زمین سوخته: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
===مقدمه‌نویس یا یادداشت‌نویس=== | ===مقدمه‌نویس یا یادداشت‌نویس=== | ||
===چرا باید این کتاب را خواند=== | ===چرا باید این کتاب را خواند=== | ||
این رمان که جزو اولین رمان‌هایی است که در موضوع جنگ تحمیلی نوشته شد (به عقیده بسیاری اولین)، از اولین روزهای تهاجم عراق به شهر اهواز و حال و هوایی که با این حمله‌ها در شهر ایجاد شده شروع می‌شود. رمان پر از تصویرهایی زنده و جان‌دار از دفاع مردم در برابر عراقی‌ها، کمک به یک‌دیگر و حتی نثار جان خود در دفاع از خاک و ناموس و شرف خود است. <ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=صفوی |تاریخ=آذر ۱۳۸۱ |عنوان=احمد محمود از نگاه خود و دیگران |ژورنال=ادبیات داستانی |دوره= |شماره=۶۳ |صفحات=۴۵ }}</ref> | این رمان که جزو اولین رمان‌هایی است که در موضوع جنگ تحمیلی نوشته شد (به عقیده بسیاری اولین)، از اولین روزهای تهاجم عراق به شهر اهواز و حال و هوایی که با این حمله‌ها در شهر ایجاد شده شروع می‌شود. رمان پر از تصویرهایی زنده و جان‌دار از دفاع مردم در برابر عراقی‌ها، کمک به یک‌دیگر و حتی نثار جان خود در دفاع از خاک و ناموس و شرف خود است. <ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=صفوی |تاریخ=آذر ۱۳۸۱ |عنوان=احمد محمود از نگاه خود و دیگران |ژورنال=ادبیات داستانی |دوره= |شماره=۶۳ |صفحات=۴۵ }}</ref> {{سخ}} | ||
زمین سوخته اثری است داستانی که رنگ مستند دارد. حس مستند و داستان در آن ممزوج است. مستندنگاری نیست؛ مستندانگارانه است. ما می‌دانیم که داریم داستان می‌خوانیم، اما بی‌آنکه اراده کرده باشیم، وقایع را به عنوان مستندات روزهای آغازین جنگ نیز می‌پذیریم.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=یوسف بیک |تاریخ=فروردین ۱۳۹۷ |عنوان=زایش زندگی از موطن مرگ |ژورنال= مجله فرم و نقد |دوره= |شماره=۳ |صفحات=۱۱۴ }}</ref> | |||
==برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند== | ==برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند== | ||
===داستانک‌ها=== | ===داستانک‌ها=== | ||
| خط ۵۹: | خط ۶۱: | ||
===سال‌شمار کتاب=== | ===سال‌شمار کتاب=== | ||
===خلاصهٔ مفصل‌تر کتاب در | ===خلاصهٔ مفصل‌تر کتاب === | ||
تابستان ۱۳۵۹ راوي كه با مادر، خواهر و چند برادر خود در اهواز زندگي مي‌كند همچون ديگر اهالي منطقه شاهد آغاز جنگ تحميلي ايران و عراق است. جنگي كه در آغاز از سوي مردم جدي انگاشته نمي‌‌شود؛ اما خيلي زود تبعات و آثار جنگ دامن‌گير مردم و دولت ميشود. با آغاز جنگ تحميلي و شروع بمباران مناطق مسكوني، خانواده راوي نيز مانند ساير مردم در صدد مهاجرت برمي‌آيند اما اين كار چندان ساده نيست. كارمندان اداره طبق بخشنامه استانداري موظف به حضور در محل كار خود هستند، افزون بر آن كه خروج از شهر هم به خاطر ازدحام مردم مشكلات خاص خود را دارد. | |||
خانواده راوي به دشواري با قطار شهر را ترك مي‌كنند و تنها راوي و دو برادرش يعني «خالد» و «شاهد» به اقتضاي موقعيت شغلي ماندگار مي‌شوند. | |||
ديري نمي‌گذرد كه «خالد» بر اثر اصابت تركش شهيد ميشود. در پي اين حادثه، «شاهد» برادر خالد شرايط روحي و رواني خود را از دست مي‌دهد و براي درمان به تهران اعزام ميشود. راوي كه اينك تنها مانده يك روز خانه را ترك مي‌كند و به منزل «ننه باران» مي‌رود. | |||
از آن پس او بيش از پيش نظاره‌گر واكنش‌هاي مردم، برخي سودجويي‌ها و فداكاري‌هاي افراد بسيار است. در اين بخش از رمان فقر، كمبود غذا و بيكاري ناشي از تخليه شهر و عدم امنيت در منطقه و هرج‌و‌مرج حاكم بر فضاي شهر هرچه بيشتر و پررنگ‌تر توصيف ميشود. مهم‌تر از همه اين‌ها حملات هوايي و زميني پياپي و كشته شدن آشنايان و دوستان راوي، او و ساير شخصيت‌هاي داستان را بهت‌زده و نگران مي‌كند. در واقع اين وقايع بخش عظيمي از استخوان‌بندي محتواي رمان را شكل مي‌دهد. | |||
سرانجام راوی يك شب به خانه خود برگشته تا طبق قرار، برادرش «صابر» به او تلفن بزند. فرداي آن شب قبل از ترك شهر تصميم مي‌گيرد به خانه «ننه باران» برود تا لوازم خود را بردارد؛ اما صبح زود كه به سمت محله «ننه باران» به راه مي‌افتد ناباورانه خود را در برابر تلي از خاك و دود و اجساد اهالي محل مي‌بيند. راوي متوجه ميشود نيمه‌هاي شبِ قبل، محله مورد اصابت موشك قرار گرفته و بسياري از ساكنان آن كشته شده‌اند. <ref>{{یادکرد وب|نشانی = https://www.irna.ir/news/۸۳۰۴۲۱۵۷/%D۸%B۲%D۹%۸۵%D۹%۸A%D۹%۸۶-%D۸%B۳%D۹%۸۸%D۸%AE%D۸%AA%D۹%۸۷-|عنوان = «زمين سوخته»، روايتي زيست شده در نخستين روزهاي جنگ}}</ref> | |||
===محل نوشته شدن در کتاب (در صورت مهم بودن این امر)=== | ===محل نوشته شدن در کتاب (در صورت مهم بودن این امر)=== | ||
===داستان انتشار کتاب (اوّلین بار در کجا و چگونه بوده است؟!)=== | ===داستان انتشار کتاب (اوّلین بار در کجا و چگونه بوده است؟!)=== | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۲۳: | ||
* {{یادکرد وب|نشانی =http://ensani.ir/fa/article/download/۲۵۸۸۸۲|عنوان = احمد محمود و این‌همه دنیا!|ناشر =پرتال جامع علوم انسانی|تاریخ انتشار=خرداد ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=۳مهر۱۳۹۸}} | * {{یادکرد وب|نشانی =http://ensani.ir/fa/article/download/۲۵۸۸۸۲|عنوان = احمد محمود و این‌همه دنیا!|ناشر =پرتال جامع علوم انسانی|تاریخ انتشار=خرداد ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=۳مهر۱۳۹۸}} | ||
* {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=صفوی |نام۱=راحله |تاریخ=آذر ۱۳۸۱ |عنوان=احمد محمود از نگاه خود و دیگران |پیوند= |ژورنال=ادبیات داستانی |دوره= |شماره=۶۳ |صفحات=۴۵ |doi= |تاریخ بازبینی=۴ مهر ۱۳۹۸ }} | * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=صفوی |نام۱=راحله |تاریخ=آذر ۱۳۸۱ |عنوان=احمد محمود از نگاه خود و دیگران |پیوند= |ژورنال=ادبیات داستانی |دوره= |شماره=۶۳ |صفحات=۴۵ |doi= |تاریخ بازبینی=۴ مهر ۱۳۹۸ }} | ||
* {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=یوسف بیک |نام۱=سید جواد |تاریخ=فروردین ۱۳۹۷|عنوان=زایش زندگی از موطن مرگ |پیوند= |ژورنال=مجله فرم و نقد |دوره= |شماره=۳ |صفحات=۱۱۴ |doi= |تاریخ بازبینی=۴ مهر ۱۳۹۸ }} | |||
* {{یادکرد وب|نشانی = https://www.irna.ir/news/۸۳۰۴۲۱۵۷/%D۸%B۲%D۹%۸۵%D۹%۸A%D۹%۸۶-%D۸%B۳%D۹%۸۸%D۸%AE%D۸%AA%D۹%۸۷-|عنوان = «زمين سوخته»، روايتي زيست شده در نخستين روزهاي جنگ|ناشر =ایرنا|تاریخ انتشار=۲ مهر ۱۳۹۷|تاریخ بازدید=۳مهر۱۳۹۸}} | |||
نسخهٔ ۴ مهر ۱۳۹۸، ساعت ۲۳:۱۲
| زمین سوخته | |
|---|---|
 طرح اول برای جلد | |
| نویسنده | احمد محمود |
| ناشر | معین |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | چاپ اول، فرودین ۱۳۶۰ |
| تعداد صفحات | ۳۲۹ |
| سبک | واقع‌گرایانه |
زمین سوخته اثری است به‌قلم احمد محمود که یکی از اولین آثار در حوزه دفاع مقدس به شمار می‌رود. این رمان اولین بار در سال ۱۳۶۱ چاپ شد و یکی از پرفروش‌ترین رمان‌های حوزه دفاع مقدس در دهه ۶۰ و ۷۰ محسوب می‌شود.
زمین سوخته سومین رمان محمود است که نخستین بار نشر نو آن را در فروردین۶۱ با شمارگان ۱۰هزار نسخه منتشر کرد. به نقل از مصاحبه ناشر، چاپ اول این اثر یک روزه به فروش می‌رود. چاپ دوم آن در خرداد همان سال با شمارگان ۲۲هزار نسخه و چاپ سومش با شمارگان ۷هزار نسخه منتشر می‌شود. سال ۱۳۸۰ چاپ چهارم آن توسط انتشارات معین در ۳۲۹ صفحه و ۳هزار و سیصد نسخه انتشار می‌یابد.
این رمان پنج فصل دارد که در توصیف شهر اهواز از اواخر شهریور 59 تا اواخر آذر 59، نگارش یافته‌است. مضمون اصلی رمان، به‌رغم تلقی برخی، جنگ نیست بلکه درباره جنگ است و شاید دقیق‌تر بتوان گفت جنگ‌زدگی محصول اصلی رمان است.[۱]
به اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ، از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻠﺸﻴﺮي و ﻣﻴﺮﻋﺎﺑﺪﻳﻨﻲ، رﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﻪ اداﻣﻪ «ﻫﻤﺴـﺎﻳﻪ ﻫـﺎ» و «داﺳـﺘﺎن ﻳـﻚ ﺷﻬﺮ» اﺳﺖ و بدین‌سان یک تریلوژی یا سه‌گانه است. بنابراین می‌توان گفت ادامه تفکری که محمود در این دو رمان داشته در زمین سوخته نیز دنبال می‌شود. ﮔﻠﺸﻴﺮي ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ اﺣﻤﺪ ﻣﺤﻤﻮد در اﻳﻦ ﺳـﻪ رﻣـﺎن ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻬﻢ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺳﻪ رﻣﺎن، ﺑﻪﻫﻢﭘﻴﻮﺳﺘﻪاند.[۲]
البته این سه رمان یک تریلوژی در معنای متعارف کلمه نیستند. مثلا راوی این سه رمان یکسان نیست، با وجود این آنقدر خطوط مشترک وجود دارد که سه رمان را به هم اتصال دهد.[۳]
برای کسانی که کتاب را نخوانده‌اند
در شهریور ۱۳۵۹ شایعات ضد و نقیضی از جنگ احتمالی به گوش می‌رسد، مردم آن را جدی نمی‌گیرند و کسی فکر نمی‌کند که واقعا این اتفاق بیفتد اما روزی با بمباران فردگاه اهواز تمام این شایعات رنگ واقعیت به خود می‌گیرند، هرچند کسی آمادگی آن را ندارد. زمین سوخته روایتی است در سبک واقع‌گرایانه از ماجراهایی از سه ماه اول جنگ ایران و عراق.
آغاز با یک داستانک جذّاب دربارهٔ کتاب
یک بند در معرفی خلاصهٔ کتاب (بدون رجوع به اطلاعات شناسنامه‌ای)
گزارشی از شخصیت حاضر در کتاب داستان- گزارشی از شعرهای مهم در کتاب شعر- گزارشی از فصل‌های کتاب پژوهش
دلیل شهرت
تقدیم‌شده به
مقدمه‌نویس یا یادداشت‌نویس
چرا باید این کتاب را خواند
این رمان که جزو اولین رمان‌هایی است که در موضوع جنگ تحمیلی نوشته شد (به عقیده بسیاری اولین)، از اولین روزهای تهاجم عراق به شهر اهواز و حال و هوایی که با این حمله‌ها در شهر ایجاد شده شروع می‌شود. رمان پر از تصویرهایی زنده و جان‌دار از دفاع مردم در برابر عراقی‌ها، کمک به یک‌دیگر و حتی نثار جان خود در دفاع از خاک و ناموس و شرف خود است. [۴]
زمین سوخته اثری است داستانی که رنگ مستند دارد. حس مستند و داستان در آن ممزوج است. مستندنگاری نیست؛ مستندانگارانه است. ما می‌دانیم که داریم داستان می‌خوانیم، اما بی‌آنکه اراده کرده باشیم، وقایع را به عنوان مستندات روزهای آغازین جنگ نیز می‌پذیریم.[۵]
برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند
داستانک‌ها
مجوز
نشر و تغییر نام
جوایز
جلسات نقد و بررسی
اهدا
بازتاب در توئیت‌ها و نوشته‌های مجازی
اشاره به کتاب در کلام افراد مشهور
تقریظ و مقدمه‌هایی بر کتاب
هوادری
استحال و اقتباس
سال‌شمار کتاب
خلاصهٔ مفصل‌تر کتاب
تابستان ۱۳۵۹ راوي كه با مادر، خواهر و چند برادر خود در اهواز زندگي مي‌كند همچون ديگر اهالي منطقه شاهد آغاز جنگ تحميلي ايران و عراق است. جنگي كه در آغاز از سوي مردم جدي انگاشته نمي‌‌شود؛ اما خيلي زود تبعات و آثار جنگ دامن‌گير مردم و دولت ميشود. با آغاز جنگ تحميلي و شروع بمباران مناطق مسكوني، خانواده راوي نيز مانند ساير مردم در صدد مهاجرت برمي‌آيند اما اين كار چندان ساده نيست. كارمندان اداره طبق بخشنامه استانداري موظف به حضور در محل كار خود هستند، افزون بر آن كه خروج از شهر هم به خاطر ازدحام مردم مشكلات خاص خود را دارد. خانواده راوي به دشواري با قطار شهر را ترك مي‌كنند و تنها راوي و دو برادرش يعني «خالد» و «شاهد» به اقتضاي موقعيت شغلي ماندگار مي‌شوند. ديري نمي‌گذرد كه «خالد» بر اثر اصابت تركش شهيد ميشود. در پي اين حادثه، «شاهد» برادر خالد شرايط روحي و رواني خود را از دست مي‌دهد و براي درمان به تهران اعزام ميشود. راوي كه اينك تنها مانده يك روز خانه را ترك مي‌كند و به منزل «ننه باران» مي‌رود. از آن پس او بيش از پيش نظاره‌گر واكنش‌هاي مردم، برخي سودجويي‌ها و فداكاري‌هاي افراد بسيار است. در اين بخش از رمان فقر، كمبود غذا و بيكاري ناشي از تخليه شهر و عدم امنيت در منطقه و هرج‌و‌مرج حاكم بر فضاي شهر هرچه بيشتر و پررنگ‌تر توصيف ميشود. مهم‌تر از همه اين‌ها حملات هوايي و زميني پياپي و كشته شدن آشنايان و دوستان راوي، او و ساير شخصيت‌هاي داستان را بهت‌زده و نگران مي‌كند. در واقع اين وقايع بخش عظيمي از استخوان‌بندي محتواي رمان را شكل مي‌دهد. سرانجام راوی يك شب به خانه خود برگشته تا طبق قرار، برادرش «صابر» به او تلفن بزند. فرداي آن شب قبل از ترك شهر تصميم مي‌گيرد به خانه «ننه باران» برود تا لوازم خود را بردارد؛ اما صبح زود كه به سمت محله «ننه باران» به راه مي‌افتد ناباورانه خود را در برابر تلي از خاك و دود و اجساد اهالي محل مي‌بيند. راوي متوجه ميشود نيمه‌هاي شبِ قبل، محله مورد اصابت موشك قرار گرفته و بسياري از ساكنان آن كشته شده‌اند. [۶]
محل نوشته شدن در کتاب (در صورت مهم بودن این امر)
داستان انتشار کتاب (اوّلین بار در کجا و چگونه بوده است؟!)
سبک کتاب
پیشینهٔ کتاب
پیرنگ
شخصیت‌پردازی
ویژگی‌های مهم کتاب
الهام از شخصیت‌ها
شخصیت‌های اصلی
شخصیت‌های فرعی
گزارشی از فروش کتاب
گزارشی از ترجمه به زبان‌های دیگر
اتفاقات سیاسی یا اجتماعی مرتبط با کتاب و جریان‌سازی‌های کتاب
نشست‌های خبرساز دربارهٔ کتاب
اظهارنظرها
نقدهای مثبت
نقدهای منفی
اظهارنظر اهالی ادبیات و روشنفکران
نظرات داوری در مراسم‌های گوناگون
اظهارنظر دیگر شخصیت‌ها
نظر خود نویسنده دربارهٔ کتاب
تأثیرپذیرفته از
تأثیرگذاشته بر
گزارشی از اقتباس‌های هنری انجام‌گرفته در کتاب
فهرست امکان نام‌گذاری‌شده از روی نام کتاب
جمله‌های ماندگار کتاب
جوایز کتاب
مشخصات کتاب‌شناختی
تعداد صفحات، دفعات چاپ، جمع کل تیراز و ناشرانی که اثر را چاپ کرده‌اند
طراحی جلد و تصویرسازی
تغییرات طرح جلد در چاپ‌های مختلف
منبع‌شناسی (پایان‌نامه و مقاله نوشته شده دربارهٔ کتاب)
نوا، نما و نگاه
تصویر از صفحات کتاب
صدای نویسنده
تصویرهای ساخته‌شده دربارهٔ کتاب (فیلم و مستند)
طرحی از یکی از صحنه‌های کتاب
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «شهرت زمین سوخته».
- ↑ «ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي اﺣﻤﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي رﻣﺎن «زﻣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﻪ»».
- ↑ «احمد محمود و این‌همه دنیا!».
- ↑ صفوی. «احمد محمود از نگاه خود و دیگران». ادبیات داستانی، ش. ۶۳ (آذر ۱۳۸۱): ۴۵.
- ↑ یوسف بیک. «زایش زندگی از موطن مرگ». مجله فرم و نقد، ش. ۳ (فروردین ۱۳۹۷): ۱۱۴.
- ↑ ««زمين سوخته»، روايتي زيست شده در نخستين روزهاي جنگ».
منابع
پیوند به بیرون
- «شهرت زمین سوخته». پرتال جامع علوم‌انسانی، ۲۰تیر۱۳۷۹. بازبینی‌شده در ۳مهر۱۳۹۸.
- «ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي اﺣﻤﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي رﻣﺎن «زﻣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﻪ»». انجمن فارسی، اسفند۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۳مهر۱۳۹۸.
- «احمد محمود و این‌همه دنیا!». پرتال جامع علوم انسانی، خرداد ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۳مهر۱۳۹۸.
- صفوی، راحله. «احمد محمود از نگاه خود و دیگران». ادبیات داستانی، ش. ۶۳ (آذر ۱۳۸۱): ۴۵.
- یوسف بیک، سید جواد. «زایش زندگی از موطن مرگ». مجله فرم و نقد، ش. ۳ (فروردین ۱۳۹۷): ۱۱۴.
- ««زمين سوخته»، روايتي زيست شده در نخستين روزهاي جنگ». ایرنا، ۲ مهر ۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۳مهر۱۳۹۸.