فرهاد حسن‌زاده

فرهاد حسن‌زاده
پرونده:Farhad Hassanzadeh.jpg
زمینهٔ کاری	نویسندگی طنزپردازی روزنامه‌نگاری شعر عکاسی تئاتر
زادروز	٢٠فروردین۱۳۴۱ آبادان
محل زندگی	تهران
سال‌های نویسندگی	۱۳۵۵
سبک نوشتاری	ادبیات کودک و نوجوان
فرزندان	عرفان و آرمان

کودکی

گروه تئاتر مدرسه

برای دل خودم سازدهنی می‌زدم.

نمایش «آنکه گفت آری، آنکه گفت نه»

'

ایّام جوانی در شیراز

لوح سپاس «هانس کریستین اندرسن»

در جمع دانش‌آموزان ارمنستان

'

'

'

'

'

'

'

'

من فرزند کانون هستم!

همراه با کودکان افغان

در میان دانش آموزان «اوز» لارستان

نشست کوکان کتابخوان در نشر افق

با گروه «فبک» در دانشگاه خورازمی

در کنار دانش آموزان روستای «فیشور»

با دانش آموزان جنوب تهران

کاردستی «کوتی کوتی»

نشست در کانون پرورشی هشتگرد

نقد «شمپالو» در سرای اهل قلم

حسن‌زاده و مصطفی رحمان‌دوست در نمایشگاه کتاب فرانفکورت

حسن‌زاده با همسرش در نشست گروه «هزارویکشب» فرانکفورت

در دانشکده فیلولوژی دانشگاه بلگراد

یادمان مهدی آذریزدی

آنچه برای همه جدی است برای من تقریباً شوخی است

مجموعه‌۱۲جلدی که تاکنون۶جلد آن منتشر شده است.

داستان صلح و دوستی

«فرهاد حسن‌زاده» نویسنده، طنزپرداز، روزنامه‌نگار، نمایشنامه‌نویس، عکاس و متولّد جنوب ایران است که آثارش به زبان‌های دیگر ترجمه شده است. «حسن‌زاده» بیش از سی جایزهٔ ملّی دارد و نامزد جایزهٔ «آسترید لیندگرنو» است که توانسته لوح سپاس جایزهٔ «هانس کریستین اندرسن» را از آن ِ خود کند.

* * * * *

فرهاد حسن‌زاده که زادهٔ بهار۱۳۴۱در آبادان است نویسندگی را از نوجوانی با نگارش نمایشنامه و داستان‌های کوتاه آغاز کرد. جنگ و آن سال‌های پرهراس، مدتی او را از نوشتن بازداشت اما او به فعالیت هنری‌اش ادامه داد و به هنرهایی نظیر عکاسی، نقاشی، خطاطی، فیلم‌نامه‌نویسی و موسیقی پرداخت. از سال۱۳۶٨ به عرصهٔ مطبوعات کودک‌ونوجوان پا نهاد و با «سروش نوجوان»، «سروش کودک»، «آفتابگردان»، «کیهان بچه‌ها» همکاری کرد و پانزده سال به‌طور مستمر عضو تحریریهٔ نشریه «دوچرخه» بود. در سال۱۳۷۰نخستین کتابش «ماجرای روباه و زنبور» را منتشر کرد. در سال۱۳۷۲به‌قصد برداشتن گام‌های بلندتر و ارتباط موثرتر به تهران کوچ کرد. حسن‌زاده تاکنون بیش از صد کتاب در گونه‌های مختلف «داستان کوتاه، داستان بلند، رمان، افسانه، فانتزی، طنز، زندگینامه» قلم زده است و چند کتاب در حوزه بزرگسالان دارد. فیلم‌نامه می‌نویسد و در زمینه انیمیشن تجربه‌هایی دارد.برخی از کتاب‌هایش به زبان‌های انگلیسی، چینی، مالایی، ترکی‌استانبولی و کردی ترجمه شده است و تعدادی به فیلم یا برنامهٔ رادیو تلویزیونی تبدیل شده است. حسن‌زاده از جشنواره‌های داخلی و خارجی جوایز بسیاری گرفته است که مهم‌ترین‌شان «جایزهٔ ماه طلایی از انجمن نویسندگان کودک و نوجوان»، «تندیس نقره‌ای از جشنوارهٔ لاک‌پشت پرنده» هستند. در عرصهٔ جهانی می‌توان به لوح سپاس جایزهٔ «هانس کریستین اندرسن» در سال۲۰۱۸ و دیپلم افتخار برای کتاب «زیبا صدایم کن» اشاره کرد. او تاکنون سه بار نامزد جایزهٔ «آسترید لیندگرن» شده که یکی از معتبرترین جایزه‌های ادبیات کودک جهان است. حسن‌زاده به همراه تعدادی از نویسندگان، سنگ بنای «انجمن نویسندگان کودک و نوجوان» را گذاشت. او دبیر و داور جشنواره‌های ادبی بوده و در ترویج کتابخوانیِ دانش‌آموزان و فعالیت‌های مدنیِ کودکان مشارکت داشته است.

داستانک

نخلستان‌های کودکی‌

«رفتن به سینمای تابستانی و بدون‌سقف که بلیتش سه ریال بود و مست‌شدن از بوی کالباسی که همراه پپسی پنج‌ریالی می‌خوردم، درازکشیدن روی زیلوهای خنک اتاق و خیره‌شدن به چرخش بال‌های آهنی و خستگی‌ناپذیر پنکه سقفی...پریدن از نهرهای پهنِ نخلستان که آن وقت‌ها گمان می‌بردیم فقط شاه می‌تواند از روی آن بپرد! و سنگ‌زدن با تیروکمان به پنگ‌های پربار خارک و رطب و خرما، بازی‌‌های محلی و شعرهایی که دست‌دردست هم می‌خواندیم؛ سهم من از خاطرات کودکی‌ است.»

دل در گرو هنر

«به‌سبب علاقه‌ای که به کتاب، تئاتر و عکاسی داشتم، تمام لحظه‌هایم گره خورده بود با هنر. در مدرسه فعالیت هنری داشتم. روزنامه‌دیواری درست می‌کردم و نمایش روی صحنه می‌بردم. از زیستِ دشوار بومیان جنوب، عکس می‌گرفتم و با عکس‌هایم نمایشگاه برگزار می‌کردم.»

سنگ‌ صبوری برای دوست شاعرم

«در مدرسه دوستی داشتم که چهرهٔ مظلومی داشت و شعر‌ می‌سرود که بیشتر دوبیتی بود. بچه‌ها مسخره‌اش می‌کردند و من شده بودم سنگ صبور شعرهای دفترچه جلدآبی او. او هم برای قدر‌دانی، مرا از در پشتی سینما «شیرین» داخل می‌برد تا فیلم ببینم، چون پدرش آپاراتچی سینما بود.»

کودک قصه‌گوی درونم

«از کودکی خیال‌باف بودم. برای خودم و بچه‌های همسن‌وسالم قصه می‌بافتم. دخترعمه‌ام که آن موقع‌ها با هم به مدرسه می‌رفتیم، می‌گوید: «در فاصله یک‌ کیلومتری مدرسه تا خانه، مرتب قصه می‌بافتی و مرا سرگرم می‌کردی!»

آن‌که مرا با ادبیات آشنا کرد

دورهٔ راهنمایی عضو کتابخانه کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان شدم. مربی تئاترمان «امیر برغشی» بود که خیلی دلسوز و خوش‌فکر بود. نخستین نوشته‌هایم را خواند و تشویقم کرد که باز بنویسم.او دانشجوی هنرهای زیبا دانشگاه تهران بود و هر هفته آنچه را که در قلب کشور می‌گذشت با خودش به آبادان می‌آورد و به وجودمان می‌ریخت، حتی حرف‌های سیاسی و بحث‌های روشنفکری. او مرا با ادبیات آشنا کرد... با اشعار فروغ و سهراب . جلسهٔ نقد داستان داشتیم و داستان‌هایمان را می‌خواندیم و آثار نویسندگانی مانند هوشنگ گلشیری و آل‌احمد و دیگران را در این کلاس‌ها نقد و بررسی می‌کردیم.

با «دختر دریا» کتابخوان شدم

«نخستین کتابی که خواندم «دختر دریا» بود که خیلی آن را دوست داشتم. مجلهٔ کیهان بچه‌ها و مجلهٔ دختران و پسران را می‌خواندم. تا اینکه عضو کانون پرورش فکری شدم و دریایی از کتاب در اختیارم بود.صمد بهرنگی از نویسندگانی بود که زمان‌ ما طرفدار داشت و می‌خواندم. داریوش عبادالهی که به سبک و سیاق صمد می‌نوشت و کتاب‌هایش را می‌خواندم. کتاب‌های علی‌اشرف درویشیان، مهدی آذریزدی، رسول پرویزی، جمال میرصادقی، جلال آل‌احمد و... در آن زمان نویسندگان کودک و نوجوان ایرانی کم بودند و گرایش نوجوانان بیشتر به سمت خواندن آثار بزرگسال بود. من کتاب «صدسال تنهایی» را در دوران نوجوانی خواندم.»

راز داستان‌نویسان جنوب

«خانه‌مان نزدیک رودخانه «بهمنشیر» بود و روزی چند نوبت صدای فیدوس رااز پالاشگاه می‌شنیدم و کارگرانی را که تلق‌تلق با دوچرخه‌هایشان عازم خانه بودند؛ می‌دیدم. مدرسه‌ که دیواربه‌دیوار «اروندرود» بود و اگر از دیوار سرک می‌کشیدی آن سوی شط، نخلستان‌های عراق را می‌دیدی و گاهی توی کلاس‌ صدای بوق‌ کشتی‌ها چرتمان را پاره می‌کرد! شاید یکی از دلایل خوب‌نوشتن داستان‌نویس‌های جنوبی، همین‌ گرماوشرجی و حال‌وهوای خاصش باشد.

سال‌های دربه‌دری

«سال۱۳۵۹تا۱۳۶۸سال‌های سخت ِمهاجرت و دربه‌دری بود. کجا‌ها که نبودم؛ شیراز، اصفهان، تهران، یزد، درود، اندیمشک، اهواز، آبادان و چه کار‌ها که نکردم. از کارگری در کارخانهٔ پارچه‌بافی گرفته، تا برق‌کاری و بنایی، تعمیر دوچرخه و قنادی و بستنی‌فروشی و کار در پتروشیمی شیراز. این سال‌ها گرچه با چنگ و دندان به زندگی چسبیده بودم و هوای خانواده را داشتم که از پا نیفتد، اما روزهایی بود که باید در آن شرایط زندگی می‌کردم تا امروز با اتکا به تجربه آن ایام بتوانم بهتر بنویسم.»

از خلق «شیمپالو» تا تولد «باد و دوچرخه‌سوار»

«در نشریه «دوچرخه» کار می‌کردم یک‌روز دیدم که هیچ داستانی برای چاپ نداریم و پوشه داستان خالی است. به یکی از مجلات خارجی که در دفترمان بود مراجعه کردم و براساس تعدادی از تصویرهای آن نشریه فرانسوی داستانی نوشتم. در واقع «شیمپالو» از همان‌جا شکل گرفت. وقتی چاپ شد بسیار مورد استقبال بچه‌ها قرار گرفت. داستان «کوتی کوتی» هم این‌گونه شکل گرفت و بعد کم‌کم این بچهٔ هزارپا شخصیت پیدا کرد. یک بار هم هیچ سوژه‌ای برای نوشتن نداشتم و طبق همان تمرینی که به بچه‌ها می‌دهم چشم‌هایم را بستم و شروع کردم خط‌های درهم و برهمی روی کاغذ کشیدم و بعد دیدم که چندتا شکل در بین آن خطوط به ذهنم می‌رسد، یکی از آنها دوچرخه‌ای بود که در باد دفرمه شده بود و داستان «باد و دوچرخه‌سوار» را نوشتم، براساس همان تصویر کاملا ذهنی.»

تأسیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان

«زمانی ما طبق یک قرار هفتگی، با جمعی از نویسندگان در قهوه‌خانه‌ای، داخل پارک شهر جمع می‌شدیم و درباره مسائل روز ادبیات صحبت می‌کردیم. مدت کوتاهی هم در فرهنگسرای اندیشه جمع می‌شدیم. در طول این مدت همواره من دغدغه جمع‌شدن تعداد بیشتری از نویسندگان را داشتم به هرکس می‌رسیدم از او می‌خواستم به جمع ما بپیوندد. یادم هست که یک بار به «آقای سید‌آبادی» که کارمند ارشاد و در عین حال نویسنده بود گفتم. او فکر بهتری داشت؛ ثبت قانونی این تشکل و ارائه اساسنامه و انتخابات. بعد چند نفری پیشقدم شدیم و کارها را پیش بردیم...»

«کوتی کوتی» و شادی کودک بیمار

«یک‌بار در شهرستان مهمان کانون پرورش فکری بودم. آنجا زن و مردی آمدند و هدایایی برایم آورند و گفتند: «ما از شما متشکریم چون فرزند ما با خواندن داستان‌های «کوتی کوتی» لبخند بر روی لبانش آمد.» پرسیدم: «فرزندتان چند ساله است؟» گفتند: «شش سالش بود» و بعد متوجه شدم کودک آنها در اثر بیماری سرطان در بیمارستان بستری بوده که با خواندن این قصه‌ها شادش می‌کردند.»

باشو، آهنگی برای چهارشنبه‌ها

«آهنگی برای چهارشنبه‌ها» موضوع اصلی آن استفاده از کودکان در سینما است. ایده اولیه و کلی این داستان را از بازیگر «باشو غریبه کوچک» به نام عدنان عفراویان گرفتم که قبلا مصاحبه‌اش را در مجله سروش خوانده بودم و برایم جالب و داستانی بود و در فضای دیگری به آن پرداختم.

زندگی و تراث

در گذر سال‌ها

• ۱۳۴۱ تولد در آبادان
• ۱۳۵۴ نگارش نخستین نمایشنامه «نفرین آهو»
• ١٣۵۹ آغاز جنگ و سال‌های مهاجرت
• ۱۳۶۶ ازدواج
• ۱۳۶٧ تولد نخستین فرزند«عرفان»
• ۱۳۶٨ همکاری با مطبوعات کودک و نوجوان
• ۱۳۶٩ انتشار نخستین کتاب «ماجرای روباه و زنبور»
• ١٣٧٢ مهاجرت به تهران
• ۱۳۷۴ برگزیدهٔ کتاب سروش نوجوان و برگزیدهٔ کتاب سال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای «ماشو در مه»
• ۱۳۷۵ تقدیری کتاب سال ایران برای «ماشو در مه»
• ۱۳۷۹ برگزیدهٔ مطبوعات داستان کودک و نوجوان، برگزیده جشنواره بزرگ ادبیات کودکان و نوجوانان برای کتاب‌های تألیفی از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۷، برگزیدهٔ جشنوارهٔ کتاب ادب پایداری برای «مهمان مهتاب»
• ۱۳۸۰ برگزیدهٔ جشنوارهٔ یکی بود یکی نبود برای «لولوی زیبای قصه‌گو»، برگزیدهٔ کتاب‌های آموزشی رشد برای «امیرکبیر»، برگزیدهٔ مجله سلام‌ بچه‌ها برای «عشق و آینه»
• ۱۳۸۱ برگزیدهٔ مجله سلام‌ بچه‌ها برای «دو لقمه چرب و نرم»
• ۱۳۸۲ برگزیدهٔ دهمین جشنواره مطبوعات در بخش داستان کودک و نوجوان
• ۱۳۸۳ برگزیدهٔ جشنواره ادب پایداری برای «حیاط خلوت»، برگزیدهٔ مجله سلام برای «همان لنگه کفش بنفش»
• ۱۳۸۵ برگزیدهٔ مجله سلام بچه‌ها برای «آقا رنگی و گربه ناقلا»، برگزیدهٔ انتشارات علمی و فرهنگی برای «سنگ‌های آرزو»
• ۱۳۸۶ تقدیری کتاب سال ایران برای «آقا رنگی و گربه ناقلا»، برگزیدهٔ انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک برای «کنار دریاچه نیمکت هفتم»، برگزیدهٔ انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برای «دیو دیگ به سر»
• ۱۳۸۷ تقدیری جایزهٔ ادبی اصفهان برای «قصه‌های کوتی کوتی»، برگزیدهٔ جشنواره کتاب و رسانه برتر برای مقالهٔ «غوره‌ها تشنه‌اند»
• ۱۳۸۸ برگزیدهٔ جشنواره سلام برای «قصه‌های کوتی‌کوتی»، تقدیری انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک برای «از صدای باران خوشم می‌آید»، برگزیدهٔ جشنواره مطبوعات کانون پرورش فکری برای یادداشت «خیس باران می‌شوم».
• ۱۳۸۹ برگزیدهٔ انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برای «جویدن دماغ آدم‌برفی»، تقدیری کتاب سال ایران برای «عقربهای کشتی بمبک»،
• ۱۳۹۰ تقدیر شده برای فعالیت‌های داستان‌نویسی از «مؤسسه مهر طه»
• ۱۳۹۱ برگزیدهٔ اول جایزهٔ مخاطبان نوجوان برای «هستی»، دریافت نشان «لاک‌پشت نقره‌ای» از اولین جشنواره لاک‌پشت پرنده برای «هستی»، دریافت لوح ویژه از شورای کتاب کودک برای «هستی»
• ۱۳۹۲ تقدیری شانزدهمین جشنواره کتاب سال کانون پرورش فکری برای «پی‌تی‌کو… پی‌تی‌کو…»، تقدیری سیزدهمین جشنواره شهید غنی‌پور برای «پی‌تی‌کو… پی‌تی‌کو…»، برگزیدهٔ شانزدهمین جشنواره کتاب سال کانون پرورش فکری برای «سعدی»
• ۱۳۹۳ برگزیدهٔ بخش نوجوان چهاردهمین دورهٔ جایزهٔ شهید غنی‌پور برای «این وبلاگ واگذار می‌شود»
• ۱۳۹۵ برگزیدهٔ دوازدهمین جشنواره مطبوعات کودکان، برگزیده کانون پرورش فکری برای «ساعت عقرب»، برگزیدهٔ هجدهمین جشنواره کتاب سال کانون پرورش فکری برای «زیبا صدایم کن»، برگزیدهٔ شورای کتاب کودک برای «زیبا صدایم کن»، تقدیری شورای کتاب کودک برای «قصهٔ طوطی خانم و آقای بازرگان»

شخصیت و اندیشه

شورای کتاب کودک، سهم فرهاد حسن‌زاده را در گسترش ادبیات کودک و نوجوان انکارناپذیر دانسته که تلاش پیگیر و حضور موثر در این عرصه داشته است. او نویسنده‌ای حرفه‌ای است که تنها از راه نوشتن زندگی می‌کند و در جذب طیف وسیع مخاطبان در گروه‌های سنی مختلف توانایی دارد.

گستره فعالیت‌ها

نویسندگی در حوزه‌های رمان، داستان، بازآفرینی، شعر، زندگی‌نامه‌نویسی و فعالیت مطبوعاتی و خلق بیش از نود اثر حضور مستمر در مدارس وارتباط با دانش‌آموزان ترویج کتابخوانی
حضور در مراکز خاص کودکان از جمله کانون اصلاح و تربیت تهران از مؤسسان انجمن نویسندگان کودک و نوجوان ایران مشارکت در فعالیت‌های مدنی عکاسی و تئاتر داوری جشنواره‌

یادمان و بزرگداشت‌ها

Yآیین نکوداشت فرهاد حسن‌زاده اسفندماه۱۳۹۷ با حضور جمعی از نویسندگان، مترجمان، ناشران و علاقمندان کتاب کودک و نوجوان برگزار شد. این نکوداشت یکی از چهار نکوداشتی است که تحت عنوان «مهرآیین» برای تقدیر از نامزدهای ایرانی جایزه «آسترید لیندگرن» برپا می‌شود.

Y تجلیل از فرهاد حسن‌زاده، در قالب طرح ملی «چهل قلم» با حضور دبیرکل دفتر بانوان و خانواده استانداری، مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری، دبیر ستاد دهه فجر استان، عضو شورای اسلامی یزد، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان و جمعی از کتابداران و علاقمندان، در کتابخانه عمومی امام علی(ع) یزد برگزار شد.

Y در آیین سی‌ و ششمین دوره کنگره‌ بین‌المللیIBBY یونان از فرهاد حسن‌زاده برای رمان «زیبا صدایم کن» تجلیل شد.

Y در مراسم دیدار نوروزی «انجمن نویسندگان کودک و نوجوان»، از فرهاد حسن‌زاده تقدیر شد.

حسن‌زاده از نگاه دیگران

شورای کتاب کودک

« ترجمهٔ آثار به زبان‌های دیگر، ساختن فیلم سینمایی از برخی آثارش، داشتن نگاه حرفه‌ای به نویسندگی، فعالیت‌های مستمر در ترویج کتابخوانی، دریافت بیش از سی جایزه ملّی و لوح افتخار و نشان درجه یک هنری از جمله مواردی است که فرهاد حسن‌زاده در کارنامه‌اش دارد. از سویی بازخورد کارهای او در جامعهٔ مخاطبان و جامعهٔ علمی کشور و پایان‌نامه‌های متعددی که براساس آثارش نوشته شده است و آرشیو گسترده از سخنرانی‌ها در مطبوعات و همچنین نامزدی دو دوره در جایزه آسترید لیندگرن بخش دیگری از شایستگی‌های فرهاد حسن‌زاده است. »

محسن هجری

« «حسن‌زاده» نوستالژی‌ را در آثارش دنبال می‌کند و خاطرات دوران کودکی و نوجوانی‌اش را در آبادان و خوزستان مرور می‌کند. او ارتباطش را با آن بوم‌زیست و جغرافیا با آثارش به مخاطب نشان می‌دهد. فضای تلخ جنگ در آثار «فرهاد» منعکس است، اما او به واقعیت‌های بیرونی بسنده نکرده است و به‌تدریج از تلقّی‌ها فاصله می‌گیرد و با مخاطب از شرایط جدید اجتماعی و بازی‌ها سخن می‌گوید. «فرهاد» با نوشتن، زندگی درونِ متن را در کنار زندگی بیرو‌ن‌ِ متن انتخاب کرده و با نوشتن زندگی می‌کند.» »

سودابه امینی

« «فرهاد حسن‌زاده» جهان کودکان و نوجوانان را به خوبی می‌شناسد و دنیای آن‌ها را به‌گونه‌ای روایت می‌کند که هم دلنشین و جذاب باشد و هم آن‌ها را به فرهیختگی برساند. »

شهرام اقبال‌زاده

« نگاه ملّی و فراگیر «فرهاد حسن‌زاده» از ویژگی‌های اوست که در آثارش دیده می‌شود. فرهاد حدوسط سه نسل است و زبان هر سه نسل را می‌شناسد و بیشتر به فرودستان توجه می‌کند و توانسته گفتمان بسازد. »

سحر ترهنده(فعال بین‌المللی ادبیات کودکان)

« برخی از زیباترین آثار ادبیات مهاجرت و جنگ برای نوجوانان را می‌شود در نوشته‌های آقای حسن‌زاده دید. کتاب‌هایی مانند «مهمان مهتاب» با پایان‌بندی تأثیرگذارش در زمره همین آثار است. زبان نوشته‌های ایشان نیز بسیار قابل توجه است. از سویی می‌شود لحن بومی را در آن دید و از سوی دیگر این لحن آزاردهنده نیست. »

نگاه حسن‌زاده به اهالی فرهنگ و ادبیات

احمد محمود

« بیشتر از همه تحت تأثیر احمد محمود بودم. رمان بزرگسالی دارم که پانزده سال پیش نوشته‌ بودم و هنوز تمام نشده است. زاویهٔ دید سینمایی آن کتاب را مدیون احمد محمود هستم.این کار قرار بود چندجلدی باشد، فعلاً یک جلد آن را نوشتم به‌نام «قطار جک‌لندن» که هنوز منتشر نشده است. خیال دارم کم‌کم سراغش بروم و از گنجینه بیرونش بیاورم. »

طنزنویسان کودک و نوجوان

« «داود امیریان» کارهای خوبی برای بچه‌ها نوشته است. «شهرام شفیعی» تلاش‌های موفقی داشته و صاحب سبک است. از «محمدرفیع ضیایی» که هم نویسنده‌است و هم کاریکاتوریست مجموعهٔ «آدم اینجوری» را خیلی دوست دارم، از سیدسعید هاشمی محلهٔ میکروب‌خان و توی پرانتز، از «طاهره‌ ایبد» خانوادهٔ آقای چرخشی، بعضی از کارهای «محمدرضا شمس»، بعضی از کتاب‌های «هوشنگ مرادی کرمانی» که شیرینی آمیخته با تلخی خودش را دارد. «عباس تربن» شاعر جوانی است که چند مجموعهٔ شعر طنز برای بچه‌ها سروده است. فاضل ترکمن و «عباس قدیرمحسنی» هم آیندهٔ خوبی دارند. »

ادبیات نوجوان

« نوجوانان همواره در برزخ به‌سر می‌برند، برزخی میان کودکی و جوانی. ادبیات دههٔ شصت تحت‌تأثیر انقلاب و جنگ شعارزده بود که در زمان خود خوب بود و تهییج در مخاطب ایجاد می‌کرد اما اکنون که دوران آرامش را سپری می‌کنیم گرایش موضوعی متفاوت شده است. مباحث محیط‌زیست، صلح، خشونت‌گریزی، یادگیری آیین شهروندی و خوب‌زیستن موضوعاتی هستند که امروز الویت دارند. »

نظام آموزشی

« نظام آموزشی کشور به‌گونه‌ای است که کودکان و نوجوانان درس محور شده‌اند و بیشترین تلاش آنان کسب نمره و قبولی در آزمون سراسری دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی است. همین امر سبب شده که کودکان و نوجوانان از مطالعهٔ کتاب‌های غیردرسی غفلت کنند. »

کتابخوان‌ها

« كتابخوان‌ها و اهالی ادبيات زيادی جدی و عصاقورت‌ داده هستند. ادبيات كودك را ناچيز می‌شمارند و خواندن كتاب‌های كودک را دور از شأن خود می‌بينند. به ‌‌عقیدهٔ من انسان‌های معتدل در تمام دوره زندگی‌شان حتماً بايد كتاب‌هايی را كه برای بچه‌ها نوشته می‌شود، بخوانند. »

تفسیر حسن‌زاده از آثارش

« ادبیات کودک برای من تفنّن محض و سرگرمی نیست بلکه کاری است که با جدیّت دنبال کردم. با هدف پیش می‌رفتم و مخاطب خودم را همیشه در نظر داشتم و همیشه آرزو می کردم که جایزه هانس کریستین اندرسن را برای ایران به ارمغان بیاورم. »

سوژه‌ها از کجا می‌آیند

« سوژه‌های داستان نوجوان را از مصاحبه‌ها و خاطراتی پیدا می‌کنم که افراد مختلف برایم بیان کرده‌اند یا تجربه شخصی خودم بوده است یا از روزنامه‌هاو فضای مجازی می‌شنوم. برای کودکان، موضوع فرق می‌کند و بیشتر جریان آزاد فکر است که سوژه را شکل می‌دهد. فی‌البداهه شروع به نوشتن می‌کنم بدون اینکه قبلا طرح‌ ِداستانی و هدفی برای خودم تعریف کرده باشم. »

حذف صورت‌مسئله کودک‌آزاری

« به کودکان می‌توان از طریق شعر، داستان، نمایش‌نامه و یا از راه هنر به‌طور غیرمستقیم یاد داد که چطور از خود و بدن خود مراقبت کنند، چگونه بر ترس‌ها و خجالت‌ها و تنهایی‌ها و مشکل‌ها غلبه و در مواقع بحرانی راه درست را انتخاب کنند. اگر «نه»گفتن را بیاموزند خیلی از راه‌ها پیش پای‌شان گشوده می‌شود. نهادهای فرهنگی به‌سبب نگاه سطحی، صورت‌مسئله شناخت بدن کودکان و موضوع کودک‌آزاری را پاک می‌کنند. »

گلایه‌های فرهاد حسن‌زاده

حمایت‌های مالی

« وقتی بناست که هنرمندمان در رویدادهای جهانی حضور داشته باشد، از نوع پوشش او تا ترجمه‌ کارهایش و هزینه سفرهایش باید تأمین شود. مگر درآمد یک نویسنده چقدر است؟ با وضعیت اقتصاد نشر ما همین قدر که دوام آورده و با سماجت کار کرده خودش ارزشمند است. یکی از کارهای بنیاد ملی نخبگان، حمایت از افراد هنرمند و رویدادهایی این‌چنینی است. اما این بنیاد معلوم نیست کجای سیاست‌های حمایتی دولت از هنرمندان قرار دارد و چه حمایتی از چه کسی می‌کند؟ من سه سال است که در صف عضویت بنیاد نخبگان مانده‌ام. گویا نه ادبیات برایشان مهم است و نه ادبیات کودک. »

داستان‌هایی که سینمایی نشد

« من رمان «حیاط خلوت» را بی‌واسطه‌ برای «حاتمی‌کیا» فرستادم. او داستان را پسندید، اما گفت که پیداکردن فضاها و موقعیت‌های کتاب در آبادان کار ساده‌ای نیست و در نتیجه کار کنار گذاشته شد. همین رمان در «بنیاد سینمایی فارابی» برای ساخت تصویب شد ولی به‌دلیل تغییر مدیریت کنار گذاشته شد. بعد قرار شد به عنوان سریال در تلویزیون ساخته شود ولی آن هم در تقاطع تسویه‌‌حساب‌های تلویزیون با برخی آدم‌هایی که از ماجراهای سال ۸۸ حمایت کرده بودند، پشت چراغ قرمز ماند و در نهایت در همان حیاط خلوت خودش ماند. درباره رمان «مهمان مهتاب» با محمدعلی طالبی همکاری‌هایی داشتم. ایشان کتاب را پسندید و به گروه شاهد تلویزیون پیشنهاد داد. ما حتی سیناپس‌های سریال را هم نوشتیم‌ اما در گام بعد ایرادها از سوی ممیزان به کار وارد شد که ادامه راه بر من سخت می‌کرد. »

حسن‌زاده و سیاست

« بهترين رمان‌های دنيا موضوع‌شان جنگ و انقلاب و التهابات سياسی بوده است. اما هميشه عدّه‌ای بودند كه دايرهٔ سليقه و نگاه‌شان بسته بوده و خواسته‌اند مطابق ميل آنها نوشته شود و به هر نوشته‌ای كه مخالف آنهاست انگ سياسی می‌زنند و نقش تخيّل و بازپروری وقايع و اختيار و انديشهٔ نويسنده را ناديده می‌گيرند. داستان و شعر و هنر عرصهٔ صفر و صد نيست. عرصهٔ نمايش و خودنمايی‌های سياسی و ايدئولوژيك هم نيست. »

حسن‌زاده و جنگ

« من زخم‌خورد‌ه جنگ هستم. جنگ‌زدگی و مهاجرت را با تمام سختی‌هايش تجربه كردم و مسير زندگی‌ام تغيير كرد. نه اين دوران دست از سر من برمی‌دارد و نه من يقه‌اش را ول می‌كنم. من همواره نويسنده مستقلی بودم. از جنگ هشت‌سالهٔ ما ميليون‌ها داستان می‌توان نوشت و من از فيلتر صلح به جنگ نگاه كرده‌ام. »

ممیزی‌ها را دور زدم

« همواره تلاش کرده‌ام که راوی منصف داستان‌ها باشم و حتّی در مواردی ممیزی را برای روایت واقع‌گرایانه دور زده‌ام. »

سفرهای حسن‌زاده

فرهاد حسن‌زاده در مراسم هشتادوپنجمین سالگرد کتابخانهٔ ملّی کودکان «خنکو آپر» در ارمنستان شرکت کرد. در این برنامه، مهمانانی از ایران، آلمان، سوییس، ایتالیا، امارات و جمعی از نویسندگان ارمنستان شرکت داشتند و مهمان ایرانی این بزرگداشت «فرهاد حسن‌زاده» بود که به دعوت کتابخانه(IBBY) و با حمایت رایزنی فرهنگی ایران در ارمنستان به این کشور سفر کرده بود.

نشست‌های ادبی

فرهاد حسن‌زاده در نشست‌های ادبی متعددی شرکت کرده است نظیر:
نقد و بررسی «من، شیمپالو و جیجور» در سرای اهل قلم تهران. نقد « زیبا صدایم کن» در بوشهر. نقد «زیبا صدایم کن» در کانون پرورشی چهار محال و بختیاری. همایش «مسیر کودکی» در سپیدان فارس. نقد و بررسی «هندوانه به شرط عشق» در یزد. نقد «هستی» در دانشگاه شیراز.

اقتباس‌ها

فیلمنامهٔ انیمیشن «باد دوچرخه‌ سوار» بر اساس یکی از داستان‌های کتاب «پی‌تی‌کو… پی‌تی‌کو…» نوشته شده است که در سه بازار بین‌المللی فیلم حضور داشته است.

آثار و منبع‌شناسی

کارنامه و فهرست آثار

انتشارات کانون پروشی فکری

پی‌تی‌کو پی‌تی‌کو سرما نخوری کوتی‌کوتی دنیا را بلرزان کوتی‌کوتی شام سرد شد کوتی‌کوتی زیبا صدایم کن وقتش رسيده كمی پسته بشكنيم دیو دیگ به سر همان لنگه كفش بنفش آقارنگی و گربه ناقلا هستی

نشر افق

روزنامه سقفی همشاگردی( جلد اول) روزنامه سقفی همشاگردی( جلد دوم) كنار درياچه نيمكت هفتم مهمان مهتاب عقرب‌های کشتی بمبک این وبلاگ واگذار می‌شود هویج بستنی جشن تولد پر دردسر مردی که خودش را پیدا کرد جنازه… با اجازه بیز… بیز… بیزینس

نشر چکه

بفرمایید پیراشکی شیمپالو چه بویی داشت جوراب‌های شیمپالو بگذار بروم مدرسه شیمپالو کلاغ بی‌نمک نخور شیمپالو غذایی خوشمزه برای شیمپالو خواننده‌ نسل جوان شیمپالو خاله شمسی کجاست شیمپالو عید شما مبارک شیمپالو
بشو و نشو

نشر نردبان

چطور باید یک ماشین را به حمام برد شلنگ آب فش‌فشو شیر آب حرف گوش کن اگر زمین مثل سیب‌زمینی چروکیده شود با کتلت‌ها شوخی نکن دختری با یک گوشی تلفن و آب بی‌زبان

نشر چرخ فلک

لبخندهای كشمشی يك خانواده خوشبخت در روزگاری كه هنوز پنجشنبه و جمعه اختراع نشده بود بندرختی كه برای خودش دل داشت

انتشارات سوره مهر

ماشو در مه بزرگترين خط‌كش دنيا انگشت مجسمه كلاغ كامپيوتر نمكی و مارعينكی بازآفرینی ۱۸حکایت از سعدی

انتشارات مدرسه

گاه روشن گاه تاريك زندگی‌نامه اميركبير زندگی‌نامه خواجه نظام‌الملک زندگی‌نامه دکتر قریب خوزستان چغازنبیل

نشر پیدایش

عشق و آينه لولوی زيبای قصه گو لطيفه‌های ورپريده خنده به شرط قلقلک

انتشارات به‌نشر

داركوب و كرگدن هديه خيس سيب سرخ سوسن پری نازه دست درازه

دیگر انتشارات

فاطمی	آفتاب اندیشه	ذکر	علمی فرهنگی	راهگشا	روزگار
چتری با پروانه‌های سفید	شكستنی	چراغ لاله	گربه چه مهربان شده	ماجرای روباه و زنبور	آهنگی برای چهارشنبه‌ها
برف و آفتاب	مرده‌ای كه زنده شد	سفر به‌خير سلطان سنجر	سنگ‌های آرزو	دفتر مهران	اميركبير فقط‌ اسم‌ يك خيابان نيست

سروش	قديانی	صرير	پریسا	عصر	نيستان	ويژه نشر	تکا	شهر
مار و پله	سمفونی حمام	مهمان مهتاب	بیا آواز بخوانیم	هندوانه به‌شرط عشق	گزيده ادبيات معاصر	دو لقمه‌ چرب و نرم	یکشب از هزار شب	من و غولک و قالیچه‌ پرنده

حوض نقره	قو	ویدا	پیدایش	همشهری	دانش‌نگار	انجمن نويسندگان کودک و نوجوان	ققنوس
از صدای باران خوشم می‌آيد	به‌دنبال بی‌تا	روزگار شیرین	درختی که خوابش می‌آمد	قصه‌ طوطی خانم و آقای بازرگان	نوش‌جان آقا بزه	بن‌بست حقيقت	حیاط خلوت

سبک و لحن و ویژگی آثار

به‌گفته‌ منتقدان آثار حسن‌زاده به دلایل زیر برجسته و توجه‌برانگیز هستند:
Y خلق آثاری تأثیرگذار، باورپذیر و استفاده از تكنيك‌های ادبی خاص و متفاوت.
Y خلق آثاری كه راوی آن‌ها کودکان و نوجوانان هستند؛ روايت‌هايی مملو از تصویرسازی‌های عینی و گفت‌وگوهای باورپذير.
Y پرداختن به موضوع‌های گوناگون اجتماعی چون جنگ، مهاجرت، کودکان كار و خيابان، بچه‌های بی‌سرپرست يا بدسرپرست و…
Y پرداختن به مسائلی که کمتر در آثار کودک و نوجوان دیده می‌شود، مانند جنگ و صلح، طبقات فرودست، افراد معلول، اختلالات شخصیتی‌روانی و…
Y تنوع در انتخاب شخصیت‌های محوری و كنشگر. نظیر دخترانی که علیه برخی باورهای غلط ایستادگی می‌کنند.
Y بهره‌گیری از طنز در کلام و روایت‌های زنده و انتقادی از زندگی مردم كوچه و بازار.
Y زبان ساده و بهره‌گیری اصولی از ویژگی‌های زبان بومی و اصطلاح‌های عاميانه و ضرب‌المثل‌ها.
Y خلق شخصیت‌های ماندگار و دوست‌داشتنی در ادبیات کودک، از جمله بچه‌هزارپایی به نام «کوتی‌کوتی».

جوایز و افتخارات

فرهاد حسن‌زاده در سال‌های۲۰۱۷و۲۰۱۸ نامزد جایزهٔ جهانی آسترید لیندگرن شد و سال۲۰۱۸ در فهرست نهایی جایزهٔ هانس کریستین اندرسن (نوبل ادبیات کودکان) شد.

• تقدیر شده جایزه مهرگان برای کتاب حیاط خلوت
• نامزد جایزه گلشیری برای کتاب حیاط خلوت
• نامزد جایزه قلم زرین برای کتاب حیاط خلوت
• نامزد کتاب سال ایران برای کتاب حیاط خلوت
• نامزد دومین جشنوارهٔ لاک‌پشت پرنده برای «این وبلاگ واگذار می‌شود.» سال ۱۳۹۳
• نامزد هفتمین جشنواره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای «این وبلاگ واگذار می‌شود.» سال ۱۳۹۳
• نامزد جایزه کتاب سال ایران برای رمان هستی ۱۳۹۰
• نامزد جشنواره کتاب کانون برای رمان هستی ۱۳۹۱

ناشرانی که با او کار کرده‌اند

راهگشا، سروش، مدرسه، قدیانی، چکه، آفتاب انديشه، سوره مهر، صرير، ذكر، پریسا، روزگار، عصر، به‌نشر، افق، نیستان، پیدایش، كانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ذکر، چرخ‌ و فلک، ققنوس، انتشارات علمی فرهنگی، تکا، حوض نقره، قو، ویدا، دانش‌نگار، شهر، نردبان.