احمد دهقان

احمد دهقان
زمینهٔ کاری	داستان‌نویس
زادروز	۱خرداد۱۳۴۵ کرج
محل زندگی	کرج
سبک نوشتاری	ادبیات جنگ
کتاب‌ها	سفر به گرای ۲۷۰ درجه، من قاتل پسرتان هستم
مدرک تحصیلی	کارشناسی ارشد

احمد دهقان داستان‌نویس معاصر و پژوهشگر ادبیات دفاع مقدس است. اغلب داستان‌های او در زمینهٔ جنگ ایران و عراق است.

* * * * *

برخی از اصحاب رسانه می‌گویند احمد دهقان نشانهٔ عملی آن جملهٔ معروف است که نویسنده باید خودش را تنها در داستان‌هایش نشان دهد نه در اظهار نظرهایش.
نشر نیستان احمد دهقان را پدیدهٔ ادبیات داستانی ایران و ادبیات دفاع مقدس معرفی کرده است. نویسنده‌ای که کلیشه و احساسات را در نگارشِ داستان‌های خود کنار گذاشته و بر پایهٔ مستندات می‌نویسد. او یکی از پایه‌گذاران این سبک ادبی و داستان‌نویسی در ایران دههٔ۷۰ به بعد است.
محمدجواد جزینی احمد دهقان را نویسندهٔ جنگ می‌داند و اظهار می‌کند که او نویسنده‌ای واقع‌گرا است. همواره روایت داستان‌هایش از لحاظ اجتماعی مربوط به طبقهٔ پابرهنه و زیر متوسط است.
داستان‌های احمد دهقان بار دراماتیکی بالایی داشته و قابلیت اقتباس‌های سینمایی را دارند.

احمد دهقان در یک خانوادهٔ یزدی مقیم کرج چشم به این دنیا باز کرد. در ابتدای شانزده سالگی به جبهه رفت، نزدیک به هشت سال در جبهه جنگید و در عملیات‌های بزرگ شرکت کرد.
او تحصیل در دانشگاه را سال۱۳۶۸ با رشتهٔ مهندسی برق آغاز کرد، مدتی هم رشتهٔ علوم اجتماعی را ادامه داد و سرانجام مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشتهٔ مردم‌شناسی دریافت کرد.
احمد دهقان از سال ۱۳۷۲ داستان‌نویسی در زمینهٔ جنگ را آغاز کرد.

رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه که نخستین رمان وی است؛ به عنوان یکی از آثار برگزیدهٔ ۲۰سال داستان‌نویسی و برگزیدهٔ ۲۰سال ادبیات پایداری و برگزیدهٔ کتاب سال دفاع مقدس شناخته شد، در سال ۲۰۱۵ نیز بهترین داستان شرقی معرفی شد و به جایزهٔ سرزمین ناشناخته دست پیدا کرد. این جایزه به آثاری که دارای خلاقیت در سطح بالا، سطح علمی و فرهنگی و پایبندی به اصول انسانی باشند، تعلق می‌گیرد. این رمان به زبان‌های انگلیسی، روسی و ایتالیایی ترجمه شده است. لازم به ذکر است که این کتاب نخستین رمان ایرانی با موضوع جنگ است که در آمریکا منتشر شده است.
او نویسندهٔ برتر استان البرز در حوزهٔ فرهنگ انقلاب و دفاع مقدس شناخته شده است.

داستانک‌ها

آغاز نوشتن

احمد در دوران جوانی تصادفی داشت که بر اثر آن خانه‌نشین شد، در همین دوره به مطالعهٔ کتاب و به‌خصوص رمان روی آورد. او در عرض یک سال توانست صد و پنجاه رمان بخواند و با دوستان به تحلیل رمان‌ها بنشیند. کم‌کم دست به قلم برد و نوشتن خاطرات خود را آغاز کرد، همین دست‌نوشته‌ها مورد استقبال دوستانش قرار گرفت و آغازی شد بر نویسندگی‌اش.

ما نسل سوخته نیستیم

هنوز پانزده سالش تمام نشده بود که به جبهه رفت و در عملیات‌ها شرکت کرد. در ابتداینوجوانی بود و مجبور شد که مرد شود و بزرگ شود. او خود و هم‌نسلانش را نسل سوخته نمی‌داند، بلکه می‌گوید: من و هم‌نسلانم چیزهایی را دیدیم که خیلی‌ها حسرت دیدن آن‌ها را دارند.

عبدلِ بچه‌های کارون

ده سال پیش یادداشت‌هایی را از یک افسر عراقی به نام عزالدین مانع خوانده بود. عزالدین در یادداشت‌هایش دربارهٔ یک ایرانی به نام عبدالرضا خفاشی نوشته بود. احمد احساس می‌کرد از دلِ این یادداشت‌ها داستانی درمی‌آید. این قصه مدت‌ها در ذهنش بود. وقتی شروع به نوشتن بچه‌های کارون کرد، لزومِ حضورِ عبدالرضا خفاشی را در داستانش احساس کرد.

هم‌نشینی با شخصیت‌های داستانی

او سفر به گرای ۲۷۰‌درجه را در یک مقطع زمانی خیلی دوست داشت. آن را مرور می‌کرد و لذت می‌بُرد. کتاب را که باز می‌کرد؛ شخصیت‌ها برایش زنده می‌شدند و در یک مهمانی دوستانه با آن‌ها هم‌نشین و هم‌صحبت می‌شد. در یک مقطع دیگر نیز همین حس را به مجموعهٔ من قاتل پسرتان هستم داشت.

نویسندگان جنگ

روزهای جنگ دوران رویایی عمرش بوده است. دوستانی که در آن دوران پیدا کرده بوده؛ هنوز هم از بهترین دوستانش محسوب می‌شوند. دهقان باور دارد همان کسانی که در آن روزگار پشت سنگرها بودند، تفنگ به دست داشتند و می‌جنگیدند؛ اکنون قلم به دست گرفته‌اند و نویسندهٔ جنگ شده‌اند مثل خودش. همان‌طور که طبق یک مَثل معروف «جنگ فرماندهان خودش را پیدا می‌کند» یعنی از میان سربازان بی‌تجربه که در طول جنگ تجربه کسب می‌کنند و به فرماندهان نظامی تبدیل می‌شوند، جنگ نویسندگان خودش را نیز از بین همین سربازان و رزمندگان پیدا خواهد کرد.

زندگی و تراث

سال‌شمار زندگی

• ۱۳۴۵ در روز ۱خرداد زاده شد.
• ۱۳۶۰ عازم جبهه شد.
• ۱۳۶۸ تحصیل در دانشگاه را در رشتهٔ مهندسی برق آغاز کرد.
• ۱۳۷۲ داستان‌نویسی در زمینهٔ جنگ را آغاز نمود.
• ۱۳۷۵ نخستین رمان به نام سفر به گرای ۲۷۰درجه منتشر شد.
• ۱۳۷۷ رمان سفر به گرای ۲۷۰درجه به عنوان اثر برگزیدهٔ ۲۰سال داستان‌نویسی معرفی شد.

فعالیت‌ها

دبیری مجموعه کتاب‌های بچه‌های ایران به عهدهٔ احمد دهقان است.
او مدیر کارگاه قصه و رمان حوزهٔ هنری است.
وی به عنوان کارشناس ادبی در دفتر ادبیات و هنر مقاومت و مرکز آفرینش‌های ادبیِ حوزهٔ هنری فعالیت می‌کند.
نمایندهٔ هیئت علمی در بخش مستندنگاری نهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد.

یادمان و بزرگداشت‌ها

در دانشگاه گوته فرانکفورت آلمان جلسهٔ نقد و داستان‌خوانی نسخهٔ انگلیسی من قاتل پسرتان هستم با حضور احمد دهقان برگزار شده است.
احمد دهقان به دعوت دانشگاه سواس به لندن سفر کرده و به موضوع ادبیات دفاع مقدس پرداخته است.
در مراسم آیین چهل قلم در استان البرز از احمد دهقان تجلیل شده و تمبر یادبودی از او به پاس ربع قرن داستان‌نویسی‌اش در حوزهٔ دفاع مقدس طراحی شده است.

از نگاه دیگران

میکله مارلی مترجم ایتالیایی رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه

یک داستان‌نویس وقتی موفق می‌شود که در رمان حضور دارد؛ بدون این‌که به چشم بیاید. دهقان در رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه با این‌که داستان خودش را نقل نکرده، اما به نوعی اتوبیوگرافیک است.

محمدجواد جزینی

{{گفتاورد تزیینی|احمد دهقان نویسندهٔ مهمی در عرصهٔ ادبیات جنگ است و این اهمیت به خاطر جایزه‌هایی که او گرفته به دست نیامده است. اهمیت نوشته‌های دهقان به نوع کار و کیفیت کارش برمی‌گردد.

داوود امیریان نویسنده

احمد دهقان را به شدت دوست دارم و از سال ۱۳۶۹ تا به امروز رفاقت داریم. وقتی آثار او را می‌خوانم حس شادمانه‌ام مانند وقتی است که خودم در حال نوشتن هستم. احمد بر خلاف من و سایر دوستانش کار نوشتن را بسیار جدی گرفت. ما شور و هیجان داشتیم و حتی وقت تلف می‌کردیم؛ ولی او به سرعت راهش را پیدا کرد و روش‌های منحصربه‌فردی را برای نوشتن کشف کرد.
احمد طنز شیرینی در نوشتن از دفاع مقدس دارد. برخی براین باورند که اساساً دربارهٔ جنگ نباید طنز نوشت، ولی طنز در آثار دهقان مانند زعفرانی است که پلو را خوش‌بو و معطّر می‌کند.

علیرضا بهرامی منتقد و شاعر و مدیر ادارهٔ فرهنگی خبرگزاری ایسنا

نگاه دهقان به جنگ کاملاً جهان‌شمول و ترجمه‌پذیر است. او به استانداردهای جهانی نوشتن دربارهٔ جنگ نزدیک شده است و حتی می‌شود گفت اگر اسامی را از داستان‌هایش حذف کنیم، می‌توان آن‌ها را بسیار نزدیک به داستان‌های استاندارد جهانی که دربارهٔ جنگ نوشته شده‌اند دید.

نظرات فرد دربارهٔ خودش و آثارش

من نویسندهٔ جنگ بوده و هستم. سوژه‌های بسیاری از اتفاقات غیر جنگی هم دارم و همیشه خواسته‌ام کار غیر جنگ هم بنویسم، ولی هرگز نتوانسته‌ام.
علاقه‌مندی من در نوشتن داستان به دوران جنگ و کمی پس از جنگ است. دوست دارم به لحظات بحرانی جنگ بپردازم. آن‌جا که آدم‌های جنگ تصمیم گرفته‌اند که چگونه باشند، چطور باشند و کجا بروند. لحظاتی بحرانی که پیچ تاریخی زندگی این آدم‌هاست و برای من مهم و تعیین‌کننده است.

دهقان پرنده و تانک را می‌گوید:
یکی از آثاری که خیلی دوست دارم و هر بار از مطالعه‌اش لذت برده‌ام همان پرنده و تانک بود که بعدها در مقاطع مختلف به آن رجوع می‌کردم و با هر بار مطالعهٔ این کتاب، احساس خوب و عجیبی در من زنده می‌شد. فکر می‌کنم پرنده و تانک طولانی‌ترین و بیش‌ترین لذت را در من به جا گذاشت. شاید این اثر بازتاب حس و حال خودم در جنگ باشد، ضمن این که شخصیت محوری این اثر قهرمانی بود زابلی و فضای بومی آن منطقه را توصیف می‌کرد. در عین فقر، غنایی در سلوکش بود که انسان را مجذوب می‌کرد. حضورش در جنگ عاشقانه بود. صحنه‌هایی که در این اثر شکل گرفت و آن دنیایی که ساخته بودم و آن لحظاتی که با تخیل خلق شد، برای من بسیار شیرین بود.

تفسیر خود از آثارش

من در قصه‌هایم به سراغ آدم‌های کوچه و بازاری که در جنگ بودند؛ رفتم و از زندگی پس از جنگ و مشکلات این آدم‌ها که در جایی مطرح نشده‌اند نوشته‌ام. قصه‌هایم خطی را از واقعیت گرفته‌اند، ولی در کنار آن قصهٔ خودم را گفته‌ام.
دهقان دربارهٔ رمان بچه‌های کارون می‌گوید:

« دوست داشتم داستانی را بنویسم که روزهای ملی کشور را روایت می‌ کند. دوست داشتم بچه‌های کشورم متوجه شوند که غرور ملی چیست و روزهایی در این کشور بوده که همه دست به دست هم داده بودند تا کشور را حفظ کنند. بچه‌های کارون روایت آزادی یک شهر است و سه نوجوانی که هم سن و سال نوجوانان امروز هستند. نوجوان‌های آن روزگار در جبهه‌ها کارهایی را انجام دادند که خیلی بزرگ‌تر از حد و اندازه و سن آن‌ها بود. »

دهقان سفر به گرای ۲۷۰درجه را چنین توصف می‌کند:

« جنگ‌های زیادی در دنیا اتفاق افتاده و هر نویسنده‌ای علاقه دارد در مورد آن‌ها بنویسد. چراکه تمام فضای ذهنی‌اش را می‌تواند در یک داستان جنگ پیاده کند. بنا به تجربه‌ای که در جنگ داشتم و آثاری که در ادبیاتمان خوانده بودم، تصمیم گرفتم به نوشتن داستانی واقعی در مورد جنگ. یعنی آن‌چه که اتفاق افتاده است با یک نگاه انسانی به دور از حاشیه، شعار دادن و اغراق. نوشتن این رمان حدود یک سال و نیم زمان بُرد و هنگامی که به پایان رسید احساس کردم توانستم یک روزنهٔ کوچکی از جنگ را به تصویر بکشم. به نظر من هر اثری که در مورد جنگ به چاپ می‌رسد، یک روزنه است و این روزنه‌ها می‌توانند در نهایت قسمتی از جنگ را نشان دهند. اصلاً جامعه‌شناسی ادبیات، بعد از سال‌ها روی این آثار تحقیق می‌کند تا جامعه آن لحظهٔ ایران و افکار آدم‌هایی که در آن جنگ بودند را پیدا کند. در این کتاب همهٔ آرزویم این بود که بتوانم واقعیت جنگ را نشان بدهم و خواننده صحنه‌های تصنعی حس نکند، بتواند با قهرمان داستان همراه شده و با او زندگی کند. ادبیات کارش این نیست که فریاد بزند، بلکه باید دیگران را به فکر وادارد. فکر می‌کنم نوشتن دربارهٔ جنگ افتخاری باشد که نصیب ما شده است تا از این طریق بتوانیم صدایمان را به همه جای دنیا برسانیم. »

موضع‌گیری‌های او دربارهٔ دیگران

محمدرضا بایرامی

محمدرضا بایرامی یکی از نویسندگان تأثیرگذار فعلی ایران است. مهم‌ترین مشخصهٔ او ثابت‌قدم بودن در نوشتن و طی کردن راهی است که از ابتدا آغاز کرده است. او در دو حیطهٔ رمان جنگ و رمان غیرِ جنگِ روستایی حضور دارد و به جای دیگری هم سرک نکشیده است. مضمون‌گرایی در آثار بایرامی بسیار پررنگ است. بایرامی داستانش را در یک سطح خاص نمی‌نویسد، بلکه آن را عمق می‌دهد و چندلایه می‌کند، به‌همین‌خاطر است که جملات حکمت‌آمیز در داستان‌های بایرامی زیاد است.

ارنست همینگوی

ارنست همینگوی، که همهٔ ما دوستش داریم و آثارش را خوانده‌ایم، برای این که بتواند اثر خوبی دربارهٔ جنگ بنویسد، به آفریقا سفر می‌کند، شکار می‌کند، بوکس بازی می‌کند تا تجربهٔ جنگ پیدا کند و بتواند داستانی به خوبی وداع با اسلحه را بنویسد.

اورهان پاموک

نویسندهٔ ترکیه‌ای که نمایندهٔ روح فرهنگ این کشور در جهان است. پاموک وقتی از استانبول می‌نویسد، طوری می‌نویسد که من هم بتوانم از این‌جا حسش کنم.

ریموند کارور

ما در آمریکا شاهد بودیم که در دوره‌ای ریموند کارور به عنوان یک نویسندهٔ درجه دو برای مخاطبان مطرح شد و در ادامه همه شروع کردند به تقلید از او. کارور آپارتمانی می‌نوشت و طبیعی بود کسانی که تجربهٔ زیستی کمتری داشتند برایشان این‌طور نوشتن راحت‌تر بود، غافل از این‌که آن‌ها فکر می‌کردند هر چیز زندگی آپارتمانی می‌تواند داستان به حساب بیاید، در حالی‌که کارور اصلاً این‌گونه به نوشتن نگاه نمی‌کرد.

خلقیات

خنده‌رو و کم‌حرف است. تندمزاح است و صریح انتقاد می‌کند.

سفرها

احمد دهقان برای نوشتن رمان پرسه در خاک غریبه به کوردستان عراق سفر کرده و داستان عده‌ای مهاجر را نوشته است.

علت شهرت

احمد دهقان داستان‌های زیادی در زمینهٔ جنگ ایران و عراق نوشته است. داستان‌های او خیالی و کلیشه‌ای نیستند، بلکه او حقیقتی را که در جنگ دیده و حس کرده برای مخاطبش بازگو می‌کند. هنر داستان‌نویسی دهقان در این است که مخاطب لحن انتقادی نسبت به ماهیت جنگ را نه از زبان نویسنده بلکه از دیدگاه شخصیت‌های داستان متوجه می‌شود و دچار ملال و کسالت نمی‌شود.

فیلم ساخته شده براساس

مازیار میری نویسنده و کارگردان سینما فیلم پاداش سکوت را بر اساس یکی از داستان‌های من قاتل پسرتان هستم ساخته است.

حضور در فیلم‌های مستند دربارهٔ خود

احمد دهقان در برنامهٔ کتاب‌باز که با اجرای سروش صحت از شبکهٔ نسیم پخش می‌شود حضور پیدا کرده است.

اتفاقات بعد از انتشار آثار

پس از انتشار داستان من قاتل پسرتان هستم؛ زمانی که مازیار میری تصمیم گرفت تا بر اساس این داستان فیلم پاداش سکوت را بسازد، عده‌ای داد و فریاد به راه انداختند و به وزیر وقت ارشاد نامه نوشتند و تهدید کردند که اگر این فیلم ساخته شود؛ کفن‌پوش به خیابان می‌آیند و مقابل ساختمان ارشاد تحصن می‌کنند. دلیل این واکنش‌ها این بود که برخی این داستان را غیرواقعی می‌پنداشتند و آن را مغایر با ارزش‌های جنگ تحمیلی قلمداد می‌کردند و احمد دهقان را به ضدیت با ارزش‌های دفاع مقدس متهم می‌کردند. البته وقتی در سالن سینما فلسطین سردار مرتضی قربانی اظهار نمود که در جنگ ما چنین واقعه‌ای رخ داده است؛ آن‌ها از مواضع خود دست برداشتند.

آثار و منبع‌شناسی

آثار داستانی

• مأموریت تمام
• لحظه‌های اضطراب
• ستاره‌های شلمچه (۱۳۶۹)
• روزهای آخر (۱۳۷۰)
• سفر به گرای ۲۷۰ درجه (۱۳۷۵)
• گُردان چهارنفره (۱۳۷۵)
• هجوم (۱۳۷۸)
• من قاتل پسرتان هستم (۱۳۸۳)
• دشت‌بان (۱۳۸۸)
• پرسه در خاک غریبه (۱۳۸۸)
• بچه‌های کاروان (۱۳۹۲)
• سال بازگشت
• بچه‌های تپه سوم
• بچه‌های عملیات کرکوک
• بچه‌های کوهستان
• بچه‌های آوه‌زین
• آزادی خرمشهر
• ناگفته‌های جنگ
• روزهای آخر
• پرنده و تانک
• دکتر چمران
• جشن جنگ
• یادداشت‌ها: مجموعه یادداشت‌های شهید حسن باقری
• گزارش روزانهٔ جنگ (دورهٔ پنج‌جلدی)
• همسفر

آثار آموزشی

خاک و خاطره

سبک، لحن و ویژگی آثار

احمد دهقان در جنگ حضور داشته، همهٔ وقایع جنگ را از نزدیک دیده است، تلخی‌ها، شیرینی‌ها، غم‌ها و شادی‌های آن را لمس کرده است. بنابراین آنچه که او نوشته است، بسیار به واقعیت نزدیک است و تخیل سهم کمی در آن دارد. امیل زولا اظهار می‌کند که نویسنده باید تخیل را کنار بگذارد و از واقعیت‌ها سخن بگوید، نوشته‌های دهقان نیز بسیار به واقعیت نزدیک هستند و تخیل سهم کمی در آن‌ها دارد. به عنوان مثال احمد دهقان موضوع ترس در بین رزمندگان را بیان کرده است، در صورتی که تا اواسط دههٔ۷۰ نوشتن دربارهٔ ترس کم‌تر دیده می‌شد. یک نمونه از بیان ترس: «رسول دست بر زمین می‌گذارد تا بلند شود، دستش مثل تمام عضلاتش منقبض شده، می‌لرزد؛ عینهو مثل کسی که تب و لرز داشته...فکّ رسول قفل شده.»
احمد دهقان مفاهیم تلخ و دردناک جنگ را در آثارش نمایان می‌کند و رگه‌هایی ناتورالیسم را به داستان‌هایش تزریق می‌کند. البته اصل دین‌گریزی که یکی از ارکان مکتب ناتورالیسم غربی است در داستان‌های احمد دهقان مشاهده نمی‌شود که این امر هم‌سو با موازین اعتقادی دفاع مقدس ۸ساله می‌باشد.
او در رمان پرسه در خاک غریبه خیلی بیشتر از رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه به بیان زندگی سخت رزمندگان و جامعهٔ بحران‌زدهٔ جبهه می‌پردازد. وجود این‌گونه واقع نگری‌های زیاد موجب شده تا برخی تحلیل‌گران آثار او را ضدّ جنگ قلمداد کنند. البته برخی تحلیل‌گران هم بر این باورند که آثار احمد دهقان در دستهٔ داستان‌های ناتورالیستِ دفاع مقدس قرار می‌گیرد.

کارنامه و فهرست آثار

سفر به گرای ۲۷۰درجه

این رمان برای نخستین بار در سال۱۳۷۵ به چاپ رسید، ۲۴۰صفحه دارد و دربارهٔ زندگی یک رزمندهٔ جوان است که درس و مدرسه را رها می‌کند و عازم مناطق جنگی می‌شود.

من قاتل پسرتان هستم

این مجموعه شامل ده داستان کوتاه است که در سال۱۳۸۳ توسط انتشارات افق به چاپ رسید. ۱۱۲صفحه دارد. داستان‌های این کتاب عبارت هستند از: مسافر (۱۳۸۳)، بلدرچین (۱۳۸۲)، زندگی سگی (۱۳۸۲)، تمبر (۱۳۸۷)، بلیت (۱۳۷۷)، پری دریایی (۱۳۸۱)، من قاتل پسرتان هستم (۱۳۷۸)، بازگشت (۱۳۸۰)، بن‌بست (۱۳۸۳) و پیشکشی (۱۳۸۳).
داستان‌های این مجموعه وقایع تلخ و دردناک جنگ را نشان می‌دهند.

بچه‌های کارون

این رمان نخستین بار در سال۱۳۹۲ توسط انتشارات سورهٔ مهر منتشر شده است. ۲۴۰صفحه دارد. نویسنده در این کتاب شور و شوق یک نوجوان را برای آزادسازی خرمشهر به زیبایی نشان می‌دهد.

سال بازگشت

این کتاب نخستین بار توسط نشر کنگرهٔ بزرگ‌داشت سرداران شهید و ۲۳هزار شهید استان خراسان سخن‌گستر در سال۱۳۸۳ به چاپ رسید . ۱۱فصل و ۱۶۸صفحه دارد. این کتاب بر اساس زندگی سردار شهید محمدحسن نظرنژاد نوشته شده است.

جشن جنگ

این مجموعه برای نخستین بار توسط نشر نیستان در سال۱۳۹۷ منتشر شده است. حاوی ده داستان کوتاه و ۱۱۲صفحه است. عنوان داستان‌های این مجموعه به این قرار است: جشن جنگ، تانک‌چی‌ها، رفیق، قربانی، بوی کافور و گلاب، آخرین زمستان جنگ، نشانه، بی‌مروت، تک‌تیرانداز و فراموشی.
داستان جشن جنگ دربارهٔ پسری به نام سیاوش است که تصمیم دارد یک پرفورمنس با موضوع جنگ و خشونت در دانشکده اجرا کند.

بچه‌های ایران

این مجموعه شامل کتاب‌هایی دربارهٔ جنگ تحمیلی برای گروه سنی نوجوان است که توسط انتشارات سورهٔ مهر منتشر شده‌اند. این کتاب‌ها عبارت هستند از: بچه‌های تپهٔ سوم بر اساس خاطرات سید حمیدرضا طالقانی، بچه‌های عملیات کرکوک بر اساس خاطرات یحیی نیازی، بچه‌های کوهستان بر اساس خاطرات سید رضا موسوی و بچه‌های آوه‌زین بر اساس خاطرات فرنگیس حیدرپور.

شهید چمران

این کتاب در سال۱۳۹۱ توسط انتشارات مدرسه به چاپ رسیده است. ۹۶صفحه دارد و زندگی شهید چمران را به صورت داستانی به تصویر کشیده است.

یادداشت‌ها: مجموعه یادداشت‌های شهید حسن باقری

این کتاب توسط مرکز نشر آثار شهید حسن باقری در سال۱۳۹۴ منتشر شده است و ۵۶۸صفحه دارد.
احمد دهقان در پیش‌گفتار کتاب چنین می‌نویسد:

« یادداشت‌های روزشمار شهید حسن باقری، که در پایان فعالیت روزانه نوشته شده‌اند، قبلاً در کتاب روزنوشت به چاپ رسید. از سوی دیگر حسن باقری، در جلسات و مذاکرات فراوانی شرکت داشته که در آن‌ها سیر آیندهٔ جنگ مشخص می‌شده است. او به عنوان یکی از بنیان‌گذاران تفکر و استراتژی «نوعی دیگر جنگیدن» در دفاع مقدس قسمت‌هایی از نظرات خود و بحث‌ها را یادداشت کرده است. این بحث‌ها و جلسات عمدتاً با افراد تأثیرگذار در آن دوران بوده است. همچنین سیر تشکیل سازمان رزم سپاه پاسداران در یادداشت‌های وی مشخص است... »

گزارش روزانهٔ جنگ (دورهٔ پنج‌جلدی)

این دورهٔ پنج‌جلدی توسط مرکز نشر آثار شهید حسن باقری در سال۱۳۸۹ منتشر شده است و ۲۷۸۲ صفحه دارد.
روزهای اول جنگ اخبار درستی از وقایع در تهران نبود؛ شهید حسن باقری اول مهر۱۳۵۹ وارد جبهه شد و به صورت روزانه گزارش بسیار دقیقی از جنگ می‌نوشت و برای ۳۰ مقام بلندپایهٔ کشور می‌فرستاد. این مجموعه حاوی همین گزارش‌ها از شهریور۱۳۵۹ تا پایان سال۱۳۶۱ است.

پرنده و تانک

این کتاب در سال۱۳۸۸ توسط نشر لشکر ۴۱ثارالله منتشر شده است. ۱۸۳صفحه دارد و به زندگی سردار شهید میرقاسم میرحسینی پرداخته است.

همسفر

این کتاب توسط نشر لشکر ۴۱ثارالله در سال۱۳۸۸ به چاپ رسیده است. ۱۴۸صفحه دارد وحاوی خاطرات سردار شهید حمید قلنبر است.

دشت‌بان

نخستین چاپ این رمان مربوط به سال۱۳۸۸ و توسط انتشارات نیستان است و ۲۴۶صفحه دارد. در روزهای آخر تابستان دانش‌آموزان شوق مدرسه را دارند، ولی جنگ آغاز می‌شود و خانواده‌ها از دیار خودشان کوچ می‌کنند. در این میان خانوادهٔ ناصر نیز که پدرش دشت‌بان است مجبور به کوچ می‌شوند و در این کوچ ماجراهایی برایشان پیش می‌آید.

نگین هامون

این کتاب در سال۱۳۸۹ توسط انتشارات لشکر ۴۱ثارالله چاپ شده است. ۱۹۳صفحه دارد و بازنویسی کتاب پرنده و تانک است.

پل چوبی: خاطرات سردار شهید احمد امینی

این کتاب را انتشارات لشکر ۴۱ثارالله در سال۱۳۸۷ در ۲۷۶صفحه به چاپ رسانده است. در این کتاب به زندگی‌نامه و خاطرات سردار شهید احمد امینی فرماندهٔ گردان ۴۱۰ خاتم‌الأنبیا لشکر ۴۱ثارالله اشاره شده است.

پرسه در خاک غریبه

انتشارات نیستان این رمان را برای نخستین بار در سال۱۳۸۸ منتشر کرده است و دارای ۲۴۲صفحه است.
عده‌ای از رزمندگان در سرما به مناطق کوهستانی غرب رفته و قصد نجات مردمی را دارند که در آن ناحیه محبوس شده‌اند.

ناگفته‌های جنگ: خاطرات سپهبد شهید علی صیاد شیرازی

این کتاب برای نخستین بار توسط انتشارات سورهٔ مهر در سال۱۳۷۸ به چاپ رسیده است و دارای ۳۵۸صفحه است. کتاب حاوی خاطرات شهید صیاد شیرازی از تلاش‌ها برای پیروزی انقلاب اسلامی تا فداکاری‌های او در جنگ تحمیلی است.

گردان چهارنفره

این رمان که برای گروه سنی نوجوان است؛ نخستین بار در سال ۱۳۸۳ توسط انتشارات سورهٔ مهر به چاپ رسیده است و ۱۰۸صفحه دارد. داستان دربارهٔ چهار نوجوان است که اعضای گروه شناسایی هستند و برای شناسایی مناطق جنگی اعزام می‌شوند.

روزهای آخر

این کتاب برای نخستین بار در سال۱۳۷۱ توسط انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شده است، ۱۹۷صفحه دارد، دارای چهار فصل با عناوین «بیت‌المقدس هفت»، «و...»، «غدیر» و «عکس‌ها» است و تصاویری از روزهای آخر جنگ و پذیرفتن قطع‌نامهٔ پایان جنگ توسط امام خمینی را نشان می‌دهد.

آزادی خرمشهر

انتشارات سورهٔ مهر این کتاب را برای نخستین بار در سال۱۳۸۶ منتشر کرده است. ۳۸صفحه دارد و حاوی خاطرات شهید صیاد شیرازی از چگونگی آزادسازی خرمشهر است. در واقع این کتاب بخشی از کتاب ناگفته‌های جنگ است.

جوایز و افتخارات

جوایز

• جایزهٔ بیست سال ادبیات داستانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• جایزهٔ بیست سال ادبیات پایداری
• جایزهٔ چهارمین دورهٔ انتخاب کتاب سال دفاع مقدس
• جایزهٔ کتاب سال شهید غنی‌پور در بخش کتاب نوجوان در سال۱۳۸۹ برای کتاب دشتبان
• جایزهٔ سرزمین ناشناخته (ترااینکاگنیتا)

افتخارات

پال اسپراکمن، نایب رییس مرکز مطالعات دانشگاهی خاورمیانه در دانشگاه راتجرز نیوجرسی آمریکا، رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه را به زبان انگلیسی برگردانده است.همچنین این رمان توسط الکساندر اندریوشکین به بان روسی ترجمه و در روسیه منتشر شده است. میکله مارلی نیز این رمان را به زبان ایتالیایی ترجمه نموده است. این کتاب هم‌اکنون در دانشگاه هاروارد (کتاب‌خانهٔ دانشگاه هاروارد) M A، کتاب‌خانهٔ کنگرهٔ واشینگتن دی سی، کتاب‌خانهٔ UCLA لس‌آنجلس، دانشگاه برکلی کالیفرنیا، دانشگاه ماریلند (دانشکدهٔ پارک کالج) و دانشگاه ورمونت (کتاب‌خانهٔ بیلی‌هوو برلینگتن) در دسترس است.

کتاب من قاتل پسرتان هستم را کارولین کراسکری، مترجم آمریکایی‌تبار و شرق‌شناس و محقق دانشگاه یو سی ال آمریکا، به زبان انگلیسی برگردانده است. این رمان به زبان‌های فرانسوی و آلمانی هم ترجمه شده است.
رمان پرسه در خاک غریبه به زبان انگلیسی ترجمه شده است.
رمان بچه‌های کارون از سوی انتشارات سورهٔ مهر در بیست و ششمین نمایشگاه کتاب تهران حضور داشت.

منبع‌شناسی (منابعی که دربارهٔ آثار فرد نوشته شده است)

• نقد و نظر: نقدی بر سفر به گرای ۲۷۰درجه (نوشتهٔ احمد دهقان) به قلمِ کامران پارسی‌نژاد، مجلهٔ ادبیات داستانی، تابستان۱۳۷۶، شمارهٔ۴۳

بررسی چند اثر

بهترین داستان شرقی در سال۲۰۱۵

سفر به گرای ۲۷۰ درجه

این رمان تأثیرات بسیاری بر جریان ادبی ایران داشته است.
رزمندهٔ جوانی به نام ناصر راوی داستان است که چندین بار در جبهه حضور داشته. او در زمان امتحانات مدرسه، درس را رها می‌کند و به همراه دوستش به منطقهٔ جنگی جنوب می‌روند. ناصر در یک عملیات مهم شرکت می‌کند، مجروح می‌شود و به شهر خود بازمی‌گردد. بعد از مدتی نامه‌ای از طرف یکی از دوستان برایش می‌آید و او عازم جبهه می‌شود.

پرسه در خاک غریبه

محمدجواد جزینی اظهار می‌کند این رمان از نوع رمان‌های تلویحی است. این نوع داستان‌ها اندیشه‌ای را لابه‌لای متن پنهان می‌کنند. احمد دهقان سعی می‌کند تا محتوای قصه را در لایه‌های پنهان‌تر بگوید. همچنین این رمان دارای الگوی سفر است. در این الگو کسانی از یک نقطه به نقطهٔ دیگر سفر می‌کنند. در کتاب آقای دهقان هم گروهی رزمنده قصد دارند به جایی بروند. فصل ششم این کتاب از ویژگی گروتسک ادبی برخوردار است، یعنی مخاطب در یک زمان در موقعیت‌های متفاوتِ ترس، شادی و گریه قرار می‌گیرد.

گردان چهار نفره

این رمان برای نوجوانان است و داستان چهار نوجوان را روایت می‌کند که برای شناسایی قرارگاه عراقی‌ها تا قلب دشمن پیش می‌روند. آن‌ها در شب شناسایی با لحظات سخت و نفس‌گیری روبه‌رو می‌شوند. سبک این رمان رئال است، پر از اتفاقات جذاب می‌باشد و توصیف‌های بدیعی از صحنهٔ نبرد و ایثار رزمندگان ایرانی ارائه می‌کند.

بچه‌های کارون

شخصیت اصلی در این رمان پسر نوجوانی است که در منطقهٔ خرمشهر با کمک رزمندگان دیگر برای آزادسازی شهر تلاش می‌کند. این نوجوان در کنار همهٔ تلاش‌ها، شیطنت‌های خاص سن خود را دارد و عاشق مادرش است. او یکی از ماندگارترین و جذاب‌ترین چهره‌های ادبی نوجوان در ادبیات ایران است.

ناشرانی که با او کار کرده‌اند

• انتشارات سورهٔ مهر
• انتشارات نیستان
• انتشارات jouvence ایتالیا
• انتشارات میمزیس ایتالیا
• نشر کنگرهٔ بزرگ‌داشت سرداران شهید و ۲۳هزار شهید استان خراسان سخن‌گستر

تعداد چاپ‌ها و تجدیدچاپ‌های کتاب‌ها

رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه توسط انتشارات سورهٔ مهر به چاپ هفدهم رسیده است. نسخهٔ الکترونیک آن هم به وسیلهٔ همین انتشارات منتشر شده است. نسخهٔ ترجمهٔ انگلیسی نیز در سایت آمازون قرار دارد. همچنین کتاب صوتی سفر به گرای ۲۷۰ درجه با صدای احمد دهقان منتشر شده است.
رمان پرسه در خاک غریبه نخستین بار در سال ۱۳۸۸ چاپ شد. بعد از آن برای چاپ مجدد با موانعی از جانب ادارهٔ کتاب و برخی گروه‌های فعال در حوزهٔ ادبیات دفاع مقدس مواجه شد. در سال ۱۳۹۳ پس از پنج سال این کتاب توسط نشر نیستان فرصت تجدید چاپ پیدا کرد.
کتاب ناگفته‌های جنگ که حاوی خاطرات سپهبد شهید علی صیاد شیرازی است توسط انتشارات سورهٔ مهر به چاپ هفدهم رسیده است.

منابع

1. «گفت‌وگو با احمد دهقان: شیرین‌ترین لحظات زندگی من». روزنامهٔ ایران، ش. ۳۵۳۸ (۱۳۸۵). 
2. «احمد دهقان». ماهنامهٔ ادبیات و داستان، ویژهٔ نهمین دورهٔ جایزهٔ ادبی جلال آل‌احمد (تهران)، ۱۳۹۵. 
3. شکری‌پور، مختار. «گفت‌وگو با احمد دهقان دربارهٔ پاداش سکوت و داستان من قاتل پسرتان هستم». مجلهٔ نقد سینما، ش. ۵۷ و ۵۸ (۱۳۸۷). 
4. خادمی کولایی، مهدی و نسیم حسن‌پور ایلاتی. «بررسی جلوه‌های ناتورالیسم در ادبیات داستانی جنگ». نشریّهٔ ادبیّات پایداری (کرمان) ۱۰، ش. ۱۸ (۱۳۹۷). 

پیوند به بیرون

• «پیشروی برای سیراب کردن عطش ترجمه‌خوان‌ها». خبرگزاری مهر، ۳فروردین ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۶فروردین۱۳۹۸. 
• «۵ کتاب از احمد دهقان منتشر شد». خبرگزاری ایسنا، ۱۱اسفند۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۶فروردین۱۳۹۸. 
• «حرف‌های متفاوت دربارهٔ احمد دهقان». خبرگزاری ایسنا، ۲۲شهریور۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۱فروردین۱۳۹۸. 
• «از «نام‌آورد تا «ضد»». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزهٔ هنری، ۲۳فروردین۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۱۵تیر۱۳۹۸. 
• «هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم نویسنده شوم». خبرگزاری مهر، ۸مهر۱۳۹۴. 
• «ادبیات احمد دهقان کاملاً جهان‌شمول و ترجمه‌پذیر است». خبرگزاری مهر، ۲۰آذر۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۱فروردین۱۳۹۸. 
• «سفر به گرای ۲۷۰ درجه مسافر ایتالیا شد». خبرگزاری ایسنا، ۲اردیبهشت۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۱فروردین۱۳۹۸. 
• «خاطره احمد دهقان از جانباز کمربندفروش». خبرگزاری مهر، ۳مهر۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «تا زمانی که بتوانم از جنگ می‌نویسم». خبرگزاری مهر، ۳خرداد۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «آیین تکریم ربع‌قرن نویسندگی احمد دهقان». وبلاگ اداره کتاب‌خانه‌های شهرستان فردیس، ۱۳بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «کتاب‌های بچه‌های ایران به نمایشگاه کتاب می‌آیند». خبرگزاری مهر، ۱۳اردیبهشت۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «اختصاصی مهر». خبرگزاری مهر، ۱۳اردیبهشت۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• حمید نورشمسی. «احمد دهقان در دانشگاه سواس لندن». خبرگزاری مهر، ۳۰شهریور۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• حمید نورشمسی. «روایت مترجم ایتالیایی از سفر به گرای ۲۷۰ درجه». خبرگزاری مهر، ۱۵اسفند۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «احمد دهقان». مؤسسهٔ شهید حسن باقری. بازبینی‌شده در ۱۶تیر۱۳۹۸. 
• حمید نورشمسی. «نشست بررسی آثار احمد دهقان». خبرگزاری مهر، ۱مهر۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• حمید نورشمسی. «همان نویسندهٔ من قاتل پسرتان هستم می‌مانم». خبرگزاری مهر، ۱۸اسفند۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «زبان جنگ بین‌المللی است». خبرگزاری مهر، ۲۸آبان۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «رونمایی از رمان سنگ سلام». خبرگزاری مهر، ۲۷مهر۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• حمید نورشمسی. «مصائب ترجمهٔ ادبیات بی‌سبک». خبرگزاری مهر، ۱۳شهریور۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «فرجام تلخ نویسنده‌سازی در ایران». خبرگزاری مهر، ۲۷اسفند۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «بحث سه نویسنده دربارهٔ ادبیات ضدّ جنگ». خبرگزاری ایسنا، ۲۱دی۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• فاطمه حامدی‌خواه. «احمد دهقان به کتاب‌باز می‌آید». خبرگزاری مهر، ۵مهر۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «انگیزهٔ یک آمریکایی برای ترجمهٔ کتاب‌های دفاع مقدس». خبرگزاری مهر، ۶مهر۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «انتشار پرسه در خاک غریبه احمد دهقان برای انگلیسی‌زبان‌ها». جوان آن‌لاین (سایت روزنامهٔ جوان)، ۲۷اردیبهشت۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «حرف‌های متفاوت دربارهٔ احمد دهقان». خبرگزاری ایسنا، ۲۲شهریور۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «سفر به گرای ۲۷۰ درجه به چاپ هفدهم رسیده است». خبرگزاری مهر، ۲۷خرداد۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «نسخهٔ الکترونیک سفر به گرای ۲۷۰ درجه عرضه می‌شود». خبرگزاری مهر، ۱۰شهریور۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «کتاب صوتی سفر به گرای ۲۷۰ درجه». خبرگزاری ایسنا، ۸مهر۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸. 
• «تجدید چاپ پرسه در خاک غریبه احمد دهقان پس از ۵ سال». خبرگزاری مهر، ۷اردیبهشت۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۵فروردین۱۳۹۸.