‌افتد.

«اینجا سوریه است» رسواگر مدعیان ادبیات رئالیستی در ایران هم است و می‌تواند آغازگر یک دومینو هم باشد یعنی اولا در فضای ادبیات مقاومت یک سرفصل‌گشایی می‌کند. فضایی را نشان می‌دهد که کمتر به آن پرداخته شده است؛ لاقل در ادبیات مکتوب ما. کمتر چنین چیزی را به زبان فارسی داریم که یک مولف ایرانی در بحران‌های منطقه ورود کرده باشد آن هم از نگاه زنانه و بحرانی به عمق جنگ سوریه را روایت کرده باشد. این یک سرفصل‌گشایی است ولی صرفا در ادبیات این اتفاق امتداد پیدا نخواهد کرد. بسیاری از صحنه‌هایی را که خانم یزدان‌پناه با قلمشان تصویر کردند، می‌توانند دست‌مایه‌هایی شوند برای نقاشان که تابلوهای ماندگاری خلق کنند. کسانی که حتی به این حوزه هم علاقه ندارند اگر صرفا ماجرا بخواهند ماجرای جذاب به اصطلاح تاثیرگذار پرکشش و قصه‌های به اصطلاح جذاب بخواهند بخوانند این کتاب پر از این نوع قصه‌ها است، هرکدام از این‌ها می‌توانند دست‌مایه‌ کارهای مستند بعدی باشند.

»

حسن مجیدیان ؛ نویسنده

« کتاب وزین و سنگین «اینجا سوریه است» با همه تفصیلش، اجمالی است و اشاره‌ای است به رنج عظیم و محنت‌های جانفرسای ملت مظلوم سوریه. به‌خصوص زنان و کودکان بی‌دفاع که همواره خسارت، لطمه، هراس و ضربه‌های هر جنگ و آشوبی بر آنان مضاعف و محسوس است.

این کتاب هم، همین تبعات ناگریز جنگ بزرگ و تحمیلی سوریه بر روان و زندگی زنان سوری با گرایش‌ها و قومیت‌های مختلف را مورد بررسی و کنکاش عینی و میدانی قرار داده است و البته به این هدف نائل آمده و در ترسیم آنچه برایش نویسنده و محقق محترم زحمت کشیده است، موفق و سربلند است. برای این سفر همان‌گونه که از متن کتاب گزارش شده است، نویسنده و تنی چند از عوامل و کسانی که این پروژه را همراه و مساعد بوده‌اند، زحمت و دقت و حوصله‌ فراوان متحمل شده‌اند. شهرهای مختلف سوریه‌ از جنگ درآمده در این کتاب سیر و بازدید شده‌اند؛ در این شهرها و با مردمان و زنان و کودکان از ورطه‌ مهیب جنگ خلاص شده‌ آنها، اگر همراه شوی، درد هست و فراق هست و زخم هست و ددمنشی و جهالت و سبعیت دشمنان تکفیری و مسلحین هست، اما دل پر از امید به خدا و روحیه حق‌طلبی و افتخار به جریان مقاومت و فخر به شهید و شهادت هم هست و فراوان هم هست.

فجایع واقع شده در هرکدام از مناطق که نویسنده‌ محترم از زبان شاهدان و ماندگان به آن پرداخته است، حقیقتا با روح انسانی و ایمانی در تضاد کامل است و گرچه برخی از آنها در چارچوب و قواعد جنگ مسلحانه حتی نمی‌گنجد و انصافا جگرسوز و جانگداز و مهیب و هول‌آور است، اما از دل این معرکه زنانی ساخته است که به غایت، شاکر و استوار و سربلند هستند. از هر طایفه و دسته‌ای و از شیعه، سنی، مسیحی ، علوی و... مادران ، همسران و دختران شهدا، قهرمانان تمام صفحات این کتاب قابل اعتنا هستند.

»

صدای زنان راوی جنگ در سوریه

« اینجا سوریه است که می‌خواهد صدای زنان راوی جنگ تحمیلی سوریه باشد، هم سفرنامه است و هم گزارش. گونه‌ جالبی از نمایاندن «تاریخ شفاهی» حوادث سوریه به مخاطبی که به لحاظ اقتران زمانی از این حادثه چندان دور نیست اما از متن وقایع هم چندان مطلع و باخبر نیست. نویسنده در سفرش و در هر گام و اقدامش و در حرص و جوش‌ها و پیگیری و سماجت و ابتکارش، خواننده را با خود همراه و همسفر کرده. کتاب، فقط گفت‌وگوهای بی‌واسطه با شاهدان واقعه نیست، بلکه گزارشی است روشن از سیر شکل‌گیری طرح کتاب، سفر، دیدارها، بازدید‌ها، حرف‌ها، مواجهه‌ها و... به ضمیمه اسناد و توضیحات مکفی در پاورقی‌ها و مقدمه و جمع‌بندی لازم. به همه‌ اینها اضافه کنید ارائه اطلاعات خوب از مناطق مختلف و پیشینه و تاریخچه‌ آنها، روحیات و فرهنگ و کسب‌و‌کار مردم و مناسبات‌شان با یکدیگر و... . با همین حساب، لحن کتاب ضمن رعایت زبان معیار خود را از افتادن در دام لفاظی‌های ادبی و به رخ کشیدن کلمات پرچگالی، حفظ کرده است و همین، کتاب را شیرین و روان و خواندنی کرده است.

آنجا که راویان روایت می‌کنند، انگار صدای محزون و صادق و دردمندشان را بی‌واسطه از میان کلمات صادق کتاب می‌شنوی و به متن هول‌انگیز اتفاقات تلخ جنگ می‌روی و امکان ندارد که از حجم خارج از فهم این همه مظلومیت و تنهایی تکان نخوری و از اشک بر گونه‌ها محروم شوی . مگر می‌شود زخم و جراحت کودکان و اسارت زنان و مظلومیت شهیدان را خواند و تکان نخورد. نمی‌شود این حجم از تألمات یک ملت را باور کرد! تحسین باید کرد سراپای این کتاب فاخر را. کتابی که الحمدلله مورد توجه اهل فن قرار گرفته و از همه مهم‌تر مورد توجه و تقدیر رهبر حکیم ما قرار گرفته است. این تقدیر رهبری، تاج افتخاری است بر سر نویسنده محترم، واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات‌، انتشارات راه یار و همراهان و همکاران و زمینه‌سازان شکل‌گیری این اثر. گوارای‌شان باد که انصافا از کارهای شاخص دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است و جا دارد اهتمام جدی به معرفی، فراگیری و ترجمه‌ آن صورت پذیرد.

جنگ سوریه همان‌طور که از لابه‌لای سطور و پایان کتاب بر می‌آید نه‌فقط برای دست یافتن دولت‌های قدرتمند به ثروت سرشار آن کشور، بلکه برای شکست و نابودی و متوقف کردن خط مقاومت بوده است. خطی که به لطف خداوند و پایمردی ملت مقاوم سوریه و جانفشانی شهیدان و مدافعان و اهالی مقاومت، همچنان زنده و‌ محفوظ و پابرجاست. این کتاب هم تا وقتی مقاومت و پایمردی هست، خواندنی و زنده و پابرجاست ان‌شاءالله.

»

برشی از کتاب

... افراد زخمی را جلوی چشم بچه‌های کوچک شلاق می‌زدند. بچه‌ها که این صحنه‌ها را می‌دیدند، از ترس گوشه‌ای پناه می‌بردند و گریه می‌کردند. مسلحین ایلین را با همان بدن مجروح شلاق زدند؛ آن‌هم جلوی چشم‌ بچه‌هایش. بقیه زن‌های اسیر، بچه‌هایش را در آغوش می‌گرفتند و سعی می‌کردند با دست جلوی چشم‌هایشان را بگیرند. دخترهای چهارساله و دوساله‌اش با وحشت و نگرانی گریه می‌کردند. وقتی مسلحین بی‌رحمانه شلاق به سروصورتمان می‌زدند؛ تنها کاری که می‌توانستیم بکنیم این بود که دست‌هایمان را سپر سروصورتمان کنیم تا ضربه‌های کمتری بهمان بخورد. ...

□□□

... با عجله از خانه دویدم بیرون. ناباورانه دیدم در حیاط از جایش کنده شده است. یوسف را نمی‌دیدم؛ فقط صدایش را می‌شنیدم که جیغ می‌زد: «موشک! موشک!» دنباله صدا را که گرفتم، به خانه سمر رسیدم. کل خانه منهدم شده بود. رفتم داخل ساختمان. یوسف را دیدم در حالی که سر و پاهایش ترکش خورده، کنار جنازه بی‌سر سمر نشسته است... سمر سر سجاده بوده و داشته نماز می‌خوانده که موشک می‌زنند. ...

مشخصات کتاب‌شناختی

«اینجا سوریه است» نوشته زهره یزدان‌پناه در قطع رقعی با جلد گالینگور در ۷۷۶ صفحه و در سال ۱۴۰۰ توسط انتشارات راه یار به چاپ رسیده است. چاپ چهارم این اثر سال ۱۴۰۲ روانه بازار شد. نسخه الکترونیکی این کتاب در اپلیکیشن طاقچه و فراکتاب در دسترس است.

نوا، نما و نگاه

• گزارش تصویری| کتاب اینجا سوریه است، صدای زنان راوی جنگ بررسی شد. حوزه هنری. ۲۸ تیر ۱۴۰۰. دریافت ۱۶ آذر ۱۴۰۳
• آیین رونمایی کتاب اینجا سوریه است به قلم زهره یزدان پناه. خبرگزاری ایبنا. ۲۳ مرداد ۱۴۰۰. دریافت ۱۶ آذر ۱۴۰۳
• زهره یزدان پناه. تلویزیون اینترنتی کتاب. ۲۴ آبان ۱۴۰۳. دریافت ۱۶ آذر ۱۴۰۳
• کتاب «اینجا سوریه است» برگزیده جایزه جلال آل احمد.گنج نگار. ۲ اسفند ۱۴۰۱. دریافت ۱۶ آذر ۱۴۰۳
•  روایتی از تفأل به قرآن در مسیر نوشتن کتاب «اینجا سوریه است». برنامه کتاب ما. ۳۰ آبان ۱۴۰۳. دریافت ۱۶ آذر ۱۴۰۳
•  نقد کتاب اینجا سوریه است. حوزه هنری انقلاب اسلامی. ۲ مرداد ۱۴۰۰. دریافت ۱۶ آذر ۱۴۰۳
•  تقدیر رهبر معظم انقلاب از نویسنده کتاب «اینجا سوریه است». گنج نگار. ۲ اسفند ۱۴۰۱. دریافت ۱۶ آذر ۱۴۰۳