وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:حوزه-وزارتی.jpg|280px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''از زبان پیر فرزانهٔ بلخ''']] | [[پرونده:حوزه-وزارتی.jpg|280px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''از زبان پیر فرزانهٔ بلخ''']] | ||
[[پرونده:VEZAFARHANGRATFERS.jpg|280px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''از ۱۲۳۰خورشیدی که وزارت علوم تأسیس شد{{سخ}}تونل زمان از خط سیری گذر کرد که انجامش{{سخ}}تصویب وزارت فرهنگوارشاداسلامی در سال۱۳۶۵ بود.'''</center>]] | [[پرونده:VEZAFARHANGRATFERS.jpg|280px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''از ۱۲۳۰خورشیدی که وزارت علوم تأسیس شد{{سخ}}تونل زمان از خط سیری گذر کرد که انجامش{{سخ}}تصویب وزارت فرهنگوارشاداسلامی در سال۱۳۶۵ بود.'''</center>]] | ||
{{شعر|نستعلیق|سبک=color: | {{شعر|نستعلیق|سبک=color: blue}}{{ب|'''''ز دانا بپرسید پس دادگر'''''|'''''که، «فرهنگ بهتر بود یا گُهر؟»'''''}} | ||
{{ب|'''''چنین داد پاسخ بدو رهنمون'''''|'''''که فرهنگ باشد ز گوهر فزون'''''}} | {{ب|'''''چنین داد پاسخ بدو رهنمون'''''|'''''که فرهنگ باشد ز گوهر فزون'''''}} | ||
{{ب|'''''که فرهنگ آرایش جان بود'''''|'''''ز گوهر سخن گفتن آسان بود'''''}} | {{ب|'''''که فرهنگ آرایش جان بود'''''|'''''ز گوهر سخن گفتن آسان بود'''''}} | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
<center>* * * * *</center> | <center>* * * * *</center> | ||
'''فرهنگ''' | <span style="color:purple">'''فرهنگ'''</span><noinclude> واژه‌ایست که طی قرون اخیر شاهد دگرگونی‌های معنایی بسیار بوده است. صورتِ پهلوی آن فَرَهَنگ (far-hang) است. گفته شده این واژه، مرکب از پیشوندِ «فر-» بهمعنای پیش، و ریشهٔ باستانی ثَنگ (thang) به معنایِ کشیدن است. واژه‌هایِ فارسی «هَنگ» بهمعنای قصد و آهنگ و «هنجیدن» و «هیختن» و «انجیدن» بهمعنای «بیرون‌کشیدن» و «برآوردن» نیز از این ریشه است.<ref>{{پک|آشوری|۱۳۹۶|ک= تعریف‌ها و مفهومِ فرهنگ|ص=۲۵}}</ref> | ||
فرهنگ در زبان فارسی از وا‌ژه‌های بسیار کهنی‌ست که در نثر فارسیِ دَری و متون پهلوی به‌وفور یافت میشود.مصدر آن «فرهیختن» بهمعنای ادب و هنر و علم آموختن یا آموزاندن بوده است و فرهنگ در اصل بهمعنای '''ادب و علم، و هر آن‌چه در ردهٔ شایستگی‌های اخلاقی و هنروری جای دارد'''.<ref name=''مفهوم فرهنگ''>{{پک|آشوری|۱۳۹۶|ک= تعریف‌ها و مفهومِ فرهنگ|ص=۱۷}}</ref> | |||
{{جعبه گفتاورد |نقل‌قول=<center><span style="color:darkred">'''«هر ولایتی را علمی خاص است. رومیان را علم طب است و هند را تنجیم و حساب، و پارسیان را علوم آداب نفس و فرهنگ و این علم اخلاق است». برگرفته از '''تاریخ بیهق''' تألیف '''ابوالحسن علی‌بن زید بیهقی'''، ص ۱۱۵'''<font color=darkcyan>{{سخ}}♦ ♦ ♦ ♦ ♦{{سخ}}</font></span><noinclude></center>|تراز=چپ|عرض=26%|رنگ پس‌زمینه = #d5fdf4}} | |||
تا چند سدهٔ گذشته نام فرهنگ تنها بر روی جلد کتاب‌هایی یافت می‌شد که در هندوستان در بابِ لغت فارسی تألیف می‌شد. این واژهٔ کهن فارسی سال‌ها بود نقشی در عرصه دولتی و زندگی مردم بازی نمی‌کرد؛ تا اینکه با تأسیس «فرهنگستان ایران» در سال ۱۳۱۴ش، زنده میشود و با تبدیل نام «وزارت معارف» به «وزارت فرهنگ» بار دیگر از پستوی فراموشی بیرون می‌زند و مسیر زندگی قرار می‌گیرد.<ref name=''مفهوم فرهنگ''/> | |||
با تأسیس وزارت علوم در سال۱۲۳۰ش به‌تدریج عرصه برای حوزه فرهنگ در کشور باز شد. این حوزه، طی صد سال اخیر همواره در میان امواجی از تغییر و تحولات متعددی قرار داشته از نحوه شکل‌گیری و عناوینی که بر آن اطلاق می‌شد گرفته تا اهداف و وظایف تعیین شده برای آن. نخستین وزارتخانه‌‌ای که متولی امر فرهنگ در کشور بود «وزارت علوم» بود که مدتی بعد «وزات معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه» از دل وزارت علوم و چند وزارت دیگر بیرون آمد. بعدها این وزارتخانه با نام‌های «وزارت فرهنگ» و کمی بعدتر «وزارت فرهنگ و هنر» به فعالیت خود ادامه داد تااینکه در نهایت <span style="color:purple">'''«وزارت فرهنگوارشاداسلامی»'''</span><noinclude> در اسفندماه۱۳۶۵ به‌طور رسمی تشکیل شد. | |||
«وزارت فرهنگوارشاداسلامی» یکی از وزارتخانههای مهم جمهوری اسلامی ایران است که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه فرهنگی و اجرای آن را به‌عهده دارد. | |||
فراهم‌سازی زمینهٔ کارآفرینی و رونق اقتصادی در بخش فرهنگی کشور و سیاست‌گذاری و حمایت از رشد و توسعه فعالیتهای فرهنگی، هنری، مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی در کشور نیز یکی دیگر از ده‌ها مسئولیتی است که این وزارتخانه متولی آن است. | |||
این وزارتخانه متشکل از شش معاونت است: '''معاونت امور فرهنگی'''، '''معاونت امور هنری'''، '''معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی'''، '''معاونت توسعه مدیریت و منابع'''، '''معاونت حقوقی و امور مجلس''' و '''معاونت قرآن و عترت'''. | |||
افزون‌بر این، شماری از سازمان‌ها و مراکز فرهنگی، هنری، ادبی و پژوهشی غیر دولتی نیز زیر نظر این وزارتخانه و معاونت‌های آن فعالیت می‌کنند و بخشی از مأموريت‌ها و وظايف وزارت فرهنگ در حوزه‌های تخصصی را به‌انجام می‌رسانند. '''سازمان امور سینمایی و سمعی بصری'''، '''شورای فرهنگ عمومی'''، '''صندوق اعتباری حمايت از نويسندگان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان'''، '''نهاد كتابخانه‌های عمومی كشور'''، '''بنياد ادبيات داستانی'''، '''انجمن آثار و مفاخر فرهنگی'''، '''مركز نشر ميراث مكتوب'''، '''بنياد ملی بازی‌های رايانه‌ای''' و شماری دیگر، از جمله این سازمان‌ها هستند. | |||
==هویت حقوقی و ساختاری== | ==هویت حقوقی و ساختاری== | ||
===قوانین، آیین‌نامه یا دستورالعمل منجر به تشکیل نهاد=== | ===قوانین، آیین‌نامه یا دستورالعمل منجر به تشکیل نهاد=== | ||
| خط ۱۷۶: | خط ۱۸۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = بنیادی نائینی|نام=علی|نام خانوادگی۲=خانی|نام۲=رضا|نام خانوادگی۳=رودی|نام۳= کمیل| عنوان = تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر|ناشر=پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات|جلد=اول|سال=۱۳۸۹|مکان= تهران||شابک= ۹۷۸-۶۰۰-۵۸۱۸-۰۴-۸}} | *{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = بنیادی نائینی|نام=علی|نام خانوادگی۲=خانی|نام۲=رضا|نام خانوادگی۳=رودی|نام۳= کمیل| عنوان = تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر|ناشر=پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات|جلد=اول|سال=۱۳۸۹|مکان= تهران||شابک= ۹۷۸-۶۰۰-۵۸۱۸-۰۴-۸}} | ||
*{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = بیهقی| نام = ابوالحسن علی‌بن زید|عنوان =تاریخ بیهق|سال =۱۲۱۷| ناشر = چاپخانهٔ اسلامیه|مکان = تهران|صفحه = ۳۵۹}} | ||
*{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = آشوری| نام = داریوش|عنوان =تعریف‌ها و مفهومِ فرهنگ|سال =۱۳۹۶| ناشر = نشر آگه|مکان = تهران|شابک = ۹۶۴-۳۲۶-۰۱۲-۳|صفحه = ۱۶۰}} | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* {{یادکرد وب|نشانی= https://www.farhang.gov.ir/|عنوان=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|ناشر= پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد|تاریخ بازدید= ۷مهر۱۳۹۸}} | * {{یادکرد وب|نشانی= https://www.farhang.gov.ir/|عنوان=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|ناشر= پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد|تاریخ بازدید= ۷مهر۱۳۹۸}} | ||
نسخهٔ ۸ آبان ۱۳۹۸، ساعت ۱۱:۴۹
تونل زمان از خط سیری گذر کرد که انجامش
تصویب وزارت فرهنگوارشاداسلامی در سال۱۳۶۵ بود.
| ز دانا بپرسید پس دادگر | که، «فرهنگ بهتر بود یا گُهر؟» | |
| چنین داد پاسخ بدو رهنمون | که فرهنگ باشد ز گوهر فزون | |
| که فرهنگ آرایش جان بود | ز گوهر سخن گفتن آسان بود | |
| گهر بی هنر، زار و خوار است وسست | به فرهنگ باشد روان تندرست | |
| جز از نیکنامی و فرهنگ و داد | ز رفتارِ گیتی مگیرید یاد | |
| تو را باهنر، گوهر است و خرد | روانت همی از تو رامِش بَرد | |
| همیشه خردمندِ امیدوار | نبیند به جز شادی از روزگار |
فرهنگ واژه‌ایست که طی قرون اخیر شاهد دگرگونی‌های معنایی بسیار بوده است. صورتِ پهلوی آن فَرَهَنگ (far-hang) است. گفته شده این واژه، مرکب از پیشوندِ «فر-» بهمعنای پیش، و ریشهٔ باستانی ثَنگ (thang) به معنایِ کشیدن است. واژه‌هایِ فارسی «هَنگ» بهمعنای قصد و آهنگ و «هنجیدن» و «هیختن» و «انجیدن» بهمعنای «بیرون‌کشیدن» و «برآوردن» نیز از این ریشه است.[۱]
فرهنگ در زبان فارسی از وا‌ژه‌های بسیار کهنی‌ست که در نثر فارسیِ دَری و متون پهلوی به‌وفور یافت میشود.مصدر آن «فرهیختن» بهمعنای ادب و هنر و علم آموختن یا آموزاندن بوده است و فرهنگ در اصل بهمعنای ادب و علم، و هر آن‌چه در ردهٔ شایستگی‌های اخلاقی و هنروری جای دارد.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
♦ ♦ ♦ ♦ ♦
تا چند سدهٔ گذشته نام فرهنگ تنها بر روی جلد کتاب‌هایی یافت می‌شد که در هندوستان در بابِ لغت فارسی تألیف می‌شد. این واژهٔ کهن فارسی سال‌ها بود نقشی در عرصه دولتی و زندگی مردم بازی نمی‌کرد؛ تا اینکه با تأسیس «فرهنگستان ایران» در سال ۱۳۱۴ش، زنده میشود و با تبدیل نام «وزارت معارف» به «وزارت فرهنگ» بار دیگر از پستوی فراموشی بیرون می‌زند و مسیر زندگی قرار می‌گیرد.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
با تأسیس وزارت علوم در سال۱۲۳۰ش به‌تدریج عرصه برای حوزه فرهنگ در کشور باز شد. این حوزه، طی صد سال اخیر همواره در میان امواجی از تغییر و تحولات متعددی قرار داشته از نحوه شکل‌گیری و عناوینی که بر آن اطلاق می‌شد گرفته تا اهداف و وظایف تعیین شده برای آن. نخستین وزارتخانه‌‌ای که متولی امر فرهنگ در کشور بود «وزارت علوم» بود که مدتی بعد «وزات معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه» از دل وزارت علوم و چند وزارت دیگر بیرون آمد. بعدها این وزارتخانه با نام‌های «وزارت فرهنگ» و کمی بعدتر «وزارت فرهنگ و هنر» به فعالیت خود ادامه داد تااینکه در نهایت «وزارت فرهنگوارشاداسلامی» در اسفندماه۱۳۶۵ به‌طور رسمی تشکیل شد.
«وزارت فرهنگوارشاداسلامی» یکی از وزارتخانههای مهم جمهوری اسلامی ایران است که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه فرهنگی و اجرای آن را به‌عهده دارد.
فراهم‌سازی زمینهٔ کارآفرینی و رونق اقتصادی در بخش فرهنگی کشور و سیاست‌گذاری و حمایت از رشد و توسعه فعالیتهای فرهنگی، هنری، مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی در کشور نیز یکی دیگر از ده‌ها مسئولیتی است که این وزارتخانه متولی آن است.
این وزارتخانه متشکل از شش معاونت است: معاونت امور فرهنگی، معاونت امور هنری، معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی، معاونت توسعه مدیریت و منابع، معاونت حقوقی و امور مجلس و معاونت قرآن و عترت.
افزون‌بر این، شماری از سازمان‌ها و مراکز فرهنگی، هنری، ادبی و پژوهشی غیر دولتی نیز زیر نظر این وزارتخانه و معاونت‌های آن فعالیت می‌کنند و بخشی از مأموريت‌ها و وظايف وزارت فرهنگ در حوزه‌های تخصصی را به‌انجام می‌رسانند. سازمان امور سینمایی و سمعی بصری، شورای فرهنگ عمومی، صندوق اعتباری حمايت از نويسندگان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان، نهاد كتابخانه‌های عمومی كشور، بنياد ادبيات داستانی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، مركز نشر ميراث مكتوب، بنياد ملی بازی‌های رايانه‌ای و شماری دیگر، از جمله این سازمان‌ها هستند.
هویت حقوقی و ساختاری
قوانین، آیین‌نامه یا دستورالعمل منجر به تشکیل نهاد
ساختار و تشکیلات
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال۱۳۸۳ با شش معاونت، شامل چهار معاونت تخصصی و دو معاونت پشتیبانی که به تایید «سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی» کشور رسید، به فعالیتش ادامه می‌دهد.
معاونت‌ها و مراکز ستادیخطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
معاونت امور فرهنگی
معاونت امور هنری
معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی
معاونت توسعه مدیریت و منابع
معاونت حقوقی و امور مجلس
معاونت قرآن و عترت
دفتر وزارتی
دفتر امور ایثارگران
دبیرخانه هیات رسیدگی به امور فرهنگی
دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی
مدیریت ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات
مرکز حراست
افزون‌بر معاونت‌ها و ستادهای یادشده در پایگاه اطلاع‌رسانی «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، مؤسسهٔ بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیانخطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه نیز زیرنظر معاونت فرهنگی این وزارتخانه فعالیت می‌کند.
سازمان‌ها و مراکز وابسته[۲]
شماری از نهادها و ارگان‌های فرهنگی، هنری، پژوهشی و دینی نیز به لحاظ مادی و معنوی زیرنظر این وزارتخانه به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
سازمان امور سینمایی و سمعی بصری
شورای فرهنگ عمومی
موسسهٔ آموزش عالی علمی‌کاربردی فرهنگ و هنر
بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای
سازمان حج و زیارت
سازمان اوقاف و امور خیریه
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد
پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
بنیاد بین‌المللی فرهنگی و هنری امام رضا(ع)
صندوق اعتباری هنر
مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
شورای امر به معروف و نهی از منکر
شورای اقامه نماز
ریاست فعلی
«سیدعباس صالحی شریعتی» وزیر کنونی وزارتخانه فرهنگوارشاداسلامی است. او در مرداد۱۳۹۶ش، از سوی «حسن روحانی» برای تصدی این پست در دولت دوازدهم به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و توانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد.
صالحی برآمده از دیارِ فرهنگ و ادب، خراسان است که در سال١٣٤٣ش در مشهد به دنیا آمد. پدرش مرحوم «سیدحسن صالحی» از علمای بنام خراسان بود. سکان‌دار وزات فرهنگ، دکتری فلسفه دارد و دانش آموختهٔ علوم حوزوی است. در سال۱۳۵۱ بود که برای فراگیری علوم دینی وارد حوزه علمیهٔ مشهد شد. سال۱۳۶۰ نیز به حوزه علمیهٔ قم رفت و تا سال۱۳۶۸ دروس خارج را در آن‌جا گذراند. سپس به مشهد بازگشت و ادامه درس خارج را نزد علمای مشهد سپری کرد.[۳]
فعالیتهای مطبوعاتی وی:
نوشتن را از سال۱۳۶۱ به‌طور جدی در مطبوعات آغاز کرد و نخست، در مجلهٔ «حوزه» قلم زد. در سال‌های۱۳۶۵تا۱۳۶۷ سردبیر مجله «حوزه» بود. سال‌های۱۳۷۳تا۱۳۷۶ نیز مسئولیت «دفتر تبلیغات اسلامی خراسان» را به‌عهده داشت. از سال۱۳۷۶ تاکنون در سه دورهٔ متوالی عضو هیأت‌مدیره «دفتر تبلیغات اسلامی» و سپس عضو هیئت‌امنای آن است. از ۱۳۷۶ به‌عنوان مدیرمسئول نشریهٔ «پژوهشهای قرآنی» به فعالیت مطبوعاتی خود ادامه داد. همان سال، عضو هیأت‌تحریریه نشریات «فقه اهل‌بیت» نیز بود. در سال۱۳۷۸ مدیرمسئول و سردبیر نشریهٔ «پگاه» شد. وزیر فرهنگ، مؤسس سایت «دین‌آنلاین» نیز بوده است. [۴]
از جمله سوابق اجرایی وی:خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
- عضو هیأت‌مدیره و هیأت‌امنای «دفتر تبلیغات اسلامی» از سال۱۳۷۶ تاکنون (۵دوره)
- عضویت در شورای «مهندسی فرهنگی» (شورای عالی انقلاب فرهنگی) از ۱۳۸۵تا۱۳۸۷
- عضو حقیقی «شورای فرهنگ عمومی» و مدیرمسئول و سردبیر برخی از نشریات علمی و فرهنگی کشور
- معاون فرهنگی وزارت فرهنگوارشاداسلامی
چکیده‌ای از عملکرد وی:
صالحی در دولت اول حسن روحانی معاون امور فرهنگی «وزارت فرهنگوارشاداسلامی» بود. معتقد است که باید اصلِ «شفافیت» در کار حفظ شود.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد بخشی از عملکرد صالحی از نظر گذرانده میشود:
- تعامل با اصحاب فرهنگ و نشر و مشارکت هرچه‌بیشتر تشکل‌های مدنی نشر در اجرای مناسبت‌های فرهنگی از جمله مشارکت‌دهی آنان در سیاست‌گذاری و واگذاری امور اجرایی «نمایشگاه کتاب تهران».
- انتشار اسناد و مدارک هزینه‌های خرج‌شده از سوی این معاونت و اعلام عمومی مصوبات هیأت خریدِ کتاب در راستای حفظ اصلِ شفافیت.
- ارتباط نزدیک با اهالی قلم و ناشران و شنیدن انتقادات، مشکلات و پیشنهادهای آنان.
- دیدارهای دوره‌ای در کتاب‌فروشی‌ها. همین مسئله باعث شد که نزدیک به ٤٠٠ ناشر فعال و شناخته‌شده برای تداوم حضور وی در وزارت فرهنگوارشاد اسلامی نامه بنویسند.
- ارتباط نزدیک با اهالی و فعالان رسانه و خبرنگاران.
از دیروز تا امروز
اصلِ تغییر و تحول در امور انسانی امری ناگزیر است. تشکیلات و نهادهای وابسته به فرهنگ نیز از این قاعده مستثنی نیست. با نگاهی به تاریخچه و پیشینهٔ این حوزه در طول روزگار اخیر، به دگرگونی‌های روی‌داده در ساختارها و تشکیلاتِ حوزه فرهنگی کشور پی می‌بریم.
سیر تحول ساختاری حوزه فرهنگ پیش از انقلاب
وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه
در سال۱۲۵۷ش، ناصرالدین شاه قاجار با پی‌ریزی شش وزارتخانه به نام‌های «وزارت امور خارجه»، «وزارت امور داخله»، «وزارت وظايف و علوم»، «وزارت جنگ»، «وزارت عدليه» و «وزارت ماليه» به امور مملکت می‌پردازد. در سال۱۲۵۹-۱۲۶۰ش، «وزارت وظایف و علوم» به «وزارت علوم» تغییر نام می‌دهد و تا سال‌ها نهادی برای عهده‌داری امور فرهنگی در ساختار و تشکیلات وزراتیِ عهد قاجار نمی‌بینیم.[۵]
چندی بعد، «وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه» در سال۱۲۸۹ش از دل سه وزارتخانهٔ «وزارت وظايف، اوقاف و پست»، «وزارت علوم، تلگراف و معادن» و «وزارت انطباعات و دارالترجمه» پا به عرصه می‌گذارد که این خود، مقدمهٔ شکل‌گیری «وزارت فرهنگ» در سال‌های آتی میشود.[۶]
وزارت فرهنگ
نامش در سال۱۳۱۷ش میشود «وزارت فرهنگ». مدتی بعد، مدیریت امور هنری نیز به «وزارت فرهنگ» سپرده میشود. در همین راستا «اداره هنرهای زیبا» در سال۱۳۲۸ش و برای تقویت این ساختار، «اداره كل هنرهای زيبا» در سال۱۳۲۹ زير نظر «وزارت فرهنگ» تشكيل میشود.[۷]
وزارت فرهنگ و هنر
در سال۱۳۴۳ش، «اداره كل هنرهای زيبا» و «وزارت فرهنگ» بنا به تصویب «مجلس سنا» و «مجلس شورای عالی ملی» تبدیل میشود به «وزارت فرهنگ و هنر». در راستای تغییر و تحولات نهادهای وابسته به «وزارت فرهنگ»، «اداره كل باستانشناسی»، «كتابخانه ملی» و «دايره رايزنی‌های فرهنگی» با تصویب هیأت وزیران وقت، به «وزارت فرهنگ و هنر» منتقل میشود. فعالیت فرهنگی و هنری این وزارتخانه تا سال۱۳۵۷ ادامه دارد.
سیر تحول ساختاری حوزه فرهنگ پس از انقلاب
وزارت فرهنگ و آموزش عالی
با توجه به شباهت‌های کاری میان وزارتخانههای «فرهنگ و هنر» و «علوم و آموزش عالی» شورای انقلاب در سال۱۳۵۷ش با هدف کاهش اعتبارات و ديوان‌سالاری و اتخاذ خط‌مشی‌های اساسی، طی مصوبه‌ای این دو وزارتخانه را ادغام کرد در «وزارت فرهنگ و آموزش عالی». [۸]
وزارت ارشاد ملی
«وزارت اطلاعات و جهانگردی» که پیش از انقلاب، عمدهٔ فعالیتش شناساندن و اشاعه فرهنگ و تمدن ملی و جاذبه‌های جهانگردی ایران بود و تعدادی معاونت و زیرمجموعه داشت، در سال۱۳۵۸ش به «وزارت ارشاد ملی» تغییر نام می‌یابد. اهداف و وظايف تعریف‌شده برای وزارتخانه جدید تقریبا همان اهداف و وظايف «وزارت اطلاعات و جهانگردی» است؛ البته با یک سری تغییرات در ساختارها و واحدهای زیرمجموعهٔ آن. [۹]
وزارت ارشاد اسلامی
«وزارت ارشاد ملی» در سال۱۳۵۹ش است که به «وزارت ارشاد اسلامی» تغییر نام می‌دهد. در اواخر سال۱۳۵۹، ۱۵ زیرمجموعه از «وزارت فرهنگ و آموزش عالی» از جمله «موزهٔ هنرهای معاصر»، «موزهٔ آزادی»، «اداره كل تحقيقات و روابط سينمايی»، «اركستر سنفونيك تهران»، «تئاتر شهر» و شماری دیگر به وزارت تازه‌تأسيس ارشاد اسلامی منتقل میشود تا چهرهٔ فرهنگی این وزارتخانه بیش‌ازبیش نمودوبروز یابد.[۱۰]
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
در اسفند۱۳۶۵ش، شورای اسلامی قانون اهداف و وظايف «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» را تصویب و این وزارتخانه با سازوکار جدیدی فعالیت خود را شروع می‌کند. پس از آن، وظایف تعریف‌شده برای این وزارتخانه در سال۱۳۸۵ش مورد بازنگری، اصلاح قرار می‌گیرد و وظایف تازه‌ای البته با همان اهداف پیشین برای این وزارتخانه درنظرفته میشود و با تصویب «سازمان مدیریت‌و‌برنامه‌ریزی» کشور به مرحله اجرا درمی‌آید. دیگر در عنوان این وزارت هیچ تغییری ایجاد نشد اما ساختار و تشکیلات آن همواره در معرض امواج تغییر بوده است.
کارکردها
اهداف[۱۱]
هفت هدف اساسی برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظرگرفته شده است:
- رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی.
- استقلال فرهنگی و مصونیت جامعه از نفوذ فرهنگ اجانب.
- اعتلای آگاهی‌های عمومی در زمینه‌های مختلف و شکوفایی استعدادها و روحیه تحقیق، تتبع و ابتکار در جامعه.
- رواج فرهنگ و هنر اسلامی.
- آگاهی جهانیان نسبت به مبانی و مظاهر و اهداف انقلاب اسلامی.
- گسترش مناسبات فرهنگی با ملل و اقوام مختلف به‌خصوص مسلمانان و مستضعفان جهان.
- فراهم‌آمدن زمینه‌های وحدت میان مسلمین.
افزون‌بر این هفت هدف، وظیفه‌ها و راهبردهای محتوایی دیگر نیز برای این وزارتخانه تعریف شده که در پایگاه اطلاع‌رسانی این وزارتخانه بیان شده است.
فعالیت‌ها و جهت‌گیری‌ها
رویدادهای تحت پوشش
جشنواره فیلم فجر، برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب، جایزهٔ‌کتابِ سال، جایزهٔ ادبیات داستانی جلال آل‌احمد، جشنوارهٔ بین‌المللی شعر فجر، جایزهٔ ادبی پروین اعتصامی از جمله بخشی از رویدادهایی است که توسط معاونت‌ها، مؤسسه‌ها و نهادهای مرتبط با وزارتخانه برگزار می‌شوند.
افراد برجسته‌ای که عهده‌دار بخش‌های مختلف نهاد در دوره‌های مختلف بوده‌اند و ویژگی‌های هر دوره
وزیران فرهنگ از ابتدا تاکنون
داستانک‌ها
داستانک‌های تأسیس
داستانک‌های عزل و نصب‌ها
داستانک‌های رسوایی‌ها
داستانک‌های توسعه شعب
داستانک‌های بحران‌های مالی
داستانک‌های انحلال و ادغام
داستانک‌های ویژگی‌های مدیران هر دوره
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ آشوری، تعریف‌ها و مفهومِ فرهنگ، ۲۵.
- ↑ «سازمان‌های وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی».
- ↑ «دربارهٔ وزیر فرهنگوارشاداسلامی».
- ↑ «گفت‌وگوی روزنامهٔ سازندگی با صالحی».
- ↑ نائینی، خانی و رودی، تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر، ۴۱.
- ↑ نائینی، خانی و رودی، تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر، ۴۴.
- ↑ نائینی، خانی و رودی، تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر، ۵۰و۵۱.
- ↑ نائینی، خانی و رودی، تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر، ۱۱۱.
- ↑ نائینی، خانی و رودی، تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر، ۱۰۴.
- ↑ نائینی، خانی و رودی، تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر، ۱۱۱و۱۱۲.
- ↑ «اهداف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی».
منابع
- بنیادی نائینی، علی؛ خانی، رضا؛ رودی، کمیل (۱۳۸۹). تاريخچه و سير تحول تشكيلاتی و ساختاری وزارت فرهنگوارشاداسلامی در يك‌صد سال اخیر. اول. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۸۱۸-۰۴-۸.
- بیهقی، ابوالحسن علی‌بن زید (۱۲۱۷). تاریخ بیهق. تهران: چاپخانهٔ اسلامیه. ص. ۳۵۹.
- آشوری، داریوش (۱۳۹۶). تعریف‌ها و مفهومِ فرهنگ. تهران: نشر آگه. ص. ۱۶۰. شابک ۹۶۴-۳۲۶-۰۱۲-۳ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: checksum (کمک).
پیوند به بیرون
- «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی». پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد. بازبینی‌شده در ۷مهر۱۳۹۸.