بازاندیشیِ زبان فارسی

بازاندیشیِ زبان فارسی
نویسنده	داریوش آشوری
موضوع	نثر و سبک معاصر آشنایی با معیارنویسان
نوع رسانه	کتاب

بازاندیشیِ زبان فارسی مجموعۀ نه مقاله از داریوش آشوری است که طی بیست سال پژوهش و اندیشه‌گری وی نگاشته شده‌اند. این کتاب کوششی است برای اندیشهٔ تحلیلی و منطقی و دور از احساساتی‌گری دربارۀ زبان و خط فارسی. این مقالات بر روی هم دو جنبه از مسائل زبان فارسی تاریخی‌فرهنگی، فنی و ساختی را دربرمی‌گیرد.

* * * * *

نوشتن مقالات این مجموعه از نیمه نخست دهه ۵۰ آغاز شده و تا نیمه نخست دهه ۷۰شمسی ادامه یافته است. برخی از مقاله ها بیشتر به جنبۀ تاریخی و جامعه‌شناختی مسائل زبان فارسی می‌پردازند و مسئلۀ زبان را در بستر بحران تاریخ و فرهنگ ما بررسی می کنند و برخی دیگر چاره‌جویی‌هایی هستند برای بازسازی و نوسازی زبان، زدودن کم-و-کاستی‌های آن و به کار گرفتن سرمایه‌های آن تا بتواند از عهدۀ بیان اندیشه علمی و فلسفی امروز برآید. آشوری دراین کتاب بی‌پروا و با صراحت تمام به بیان نظراتش پیرامون بیماری‌ها و معایبی که در طی سده‌ها گریبانگیر زبان و نثر فارسی شده است و همچنین به نقد و بررسی رویکردهای مختلفی که در زمینه بازسازی و اساساً در برخورد با نثر مدرن وجود دارد، می‌پردازد. مقالات این کتاب عبارت‌اند از:

« پیرامون نثر فارسی و واژه‌سازی»، «پسوند ایسم و مسئلۀ برابریابی برای آن در فارسی»، «نگاهی دیگر به دگردیسی زبان فارسی»، «روح علمی و زبان علمی»، «بازاندیشی زبان فارسی»، «دگرگونی واژگان فارسی»، «چند پیشنهاد درباره روش نگارش و خط فارسی»، «زبان فارسی و کارکردهای تازۀ آن»، «علم و زبان علمی»، «سرهم‌نویسی و جدانویسی» »

«این مجموعه بر روی هم نشان‌دهندۀ کوشش ذهنی است که از مرحله برخورد با شکاف واژگانی و بیانی زبان ما در حوزۀ ترجمۀ مفاهیم علمی و فلسفی مدرن و آگاهی به کم-و-کاستیها و ناتوانی‌های زبانی، به مرحلۀ توجه به‌معنای تاریخی و فرهنگی این شکاف رسیده که در زبان نیز بازتاب ویژه و بسیار پراهمیت خود را دارد. یعنی سرانجام به درهم تنیدگی تمامی جنبه‌های مسئله توجه کرده است و به اینکه بحران اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و گذار از یک صورت زندگانی تاریخی به صورت دیگر در زبان نیز همانگونه بازتاب دارد؛ و گذار زبانی نیز یکی از وجه‌های اساسی و ناگزیر گذارهای دیگر است و آگاهی به آن و فراهم آوردن وسایل آن همان اندازه اهمیت دارد که جنبه‌های دیگر این گذار.»

منابع

• آشوری، داریوش (۱۳۷۲(چ:۱)؛ ۱۳۹۷(چ:۹)). بازاندیشیِ زبان فارسی (فهرست کتاب). تهران: مرکز.

پیوند به بیرون

• ‌