انتفاضه شعبانیه
کتاب انتفاضه شعبانیه در بخش تاریخ‌نگاری در سال ۱۳۹۲ ششمین جایزه جلال آل احمد شایسته تقدیر شناخته شد.
| انتفاضه شعبانیه (حماسه مقاومت اسلامی ملت عراق) | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | صفاءالدین تبرائیان |
| ناشر | مرکز اسناد انقلاب اسلامی |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۱ |
| شابک | ۹۷۸۹۶۴۴۲۹۵۸۵۳ |
| تعداد صفحات | ۷۸۸ |
| موضوع | جنبش‌های اسلامی - عراق |
موضوع کتاب حاضر، شرح چگونگی شکل‌گیری انتفاضة شعبانیه در عراق و تلاش قیام‌گران و در نهایت سرکوب آن است. انتفاضهٔ شعبانیه، رویدادی پراهمیت در تاریخ معاصر این کشور است که هیبت رژیم صدام را در هم شکست. اثر مصوّر حاضر، روایت مقاومت اسلامی ملّتی بزرگ، با فرهنگ و اصیل در راستای احقاق حقوق مشروع خویش است. ابعاد این واقعه با گذشت دو دهه، همچنان ناگفته باقی مانده است.
این اولین کتابی است که به صورت دقیق و علمی به مسالهٔ انتفاضهٔ شعبانیه پرداخته است و نویسنده سعی کرده تا این کتاب را به عنوان یک منبع مهم و مستند در اختیار نسل آینده قرار دهد و در آن به بیان دیدگاه‌های رسانه‌های غربی و چگونه پرداختن آن‌ها به این موضوع اشاره کند.
برای آنانی‌که کتاب را نخوانده‌اند
به ماجرای انتفاضه شعبانیه که در پی حماقت صدام حسین رئیس جمهور عراق در حمله به کویت که یک سال و نیم پس از قطعنامه ۵۹۸ انجام شد، می‌پردازد، صدام به بهانه استفاده کویت از چاه‌های مشترک منطقه رمیله به این کشور حمله کرد و درپی آن پس از حمله ۳۳ کشور عضو ائتلاف بین‌الملل به عراق، جمعی از مسلمانان و شیعیان عراق در نیمه شعبان سال ۶۹ قیامی را به رهبری مراجع شیعه آغاز کردند که از بصره شروع شد و خیلی زود فراگیر و چهارده استان عراق را به اشغال خود درآورد. آنچه در این میان بسیار حائز اهمیت است نقش روحانیت شیعه به‌ویژه آیت‌الله‌العظمی خویی در شروع و قوام این حرکت بود. صدام با حمایت جدی غرب در یک جنایت بی‌سابقه در فاصله کمتر از دوهفته صدها هزار عراقی را به شهادت رساند و جمع کثیری را نیز بازداشت کرد و به این ترتیب به حماسه ملت عراق پایان داد[۱].
آغاز با یک داستانک جذّاب دربارهٔ کتاب
یک بند در معرفی خلاصهٔ کتاب (بدون رجوع به اطلاعات شناسنامه‌ای)
در این کتاب، علل حمله عراق به کویت، ماهیت حزب بعث، تاریخچه‌ای از تاریخ سیاسی معاصر عراق، چگونگی جرقه زدن قیام، نقش علمای نجف قتل عام وحشیانه شیعیان کربلا، و علل سرکوب قیام بررسی شده است.
نام کتاب
نام این کتاب نیز برگرفته از زمان وقوع این قیام مردمی است[۲].
مقدمه‌نویس یا یادداشت‌نویس
نخستین كتابی است كه به طور مفصل و با تكیه به اسناد و منابع متعدد به تبیین ریشه ها، روند و سرانجام این قیام پرداخته است.
چرا باید این کتاب را خواند
بدون شک انتفاضه شعبانیه عراق رویداد پراهمیتی در تاریخ معاصر این کشور به حساب می‌آید. برخی آن را بزرگ‌ترین واقعه بعد از انقلاب ۲۰ عراق می‌دانند و عده‌ای حتی مهم‌تر از آن؛ حتی آن را مهم‌تر از جنبش جهاد ۱۹۱۴ و قیام نجف در ۱۹۱۸ می‌شمارند. مقاومت اسلامی ملت عراق در انتفاضه شعبانیه ابهت صدام و هیبت رژیم او را در هم شکست و ضربه‌های اساسی بر پیکر و ساختار سیاسی حاکمیت رژیم بعث را موجب شد.
سخن نویسنده
تالیف و تدوین کتاب حدود چهار ماه به طول انجامید. شاید اگر هر فرد دیگری آن می نوشت بیش از چهار سال باید برای آن زحمت می کشید زیرا برای نگارش این کتاب به کشور عراق سفرهایی داشتم، بیش از ۱۵۰ منبع در قالب جزوه به زبان عربی را مطالعه کردم و با بیش از ۵۰ تن از مراجع، علما و آسیب‌دیدگان جنگ عراق دیدن کردم. همچنین از نشریات منتشر شده در بیروت، قم و نجف بهره بردم.
مشخصات کتاب‌شناختی
شرحی از نه فصل کتاب
- فصل نخست: تاریخچه‌ای از عراق بعد از جنگ جهانی اول، چگونگی روی کار آمدن بعثی‌‌ها و نهادهای امنیتی حزب بعث، موضع‌گیری روشنفکران عرب نسبت به حزب بعث هم‌چون پروفسور ادوار سعید، محمود درویش، نزارقبانی و...
- فصل دوم: بررسی نیازهای راهبردی عراق در اشغال کویت و ادعاهای ارضی که از سال‌های گذشته عراق نسبت به کویت داشت
- فصل سوم: توجه به جنگ عراق و کویت که به جنگ دوم خلیج فارس مشهور شد...
- فصل چهارم: اختصاص به انتفاضه شعبانیه، ماجرای آغاز قیام در نجف، بازداشت مراجع و آیات نجف، تشکیل کمیته‌های بحران، بیانیه‌های آیت‌الله خویی، دستگیری آیت‌الله خویی و ملاقات اجباری با صدام.
- فصل پنجم: اختصاص به وقایع کربلا، چگونگی قیام در کربلا، چگونگی سرکوب و قتل عام در بین‌الحرمین، میزان آسیب به حرمین شریفین، غارت موزه و کتابخانه آستان حسینی و ...
- فصل ششم: بررسی رویه شیعه هراسی غرب و درمانی که با چراغ سبز آمریکایی‌ها برای مقابله با شیعیان
- فصل هفتم: عوامل سرکوب قیام
- فصل هشتم: اشاره به موضع‌گیری مجلس اعلای عراق که ادعای حضور نیروهای ایران در میان مردم حاضر در انتفاضه شعبانیه، همچنین بررسی رفتارشناسی نهاد مرجعیت شیعه
- فصل نهم: مهمترین فصل، نقش سازمان مجاهدین خلق در سرکوب انتفاضه
عملیات مروارید
از جمله مباحث مهم این کتاب نقش داشتن گروهک منافقین مجاهدین خلق در قتل عام ملت عراق در جریان این قیام بود. منافقین به پاس خدمات صدام در جریان این قیام به کمک وی آمدند و در عملیاتی به نام «مروارید» ادای دین کردند. در فصل آخر این کتاب، نام ۱۴۴ نفر از فرماندهان ارشد منافقین که در این عملیات دست داشتند، آمده است. افزون بر آن ۱۸۵ قطعه عکس و سند از این قیام در انتهای کتاب آمده است[۳].
درباره نویسنده
صفاءالدین تبرائیان متولد ۱۳۳۹ در کاظمین عراق و تحصیلاتش را در چهار کشور عراق، ایران، لبنان، سوریه گذرانده است. وی دکترای خود را از کرسی «معهدآثار الاشراقیه» کسب کرده است. اکنون پژوهشگر تاریخ معاصر است.
آثار
کتاب دو جلدی «خوابگردها» «چون اسفنج نرم» «داریوش همایون، وزیرخاکستری» «احیاگر حوزه نجف (زندگی و زمانه آیت العظیم حکیم)» «چهره‌های در خاک، خفتگان ظهیرالدوله»
منبع‌شناسی (پایان‌نامه و مقاله نوشته شده دربارهٔ کتاب)
نوا، نما و نگاه
تصویرهای ساخته‌شده دربارهٔ کتاب (فیلم و مستند)
در انتهای کتاب نیز تصاویری از انتفاضه شعبانیه به همراه تصاویری از حمله وحشیانه به حرمین شریفین و قتل عام شیعیان و مردم عراق برای نخستین بار منتشر شده است. وحشی‌گری نیروهای صدام در کشتار مردم عراق به گونه‌ای بود که در کمتر از دو هفته بیش از نیم میلیون نفر از مردم را قتل عام کردند و هنوز گورهای دسته‌جمعی در اطراف فرات، کربلا، نجف و ... یافت می‌شود که حاکی از زنده‌به‌گور کردن انسان‌هاست[۴].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ تبرائیان، انتفاضهٔ شعبانیه، مقدمهٔ کتاب.
- ↑ «نخستین کتاب درباره انتفاضه عراق را یک ایرانی نوشته است». ایبنا، ۱۴ آذر ۱۳۹۲.
- ↑ «کتاب «انتفاضه شعبانیه» تقدیر شد». رسا، ۳ آذر ۱۳۹۲.
- ↑ «رونمایی ترجمه عربی کتاب شایسته تقدیر جایزه جلال در کربلا/ نویسنده ایرانی نخستین کتاب درباره انتفاضه عراق را نوشت». تسنیم، ۴ آذر ۱۳۹۲.