تاریخ بدن در ادبیات

تاریخ بدن در ادبیات
نویسنده	سیدمهدی زرقانی
ناشر	انتشارات سخن
تاریخ نشر	۱۳۹۸
شابک	‎۹۸۸۹۶۴۳۷۲۹۴۲۴
موضوع	بدن انسان در ادبیات
زبان	فارسی
نوع رسانه	کتاب

تاریخ بدن در ادبیات، پژوهشی در ادبیات و جامعه‌شناسی اثر سیدمهدی زرقانی و گروهی از نویسندگان است. گروه نویسندگان در رشته زبان و ادبیات فارسی تحصیل کرده‌اند و جامعیت پژوهش آن را در زبان و ادبیات فارسی ممتاز کرده است.

* * * * *

بدن،سطحی است که رخدادها بر آن نقش می‌بندند؛مسئله‌ای اساسی و کلی که پیرامون آن ده‌ها و صدها امر جزئی دیگر شکل گرفته است. شاید هیچ پدیده دیگری را نتوان یافت که به اندازه بدن،سطح و عمق زندگی آدمی را اشغال کرده باشد.بدن همه‌جا حضور دارد.از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل الهیاتی گرفته تا موضوعات خیلی ساده و معمولی. جهان از طریق بدنی نمادپردازی و معنادار می‌شود که منبع همه فعالیت‌های آفرینش‌گرانه ماست اما از شدت پیدایی به چشم نمی‌آید. پدیده‌ای با این همه امکان بالقوه معناسازی،قابلیت آن را دارد که خود موضوع یک تاریخ قرار گیرد..

تاریخ بدن در ادبیات تماشا و تحلیل بازنمایی بدن در ژانرهای مختلف است. چه ژانرهایی که به طور سنتی ادبی نامیده می‌شوند و چه آنهایی که غیر ادبی هستند. کتاب پیشگفتاری کوتاه و یک مقدمه دارد و هر فصل هم به یک ژانر اختصاص داده شده است. فهرست کتاب تاریخ بدن در ادبیات شامل این موارد است: مقدمه، مبانی نظری و کلیات، بازنمایی بدن در ژانرهای پیشااسلامی، بازنمایی بدن در ژانرهای عربی، بازنمایی بدن در ژانرهای علم الجمالی، بازنمایی بدن در ژانرهای عاشقانه، بازنمایی بدن در ژانر هجو، بازنمایی بدن در ژانر حماسی، بازنمایی بدن در ژانر کام، بازنمایی بدن در ژانرهای عرفانی، بازنمایی بدن در نگاره های دورۀ اسلامی، نگاره‌ها و مرقعه‌ها. در فصل اول رویکردهای نظری بر بدن تلخیص شده و در فصل‌های بعدی به مسئله «بازنمایی بدن در ژانرهای مختلف» از جمله پیشااسلام، عربی، علم‌الجمالی، عاشقانه، هجو، حماسی، کلام، عرفانی و نگاره‌های اسلامی پرداخته‌اند.

این کتاب تحقیقی بینارشته‌ای دربارهٔ اشکالِ گوناگونِ بازنماییِ بدن در متون مختلف فرهنگی است و از این جهت چشمگیر به نظر می‌رسد که بیشترین سهمِ اندیشیدن دربارهٔ آدمیزاد را مطالعهٔ ذهن، روح، خرد، اخلاق و وجدان او به خود اختصاص داده است. این کتاب در هر فصل، جز فصل یکم که به بیان کلیات، رویکردها، و تعریف‌ها اختصاص دارد، به بازنمایی بدن از منظر یک نوع ادبی می‌پردازد و نشان می‌دهد که در هریک از انواع ادبی، کدام وجه از بدن برجسته می‌شود و چرا.

این کتاب در بخش نقد ادبی سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد به عنوان اثر شایسته تقدیر شناخته شد.