فرکانس ۱۱۶۰
فرکانس ۱۱۶۰ به‌قلمِ فضل‌الله صابری کتابی مستند در حوزه جنگ است که تلاش کارکنان رادیوآبادان را برای حفظ رادیو در روزهای آغازین حملهٔ عراق، به مخاطب می‌نمایاند.
| فرکانس ۱۱۶۰ | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | فضل‌الله صابری |
| ناشر | سوره مهر |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۸ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۰۳-۲۸۵۶-۶ |
| تعداد صفحات | ۵۲۸ |
| موضوع | جنگ ایران و عراق ۱۳۵۹ تا۱۳۶۷، خاطرات، رادیو و جنگ |
| زبان | فارسی |
| سری | مستند |
| نوع رسانه | نوشتاری |
کتاب فرکانس ۱۱۶۰؛ اینجا آبادان؛ صدای مقاومت و ایستادگی را حوزهٔ هنری استان اصفهان تولید کرده و انتشارات سورهٔ مهر آن را در سال۱۳۸۹ به چاپ رسانده است.
صابری طیِ شانزده سال کوشش، بیش از صد ساعت گفت‌وگو با راویان رادیوآبادان را گرد آورده است. او با استفاده از اسناد و خاطرات و گزارش‌ها، حقیقت را به مخاطب نمایانده است. در آن روزگار، صدای رادیوآبادان در میان ترس و وحشت موشک‌ها و گلوله‌ها و تهاجم بعثی‌ها، پرچم هویت ملی و اسلامی را برافراشت. فرکانس ۱۱۶۰، طولِ‌موج رادیوآبادان در دوران هشت‌سالهٔ جنگ تحمیلی عراق در برابر ایران بود که پژواک پایداری و امیدواری مردم ایران را از تنها دریچهٔ وسیلهٔ ارتباطی آن دوران به گوش رساند.
این کتاب روایتی مردمی از جنگ است و حماسه و ایستادگی افرادی را بیان می‌کند که در طول هشت سال دفاع مقدس، سنگرشان را در وضعیتی دشوار حفظ کردند و صدای مقاومت را در رادیوآبادان پابرجا نگه داشتند.
نویسنده با نگارش فرکانس ۱۱۶۰ سی‌وهشتمین جایزهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، بیست‌وهشتمین جایزهٔ جهانی کتاب سال و نیز جایزهٔ ادبی جلال آل‌احمد را از آنِ خود کرده است.
نگاهی مختصر به کتاب
به‌سوی نگارش کتاب
نویسنده نزدیک به دو دهه کوشیده است تا کسی پیدا شود و مسئولیت نوشتن کتابی دربارهٔ نقش رادیوآبادان در جنگ را بر عهده گیرد؛ ولی کوشش‌هایش بی‌نتیجه مانده و همین سبب شده تا خودش دست‌به‌کار شود و در پیِ خاطرات و یادداشت‌ها رَود. او این کار را آغاز کرد، ولی حمایتی ندید. نخستین بار در سال۱۳۸۰ آزاده رجبی دوازده ساعت از خاطرات روزهای آغازین جنگ تا پایان عملیات آزادسازی خرمشهر را ضبط کرد و ادامهٔ کار تا پایان سال۱۳۹۳ رها شد. سپس حوزهٔ هنری اصفهان طرح تألیف کتابی با عنوان رادیو آبادان را تصویب کرد و عبدالله نعیم‌زاده را به جمع‌آوری خاطرات گُمارد. او نیز با کوشش‌های بسیار و کمترین امکانات در کمتر از شش ماه موفق به انجام مصاحبه‌هایی با کارمندان رادیوآبادان در اقصانقاط ایران شد. پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، تدوین مطالب به‌عهدهٔ نویسنده‌ای گذاشته شد که کار رضایت‌بخش نبود و صابری خودش مسئولیت اتمام پروژه را به‌عهده گرفت.[۱]
خلاصهٔ کتاب
کتاب فرکانس ۱۱۶۰ حقایق شگفت‌انگیز و جذابیت‌های فراوانی از دشوارترین لحظه‌های مقاومت و فداکاری در خلال جنگ تحمیلی را برای مخاطب بازمی‌گوید. در روزهای آغازین جنگ که هیچ‌کس تصور نمی‌کرد این حمله هشت سال طول بکشد، رادیوآبادان توانست آگاهی‌های لازم دربارهٔ شروع تهاجم دشمنان و شیوهٔ برخورد مردم با این حمله را به گوش همه برساند و با گسترش حمله‌ها تاکتیک‌های لازم در مقابل دشمن را پیش گرفت.[۲]
این کتاب که روایتی جدید از جنگ تحمیلی است، می‌کوشد با بررسی نحوهٔ کار رادیوآبادان در سال‌های جنگ به‌ویژه در زمان حملهٔ عراق به خرمشهر، سقوط این شهر و اتفاق‌هایی که برای شهرهای مختلف مرزی و جنگی به‌ویژه آبادان رخ داده، نگاهی متفاوت به جنگ تحمیلی داشته باشد.[۳]
چرا باید این کتاب را خواند
این کتاب، خاطرات آدم‌هایی را روایت می‌کند که در بحبوحهٔ جنگ در آبادان حضور داشتند. وجه دیگر اهمیت فرکانس ۱۱۶۰ به‌سبب کارکرد رسانه‌های ایران در رویارویی با این پدیده است. جنگ به‌یکباره رخ داد و همین موجب شد رسانه‌های بومی در چند روز نخست ابتکار عمل را از دست بدهند، با وجود این، رادیوآبادان با صدای گرم گوینده‌های جوانش به منبعی امیدبخش تبدیل شد.[۴]
نگاهی عمیق‌تر به کتاب
جو رفاقت در رادیوآبادان بسیار خوب بود. با هم غذامی‌خوردیم، یک‌جا می‌خوابیدیم، یک‌جا می‌نوشتیم، یک‌جا می‌خواندیم، یک‌جا گفت‌وگو می‌کردیم، یعنی یک خانواده بودیم. خیلی کارها را آن‌جا یاد گرفتم که بعداً در بخش عربی رادیواهواز و جاهای دیگر به کارم خورد. به‌جرئت می‌توانم بگویم؛ رادیوآبادان همانند دانشگاهی بود که در هر حوزهٔ موضوعی، دانشکده‌ای برای آموختن و کسب مهارت‌های لازم زندگی و کار داشت و هیچ دانشجویی دوران کسب تجربه در این دانشگاه را از یاد نخواهد بُرد.[۵]
جغرافیای کتاب
رادیوآبادان هنگام جنگ در تیررس دشمن بود. ساختمان رادیو حدود دویست متر با اروند و عراقی‌ها فاصله داشت، به‌طوری که گلوله‌های کلاش دشمن که سبک‌ترین سلاح است به دیوارهای ساختمان برخورد می‌کرد. سمت چپ نیز با حدود پنجاه متر فاصله پالایشگاه آبادان قرار داشت که دشمن آن را با هواپیماها و توپخانه‌ها و کاتیوشاهای خود هدف می‌گرفت. کنار پالایشگاه یک پدافند بود که می‌خواستند آن را منهدم کنند و گلوله‌هایش به‌سمت ساختمان رادیو نیز می‌آمد. از نیروهای خودی، یک خمپاره ۱۲۰ حوالی ساختمان بود که گلوله‌هایش برای ساختمان نیز می‌آمد، صدوپنجاه متر پشت سر ساختمان هم پتروشیمی بود و رادیوآبادان میان این معرکه دست‌وپا می‌زد.
در ناحیهٔ آبادان و نقاط مرزی خوزستان، رادیوآبادان تنها رادیویی بود که وجود داشت. شرکت ملی نفت ایران با این رادیو آگاهی‌های نیازِ کارکنانش را به گوش آن‌ها می‌رساند و مسئولیت رادیو با همین شرکت بود. ولی در آن مقطع این رادیو از یک رادیوی منطقه‌ای و جهانی با نُه گروه مخاطب با چهار زبان عربی، انگلیسی، ارمنی و فارسی به یک رادیوی شهری تبدیل شد. شهری که ۴۰۰ هزار جمعیت داشت. [۶]
سبک کتاب
فرکانس ۱۱۶۰ در گونهٔ خاطره‌نویسی دفاع مقدس جای می‌گیرد و با دریچهٔ جدیدی پدیدهٔ جنگ را شرح می‌دهد.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد در این کتاب، شخصیت‌ها خاطراتشان را می‌گویند و نویسنده، تنها متکلم وحدهٔ خاطره‌ها نیست. خاطرات دنبال می‌شوند و به همین شکل جریان آزاد روایت شکل می‌گیرد. تدوین این خاطرات از روزهای نخست جنگ تا روزهای پایانی آن، شاکلهٔ اصلی کتاب را می‌سازد.[۷]
شخصیت‌پردازی
شخصیت‌های روایت فرکانس ۱۱۶۰ با کلمه‌هایشان، جای‌جای آبادان با همه ایثارها و پاک‌دلی مردمانش و نیز تب‌وشور آن روزها را برای مخاطب به تصویر می‌کشند. فضل‌الله و همراهانش در طول تاریخ باورهایشان را گم نکرده‌اند؛ بلکه فریادشان می‌زنند و زندگی‌شان می‌کنند. خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
ویژگی‌های مهم کتاب
این کتاب نام‌ها و جای‌ها را با جزئیات شرح داده است و سه پرسش کجا، کِی و چه کسی را که در روایت اهمیت دارند، به‌روشنی پاسخ داده است.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
اظهارنظرها
مجتبی شاه‌مرادی؛ رئیس حوزه هنری استان اصفهان
| « | این کتاب محصول چندین سال فعالیت حوزه هنری اصفهان است. [...] امیدواریم هرساله شاهد معرفی کتاب‌هایی باشیم که مایه مباهات و افتخار اصفهان است. خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
|
» |
بهزاد دانشگر؛ نویسنده و پژوهشگر
| « | ایده محوری کتاب و پرداختن به آن خیلی مهم است. در جنگ‌های قدیم، پرچم و عَلم اهمیت خاصی داشت و نگه‌داری از آن نشانگر پیروزی در جنگ روانی بود؛ اما در جنگی با وسعت هزاران کیلومتر، رسانه نقش پرچم را بازی می‌کند. رادیو و تلویزیون نماد یک حکومت است، [...] از این رو نقش رادیونفت آبادان شگفت‌انگیز بوده است. در این کتاب به رادیو به‌عنوان یک موقعیت توجه شده است.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
|
» |
امیر صفائی‌پور؛ نویسنده و منتقد ادبی
| « | آبادانی که صابری برمی‌سازد، کوچه‌به کوچه و تکه‌نکه نام می‌پذیرد و شهری می شود هنوز زنده که از دل دریای خون‌آلود تاریخش دوباره سر برمی‌کند. او چون راهنمایی پرحوصله دست ما خوانندگان را در پس کوچه‌های غریب زمان می‌گسرد و با گذر از هر کوی و برزن در آبادان درنگی بر هویت مکان‌ها می‌کند. کتاب فرکانس ۱۱۶۰؛ اینجا آبادان؛ صدای مقاومت و ایستادگی در این سفر به گذشته، ما را به ماندن و توقف و به خوشه‌چینی و توشه‌چینی فرا می‌خواند. این کتاب همسفر راه‌های نرفته است و مصداق همان چراغ راه آینده.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
|
» |
نظر خود نویسنده دربارهٔ کتاب
صابری انگیزه نگارش فرکانس ۱۱۶۰ را نپرداختن دیگران به نقش کلیدی رسانه می‌داند: «رادیوآبادان رسانه‌ای بود که علاوه بر ایفای نقش اصلی خود به‌عنوان یک رسانه شهری توانست نقش محوری در سال‌هاهی جنگ ایفا کند.» خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
اقتباس‌ها از کتاب
فیلم سینمایی آبادان ۱۱۶۰ از روی کتاب فرکانس ۱۱۶۰ ساخته شده است. در این فیلم برخی شخصیت‌ها ترکیب شده‌اند و ادیان مختلف مانند نمادی از ایران کوچک در آبادان کنار هم گرد آمده‌اند و و شهر بزرگی از ایران را نجات می‌دهند. خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
اقتباس دیگری که به‌صورت فیلم سینمایی از این کتاب انجام شده است، رادیوآبادان نام دارد.[۸]
به‌بیان نویسنده، فیلم آبادان ۱۱۶۰ پیام را به‌خوبی درک کرده است و عوامل سازنده‌اش با نویسنده در ارتباط بودند،خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد ولی دست‌اندرکارارن فیلم رادیوآبادان به توصیه‌هایش توجه نمی‌کردند و فیلم ضعیف است.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
جوایز کتاب
کتاب فرکانس ۱۱۶۰ در سال۱۳۹۹ جایزه بخش مستندنگاری جایزهٔ ادبی جلال آل‌احمد را برای نویسنده‌اش به ارمغان آورد. این کتاب همچنین در سی‌وهشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست‌وهشتمین دورهٔ جایزهٔ جهانی کتاب سال در بخش مستندنگاری برگزیده شده است. [۹] [۱۰]
نوا، نما و نگاه
-
چند تن از شخصیت‌های کتاب -
نویسنده و کتابش -
فهرستِ کتاب
پانویس
- ↑ صابری، فرکانس ۱۱۶۰، ۱۴ تا ۱۷.
- ↑ «فرکانس ۱۱۶۰ روایتی جذاب از فعالیت رادیوآبادان در ۸ سال دفاع مقدس».
- ↑ «فرکانس ۱۱۶۰، گوهر صبر و غایب آثار برگزیدهٔ کتاب سال شدند».
- ↑ «برگزیدهٔ جایرهٔ جلال ۲؛ اینجا رادیوآبادان، صدای مقاومت مردم ایران».
- ↑ صابری، فرکانس ۱۱۶۰، ۴۱۶.
- ↑ «کتاب فرکانس ۱۱۶۰ رونمایی شد؛ رادیوآبادان، نماد ایرانی کوچک».
- ↑ «آدم‌های کتاب فرکانس ۱۱۶۰ گذشته‌ای آکنده از ایثار را بازآفرینی می‌کنند».
- ↑ «فرکانس ۱۱۶۰ تنها یک شناسه رادیویی نیست».
- ↑ «کتاب فرکانس ۱۱۶۰ برگزیده جایزه کتاب سال شد».
- ↑ «افتخاری دیگر برای کتاب فرکانس ۱۱۶۰».
منابع
صابری، فضل‌الله (۱۳۹۸). فرکانس ۱۱۶۰. تهران: انتشارات سوره مهر. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۳-۲۸۵۶-۶.
پیوند به بیرون
«فرکانس ۱۱۶۰ روایتی جذاب از فعالیت رادیوآبادان در ۸ سال دفاع مقدس». خبرگزاری میزان، ۲۲اسفند۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۹اردیبهشت۱۴۰۰.
«فرکانس ۱۱۶۰، گوهر صبر و غایب آثار برگزیدهٔ کتاب سال شدند». خبرگزاری دفاع مقدس، ۲اسفند۱۳۹۹. بازبینی‌شده در ۹اردیبهشت۱۴۰۰.
«آدم‌های کتاب فرکانس ۱۱۶۰ گذشته‌ای آکنده از ایثار را بازآفرینی می‌کنند». خبرگزاری ایبنا، ۶اسفند۱۳۹۹. بازبینی‌شده در ۵اردیبهشت۱۴۰۰.
«کتاب فرکانس ۱۱۶۰ رونمایی شد؛ رادیوآبادان، نماد ایرانی کوچک». پایگاه خبری حوزه هنری، ۱۳بهمن۱۳۹۹. بازبینی‌شده در ۳۱فروردین۱۴۰۰.
«فرکانس ۱۱۶۰ تنها یک شناسه رادیویی نیست». خبرگزاری ایبنا، ۲۹بهمن۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۵اردیبهشت۱۴۰۰.
«برگزیدهٔ جایرهٔ جلال ۲؛ اینجا رادیوآبادان، صدای مقاومت مردم ایران». خبرگزاری تسنیم، ۱۷دی۱۳۹۹. بازبینی‌شده در ۹اردیبهشت۱۴۰۰.
«کتاب فرکانس ۱۱۶۰ برگزیده جایزه کتاب سال شد». خبرگزاری ایکنا، ۲اسفند۱۳۹۹. بازبینی‌شده در ۳۱فروردین۱۴۰۰.
«افتخاری دیگر برای کتاب فرکانس ۱۱۶۰». تارنمای حوزه هنری استان اصفهان، ۲اسفند۱۳۹۹. بازبینی‌شده در ۹اردیبهشت۱۴۰۰.