از نتایج سحر
| از نتایج سحر | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | محمدرضا سنگری |
| ناشر | سوره مهر |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۳ |
| تعداد چاپ | چاپ اول |
| شابک | ۹۷۸۶۰۰۱۷۵۷۵۶۳ |
| تعداد صفحات | ۴۱۳ |
| موضوع | شعر انقلاب اسلامی-شعر معاصر-تاریخ شعر |
| زبان | فارسی |
| قطع | وزیری |
| رده‌بندی دهدهی دیوئی | 8fa1.62 |
| نوع جلد | شومیز |
کتاب «از نتایج سحر» اثری است پژوهشی که دربردارنده تحلیل‌های یک پژوهشگر درباره بخشی از وجوه شعر انقلاب است. محمدرضا سنگری به‌عنوان نویسنده در این اثر درباره شعر انقلاب، چیستی، ویژگی‌ها، و ابعاد آن سخن گفته است. این اثر توسط نشر سوره مهر منتشر شده است.
محمدرضا سنگری در «از نتایج سحر» در ۴ فصل به ادبیات انقلاب اسلامی پرداخته و در آن موضوعاتی مانند تعریف، چیستی، نمونه‌های ناب، تغییر و تحول غزل در سال‌های انقلاب و... در بستر شعر انقلاب مطرح کرده است.[۱]
نویسنده اظهار دارد که در مجموعه چهار جلدی اثرش قلمروهای گوناگون «شعر انقلاب» را همانند حوزه «شعر آیینی» كه خود آن نیز به چندین حوزه همانند شعر نبوی، علوی، فاطمی، عاشورایی، رضوی، نیایش، ستایش و انتظار تقسیم می‌شود و قلمروهایی از شعر دفاع مقدس، عاشقانه، عارفانه و شعر اجتماعی و اعتراض را مورد بررسی، تحقیق و پژوهش قرار داده است.[۲] این کتاب منبع درس «تحقیق در متون نثر ادبیات مقاومت ایران» در برخی دانشگاه‌هاست.[۳]
خلاصه اثر
محمدرضا سنگری در «از نتایج سحر» شعر انقلاب را فرصتی برای تماشای نسل انقلاب دانسته و عقیده دارد در هیچ شاخه ادبی و هنری دیگر، آن‌گونه که در شعر ممکن است، امکان «تفسیر و تصویر مردم» وجود ندارد.[۴]این اثر بخش (جلد) اول مجموعه پژوهشی است که در آن زمینه‌های ادبی پیش از انقلاب و پس از آن را بررسی کرده است. در این جلد کلیات، ساحت‌ها، قلمروها، هویت و ویژگی‌های «شعر انقلاب اسلامی» مورد بررسی قرار گرفته است. وی در این جلد سعی کرده است تا ادبیات انقلاب را به‌عنوان ژانر جدیدی در عرصه ادبی کشور طی سده گذشته معرفی کند.[۵]
سنگری همچنین از آغاز تألیف جلد دوم «از نتایج سحر» خبر داد و تصریح كرد: که در جلد دوم به حوزه شعر دینی و آیینی پرداخته است. یعنی پیش‌بینی نویسنده این است كه حوزه شعر آیینی در دو مجلد منتشر شود، یعنی جلد دوم و سوم «از نتایج سحر» به حوزه شعر آیینی اختصاص خواهد داشت.[۲] در این مجلد شعر آیینی، ساحت‌های مختلف آن، تعریف، تفاوت آن با دوره‌های پیش از انقلاب و ... مورد بررسی قرار می‌گیرد.[۱]
نویسنده با بیان این مطلب که پیش‌بینی می‌کنم، این مجموعه به ۱۰ جلد برسد، گفت: تحقیق در هریک از ساحت‌ها و موضوعات شعر انقلاب نیازمند بررسی طولانی‌مدت است، هم‌چنان که تدوین ۲ جلد آن دو سال به طول انجامیده است، تألیف سایر مجلدها نیز طولانی خواهد بود.[۶]
نام کتاب
بنابر اظهار نویسنده اثر، این تعبیر از بیت «باش تا صبح دولتت بدمد/ این هنوز از نتایج سحر است» سروده كمال‌الدین اصفهانی برداشته شده است و واژه «سحر» در مفهوم انقلاب و «نتایج سحر» تعبیری از دستاوردهای انقلاب اسلامی است.[۲]
انگیزه شکل‌گیری کتاب
نویسنده در خصوص نحوه شکل‌گیری کتاب، در مقدمه اشاره می‌کند که رهبر معظم انقلاب در دیدار با جمع حوزه هنری تأکید داشتند که «ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس باید وارد دانشگاه‌ها شود»؛ در حال حاضر نیز رشته‌های این چنینی در برخی از دانشگاه‌ها دایر شده است، اما ما منبع درسی در این حوزه نداریم. نویسنده همچنین به تأکید قیصر امین‌پور، یار دیرینش، برای نگارش مطالب تحقیقاتی در زمینه شعر انقلاب، اشاره می‌کند.[۷]
درباره نویسنده
محمدرضا سنگری شاعر و پژوهشگر ایرانی متولد اول آبان ۱۳۳۳ در شهر دزفول است. رشته تحصیلی وی در دانشگاه زبان و ادبیات فارسی بوده که در این رشته با مدرک دکتری از دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۳ فارغ‌التحصیل شده‌است. محمدرضا سنگری علاوه بر نویسندگی و پژوهشگری، شاعر ادبیات انقلاب اسلامی و شعر و ادبیات آیینی و عاشورایی است، و بسیاری از آثار وی جزو منابع تراز اول در این موضوعات به‌شمار می‌رود؛ همچنین وی فعال در نقد و تدریس در حوزه‌های ادبیات عاشورایی، عاشوراپژوهی، ادبیات انقلاب و دفاع مقدس است. او جزو مولفان کتب درسی و سرگروه گروه برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی زبان و ادبیات فارسی بوده است. از او بیش از پنجاه مقاله و ده ها کتاب منتشر شده است که تعداد زیادی از آن در عداد کتب درسی سطوح مختلف ابتدایی و دبیرستان و همچنین منابع درسی دانشگاهی قرار دارد.
سنگری در بسیاری از جشنواره‌ها و رویدادهای ملی ادبی ایفای نقش کرده‌است؛ ز آن جمله: دبیر دهمین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس؛ دبیر بخش نقد ادبی جایزه جلال آل‌احمد، و داور ادوار مختلف این جایزه؛ داور جایزه جایزه دعبل (کتاب سال عاشورا)؛ داور جشنواره خاتم؛ داور جشنواره شعر فجر؛ عضو شورای سیاست‌گذاری جایزه ملی سرو (انتخاب برگزیدگان کتاب چهل سال انقلاب اسلامی و دفاع مقدس)؛ دبیر جایزه ربع کتاب قرن دفاع مقدس.
هم چنین آثار او تاکنون ده ها نشان و جایزه ازجمله، جایزه ادب عاشورایی و برترين كتاب سال دفاع مقدس را کسب کرده است؛ او خود بارها بعنوان چهره برجسته مورد تقدیر و پاسداشت قرار گرفته است؛ ازجمله «سومین‌عصر هنر انقلاب» ،مجموعه «چهل‌قلم» ، مستند «شوق یک عهد»؛ درباره زندگی و خدمات فرهنگی او ساخته شده است. سردبیر فصلنامه رشد آموزش زبان و ادب فارسی، مسئول دفتر «هنر و ادبیات عاشورایی»، ریاست اندیشکده پایداری، رئیس هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی، مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.از دیگر فعالیت‌های اوست.[۸]
نظر نویسنده درباره اثر
پرداختن به کلیات
جلد نخست «از نتایج سحر» به موضوعات کلی می‌پردازد. مسلم است که جلد اول که به کلیات می‌پردزاد، زیاد وارد جزئیات نمی‌شود. من بسیاری از مسائل مربوط به شعر و ادبیات انقلاب اسلامی مانند شعر آیینی و ... را در مجلدات دیگر به صورت مبسوط خواهم پرداخت. البته این کار بزرگ و حجیمی است و زیر مجموعه‌های متعددی دارد. کاش حوزه هنری زمینه‌ای ایجاد می‌کرد تا گروهی از متخصصان به این امر روی آورند و این موضوع را کامل کنند.[۷]در مجلدات بعدی قرار است به حضور شعر آیینی در بستر شعر انقلاب بپردازم.[۱]
مجموعه‌ای از قلمروهای گوناگون شعر انقلاب
در این اثر سعی کرده‌ام قلمروهای گوناگون «شعر انقلاب» را همانند حوزه «شعر آئینی» که خود آن نیز به چندین حوزه همانند شعر نبوی، علوی، فاطمی، عاشورایی، رضوی، نیایش، ستایش و انتظار تقسیم می‌شود و قلمروهایی از شعر دفاع مقدس، عاشقانه، عارفانه و شعر اجتماعی و اعتراض را موردبررسی، تحقیق و پژوهش قرار دهم.[۹]
نمایش علائم تطبیقی در شعر انقلاب
در «از نتایج سحر» سعی کردم با روش تطبیقی دلایل و علائم زبان‌شناختی شعر انقلاب را بیابم.[۱۰]
مخاطب اثر
علاقه‌مندان به کتاب‌های تاریخ ادبیات و شناخت انواع ادبی به ویژه شعر پایداری و انقلاب را می‌توان مخاطبین اثر دانست.[۴]
جوایز
شایسته تقدیر در سیزدهمین جشنواره قلم زرین در بخش نقد و پژوهش کتاب در سال ۱۳۹۴ [۱۱]
نشست‌های برگزار شده درباره اثر
- نشست نقد و بررسی کتاب در سالن کتابخانه عارف قزوینی در شهر قزوین در سال ۱۳۹۸. نشست با حضور احمد شاکری، منتقد و پژوهشگر، حمیدرضا سبحانی‌نژاد، نویسنده و کارشناس ادبی، علی هوشمندی، رییس حوزه هنری استان برگزار شد.[۱۰]
- مراسم رونمایی از کتاب در فرهنگسرای سرو در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۴. این مراسم با حضور علیرضا قزوه، حسین قرایی، میلاد عرفان‌پور و محمدمهدی سیار برگزار شد.[۱۰]
اظهارنظرها درباره اثر
حمیدرضا شکارسری؛ شاعر، پژوهشگر، نویسنده و منتقد ادبی
کتابی راجع به ادبیات
| « | کتاب با نثری سلیس و روان نوشته شده است. معمولاً این نوع آثار با نثری متکلف و گاه با رویکردی کهنه‌گرایی نوشته شده‌اند؛ به همین دلیل کتاب «از نتایج سحر» یک کتاب راجع به ادبیات است و ادبی نیست. از ارعاب و فریب مخاطب با استفاده از نثر غیر سلیس پرهیز کرده و هدف اطلاع‌رسانی به مخاطب بوده است. از این منظر این یک وجه مثبت برای کتاب محسوب می‌شود. | » |
گذر از موضوع با سرعت تند
| « | ضرب‌آهنگ کتاب کند است و این برای یک اثر پژوهشی یک نکته مثبت محسوب می‌شود؛ چرا که نویسنده با ریزبینی و نکته‌یابی به بررسی موضوعات مختلف پرداخته است؛ هرچند این رویه در برخی موارد مانند زمانی که نویسنده به بررسی جریان‌های نوگرایی در ادبیات انقلاب می‌پردازد، تغییر می‌کند. به عبارت دیگر، نویسنده در این مواقع با سرعت از موضوع می‌گذرد و نمونه‌هایی برای موضوع مطرح شده، ارائه نمی‌دهد. نثر کتاب عموماً جانبدارانه نیست، اما مواردی هم پیدا می‌شود که نویسنده از این اصل عدول می‌کند. | » |
اتصال اثر به انقلاب اسلامی
| « | «از نتایج سحر» بناست که شامل نقل و نقد باشد، چون این کتاب به یک رویکرد سیاسی به اسم انقلاب اسلامی متصل است، باید به موضوعات تاریخی بیشتر بپردازد. آوردن مشخصات تاریخی راجع به شرایط سیاسی و اجتماعی دهه‌های ۴۰ تا ۶۰ یکی از ضروریات در این زمینه است. | » |
تقلید نویسنده از خودش
| « | ذکر منابع کمیاب و گاه نایاب و رجعت به آنها برای بررسی ادبیات انقلاب اسلامی در این کتاب، از مشخصات مثبت این کتاب به شمار می‌آید. منابع تحقیقاتی در حوزه ادبیات انقلاب اسلامی بسیار کم است؛ به همین دلیل عمده منابع استفاده شده در «از نتایج سحر» از کتاب‌های شعر است و گاه می‌توان کپی پیست نویسنده از کتاب‌های سابق خودش را هم در متن دید. به عبارت دیگر سنگری در این کتاب از خودش تقلید کرده است. «از نتایج سحر» از این منظر سنگ بنای دیگر آثار پژوهشی در این حوزه خواهد بود. | » |
علیرضا قزوه؛ شاعر و رییس دفتر شعر انقلاب اسلامی حوزه هنری
تعاریف درست و به جا
| « | تعاریف ارائه شده در کتاب، تعاریف درست و به‌جایی هستند و در این اثر تأکید برخی از مسائل برای نخستین بار است در شعر فارسی مطرح می‌شود. | » |
نبود شاعران غیرایرانی
| « | جای شاعران تاجیک و افغان در این کتاب خالی است چراکه شاعران اهل تسنن افغان برای سیدالشهداء شعر می‌سرایند. | » |
برشی از کتاب
اما حقیقت آن است که هویت شعری انقلاب در نسلی از شاعران تکوین و تجلی یافت که جوان و پرشور بودند و با انقلاب بالیده و از سرچشمه‌های زلال اندیشهٔ انقلاب سیراب می‌شدند. این شاعران با نگاه و زبان متفاوت به میدان آمدند و در همان سال‌های نخستین انقلاب موفق به خلق آثاری شدند که همان آثار، «هویت شعر انقلاب» را به جامعه نمایاند و شناساند.
ما نمی‌توانیم از دلبستگی و وابستگی و گره‌خوردگی آوندهای فکر و جانمان با انقلاب اسلامی چشم بپوشیم. ما نسلی هستیم که با انقلاب بالیدیم، پرورده شدیم، و در هوای بهشتیِ آن خود را یافتیم. ما به عصر صبح تعلق داریم؛ عصر جان‌های پاکی که عزیزانه زیستند و شهیدانه رفتند. عصر زنان و مردانی که رخوت و خواب و خمیازة پیشین را به بیداری و شور و شعور و شکفتن بدل کردند. و ادبیات این عصر، بخشی از هویت این نسل است که پاسداشت آن، تکریم و سپاس ما به پیشگاه چنین نسلی می‌تواند باشد.
از خدا که بگذریم ـ که هرگز از ما نخواهد گذشت ـ وجدان و سائقة درونی را چه کنیم که ما را به دیده‌بانی و نگاهبانی ارزش‌ها، عظمت‌ها، فضیلت‌ها، و میراث این نسل ارغوانی می‌خواند!
مشخصات کتاب‌شناختی
«از نتایج سحر» نوشته محمدرضا سنگری در ۴۱۳ صفحه، در قطع وزیری با جلد شومیز، در سال ۱۳۹۳ توسط انتشارات سوره مهر چاپ شده است.
نسخه الکترونیکی این اثر در سایت طاقچه و سایت فراکتاب و سایت فیدیبو موجود است.
پانوشت
- ↑ پرش به بالا به: ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «از نتایج سحر» شعر آیینی؛ موضوع جدید کتاب سنگری». خبرگزاری تسنیم. ۶ خرداد ۱۳۹۴. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳.
- ↑ پرش به بالا به: ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «محمدرضا سنگری «از نتایج سحر» نوشته است». خبرگزاری ایبنا. ۶ دی ۱۳۹۳. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳
- ↑ «محمدرضا سنگری». ویکی‌پدیا. بی‌تا. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳
- ↑ پرش به بالا به: ۴٫۰ ۴٫۱ «کتاب از نتایج سحر». طاقچه. بی‌تا. دریافت شده ۲۹ آبان ۱۴۰۳.
- ↑ «ادبیات انقلاب را به‌عنوان ژانر ادبی معرفی کنیم/ بررسی هویت شعر انقلاب در «از نتایج سحر». خبرگزاری تسنیم. ۱۰ شهریور ۱۳۹۲. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳.
- ↑ «جلد نخست «از نتایج سحر» آماده انتشار شد/ پیش‌بینی می‌کنم به ۱۰ جلد برسد». خبرگزاری تسنیم. ۲۴ مرداد ۱۳۹۲. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳
- ↑ پرش به بالا به: ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ «سنگری در «از نتایج سحر» از خودش تقلب کرده است». خبرگزاری تسنیم. ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳
- ↑ «محمدرضا سنگری». ویکی‌پدیا. بی‌تا. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳
- ↑ «از نتایج سحر». مگ‌ایران. ۱۸ آبان ۱۳۹۹. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳
- ↑ پرش به بالا به: ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ «زمان آن رسیده که نظریه ادبی انقلاب را تدوین کنیم». خبرگزاری تسنیم. ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳
- ↑ «دکتر سنگری جایزه قلم زرین اثر برگزیده را گرفت». خبرگزاری مشرق. ۱۵ تیر ۱۳۹۴. دریافت شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳