ویکی‌ادبیات:فارسی‌نویسی
Page الگو:Ombox/styles.css must have content model "شیوه‌نامه آبشاری تمیز" for TemplateStyles (current model is "ویکی‌متن").
 | این صفحه در یک نگاه: برای سیستم عامل ویندوز، صفحه‌کلید استاندارد فارسی را از اینجا دریافت کنید و zip آن را باز کنید و محتویاتش را جایی ذخیره کنید. به محل ذخیره بروید و روی setup.exe دو کلیک کنید و مراحل نصب را انجام دهید. |
طرز قرار گرفتن معیار حروف و علائم زبان فارسی روی صفحه‌کلید رایانه نخستین بار در سال ۱۳۶۷ تهیه و براساس پیشنهادهای رسیده و بررسی کمیسیون فنی رایانه تجدیدنظر شد و در سومین جلسهٔ کمیتهٔ ملی استاندارد رایانه ایران در سال ۷۳ تصویب و به‌عنوان استاندارد رسمی ایران منتشر شد.
اگر از سیستم‌عامل ویندوز استفاده می‌کنید؛ احتمالاً صفحه‌کلیدی که شما از آن استفاده می‌کنید همان صفحه‌کلیدی است که شرکت «مایکروسافت» برای ویندوز طراحی کرده است و شما نیز از روی اجبار از آن استفاده می‌کنید و به‌دلیل فراگیری سیستم‌عامل ویندوز، آن صفحه‌کلید فارسی نیز برای شما عادت شده است.
چینش صفحه‌کلید فارسی در ویندوزهای قبل از ویندوز ٦، با چینش صفحه‌کلید استاندارد ملی ایران متفاوت است. این درحالی است که در توزیع‌های «گنو/لینوکس» این استاندارد صفحه‌کلید را به‌صورت پیش‌فرض پیاده‌سازی کرده‌اند.
با فشردن الگو:Key press+الگو:Key press در ویکی‌ادبیات می‌توانید از صفحه‌کلید استاندارد مجازی استفاده کنید که حتی درصورتی که صفحه‌کلید را در حالت انگلیسی قرار داده باشید و صفحه‌کلید فارسی نداشته باشید می‌توانید فارسی بنویسید.
صفحه‌کلید فارسی پیش‌فرض سیستم‌عامل‌ها
مایکروسافت ویندوز
چینش صفحه‌کلید فارسی در ویندوزهای قبل از ویندوز ۸، با چینش صفحه‌کلید استاندارد ملی ایران متفاوت است.
تفاوت‌های صفحه‌کلید استاندارد فارسی با صفحه‌کلید مایکروسافت
برخی تفاوت‌های چینش صفحه‌کلید فارسی در استاندارد ملی ایران با چینش‌های صفحه‌کلید فارسی مایکروسافت:
- اعداد را می‌توانید به‌درستی فارسی بنویسید. (۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰)
- «الگو:Key press و الگو:Key press» برابر با فاصله مجازی است. (مثل: نیم‌بها)
- «الگو:Key press و الگو:Key press» دیگر با زیرخط (Underscore یا Underline) تفاوت دارد و کشش فاصله است. (مثل: نیم‌بها)
- «ی» و «ک» فارسی هستند. (بدون دونقطه در زیر «ی» و بدون همزه روی «ک».)
- «پ» روی کلید الگو:Key press قرار دارد.
- «ژ» روی «الگو:Key press و الگو:Key press» قرار دارد.
- «ویرگول» روی «الگو:Key press و الگو:Key press» قرار دارد.
- حرکت‌ها، تشدید و تنوین‌ها نیز به‌وسیلهٔ کلیدهای ترکیبی «الگو:Key press و الگو:Key press...الگو:Key press» دردسترسی است.
- «ئ» روی «الگو:Key press و الگو:Key press» است.
- «ء» روی «الگو:Key press و الگو:Key press» است.
- «أ» روی «الگو:Key press و الگو:Key press» است.
- «إ» روی «الگو:Key press و الگو:Key press» است.
- «ؤ» روی «الگو:Key press و الگو:Key press» است.
- (همزهٔ کوچک) روی «الگو:Key press و الگو:Key press» است.
- و …
صفحه‌کلید استاندارد فارسی را از اینجا دریافت کنید و «زیپش» را باز کنید و محتویاتش را جایی ذخیره کنید. به محل ذخیره بروید و روی setup.exe دو کلیک کنید و مراحل نصب را انجام دهید.
تصحیح صفحه‌کلید فارسی مطابق با استاندارد ملی ایران در ویندوز
اگر اعداد هنگام نوشتن فارسی به‌صورت انگلیسی نوشته می‌شوند، اگر نیاز به جداکردن اجزای یک کلمهٔ چندبخشی بدون ایجاد فاصله دارید (همان ترکیب الگو:Key press و الگو:Key press)، اگر می‌خواهید دونقطه زیر حرف «ی» حذف شود و «ی» فارسی بنویسید و ... در یک کلام چینش صفحه‌کلید خود را مطابق با استاندارد ملی ایران مطابق کنید.
اگر از ویندوز ۸ به بعد استفاده می‌کنید، نصب صفحه‌کلید استاندارد درون سیستم‌عامل امکان‌پذیر است (البته دکمه‌های ترکیبی به کمک الگو:Key press برخلاف استاندارد صفحه‌کلید فارسی در صفحه‌کلید استاندارد فارسی ویندوز ۸ و ۸٫۱ قابل استفاده نیست که با نصب برنامهٔ معرفی‌شده در ادامه قابل استفاده خواهد بود).
برای نصب صفحه‌کلید استاندارد فارسی این را دریافت و از درونش با دو کلیک روی setup.exe نصبش کنید.
نکته: نام صفحه‌کلید قدیمی غیراستاندارد ویندوز "Persian" و نام صفحه‌کلید جدید "Iranian Standard Persian" است. توصیه می‌شود صفحه‌کلید غیراستاندارد را حذف کنید و دیگر از آن استفاده نکنید. همچنین از این به بعد باید از الگو:Key press+الگو:Key press برای تبدیل صفحه‌کلید بین زبان‌ها استفاده کنید. در ویندوز ۸ به بالا از الگو:Key press+الگو:Key press نیز می‌توان برای تغییر بین زبان‌های استفاده کرد.
صفحه‌کلید فارسی در مکینتاش
زبان فارسی در سیستم‌عامل مک‌اواس ۱۰ به‌طور کامل پشتیبانی می‌شود. برای فعال کردن صفحه‌کلید فارسی:
- در منوی اپل، گزینهٔ
System Preferencesرا انتخاب کنید. - گزینهٔ
Language & Textرا که با نماد پرچم سازمان ملل مشخص‌شده، از سطر اول انتخاب کنید. - سربرگ چهارم
(Input Sources)را کلیک کنید. - در فهرست زبان‌ها چند گزینه برای فارسی درج شده که با نقش پرچم ایران مشخص است. صفحه‌کلید
Persian ISIRI 2901که پرچم ایران را دارد، انتخاب کنید. - در سمت راست فهرست زبان‌ها روی گزینهٔ
Show input menu in menubarکلیک کنید. زبان فارسی اکنون از طریق منوی بالای صفحه (سمت راست) انتخاب می‌شود.
صفحه‌کلید در گنو/لینوکس
در گنو/لینوکس از صفحه‌کلید استاندارد ملی فارسی ایران استفاده می‌شود. باید توجه کنید که لینوکس محیط‌های رومیزی مختلفی دارد و تنظیم صفحه‌کلید برای محیط‌های مختلف متفاوت است:
گنوم
نیازی به دسترسی ریشه نیست، کافی است یکی از کاربران عادی باشید تا بتوانید صفحه‌کلید فارسی را برای گنوم نصب کنید.
- به System سپس Preferences و Keyboard بروید.
- زبانهٔ Layout را انتخاب کنید.
- دکمهٔ Add را بفشارید و صفحه‌کلید را انتخاب کنید.
- به‌طور پیش‌فرض برای تغییر صفحه‌کلید باید دو دکمهٔ الگو:Key press+الگو:Key press را هم‌زمان فشرد. با رفتن به زبانهٔ Layout Options می‌توانید این تنظیمات را تغییر دهید.
اوبونتو
به کمک راهنمای اضافه‌کردن امکانات زبان فارسی به اوبونتو می‌توانید در اوبونتو فارسی بنویسید.
کی‌دی‌ای
- به Control Center بروید. (از طریق منوی اصلی (K Menu) یا با فشردن الگو:Key press+الگو:Key press پنجرهٔ Run ظاهر می‌شود و می‌توانید دستور
kcontrolرا وارد کنید.) - به Regional & Accessibility سپس Keyboard Layout بروید.
- با فعال کردن Keyboard Layouts می‌توانید زبان فارسی ((Iran را به فهرست اضافه کنید.
- با کلیک بر روی پرچم کشوری که صفحه‌کلید آن فعال است می‌توانید صفحه‌کلید را عوض کنید.
- می‌توانید در Regional & Accessibility در زیر بخش Keyboard Shortcuts؛ در بخش Swtich to Next Keyboard Layout دکمهٔ تعویض صفحه‌کلید را نیز تغییر دهید.
مشترک، تمام محیط‌های X
خط فرمان
setxkbmap -rules evdev -layout "us,ir" -option "grp:alt_shift_toggle"
با اجرای این دستور صفحه‌کلیدهای انگلیسی (آمریکا) و فارسی (ایران) فعال خواهند شد که با کلید الگو:Key press+الگو:Key press حالت زبان‌ها را می‌توان تغییر داد. می‌توان این کد را به‌صورتی قرار داد که بعد از آمدن X اجرا شود.
تنظیمات X
در محیط‌های رومیزی که فعال‌سازی صفحه‌کلید از طریق واسط گرافیکی ممکن نیست یا به هر دلیلی نمی‌خواهید از آن استفاده کنید، باید پروندهٔ تنظیمات را دستی تغییر دهید. برای فعال‌سازی با سطح دسترسی root تغییرات زیر را انجام دهید.
با ویرایشگر دلخواه خود /etc/X11/xorg.conf.d/10-evdev.conf را برای ویرایش باز کنید. البته ممکن است evdev.conf شما با عدد دیگری همراه باشد، برای اطمینان از دستور locate evdev.conf استفاده کرده و سپس پرونده‌ای را که پیدا می‌شود، تغییر دهید.
Section "InputClass"
Identifier "evdev keyboard catchall"
MatchIsKeyboard "on"
MatchDevicePath "/dev/input/event*"
Driver "evdev"
Option "XkbLayout" "us,ir"
Option "XKbOptions" "grp:alt_shift_toggle"
EndSection
بعد از آن با کمک دو دکمهٔ الگو:Key press+الگو:Key press می‌توانید زبان نوشتاری خود را به فارسی و انگلیسی تغییر دهید. در این صورت نیازی به setxkbmap ندارید.
در پایان پرونده را ذخیره کرده و سیستم را از نو راه‌اندازی کنید.
صفحه‌کلید مجازی
jquery.ime پروژه‌ای متن‌باز است که امکان فارسی‌نویسی را با زدن الگو:Key press+الگو:Key press در ویکی‌ادبیات فراهم کرده است.
همچنین می‌توان از این افزونه‌های کروم یا فایرفاکس ساخته‌شده توسط پروژهٔ jquery.ime یا افزونهٔ کروم Google Input Tools برای فارسی‌نویسی خارج از ویکی‌ادبیات استفاده کرد.
غیرفعال کردن صفحه‌کلید مجازی
درصورتی‌که امکان تایپ با نویسه‌های لاتین ندارید با غیرفعال کردن صفحه‌کلید مجازی می‌توانید از صفحه‌کلید سیستم‌عاملتان استفاده کنید. روند غیرفعال سازی در تصویر مقابل نشان داده شده است.
فاصلهٔ مجازی یا نیم‌فاصله
فاصلهٔ مجازی نویسه‌ای است که برای حروف‌چینی کامپیوتری بعضی خط‌ها از قبیل خط فارسی به‌کار می‌رود. درصورتی‌که صفحه‌کلید استاندارد را نصب کرده باشید به کمک کلیدهای ترکیبی الگو:Key press و الگو:Key press می‌توانید فاصلهٔ مجازی را وارد کنید.
در صفحه‌کلید غیراستانداردِ ویندوز می‌توانید برای واردکردن فاصلهٔ مجازی، از زدن هم‌زمان کلیدهای الگو:Key press+الگو:Key press+الگو:Key press یا از الگو:Key press+الگو:Key press استفاده کنید (باید از کلیدهای ماشین‌حسابیِ صفحه‌کلید موسوم به Number KeyPad که معمولاً در سمت راست صفحه‌کلید قرار دارد، استفاده کنید و درحالی‌که Alt را نگه داشتید اعداد را به‌ترتیب وارد کنید).
در موبایل
برای اندروید صفحه‌کلیدهای شرکت سامسونگ و گوگل ساخته شده است که می‌توانید آن‌ها را نصب و استفاده کنید.
در سیستم‌های مبتنی‌بر آی‌اواس (به انگلیسی: iOS) ( قبل از ارائه نسخه ۱۰ نرم‌افزار)، صفحه‌کلید شامل همگی نویسه‌ها نیستند و فقط با استفاده از برنامه‌های صفحه‌کلید مجازی می‌توانید آن‌ها را وارد کنید.
بررسی املای فارسی توسط کروم
مرورگر کروم بعد از به‌روزرسانی نسخهٔ ۵۱ امکان بررسی املای فارسی را دارد. برای فعال‌کردن این قابلیت کافی است مراحل زیر را انجام دهید:
- در کروم
chrome://help/را در بخش نشانی اینترنتی وارد کنید و مطمئن شوید که نسخهٔ ۵۱ به بعد را دارید (اگر نباشد خودش به‌روز می‌کند). - با رفتن به نشانی
chrome://settings/languagesبا انتخاب گزینهٔ بررسی املا برای زبان فارسی می‌توانید از ابزار بررسی املا کروم استفاده کنید.
این ابزار برای ویکی‌ادبیات، فقط در حالت ویرایش کاربرد دارد.
گفتار به متن
درصورتی‌که به صفحه‌کلید فارسی مناسب دسترسی ندارید یا سرعت تایپ کردنتان کم است می‌توانید از نرم‌افزارها و افزونه‌های گفتار به متن استفاده کنید که یکی از آن‌ها که کارایی خوبی دارد VoiceNote II است که در مرورگر کروم نصب شده و استفاده می‌شود.