بحث_کاربر:چیروکا

منظومهٔ ظهر روز دهم
نویسنده	قیصر امین‌پور
ناشر	برگ
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	۱۳۶۵
تعداد صفحات	۲۸
سبک	نیمایی
تصویرگر	محمد خزایی

منظومهٔ ظهر روز دهم روایتگر قهرمانی‌های قاسم‌بن‌حسن(ع) در حماسهٔ عاشورای حسینی به‌سُرایشِ قیصر امین‌پور است. این منظومه، نخست در سال۱۳۶۵ منتشر شد و در سال۱۳۸۷ به چاپ سوم خود رسید.

* * * * *

شاعر در این منظومه مفاهیمی همچون وطن‌دوستی، پایداری، استقامت و کوشش برای برافراشتگی پرچم حق حتی به‌قیمت ازدست‌دادن جان برای آرمان را پرورانده و به مخاطبش در گروه سنی نوجوان القا کرده است.

برای کسانی که کتاب را نخوانده‌اند

دلیل شهرت

مهم‌ترین رویکرد قیصر امین‌پور تحول شعر عاشورایی برای مخاطب نوجوان است. او کوشیده تا با نگرش و جهان‌بینی یک نوجوان به مفاهیم عمیق و جریان‌ساز نهضت عاشورا بنگرد و شناخت درست او از مخاطبش سبب شد تا کودکان و نوجوانان خودشان را با مفاهیم عاشورایی بیگانه نپندارند و حتی احساس همذات‌پنداری نیز در آنان زنده شود و با ادبیات آیینی و مذهبی همراه شوند.

چرا باید این کتاب را خواند

رنج‌ها و مصیبت‌هایی که در واقعهٔ عاشورا بر حسین‌بن‌علی(ع) و یارانش وارد شد ممکن است به‌سبب تلخی حادثه برای ردهٔ سنی نوجوان بازتاب خوبی نداشته باشد؛ ازاین‌رو امین‌پور با بیانی عاطفی و نگاهی محبت‌آمیز، آنچه را که در کربلا گذشته برای کودکان و نوجوانان سروده است.

برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند

محل نوشته شدن در کتاب

مکانی که این منظومه در آن روایت می‌شود صحرای کربلا است.

سبک کتاب

قیصر امین‌پور این منظومه را به‌سبک نیمایی سروده است.

شخصیت‌پردازی

این کتاب رشادت‌های قاسم‌بن‌حسن(ع) را در کنار دو عموی شهیدش حسین‌بن‌علی(ع) و عباس‌بن‌علی(ع) و تجربهٔ ایستادگی او را در مقابل یزیدیان بازگو می‌کند.

ویژگی‌های مهم کتاب

شاعر با جایگاه و دیدگاه و معیارهای یک نوجوان آشناست و نیک می‌داند که هر انسانی در این سنِ حساس استقلال‌طلب می‌شود؛ به‌همین‌روی ادبیات شعاری را کنار می‌گذارد و در شعرش از واژگان پیچیده و زبان سنگین استفاده نمی‌کند؛ بلکه با حالی شاعرانه و زبانی نرم، ابیاتش را برای نوجوان تصویرگری می‌کند. او بیش از اینکه تلاشش را برای خلق یک اثر منظوم صرف کند، می‌کوشد تا موضوع را برای مخاطبش عینی کند و احساس هم‌ذات‌پنداری را در نوجوان زنده کند.

اظهارنظرها

اظهارنظر اهالی ادبیات و روشنفکران

محبوبه وحیدیان، منتقد حوزهٔ ادبیات کودک و نوجوان، بر این باور است که قیصر امین‌پور با استفاده از زبان و بیانی کودکانه مفهوم شهادت را برای نوجوانان می‌سراید. او از مؤلفه‌های داستانی نیز بهره گرفته و با فضاسازی مناسب منظومهٔ موفقی را سروده است. شاعر برای ارتباط بهتر با مخاطبِ خود، عناصر جان‌بخشی به اشیا و گفت‌وگو را در شعرش به کار برده و فضا را برای نوجوان ملموس کرده است:

و زمین و آسمان دیدند

کودکی تنها به میدان رفت

آسمان غرق تماشا بود

و زمین از خستگی در زیر پای او نفس می‌زد

آسمان بر طبل می‌کوبید...

در میدان جنگ از این کودک پرسیده می‌شود:

آی کودک! مادرت آیا خبر دارد؟

کودک اما گرم پاسخ داد: مادرم با دست‌های خود

بر کمر شمشیر پیکار مرا بسته است...

اشعار این منظومه پر از تصویر هستند و شاعر به‌گونه‌ای آن تصاویر را وصف کرده که گویی مخاطب شاهد ماجراست. قیصر امین‌پور نقش کودک را حماسی‌تر و پررنگ‌تر نمایانده است و بخش پایانی را که پس از شهادت کودک است این‌گونه می‌سراید:

من نمی‌دانم چه شد دیگر

بس که میدان خاک بر سر زد

بعد از آن چیزی نمی‌دیدم

در میان گردوخاک و دشت

مرغی از میدان به‌سوی آسمان پر زد

پردهٔ هفت‌آسمان افتاد...».

جلیل صفربیگی، شاعر و مترجم و منتقد ادبی، بیان می‌کند که قیصر امین‌پور و شاعران هم‌نسلش مانند سلمان هراتی و سیدحسن حسینی در نشان‌دادن نهضت عاشورا به جنبهٔ حماسی آن نگریسته‌اند.

پیوند به بیرون

• «دربارهٔ منظومهٔ ظهر روز دهم». خانهٔ کتاب. بازبینی‌شده در ۲۹شهریور۱۳۹۹ (۱۹سپتامبر۲۰۲۰). 

• «داده‌هایی دربارهٔ منظومهٔ ظهر روز دهم». سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی ایران. بازبینی‌شده در ۲۹شهریور۱۳۹۹ (۱۹سپتامبر۲۰۲۰). 

• ««ظهر روز دهم»؛ روایت دل‌دادگی حضرت قاسم(ع)». خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، ۱۹شهریور۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۷مهر۱۳۹۹ (۲۸سپتامبر۲۰۲۰).