سیدمهدی زرقانی: تفاوت میان نسخه‌ها
محمد ایذجی (بحث | مشارکت‌ها) صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده |نام = |تصویر = |توضیح تصویر...» ایجاد کرد |
محمد ایذجی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
|نام = | |نام = سیدمهدی زرقانی | ||
|تصویر = | |تصویر = | ||
|توضیح تصویر = | |توضیح تصویر = | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
|لقب = | |لقب = | ||
|بنیانگذار = | |بنیانگذار = | ||
|پیشه = | |پیشه = استاد دانشگاه | ||
|سال‌های نویسندگی = | |سال‌های نویسندگی = | ||
|سبک نوشتاری = | |سبک نوشتاری = | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
|نمایشنامه‌ها = | |نمایشنامه‌ها = | ||
|فیلم‌نامه‌ها = | |فیلم‌نامه‌ها = | ||
|دیوان اشعار = | |دیوان اشعار = | ||
|تخلص = | |تخلص = | ||
|فیلم ساخته براساس اثر = | |فیلم ساخته براساس اثر = | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
}} | }} | ||
<center>* * * * *</center> | <center>* * * * *</center> | ||
<ref name="">{{یادکرد وب|نشانی= |عنوان=}}</ref> | <ref name="">{{یادکرد وب|نشانی= |عنوان=}}</ref> | ||
==زندگی و یادگار== | |||
===دیدگاه و اندیشه=== | |||
====قدرت سنایی==== | |||
هیچ شاعری را نمی‌توانید پیدا کنید که به‌قدرت سنایی ویژگی‌های دوره گذار را تبدیل به نشانه‌های زبانی کرده باشد. همین ویژگی‌هاست که باعث شده تا عده‌ای معتقد باشند که سنایی نماینده‌ای کامل از دوره گذار است. | |||
ما در دوره گذار با جامعه‌ای روبه‌رو میشویم که ویژگی‌های دو دوره را دارد و در این دوره است که فرهنگ به یکباره تغییر می‌کند. به اعتقاد من، سنایی شاعری تاثیرگذار است که در این دوره زیسته است. در آثار سنایی تضادهای زیادی مشاهده می‌شود که این تضادها به دلیل زندگی در دوره گذار است. | |||
وقتی آخرین آثار سنایی را می‌خوانیم متوجه میشویم که در برخی مواقع او توجه جدی به عقل دارد و در جایی دیگر اصلا عقل را قبول ندارد و به سخره می‌گیرد. شاید همین تضادها باعث شده تا به‌امروز شرح مناسبی مانند شرح مثنوی مولانا بر آثار سنایی نوشته نشود. | |||
هیچ شاعری را نمی‌توانید پیدا کنید که به‌قدرت سنایی ویژگی‌های دوره گذار را تبدیل به نشانه‌های زبانی کرده باشد. همین ویژگی‌هاست که باعث شده تا عده‌ای معتقد باشند که سنایی نماینده‌ای کامل از دوره گذار است. آثار سنایی راهنمای بسیار خوبی برای درک این دوره است؛ چراکه وقتی فردی در دوره گذار زندگی می‌کند باید به‌وسیله آثارش به ما نشان دهد که چگونه ما از منطقه الف به منطقه ب رفته‌ایم. سنایی در دوره گذار زندگی می‌کند دوره‌ای که شرق ایران به لحاظ فرهنگی در حال انتقال از یک پارادایم به پاردایم دیگر است. در پارادایم نخست مولفه‌هایی نظیر خردگرایی، دنیاگرایی، ایرانی‌گرایی و اصالت اولویت دارد و در پارادایم دوم این مولف‌ها به حاشیه می‌روند و عناصر دیگری جایگزین می‌شوند. سنایی شاعری است که بهتر از هر شاعری دیگری توانسته ویژگی‌های دوره گذار را در شعرش تبدیل به کدهای زبانی کند.<ref name="سنایی"/> | |||
=====منظومهٔ عرفانی خردگرا===== | |||
سنایی در اشعارش نشان می‌دهد که چطور شرایط در حال تغییر است. از دیگر نشانه‌های این دوره این است که در پارادایم اول توجه ویژه‌ای به خرد زمینی شده است اما در پارادایم دوم شاهد خرد آسمانی هستیم. طبق مطالعات من تنها منظومه عرفانی که با خرد شروع می‌شود «حدیقه الحقیقه» است. | |||
محمد غزالی تنها فردی است که در آن زمان به او حجت‌الاسلام می‌گفتند و حکمش شبیه حکم پیامبر بود. منظور از این حرف، تاثیرگذاری کلام محمد غزالی است. در همین دوره غزالی به‌‌قدری روی سنایی تاثیر می‌گذارد که اگر بگوییم او «حدیقه الحقیقه» را از تاثیر غزالی سروده است بی‌راه سخن نگفتیم. | |||
در دوره گذار ما از علوم تجربی به سمت علوم اشراقی حرکت کردیم و این ویژگی در آثار سنایی نمایان است. سنایی در «حدیقه الحقیقه» درباره چندین بیماری، نشانه‌های آن و راه درمان آن‌ها صحبت می‌کند. از طرفی این اثر تنها مجموعه شعری است که یک باب را به نجوم اختصاص داده است. همچنین یک باب از «حدیقه الحقیقه» در ستایش علم است.<ref name="سنایی"/> | |||
=====تقابل دنیا و آخرت در اشعار سنایی===== | |||
در تقابل دنیا و آخرت یکی باید سرکوفت بخورد اما ما در حدیقه متوجه میشویم که سنایی به هر دو پرداخته است. سنایی قصایدی دارد که در آن توجه مشخصی به عرفان و ستایش شده و این دو را با هم ترکیب کرده است. این ترکیب‌ها در آثار سنایی بسیار مشاهده می‌شود و محسوس است.<ref name="سنایی">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/180656/%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%B2%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C---%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D8%B1%D8%AF |عنوان=سید مهدی زرقانی : سنایی ویژگی‌های دوره گذار را به نشانه‌های زبانی تبدیل کرد | مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی}}</ref> | |||
===فعالیت‌های ادبی=== | |||
* وبینار «تحلیل گفتمان در مطالعات تاریخ ادبی» | |||
* وبینار «درآمدی بر مطالعات بدن در تاریخ ادبیات» | |||
* کارگاه «آشنایی با بوطیقای غزل فارسی» | |||
==آثار و کتابشناسی== | |||
===مقالات=== | |||
* چرا مجالس‌النفائس نقطه عطفی در سنّت تذکره‌نویسی است؟ | |||
* نقدها را بود آیا که عیاری گیرند؛ گفت‌‌وگو درباره آسیب شناسی وضعیت نقد کتاب. | |||
* گفتگوی انتقادی، (گفتگو با دو مقاله در نقد تاریخ ادبیات ایران، جلدهای اول و چهارم). | |||
* درباره نقد کتاب نظریه ژانر. | |||
* ساخت شبکه‌ای غزل کلاسیک فارسی (مطالعهٔ موردی: غزل سنائی). | |||
* بررسی دیدگاه‌های فیلسوفان مسلمان درباره وزن و قافیه با تکیه بر آثار ارسطو فارابی ابن رشد ابن سینا بغدادی خواجه نصیر و قرطاجنی. | |||
* پاسخ به چند ایراد. | |||
* کارکردهای شعر در نظر فیلسوفان مسلمان. | |||
* تطور مفهوم محاکات در نوشتارهای فلسفی اسلامی (با تکیه بر آثار متی فارابی ابن سینا بغدادی ابن رشد خواجه نصیر و قرطاجنی). | |||
* تحلیل تعامل سه شاعر زن معاصر با نمونه‌ای از سنت فرهنگی رایج ایرانی. | |||
* کاستی‌های روش‌شناسانه تاریخ ادبیات‌نگاری برای زبان فارسی. | |||
* کلمات فارسی در قدیمی‌ترین فرهنگ‌نامه عربی. | |||
* سابقهٔ برخی مضامین حدیقه سنایی در منابع نزدیک به وی. | |||
* طرحی برای طبقه‌بندی انواع ادبی در دوره کلاسیک. | |||
* ویژگی‌های نگرش خیامی، با رویکردی به شعر خیام و ابوالعلا. | |||
* تحلیلی بر مقدمه گلستان. | |||
* گمشده ته دریا پاسخ به نقدی با عنوان «گمشده لب دریا». | |||
* یک الگو برای بررسی زبان شعر.<ref name="نورمگز">{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/creator/11298/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C?pn=4|عنوان=سید مهدی زرقانی -نورمگز}}</ref> | |||
==پانویس== | |||
نسخهٔ ۱۱ خرداد ۱۴۰۱، ساعت ۱۴:۲۴
| سیدمهدی زرقانی | |
|---|---|
| پیشه | استاد دانشگاه |
زندگی و یادگار
دیدگاه و اندیشه
قدرت سنایی
هیچ شاعری را نمی‌توانید پیدا کنید که به‌قدرت سنایی ویژگی‌های دوره گذار را تبدیل به نشانه‌های زبانی کرده باشد. همین ویژگی‌هاست که باعث شده تا عده‌ای معتقد باشند که سنایی نماینده‌ای کامل از دوره گذار است. ما در دوره گذار با جامعه‌ای روبه‌رو میشویم که ویژگی‌های دو دوره را دارد و در این دوره است که فرهنگ به یکباره تغییر می‌کند. به اعتقاد من، سنایی شاعری تاثیرگذار است که در این دوره زیسته است. در آثار سنایی تضادهای زیادی مشاهده می‌شود که این تضادها به دلیل زندگی در دوره گذار است. وقتی آخرین آثار سنایی را می‌خوانیم متوجه میشویم که در برخی مواقع او توجه جدی به عقل دارد و در جایی دیگر اصلا عقل را قبول ندارد و به سخره می‌گیرد. شاید همین تضادها باعث شده تا به‌امروز شرح مناسبی مانند شرح مثنوی مولانا بر آثار سنایی نوشته نشود. هیچ شاعری را نمی‌توانید پیدا کنید که به‌قدرت سنایی ویژگی‌های دوره گذار را تبدیل به نشانه‌های زبانی کرده باشد. همین ویژگی‌هاست که باعث شده تا عده‌ای معتقد باشند که سنایی نماینده‌ای کامل از دوره گذار است. آثار سنایی راهنمای بسیار خوبی برای درک این دوره است؛ چراکه وقتی فردی در دوره گذار زندگی می‌کند باید به‌وسیله آثارش به ما نشان دهد که چگونه ما از منطقه الف به منطقه ب رفته‌ایم. سنایی در دوره گذار زندگی می‌کند دوره‌ای که شرق ایران به لحاظ فرهنگی در حال انتقال از یک پارادایم به پاردایم دیگر است. در پارادایم نخست مولفه‌هایی نظیر خردگرایی، دنیاگرایی، ایرانی‌گرایی و اصالت اولویت دارد و در پارادایم دوم این مولف‌ها به حاشیه می‌روند و عناصر دیگری جایگزین می‌شوند. سنایی شاعری است که بهتر از هر شاعری دیگری توانسته ویژگی‌های دوره گذار را در شعرش تبدیل به کدهای زبانی کند.[۲]
منظومهٔ عرفانی خردگرا
سنایی در اشعارش نشان می‌دهد که چطور شرایط در حال تغییر است. از دیگر نشانه‌های این دوره این است که در پارادایم اول توجه ویژه‌ای به خرد زمینی شده است اما در پارادایم دوم شاهد خرد آسمانی هستیم. طبق مطالعات من تنها منظومه عرفانی که با خرد شروع می‌شود «حدیقه الحقیقه» است. محمد غزالی تنها فردی است که در آن زمان به او حجت‌الاسلام می‌گفتند و حکمش شبیه حکم پیامبر بود. منظور از این حرف، تاثیرگذاری کلام محمد غزالی است. در همین دوره غزالی به‌‌قدری روی سنایی تاثیر می‌گذارد که اگر بگوییم او «حدیقه الحقیقه» را از تاثیر غزالی سروده است بی‌راه سخن نگفتیم. در دوره گذار ما از علوم تجربی به سمت علوم اشراقی حرکت کردیم و این ویژگی در آثار سنایی نمایان است. سنایی در «حدیقه الحقیقه» درباره چندین بیماری، نشانه‌های آن و راه درمان آن‌ها صحبت می‌کند. از طرفی این اثر تنها مجموعه شعری است که یک باب را به نجوم اختصاص داده است. همچنین یک باب از «حدیقه الحقیقه» در ستایش علم است.[۲]
تقابل دنیا و آخرت در اشعار سنایی
در تقابل دنیا و آخرت یکی باید سرکوفت بخورد اما ما در حدیقه متوجه میشویم که سنایی به هر دو پرداخته است. سنایی قصایدی دارد که در آن توجه مشخصی به عرفان و ستایش شده و این دو را با هم ترکیب کرده است. این ترکیب‌ها در آثار سنایی بسیار مشاهده می‌شود و محسوس است.[۲]
فعالیت‌های ادبی
- وبینار «تحلیل گفتمان در مطالعات تاریخ ادبی»
- وبینار «درآمدی بر مطالعات بدن در تاریخ ادبیات»
- کارگاه «آشنایی با بوطیقای غزل فارسی»
آثار و کتابشناسی
مقالات
- چرا مجالس‌النفائس نقطه عطفی در سنّت تذکره‌نویسی است؟
- نقدها را بود آیا که عیاری گیرند؛ گفت‌‌وگو درباره آسیب شناسی وضعیت نقد کتاب.
- گفتگوی انتقادی، (گفتگو با دو مقاله در نقد تاریخ ادبیات ایران، جلدهای اول و چهارم).
- درباره نقد کتاب نظریه ژانر.
- ساخت شبکه‌ای غزل کلاسیک فارسی (مطالعهٔ موردی: غزل سنائی).
- بررسی دیدگاه‌های فیلسوفان مسلمان درباره وزن و قافیه با تکیه بر آثار ارسطو فارابی ابن رشد ابن سینا بغدادی خواجه نصیر و قرطاجنی.
- پاسخ به چند ایراد.
- کارکردهای شعر در نظر فیلسوفان مسلمان.
- تطور مفهوم محاکات در نوشتارهای فلسفی اسلامی (با تکیه بر آثار متی فارابی ابن سینا بغدادی ابن رشد خواجه نصیر و قرطاجنی).
- تحلیل تعامل سه شاعر زن معاصر با نمونه‌ای از سنت فرهنگی رایج ایرانی.
- کاستی‌های روش‌شناسانه تاریخ ادبیات‌نگاری برای زبان فارسی.
- کلمات فارسی در قدیمی‌ترین فرهنگ‌نامه عربی.
- سابقهٔ برخی مضامین حدیقه سنایی در منابع نزدیک به وی.
- طرحی برای طبقه‌بندی انواع ادبی در دوره کلاسیک.
- ویژگی‌های نگرش خیامی، با رویکردی به شعر خیام و ابوالعلا.
- تحلیلی بر مقدمه گلستان.
- گمشده ته دریا پاسخ به نقدی با عنوان «گمشده لب دریا».
- یک الگو برای بررسی زبان شعر.[۳]