ژاله آموزگار

ژاله آموزگار
نام اصلی	ژاله آموزگار یگانه
زادروز	آذر ۱۳۱۸ خوی
محل زندگی	خوی، تبریز، پاریس و ...
مدرک تحصیلی	لیسانس زبان و ادبیات فارسی و دکتری زبان‌های باستانی
دانشگاه	دانشگاه ادبیات تبریز و دانشگاه سوربن فرانسه

ژاله آموزگار پژوهش‌گر فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران، اسطوره‌شناس، مترجم و مدرس دانشگاه است.

ایران‌پژوهان و محققان این حوزه، آموزگار را پیشاهنگ در مطالعات ایران باستان به‌ویژه بازشناسایی متون پهلوی و اساطیر ایرانی و ادبیات زردشتی می‌دانند و معتقدند که آثار تألیفی و تحقیقی او ابزار کار برای تدریس و یادگیری هرچه بهتر متون باستانی فراهم کرده که به‌کار اساتید و دانشجویان می‌آید و مطالب آن با ساده‌ترین و رساترین زبان، بیان شده است.

اهل خوی است و در خانواده‌ای فرهنگی بالیده. دکترایش را در رشتهٔ‌ زبان‌های باستانی از دانشگاه سوربن فرانسه گرفته است. همکاری با بنیاد فرهنگ ایران نقطه عطف زندگی‌اش است. آشنایی با احمد تفضلی زبان‌شناس و پهلوی‌دان، می‌شود باب سال‌ها همکاری و پژوهش‌های مشترک در زمینه متون پهلوی.

تصحیح دینکرد، آوانویسی و ترجمهٔ آن، از جمله کار مشترک و جدی این دو محقق است که ثمرهٔ درخشانی در کارنامه علمی‌شان به‌شمار می‌رود.

نتیجه سال‌ها همکاری این دو پژوهشگر کهنه‌کار فرهنگ ایرانی، چاپ آثار ارزشمندی از جمله تألیف اسطوره زندگی زردشت، زبان‌ پهلوی، ادبیات و دستور آن و ترجمه شناخت اساطیر ایران نوشته جان هینلز و نخستین انسان، نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایران اثر آرتور کریستن‌سن است.

آموزگار به‌سال ۱۳۴۹ از اساتید هیات‌علمی دانشگاه تهران می‌شود و ابتدا با درجه استادیاری و سپس دانشیاری و استادی، رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی را در دانشکده ادبیات تدریس می‌کند. این بانوی کوشنده و توانای عرصه فرهنگ و زبان‌های ایرانی بیش از ۳۰ سال با جان و دل تدریس می‌کند و به‌سال ۱۳۸۵ با بالاترین درجه استادی بازنشسته می‌شود.

آموزگار که داریوش شایگان به‌شایستگی او را «بزرگ‌بانوی مطالعات ایران‌ باستان» لقب داده، به‌ زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، ترکی، پهلوی و اوستایی مسلط است. او شاگران بسیاری در عرصه زبان‌های باستانی تربیت کرده و اکنون نیز عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

شناخت عمیق زبان‌های باستانی، ترجمه و تدریس متون پهلوی، تألیف آثاری در این حوزه، اسطوره‌شناسی و ترجمه تحقیقات اروپائیان در باب اساطیر ایران، شناسایی ادبیات فارسی زردشتی، همکاری مداوم استاد با مطبوعات داخلی و خارجی و چاپ بیش از هفتاد مقالهٔ علمی و ده‌ها کتاب ارزنده در این حوزه، نتیجهٔ سال‌ها کوشندگی بی‌وقفه و تحقیق به‌دور از هر جنجال و قیل‌وقیل این بزرگ‌بانو است.

ترجمه کتابنخستین انسان، نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایران اثر مشترک آموزگار و تفضلی در سال ۱۳۶۸ برنده کتاب سال‌ می‌شود و در همان سال لوح تقدیر از دانشگاه تهران می‌گیرد.

بسیاری از آثار و نوشته‌های آموزگار بیش از ده بار تجدید چاپ شده است. کتاب تاریخ اساطیری ایران در سال ۱۳۹۷ به چاپ هیجدهم، شناخت اساطیر ایران در همین سال به چاپ بیست و یکم و کتاب زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن نیز در سال ۱۳۹۷ به چاپ دهم رسیده است.

آموزگار در خرداد ۱۳۸۹ برابر با می ۲۰۱۰ نامزد دریافت جایزه Lifetime Achievement Award studies (یک عمر تلاش ممتاز) از سوی The International Society for Iranian Studies (انجمن بین‌المللی مطالعات ایرانی) می‌شود.

تیرماه ۱۳۹۵ نیز جایزهٔ نشان عالی دولت فرانسه یا(لژیون دونور) در سفارت فرانسه و توسط سفیر کبیر این کشور به دکتر ژاله آموزگار اهدا می‌شود. او در دی ماه ۱۳۹۵ به‌پاس یک عمر کوشندگی علمی و فرهنگی و خدمت به بازشناسی آثار و نوشته‌های بازمانده از ایران کهن، جایزه سرو ایرانی را از سوی میراث فرهنگی دریافت می‌کند.

داستانک

آغاز آشنایی

آغاز آشنایی و همکاری‌های دامنه‌دار بعدی ژاله آموزگار با احمد تفضلی از دانشگاه سوربن فرانسه‌ می‌شود؛ از اتاق حجره‌مانند استاد دومناس در یک مدرسه مذهبی. در کلاس درس، زبان پهلوی می‌خواندند؛ آن سال، آموزگار، تفضلی، علی‌اشرف صادقی و فیلیپ ژینیو نزد استاد دینکرد را شروع کرده بودند. روزی در بازگشت از کلاس، تفضلی می‌پرسد: شما روی چه موضوعی کار می‌کنید؟. همین جمله آغازگر یک دوستی دیرپا و ناگسستی میان آن دو می‌شود و به‌سبب دیدگاه‌های مشترک و محبت و احترام متقابل، به همکاری‌های مستمر می‌انجامد.

مادری‌ست دلسوز

عاشق دانشجویانش است. قبل از اینکه معلم باشد و درس‌ بدهد، دل می‌دهد به دل‌شان. در نخستین جلسهٔ هر ترم ابتدا از حال و احوال مالی بچه‌ها می‌پرسد. اگر شاغل باشند برق شادی در چشمانش پیدا می‌شود و اگر نه، آنها را تشویق به یافتن کار و کسب درآمد می‌کند تا با ذهنی فارغ از هرگونه مشکل مالی، دل به درس و دانشگاه بدهند. قبل از اینکه معلم دانشجویانش باشد، مادری دلسوز و مهربان است برای آنها.

یاد جنگ می‌افتم

کتاب شناخت اساطیر ایران اثر جان هینلز او را به یاد جنگ می‌اندازد. ترجمه این کتاب نتیجه همکاری او و تفضلی در ایام جنگ ایران و عراق بود. آنقدر غرق در ترجمه کتاب بودند که گاهی در حین آن متوجه بمباران تهران توسط هواپیماهای عراقی می‌شدند. آن سال‌ها ورود به بعضی از طبقات دانشکده ادبیات به خاطر خطر جانی ممنوع بود. «شاید همین کار ترجمه موجب شده بود که ما هیبت آن روزهای بد و وحشتناک را چندان احساس نکنیم»

عاشق تدریس است

عشق به معلمی از همان سال‌های نخست تحصیل در رگ او جاری شد. در ابتدای دبیرستان، در دفتر یکی از دوستانش که نوشته بود می‌خواهید در آینده چه‌کار شوید؟ نوشت: دلم می‌خواهد بر کرسی استادی تکیه بزنم.

دست و دلش به کار نمی‌رفت

روز دوشنبه بود. در دانشکده ادبیات بودیم که کتابش را نشان آموزگار داد. در شرف چاپ بود. با هم درباره آن صحبت کردند و قرار شد فردا آن را به ناشر بدهد. اما تفضلی دیگر به دانشگاه برنگشت. آخرین دیدار همان روز دوشنبه بود. او را خاموش کردند و این نسخه کتاب در شرفِ چاپش هم پیدا نشد. «مرگ نابهنگام تفضلی برای من ضربهٔ بزرگی بود و تا مدتی دست و دلم اصلا به کار نمی‌رفت». پس از مدتی تصمیم گرفت که کار نیمه‌کاره را تمام کند. واژ‌ه‌نامه، مقدمه و تعلیقات دینکردپنج را تهیه می‌کند و آن را به اسم هر دویشان در پاریس به‌چاپ می‌رساند.

داستانک حرفی که در حین گرفتن جایزه زده است

آموزگار پس از دريافت لوح‌های تقدیر خود از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت: من قدرت پاسخگويی به اين همه لطف را ندارم؛ البته من آموخته‌ام كه در ميان همه‌ٔ نعمت‌هاق خدا، اين‌گونه محبت‌ها را هرگز به خود نگيرم و همه را به حساب بزرگواری دوستان بگذارم. من محقق بزرگي نيستم بلكه فقط معلمی هستم عاشق تدريس و مطالعه كه از شهرستاني كوچك (خوی) برخاسته‌ام... وقتي مي‌خواستم دكتري خود را بگيرم زرق و برق غرب آن روز نتوانست اين دختر را جذب كند و من برگشتم؛ تاكنون نيز حتی يك لحظه هم از اينكه بازگشته‌ام، پشيمان نيستم. من در اين لحظه خود را يكی از خوشبخت‌ترين آدم‌های روزگار می‌دانم.

زندگی و تراث

کودکی و نوجوانی، جوانی، پیری

پدر تبریزی است و مادر تهرانی اما ژاله به‌سبب مأموریت شغلی پدر در خوی آذربایجان زاده می‌شود؛ در آذر ۱۳۱۸. کانون خانواده گرم و صمیمی است. پدر و مادر تفاوتی میان ژاله و برادرش قائل نیستند و شرایط یکسانی را برای تحصیل و آموزش هر دو فراهم می‌کنند. «اصلاً در مخیله‌ام نمی‌گنجید كه دخترى از شهرستان قادر باشد به تبريز بيايد و در كنكور نيز شاگرد اول شود».

بخشی از تحصیلات دبیرستانی‌اش در خوی و بخشی دیگر در تبریز سپری می‌شود. پس از گرفتن دیپلم سال ششم ادبی از دبیرستان «ایراندوخت» تبریز، قدم در دانشکده ادبیات دانشگاه این شهر می‌گذارد. در این مدت، مهمان خانهٔ عمویش «حسین امید» از شعرا و دانشمندان آذربایجان است. البته همنشینی با عمو شخصیت عملی ژاله را شکل می‌دهد. «ایشان فرزند نداشت و من در خانه‌اش مثل یک فرزند پذیرفته شده بودم.»

در رشته ادبیات فارسی رتبه اول را می‌آورد و بورسیه شامل حالش می‌شود اما استفاده‌ نمی‌کند. خانوادهْ سنتی است و به دختر اجازه نمی‌دهد به تنهایی عازم خارج شود. در این مدت و بین سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۲ در مدارس تهران، نیشابور و کاشمر تدریس می‌کند.

پس از ازدواج، مقدمات سفر به فرانسه با همان بورسیه تحصیلی فراهم می‌شود، به پاریس می‌رود؛ همراه همسر و دخترش. در دانشگاه سوربن ثبت‌نام‌ و دنیای جدید تحصیل در غرب را تجربه می‌کند. این اتفاق در سال ۱۳۴۲ روی می‌دهد.

همسر آموزگار مشوق و همراه او در این راه بود؛ «شوهرم اصرار کرد که حتما باید از این بورس استفاده کنم. حتى اگر خودش هم نتواند با من به خارج بیاید.»

پروفسور پی‌یر دومِناش -خاورشناس فرانسوی و استاد ادیان باستان- استادش در سوربن است، رساله دکتری‌اش تحت عنوان «ادبیات زردشتی به زبان فارسی» را با او می‌گذراند. آموزگار خود را مدیون او می‌داند؛ به سبب اخلاق وانسانیتش؛ «استاد بسيار عزيزى كه من بسيار خودم را مديون او می‌دانم، به دليل انسانيتى كه از او آموختم، پروفسور پى يردومناش بود».

در سال ۱۳۴۸ عزم وطن می‌کند. بعد از مدتی، از طرف وزارت آموزش و پرورش به بنیاد فرهنگ می‌رود و مشغول به کار می‌شود.

پس از آشنایی با تفضلی به عنوان یکی از پژوهشگران بنیاد، کار بر روی دینکرد را به‌طور جدی آغاز می‌کند. در همین هنگامه است که تصمیم می‌گیرد به‌طور تخصصی کار کند و دامنه مطالعاتش را به حوزهٔ‌ اساطیر و زبان‌های باستانی منحصر می‌کند.

از سال ۱۳۴۹ به‌عنوان استاد کارش را در دانشگاه تهران شروع می‌کند و همچنان به تحقیقاتش بر روی متون پهلوی ادامه می‌دهد.

همراهی همسر

آموزگار همواره پيشرفت و توفيق خود را در عرصه تحقيق مديون همسرش می‌داند و می‌گوید: «او تأثير بسيار مثبتى روى شخصيت و روند تحصيلاتم داشت. او ازجمله مردهايى بود كه حاضر بود شخصيت زن را بپذيرد و به زن بسيار بها می‌داد. چراكه در دوره‌های قبل، در ايران براى اكثر مردها بسيار مشكل بود تا بپذيرند زن‌هایشان پيشرفت كنند و مراتب عالى تحصيلات را طى نمايند. اما او برعكس باور جمعى اجتماع به من بسيار عرصه می‌داد تا از لحظه‌لحظه زندگی‌ام استفاده بهينه نمايم.» همسر او استاد دانشكده حقوق دانشگاه تهران بوده و هر دو نفر باهم در فرانسه مدرک دکتری گرفتند.

شخصیت و اندیشه

او عاشق فرهنگ و تمدن ایران‌زمین است. از این‌روست که سال‌های پربار عمرش را صرف خوشه‌چینی علم و دانش و خدمت به باروری آن کرده است. در جایی می‌گوید: «خوشحالم که به سرزمینی تعلق دارم که مردم آن از دیرباز به خدایان زمینی و سنگ و بت دل نبسته‌اند،‌ آفریدگار را در فراسو‌ها دیده و خوشی‌ها و پیروزی‌ها را از او دانسته‌اند و در درماندگی‌ها دست به سوی او دراز کرده‌اند.»

درباره کوروش

آموزگار عقیده دارد: «سلسلهٔ هخامنشی در حافظهٔ تاریخی ایران، جایگاه برجسته‌ای دارد و کوروش از خوش‌نام‌ترین فرمانروایان این سلسله است، به‌طوری که نام او علاوه بر قرار گرفتن در کتاب عهد عتیق، ‌ با گزارش نویسندگان یونانی و دیگر روایت‌ها، هیچ‌گاه از خاطره‌ها زدوده نشد. کوروش فرمانروایی بزرگ بود که حتی مورخان بیگانه نیز او را ستوده‌اند و منشور او را می‌توان کهن‌ترین سند کتبی از دادگستری و مراعات حقوق بشر در تاریخ دانست که در آن، تساهل و تسامح فرمانروایانه به وضوح دیده می‌شود، بویژه اینکه وقتی دیگران از سوزاندن اسیران و درآوردن چشم و گوش پس از کشورگشایی‌های خود سخن می‌گویند، کوروش از ساختن و آباد کردن سخن می‌گوید. این، بخشی از نظرات استاد آموزگار درباره کوروش است.»

روی فارسی غیرت دارد

ّ«من نسبت به زبان فارسی، یک حالت «غیرتمندانه» دارم و عقیده دارم که ما زبانی بسیار غنی داریم که توانایی بیان همه‌گونه مفاهیم را داشته و دارد. یکی از دلایلم وجود کتاب‌های فلسفی مانند دینکرد و غیره در میان آثار پهلوی است. کتاب سوم دینکرد یکی از مشکل‌ترین کتاب‌های پهلوی است که معمولاً کسی دور و بر آن نمی‌گردد. من در مقاله‌ای که برای یادنامه مرحوم تفضلی نوشتم، بخش‌هایی از این کتاب را ترجمه و ضمن آن سعی کردم تمام اصطلاحات فلسفی باستانی را در مورد مفاهیم فلسفی مثل جوهر، تکوین، کون، حدوث و...، در پهلوی نشان بدهم و البته برابرنهاد امروزی‌شان را هم عرضه کردم که برای خواننده امروزی هم قابل‌فهم باشد. وقتی ما برابرنهاد همه این اصطلاحات فلسفی را در متون پهلوی (مانند دینکرد) داشته‌ایم، پس زبانْ توانا بوده است. منتها به همان شیوه‌ای که برخی تحصیل‌کرده‌های امروزین اظهار می‌کنند که ما نمی‌توانیم کلمه‌ای فارسی برابر با اصطلاح لاتین واژگان فلسفی بگذاریم، چراکه زبان نارساست و سریعاً همان اصطلاح لاتین را در متن فارسی می‌گنجانند، همین کار را روشنفکران قرن سوم و چهارم هجری قمری نیز انجام دادند. به روایتی کار خودشان را راحت کردند و بی‌دغدغه اصطلاح عربی را به جای اصطلاح فارسی در متن فارسی قرار دادند».

تدریس

عاشق تدریس است: «من بدون کلاس‌هایم در حقیقت هیچم» ادعا نمی‌کند که آدم دانشمندی است اما «ادعا می‌کنم که معلم خوبی هستم و نتیجه‌اش خاطره بسیار خوبی است که در ذهن تک‌تک دانشجویانم باقی گذاشته‌ام». دانشجویان را دوست دارد و با عشق و شور به کلاس درس قدم می‌گذارد. رابطه‌اش با دانشجویان بسیار دوستانه‌ است.

زمینهٔ فعالیت

تألیف، ترجمه و نگارش مقاله در باب اساطیر، زبان‌ها و ادیان ایران باستان، متون پهلوی و ادبیات فارسی زردتشتی از جمله مهمترین زمینه‌های کاری آموزگار به‌شمار می‌رود.

یادمان و بزرگداشت‌ها

مراسم بزرگداشت ژاله‌آموزگار ۲۹ بهمن ۱۳۸۲ از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با حضور بزرگانی چون بدرالزمان قریب، یدالله ثمره، مهدي محقق - رييس هيات مديره انجمن و سایر ایران‌شناسان و ایران‌دوستان برگزار شد. به‌پاس سال‌ها مجاهدت علمی او لوح تقدیر و نشان زرین انجمن به این بانوی سخت‌کوش تقدیم شد.

از نگاه دیگران (چند دیدگاه مثبت و منفی)

محمدرضا نصیری

انسانی است متواضع، فروتن و سخن‌سنج و سخندان، مهربان، صمیمی. بخل و خستی در وجودش نیست. آموخته‌هایش را با سخاومت در اخیار دانشجویانش قرار می‌دهد. از تنگ‌نظری‌ها و حسادت‌های به دور است. در انتقال آموخته‌های خود به جوانانِ شوریده‌دل، مشتاق و سخی است. در یک‌کلام چهرهٔ مقبول دانشجویان و پذیرفتهٔ محافل علمی است. رفتار انسانی و خصوصیات اخلاقی وی چنان است که در همان برخورد اول، حسِ احترام طرف مقابل را برمی‌انگیزاند. عشق به تاریخ کهن سرزمین ایران را در گفتار و نوشته‌هایش به آسانی می‌توان یافت. این‌ها گفته‌های محمدرضا نصیری -قائم‌مقام انجمن آثار و مفاخر فرهنگى- درباره اوست.

داریوش شایگان

«برای بخش بزرگی از ایرانیان، دکتر ژاله آموزگا «بزرگ‌بانوی مطالعات ایران باستان» است و غرض از این رشته همان چیزی است که آلمان‌ها ایرانیستیک می‌نامند، یعنی مطالعه فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران پیش از اسلام... در این وانفسایی که شاهد محو ایران باستان در مراکز آکادمیک دانشگاه‌های بزرگ و معتبر دنیا هستیم، و علت آن را باید در عدم حمایت و سرازیر شدن ثروت انبوه اعراب به مراکز مطالعات خاورمیانه جست، هستند محققان ایرانی و در میان آنان زنده‌یاد احمد تفضلی و ژاله آموزگار، که کوشیدند این میراث گرانبهایی را که در شرف نابودی است، به هر قیمتی حفظ کنند. ژاله آموزگار تمام زندگی‌اش را وقف این امر خطیر کرد، تمام دانش، سماجت خستگی‌ناپذیر، و عزم راسخش را مصروف زنده نگاه‌داشتن مشعل ایران‌‌ باستان کرد».

سید احمدرضا قائم‌مقامی

قائم‌مقامی، آموزگار را معلمی توانا در تربیت دانشجویانی که خود اکنون اساتید مشهوری هستند، می‌داند و می‌گوید: «از برکت معلمی او و دیگر استادان هم‌نسل اوست که امروز پهلوی‌دانی با آنچه در آغاز قرن مرحوم ملک‌الشعرا بهار و مرحوم مینوی از هرتسفلد می‌آموختند، فرق بسیار کرده و اوستادانی بسیار بیش از آن چیزی شده که مرحوم پورداود می‌آموخته. با این همه پیشاهنگی که او در مطالعات ایران‌باستان در ترجمه و تدریس متون پهلوی، در ترجمه تحقیقات اروپائیان در باب اساطیر ایران و در معرفی ادبیات فارسی زردشتی داشته، دینی را که از فرط ایران‌دوستی بر ذمهٔ خود احساس می‌کند، گزارده و شاید هم بیش از آن‌که باید، گزارده». }}

یدالله ثمره

ثمره که بيش از ۵۰ سال سابقه‌ٔ تعليم و تربيت دارد، می‌گوید: «اگر از من بپرسند آموزگار يگانه‌ٔ تو كيست؟ می‌گويم ژاله آموزگار؛ چرا كه او معلمی را با تمام وجود دوست دارد. او همچنين شاگردهايش را به معنی واقعی كلمه دوست دارد و اولين درسی كه به آن‌ها می‌دهد «دوست‌ داشتن» است.

مهدی باقرپسندی

«صداقت در نقل‌قول‌ها، صراحت و شجاعت در بيان اندیشه‌ها، دقت و توجه به آداب‌ورسوم اقوام و نيز علاقه و توجه به واژه‌های باستانى به جا مانده، موشكافى و باریک‌بینی در موضوعات علمى، تاريخى و اساطيرى، ايجاد علاقه و انگيزه براى مطالعات غيردرسى ازجمله ویژگی‌های استاد آموزگار است... علاوه بر درس و دانش در محضر استاد آموزگار آموختيم كه زندگى و حيات زيباست اما نه به هر قيمتى و گوهر استغنا يعنى بی‌نیازی در عين نياز، درى ناياب و درج زندگى است و آزادگى، شرافت و منزلت انسانى والاترين دستاورد هر انسان است. این گفته های باقرپسندی از اساتید دانشگاه تهران درباره آموزگار است. و با ساده‌ترین و رساترین زبان مطالب بیان می‌شود.

نظرات فرد دربارهٔ خودش و آثارش

آموزگار درباره سال‌ها کار و تلاش بی‌وقفه‌اش در عرصه فرهنگ و تاریخ و ادب ایران این‌چنین می‌گوید: «از نظر خودم همهٔ این سال‌ها را با عشق و تلاش کار کردم. هرگز خسته نشدم و تمام تلاشم این بود که استاد خوبی باشم، رابطه خوبی با دانشجویانم برقرار کنم و تا آنجا که می توانم ضمن تدریس به دانسته‌های خودم هم بیفزایم و خدمتگزار واقعی فرهنگ غنی این سرزمین باشم».

«من دانشجوی ساده‎ای بودم، فقط درس‌خوان بودم. فقط درس خواندیم. دورۀ ما طوری بود که بخت یارمان بود. وقتی کسی درس‌خوان بود می‎توانست پیشرفت کند. موضوع این است که وقتی من در دانشگاه شاگرد اول شدم، به من برای رفتن به خارج بورس دادند. آن موقع به همه می‎دادند. بدون در نظر گرفتن این که دانشجو زن هست، مرد هست، ازدواج کرده یا ازدواج نکرده، البته من آن موقع با دختر و همسرم رفتم ولی می‎خواهم بگویم که ما دوره‎ای بودیم که راه باز بود.»

موضع‌گیری‌های او دربارهٔ دیگران

احمد تفضلی

آموزگار، همکار محقق خود را «دانشمندی انسان، موجودی مهربان، آزاداندیش و با سلامت نفس» توصیف می‌کند و قریحه پویایی و جویایی، سخت‌کوشی، پرکاری، آشنایی‌اش به زبان‌های زنده دنیا و... را می‌ستاید و می‌گوید: او در دانشگاه تهران به عالی‌ترین مقام استادی رسید و همیشه به استادی دانشگاه تهران افتخار می‌کرد، ولی در حقیقت او افتخار دانشگاه تهران بود. او در نوشته‌هایش کمال‌طلب بود. هرگز کوتاهی و نقصی را در این زمینه نمی‌پذیرفت. جاه‌طلبی عملی داشت. اعتماد‌به‌نفس داشت و خردگرا بود. علی‌رغم زودرنجی‌هایش می‌توانست سکوت کند و ببخشد. بسیار اوقات تحملی شگفت‌انگیز داشت.

جمله‌ای از ایشان

«باید اطراف آدم، آدم‎های خوب و دانشمند باشند که آدم از آنها چیز یاد بگیرد.»

خلقیات

تواضع، مهربانی، دلسوزی، صبر و تحمل، سخاوت و نکته‌بینی و موشکافی از خوی و خصلت‌های آموزگار است که اساتید دانشگاه، همکاران و دانشجویان همگی به آن اذعان دارند.

گزارش جامعی از سفرها(نقشه همراه مکان‌هایی که به آن مسافرت کرده است)

آموزگار بعد از دریافت مدرک لیسانس در دانشگاه ادبیات تبریز، راهی پاریس می‌شود. در پاريس بيشتر وقت او در کتابخانه‌ها سپرى می‌شود. دسترسى به کتاب‌ها و منابع به‌طور كامل برايش مهيا است. با بهره‌گیری از فرصت به‌دست آمده بعدازظهرهای خود را در سالن نسخه‌های خطى كتابخانه ملى پاريس صرف تحقیق و پژوهش می‌کند.

برنامه‌های ادبی که در دیگر کشورها اجرا کرده است

آموزگار در سال ۱۳۸۹ در کنفرانس انجمن بین‌المللی ایران‌شناسی در کنار صدها تن از ایران‌شناسان و اساتید دانشگاه‌های اروپا و آمریکا حضور می‌یابد و سخنرانی‌ می‌کند؛ از زیان شیرین فارسی می‌گوید. معمول اینست که در چنین محافلی، نطق‌ها همه به انگلیسی باشد. اما او که زبان انگلیسی و فرانسه نیز می‌داند، با زبان فارسی سخن می‌گوید و حضار را تحت‌تأثیر کلام شیوا و رسایش قرار می‌دهد.

«زبان فارسی شیرین است، این زبان ماندنی است. در اساس آن خِللی وارد نخواهد شد، کاخی است که از باد و باران گزند نخواهد یافت؛ زیرا این بذر سخن در جای‌جای سرزمین ما به‌ بار نشسته است و با پارسی‌زبانان آن سوی مرزهای ایران هم مستحکم‌تر خواهد شد و گل‌های تازه‌ای خواهد داد و با میوه‌های شیرین به‌ بار خواهد نشست. با سُخن فردوسی بزرگ که به زبان شیرین ما نوزایی داده است، گفتارم را به‌‌پایان می‌برم.

پی افکندم از نظم کاخی بلند		که از باد و باران نیابد گزند
نمیرم در این پس که من زنده‌ام		که تخم سخن را پراکنده‌ام

* * * * *

بنیان‌گذاری

طی دهه های چهل و پنجاه شمسی نمی‌توان کتاب درخور و روشمندی درباره مطالعات ایرانی به‌ویژه در حوزه ادبیات پهلوی یافت. آثار و نوشته‌هایی که دکتر آموزگار برخی را به همکاری دکتر تفضلی درباره متون و زبان پهلوی و دستور آن و اساطیر ایرانی به صورتی روشمند و با زبانی ساده و قابل فهم نوشته، کمک فراوانی به شناخت هرچه‌ بیشتر متون باستانی ایران کرده و اکنون کتاب‌های او مرجع و منبع موثق و مورد استناد بسیاری از محققان و پژوهشگران در این عرصه ‌به‌شمار می رود. بسیاری از این کتاب‌ها از جمله تاریخ اساطیری ایران و زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن به عنوان کتاب درسی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.

استادان و شاگردان

اساتید

ماهیار نوابی استاد زبان‌های باستانی در دانشگاه تبریز، منوچهر مرتضوی، احمدعلی رجائی بخارایی، روشن‌ضمیر، خیام‌پور، قاضی طباطبایی، محمدجواد مشکور، ادیب طوسی و احمد طباطبایی، اساتید آموزگار در دانشگاه تبریز بودند.

علاوه بر دومناش، اُوبَن، لازار، امیل بنونیست از ایران‌شناسان برجسته دنیا و... از جمله اساتید او در دانشگاه سوربن بودند.

تأثیرپذیرفته از

ماهیار نوابی

کلاس‌های ماهیار نوابی در دوره لیسانس بود که عشق و علاقه به فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران را در نهاد ژاله کاشت.

پی یر دومناش

دومناش استادی است که آموزگار خود را مدیون او می‌داند و در وصفش می‌گوید: پروفسور دومناش به ما فقط درس نمی‌داد؛ بلكه چگونه زيستن و چگونه بودن و چگونه دوست داشتن را نيز به ما می‌آموخت.... کلاس‌های دومناش انباشته از اطلاعات روز بود و شاگردان او با انواع اخبار و اطلاعاتى كه مرتبط با رشته تحصیلی‌شان بود، آشنا می‌شدند. «دومناش همه اين اطلاعات را بی‌دریغ و منظم در اختيار ما قرار می‌داد و ما عمدتاً در كلاس او «وينكود» می‌خواندیم.» او به اتفاق زنده‌یاد احمد تفضلى، دكتر اشرف صادقى و پروفسور فيليپ ژينيو هر سه از شاگردان دومناش بودند.

علت شهرت

تألیف و ترجمهٔ کتاب‌هایی چون زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن و شناخت اساطیر ایران آموزگار کمبودهایی که در این حوزه و در شناخت و آگاهی متون پهلوی طی سال‌های اخیر محسوس بود، جبران کرد و این کتاب‌ها اکنون به‌عنوان منابع درسی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.

آثار و منبع‌شناسی

کتاب‌ها

1. ایران باستان، ماریان موله، ترجمه: ژاله آموزگار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۳؛ چاپ ششم ۱۳۸۶، انتشارات توس.
2. نمونه‌های نخستين انسان و نخستين شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایرانيان، نوشته آرتور كریستن‌سن، ترجمه و تحقيق ژاله آموزگار، احمد تفضلی، جلد اول، چاپ اول، ۱۳۶۹؛ جلد دوم، ۱۳۶۷، نشر نو، برنده لوح تقدیر و جایزه «كتاب سالِ» برگزیده دانشگاه‌های كشور (۱۳۷۰) (چاپ دوم دو جلد باهم)؛ چاپ سوم، نشر چشمه، ۱۳۸۳؛ چاپ چهارم ۱۳۸۶.
3. شناخت اساطير ایران، نوشته جان هينلز، ترجمه ژاله آموزگار، احمد تفضلی، چاپ اول، ۱۳۶۸، نشر چشمه، نشرآویشن؛ چاپ دهم، نشر چشمه ،۱۳۸۵.
4. اسطوره زندگی زردشت، تأليف: ژاله آموزگار با همکاری احمد تفضلی، چاپ اول (هفت + ۱۵۴ص)، ۱۲۷۰، نشر چشمه، نشر آویشن؛ چاپ پنجم، ۱۳۸۲؛ ششم ۱۳۸۴؛ هفتم ۱۳۸۵.
5. اداویراف نامه (ارداویرازنامه): حرف‌نویسی، آوانویسی، ترجمه متن پهلوی، واژه‌نامه، فيليپ ژینيو، ترجمه و تحقيق ژاله آموزگار، چاپ اول (۹۵ + ۱۷۲ص)، ۱۳۷۲؛ نشر معين، انجمن ایران‌شناسی فرانسه؛ چاپ دوم با افزوده‌ها ۱۳۸۲؛ چاپ سوم ۱۳۸۶.
6. زبان پهلوی، ادبيات و دستور آن، تأليف ژاله آموزگار، احمد تفضلی، چاپ اول (نه + ۱۵۲ص)، ۱۳۷۲، نشر معين؛ چاپ چهارم ۱۳۸۲.
7. تاریخ اساطيری ایران، تأليف: ژاله آموزگار، چاپ اول (شش + ۹۷ ص)، ۱۳۷۴، انتشارات سمت؛ چاپ ششم ۱۳۸۳./ چاپ دهم ۱۳۸۷.
8. كتاب پنجم دینکرد، انتشارات معين، ۱۳۸۶.
9. زبان، فرهنگ، اسطوره: مجموعه مقالات، انتشارات معين، ۱۳۸۶.
10. نظارت و كوشش در چاپ كتاب تاریخ ادبيات پيش از اسلام، دكتر احمد تفضلی، نشر سخن ۱۳۷۶.
11. تجدیدنظر و تجدیدچاپ كتاب مينوی خرد، احمد تفضلی، ۱۳۷۹.
12. نظارت در ترجمهٔ كتاب كتيبه‌های هخامنشی، نوشته پير لوكوك، ۱۳۸۲ و تجدیدنظر مجدد ۱۳۸۶.
13. تاریخ اساطيری ایران در مجموعه «ایران»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.

مقالات به فارسی

1. «ادبيات زردشتی به زبان فارسی»، مجله دانشکده ادبيات دانشگاه تهران، ش ۱۷ ش ۲، ۱۳۴۹، ص ۱۷۱تا ۱۹۹. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
2. «گوشه‌ای از اساطير ایران باستان»، ش ۸، ش ۲، ۱۳۴۹، ص ۶ تا ۱۶.
3. «درباره ميراث ميزدیستی در فلسفه ایرانی»، ترجمه ژاله آموزگار (نوشته اميل بنونيست)، ش ۱۹، ش ۲، ص ۳۱۳ تا ۳۱۹.
4. «درگذشت هانری ماسه»، ش ۱۹، ش ۷، ۱۳۴۸، ص ۷۲۲.
5. «تأثير آیين زردشت بر ادیان قدیم»، هنر و مردم، ش ۱۱۶، ۱۳۵۱، ص ۲۰ تا ۲۱.
6. «درباره واژه‌نامه مينوی خرد»، سخن، ش ۲۰، ۱۳۴۹، ص ۲۱۲ تا ۲۱۵.
7. «درباره اساطير ایران»، سخن، ش ۲۳، ش ۲، ۱۳۵۲، ص ۳۲۳ تا ۳۲۶..
8. «درباره ترجمه مينوی خرد»، سخن، ش ۲۴، ش ۲، ۱۳۵۵، ص ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۵.
9. «گزارشی از پازند»، مجله دانشکده ادبيات دانشگاه تهران، ش ۲۳، ش ۴، ۱۳۵۵. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
10. «زن در خانواده ایران باستان»، مجله دانشکده ادبيات دانشگاه تربيت معلم، ش ۲، س ۴، ۱۳۵۶، ص ۳۴ تا ۴۵. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
11. «پهلوی، پهلوانی در شاهنامه»، نوشته ژیلبرت لازار، ترجمه ژاله آموزگار، سيمرغ، ش ۵، ۱۳۵۷، ص ۴۷ تا ۶۱. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
12. «دو ارداویراف‌نامه»، آینده، ش ۹، ش ۲، ۱۳۶۲، ص ۴۲۹ تا ۴۳۳. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
13. «چنگرنگهاچه‌نامه»، آینده، ش ۹، ش ۶، ۱۳۶۲، ص ۴۲۹ تا ۴۳۲. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
14. «چرخش ویژگی‌های قهرمانان در شاهنامه»، آدینه، ش ۴۰، دی ۱۳۶۸، ص ۱۲ تا ۱۳. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
15. «شاهزاده‌خانم برگ مورد و شاهزاده‌خانم نخود»، نوشته آرتوركریستن سن، ترجمه ژاله آموزگار، كتاب سخن، ش ۲، ۱۳۶۸، ص ۱۰۲ تا ۱۱۸. تجدید چاپ در مجموعه زبان ،فرهنگ، اسطوره.
16. «دوگانگی نيکی‌ها و بدی‌ها و برادران دروغين نيکی‌ها در اخلاق زردشتی»، جشن‌نامه زریاب خویی (یکی قطره باران)، نشر نو، ۱۳۷۰، ص ۶۵۶ تا ۶۶۹. تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
17. «اسطوره زندگی زردشت»، كلک، ش ۲۰، آبان ۱۳۸۰، ص ۳۳ تا ۷۲.
18. «نوروز»، كلک، ش ۲۳ تا ۲۴، بهمن و اسفند ۱۳۷۰، ص ۱۹ تا ۳۱. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
19. «دیوها در آغاز دیو نبودند»،‌ كلک، ش ۳۰، شهریور ۱۳۷۱، ص ۱۶ تا ۳۴. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
20. «رازهای اسطوره در مسافران»، مجموعه‌ای درباره مسافران (ساخته بهرام بيضایی)، انتشارات روشنگران، ۱۳۷۱، ص ۲۹ تا ۳۳. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
21. «اسطوره‌های آفرینش ایرانی (آریایی)»، مجموعه شناخت هویت زن ایرانی در گشتره پيش تاریخ و تاریخ، انتشارات روشنگران، ۱۳۷۱، ص ۲۷۲ تا ۲۸۸.
22. «گزارشی از زند یا ترجمه و تفسيرهای اوستا»، مجله دانشکده ادبيات دانشگاه تهران، ش ۲۹، ش ۳ و ۴، ۱۳۷۰، ص ۱۶۲ تا ۱۶۹. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
23. «درباره آفرین فردوسی»،‌ كلک، ش ۳۹، خرداد ۱۳۷۲، ص ۱۹۳ تا ۱۹۶. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
24. «فعل خواستاری، ساخت و كاربرد آن در فارسی ميانه (پهلوی)»، مجله زبان‌شناسی، ش ۹، ش ۱، پياپی ۱۷، بهار و تابستان ۱۳۷۱، تاریخ انتشار ۱۳۷۳، ص ۲ تا ۹. تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
25. «گرشاسب در پيشگاه اورمرد، نمونه‌ای از داوری در ایران باستان»،‌كلک، ش ۵۴، ۱۳۷۳، ص ۹ تا ۱۶. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
26. «فره، این نيروی جادویی و آسمانی»،‌ كلک، ش ۶۸ و ۷۰، ۱۳۷۴، ص ۲۳ تا ۴۱. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
27. «مرگ نابهنگام و ناباورانه دوست»، كلک، ش ۸۰ و ۸۳، آبان و بهمن ۱۳۷۵، ص ۵۰۷ تا ۵۱۴.
28. «زندگی‌نامه علمی دكتر احمد تفضلی»،‌ كلک، ش ۸۰ و ۸۳ ، آبان و بهمن ۱۳۷۵، ص ۵۱۴ تا ۵۳۴.
29. «هنر خواليگری در فرهنگ كهن ایرانی»،‌ كلک، ش ۸۵ و ۸۸، فروردین – تير ۱۳۷۶، ص ۱۶۲ تا ۱۶۶. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ،اسطوره.
30. «ادبيات باستانی ایران»، مجله آشنا، ش ۶، ش ۳۵، تابستان ۱۳۷۶.
31. «تاریخ واقعی و تاریخ روایی»، یادگارنامه استاد عبدالحسين زرین‌كوب، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، به‌كوشش علی دهباشی، ۱۳۷۶، ص ۱۸۷ تا ۲۰۲. تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
32. «یاد بهار» مجموعه مقالات یاد بهار، نشر آگاه، زمستان ۱۳۷۶، ص ۳۵ تا ۴۰. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
33. «نوروز»، گزارش كتاب، ش ۱، ش ۵، اسفند ۱۳۷۶.
34. «در بزرگداشت خرد و دانش»، نامه پارسی، ش ۳، پایيز ۱۳۷۷، ص ۱۷۱ تا ۱۷۵. تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
35. «نگارش در اسطوره‌ها»، گزارش كتاب، ش ۲، ش ۱۶، اسفند ۱۳۷۷.
36. «آیا فره از این شهر گریخته است؟» مجموعه گفت‌وگو، نقد و نظر درباره فيلمنامه گفتوگو با یاد بهرام بيضایی، به‌كوشش زاون فوكاسيان، نشر دیدار ،۱۳۷۹، ص ۱۰۵ تا۱۰۸، تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
37. «پيمان»، بخارا، ش ۱۳ و ۱۴، خرداد- آبان ۱۳۷۹، ص ۸ تا ۱۷، تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
38. «ایزدانی كه با سال نو به زمين بازمی‌گردند»، مجموعه مقالات نخستين همایش نوروز، سازمان ميراث فرهنگی كشور، پژوهشکده مردم‌شناسی، ۱۳۷۹، ص ۹۳ تا ۱۰۵، تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره. ترجمه انگليسی آن در مجموعه:Articles Presented to the 1st Symposium on nowruz, Spring ۲۰۰۱.

pp.۶۸ تا ۷۷.

1. «احمد تفضلی، انسانی والا، دانشمندی بنام»، یادنامه دكتر احمد تفضلی، به‌كوشش دكتر علی‌اشرف صادقی، ۱۳۷۹، ص ۱۱ تا ۲۵.

«تکوین عالم و پایان جهان، به روایت بخشی از كتاب دینکرد»، یادنامه دكتر احمد تفضلی، به‌كوشش دكتر علی‌اشرف صادقی، ۱۳۷۹، ص ۴۵ تا ۵۹. تجدیدچاپ در مجموعه زبان ،فرهنگ، اسطوره.

1. «بخش‌هایی از مباحث اسطوره‌ای در كتاب پنجم دینکرد»، كتاب ماه، ش ۲۵ و ۲۶، مهر و آبان ۱۳۷۹، ص ۱۲ تا ۱۴.
2. «پهلوی، زبان و ادبيات»، دانشنامه جهان اسلام(۵)، ص ۸۲۹ تا ۸۳۳، تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
3. «تفضلی، احمد»، دانشنامه جهان اسلام(۶)، ص ۱۴۵ تا ۱۴۶.
4. «بهار در گاه‌شماری باستانی ما چگونه از راه می‌رسند؟»، گزارش كتاب، ش ۴۰، ص ۲ تا ۳.
5. «سنگ‌نوشته‌های پارس هخامنشی»، نامه فرهنگستان، دوره پنجم، ش ۴۷، اردیبهشت ۱۳۸۰، ص ۸۷ تا ۹۵، تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
6. «كتاب پنجم دینکرد از چه سخن می‌گوید؟»، یادنامه جمشيد سروشيان (سروش پيرمغان)، به‌كوشش كتایون مزداپور، انتشارات ثریا، تهران ۱۳۸۱، ص ۶۳ تا ۶۹.تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
7. « تاریخچه‌ای از نگارش خط»، گزارش كتاب، ش ۵۲، اسفند ۱۳۸۰، ص ۲ تا ۵.
8. «گزارشی ساده از گاهشماری در ایران باستان»، بخارا، ش ۲۴، خرداد و تير ۱۳۸۱. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
9. «گلی بر مزاری، مزارنوشته نو یافته‌ای به پهلوی ساسانی از كازرون»، نامه ایران باستان، ش ۲، ش ۱، بهار و تابستان ۱۳۸۱، ص ۶۳ تا ۶۹. تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
10. مقدمه كتاب اوستای گلدنر، نشر اساطير، ۱۳۸۲، ص ۵ تا ۳۸. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
11. «جادوی سخن در اساطير ایران»، زن و فرهنگ، مجموعه مقالات سازمان ميراث فرهنگی، ۱۳۸۲. مجله بخارا، شماره ۳۲، ۱۳۸۲، مهر و آبان، ص ۲۳ تا ۴۵. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
12. «ازدواج‌های اساطيری»، جشن‌نامه دكتر منصوره اتحادیه، ۱۳۸۳، تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
13. «استدلال مزدیسنی در برابر نيست خدای‌گویان»، جشن‌نامه دكتر محمدامين ریاحی، ۱۳۸۳، تجدیدچاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
14. «احمد تفضلی»، دانش‌نامه زبان و ادب فرهنگستان.
15. «خردورزی در آیين زردشت»، مجموعه سخنرانی‌های بزرگداشت زردشت، ۱۳۸۲/۲۰۰۳. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
16. «یاد یاران»، پيشگفتار مجموعه مقالات دكتر وامقی ،1383، تجدید چاپ در مجموعه زبان ،فرهنگ، اسطوره.
17. «تخمه و هستی بنابر استدلال مزدیسنایی»، جشننامه دكتر مجتبایی ،1386. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
18. «تمثيل دین و درخت بنابر استدلال مزدیسنایی»، جشننامه دكتر ابوالقاسمی ،1383، تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
19. «زبان شيرین فارسی»، مجله بخارا، شماره 37؛ ش5و6 ،1383. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.

سخنرانی در بزرگداشت فرای و متن آن در هفته كتاب تير ،1383. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.

1. «تبریک» (ترجمه فارسی توسط مرتضی هاشمی پور)، مجله علمی فرهنگی بخارا، شماره 39-40، آذر و اسفند 1383، تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.

پيوستی بر مقاله ی تبریک، مجله علمی فرهنگی بخارا، شماره 41، فروردین و اردیبهشت 84، ص67-70.

1. «خط در اسطوره ها ،»كنفرانس بين المللی لوح تا لوح، تهران ،13-15، تير1384. مجله علمی فرهنگی بخارا، شماره 44، مهر و آبان 84، ص67-70. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.

جم، دانشنامه زبان و ادب فارسی، به سرپرستی: اسماعيل سعادت، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص 544تا548.

1. «كتيبه ای از دوره اردشير ساسانی؟»، نامه ایران باستان، سال چهارم، شماره دوم، پائيز و زمستان83. انتشار1385. تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.
2. «سنت شفاهی در ایران باستان»، مجله علمی و فرهنگی بخارا، شماره 53، مرداد 1385، ص 141-151، تجدید چاپ در مجموعه زبان، فرهنگ، اسطوره.

نيایش و نيروی جادویی آن، همایش آیين ها و آب ،1385، تجدید چاپ در مجموعه زبان ،فرهنگ، اسطوره.

1. «دریای پارس از دیرباز»، مجموعه مقالات خليج فارس.

ترجمه فصل های 2و 3شکند گمانيک وزار، یادنامه استاد ماهيار نوابی ،1389. ترجمه بخشی از Iranica Abstracta، با همکاری تعدادی از دانشجویان مقطع دكتری ،شماره های 20الی 25، چکيده های ایران شناسی، جلدهای 20تا 25، مركز نشر دانشگاهی ،انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران ،1385-1380. پيش درآمدی بر جلد 15كتاب یونانيان و بربرها ،1385، انتشارات توس.

1. «یونانيان و بربرها»، مجله علمی فرهنگی بخارا، اسفند1385.
2. «جلوه های زن در تاریخ زندگی زردشت»، جشن نامه دكتر بدرالزمان قریب ،1387.
3. «آغاز سال، آغاز همه رویدادهای نيک (بنا بررساله ماه فروردین روز خرداد)»، نشریه
4. «صنعت نشر ،»1386.
5. «گزارشی ساده از سنگ نوشته های كردیر»، بخارا، شماره 4-6، آذر- اسفند 1386، ص

53-39 .

1. «خویشکاری فردوسی»، مجله علمی فرهنگی بخارا، ش 1387،66.
2. «آوای سنگها»، مجله علمی فرهنگی بخارا، ش 67،1387.
3. «ترجمه فصل چهار شکند گمانيک»، یادنامه حميد مجامدی ،1389.
4. «در ستایش فرزانگی»، سخنرانی در بزرگداشت بدری قریب، چاپ در مجله علمی و فرهنگی بخارا، شماره 68و 69، آذر و اسفند 1387، ص 198-201.

كتيبه های هخامنشی و لوكوك، بخارا، شماره 70، خرداد و اردیبهشت1388. ص 311تا 315 دیدار با دوستان در دفتر مجله بخارا مصاحبه با دوستان در هفت آسمان

1. «نوروز در نورزنامه» صنعت نشر، سال سوم، شماره 23و24. بهمن و اسفند1389.
2. «زند و پازند»، دانشنامه زبان و ادب فارسی، جلد سوم، فرهنگستان زبان و ادب فارسی به سرپرستی اسمعيل سعادت ،1388، ص 86-89.
3. «چشمه دریای چيچَست»، مجموعه مقالات خوی شناسی ،1389.
4. «فرهنگ و تمدن»، نقد كتاب در فرهنگ خود زیستن و به فرهنگ دیگر نگریستن. نوشته بلوك باشی، چاپ در دنيای كتاب، مهرماه1389.

فردوسی و هفت خانش. مقدمه بر اجرای هفت خان رستم. شاهنامه فردوسی به روایت و كارگردانی پری صابری ،27،خرداد1388. تختجمشيد تنها محل برگزاری نوروز نبود نگاهی به الواح خزانه و با روی تخت جمشيد، محله صنعت نشر، اسفند.

1. پزشکی در فرهنگ ایران باستان مقدمه بر كتاب پزشکی در فصل ۱۵۷ دينکرد نوشته نرجس بانو صبوری، انتشارات دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
2. مقدمه كتاب تاریخ ادبيات پيش از اسلام مجموعه مقالات مربوط به ادبيات قبل از اسلام.
3. یادگار زریران. نشر توام با شعر خطابه در سمينار شعر فارسی انجمن زبانشناسی.

مقالات انگلیسی و فرانسوی

1. Ecyclopaeia Iranica
2. Bahram-Pazdu
3. Cangranhaca Nama
4. Anushiravana b.Marzban Ravari
5. Congration pers. Tabrik, sad- bas
6. Cooking in Pahlavi literature
7. Borj- Nama

سوابق علمی واجرایی

• پژوهشگر بنیاد فرهنگ ایران از1347 تا 1349
• استادیار گروه فرهنگ وزبان های باستانی دانشگاه تهران از1349 تا 1362
• دانشیار گروه فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تهران از 1362 تا 1373
• استاد گروه فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تهران از 1373 تا 1385
• استاد گروه فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه آزاد
• بازنشسته دانشگاه تهران با رتبه 29 استادی 1385
• استاد گروه فرهنگ و زبان های باستانی دانشکده زبان دانشگاه آزاد تهران واحد علوم تحقیقات.

عضويت در مجامع علمی داخلی و خارجی

• عضویت شورای عالی علمی مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
• عضو وابسته فرهنگستان زبان ایران ،1368.
• عضو گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان ایران ،1387.
• عضویت هيئت آئين كتاب و جوایز بنياد موقوفات دكتر محمود افشار.
• عضو گروه انتخاب كتاب.
• Ehsan Yarshater Book Prize for Ancient Iranian Studies

عضويت در هیئت تحريريه نشريات داخلی

• نامه انسان شناسی دانشگاه علوم اجتماعی.
• مجله مطالعات ایرانی نشریه مركز تحقيقات فرهنگ و زبان های ایرانی، دانشگاه شهيد
• مجله بين المللی مطالعات ایرانی
• نامه ایران باستان
• مجله دانشکده ادبيات پيام نور
• پيک نور
• مجله گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد علوم تحقيقات
• پژوهش نامه ادیان

جوایز و افتخارات

1. جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی1369.
2. جایزه كتاب برگزیده سال دانشگاههای كشور68-1369.
3. تقدیرنامه رئيس بنياد ایران شناسی1381.
4. بزرگداشت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی1382.
5. تقدیرنامه دانشگاه تهران1382.
6. تقدیرنامه احمد مسجد جامعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی1383.
7. جایزه كتاب فصل سال 1368 برای كتاب دینکرد پنجم.

جایزه

1. Lifetime Achievement Award studies.
2. The International Society for Iranian Studies. 2010/ 1389.

ناشرانی که با او کار کرده‌اند

انتشارات معین، کتابسرای بابل، نشر چشمه، انتشارات توس، دانشگاه تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، سخن، مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها، اساطیر، فرهنگ نشر نو، نشر توسن از جمله ناشرینی هستند است آموزگار با آنها همکاری داشته است.

تعداد چاپ‌ها و تجدیدچاپ‌های کتاب‌ها

اکثر کتاب‌های آموزگار بارها تجدید چاپ شده است که از قرار زیر است: ترجمه شناخت اساطیر ایران:۲۲۱ صفحه؛ چاپ اول؛ نشر چشمه وکتابسرای بابل؛ ۱۳۶۸؛ ۵۵۰۰ نسخه. ۲۱۶ صفحه؛ چاپ چهارم؛ نشر چشمه و آویشن؛ ۱۳۷۵؛ ۳۰۰۰ نسخه. چاپ بیست و یکم؛ نشر چشمه؛ ۱۳۹۷؛ ۱۰۰۰ نسخه.

کتاب زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن: ۱۶۸ صفحه؛ نشر معین؛ چاپ نهم در ۱۳۹۵. چاپ دهم در ۱۳۹۷ در ۵۵۰ نسخه؛ نشر معین.

ترجمه و تحقیق ارداویرافنامه: ۱۷۳ صفحه؛ نشر معین: انتشارات انجمن فرانسه؛ سال ۱۳۷۲. چاپ دوم؛ نشر معین،؛ سال ۱۳۸۲؛

از گذشته‌های ایران (زبان، فرهنگ، اسطوره): ۵۳۱ صفحه؛ چاپ اول؛ نشر معین؛ ۱۳۹۶.

اسطوره زندگی زردشت از ژاله آموزگار و احمد تفضلی: ۲۱۶ صفحه؛ چاپ اول؛ کتابسرای بابل ؛ ۱۳۷۰. چاپ دوم در ۱۳۷۲؛ ‌نشر چشمه و نشر آویشن. چاپ هفتم در ۱۳۸۲؛ نشر چشمه. چاپ نهم در ۱۳۸۹؛ نشر چشمه.

کتاب ایران باستان: ۱۲۴ صفحه؛ انتشارات دانشگاه تهران؛ ۱۳۵۶. ۱۲۸ صفحه؛ نشر توسن؛ چاپ سوم؛ ۱۳۶۵؛ ۲۲۰ نسخه. چاپ چهارم؛ نشر توس؛ سال ۱۳۷۲. چاپ ششم در ۱۳۸۶.

تاریخ اساطیری ایران: ۱۰۴ صفحه؛ چاپ سوم؛ انتشارات سمت؛ ۱۳۸۰. چاپ هفتم در ۱۳۸۴؛ ۱۶۰ صفحه؛ ۲۰۰۰ نسخه. چاپ نهم در سال ۱۳۸۶. چاپ یازدهم در ۱۳۸۸. چاپ دوازدهم در ۱۳۸۹. چاپ چهاردهم در ۱۳۹۱. چاپ پانزدهم در ۱۳۹۲ . چاپ هفدهم در ۱۲۰ صفحه در سال ۱۳۹۵؛ انتشارات سمت. چاپ هیجدهم در ۱۱۲ صفحه به‌سال ۱۳۹۷ از سوی سمت در ۱۵۰۰ نسخه.

کتاب مینوی خرد ترجمه احمد تفضلی و به‌اهتمام ژاله آموزگار در سال ۱۳۹۶ به چاپ ششم رسید. این اثر از سوی انتشارات توس، در ۱۳۶ صفحه با ۴۰۰ نسخه عرضه شد.

نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایرانیان:۲۹۲ صفحه؛ فرهنگ نشر نو؛ چاپ اول؛ ۱۳۶۳؛ ۳۰۰۰ نسخه. ۵۵۸ صفحه؛ چاپ ششم؛ نشر چشمه؛ ۱۳۹۶؛ ۵۰۰ نسخه.

زبان، فرهنگ و اسطوره (مجموعه مقالات): در ۶۲۴ صفحه؛ چاپ پنجم؛ نشر معین؛ ۱۳۹۶؛ ۵۵۰ نسخه.

کتاب پنجم دینکرد: آوانویسی، ترجمه، تعلیقات، واژه‌نامه، متن پهلوی: در ۲۴۲ صفحه؛ چاپ سوم؛ نشر معین؛ سال ۱۳۹۶؛ ۳۳۰ نسخه.

یادگار زریران: متنی حماسی از دوران کهن: ۶۴ صفحه؛ چاپ دوم؛ نشر معین؛ ۱۳۹۵؛ ۵۵۰ نسخه.

پزشکی به روایت کتاب سوم دینکرت: متن فارسی میانه، آوانوشت، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه: ۲۴۸ صفحه؛ چاپ اول؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی؛ ۱۳۹۰؛ ۵۰۰ نسخه.

تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام: ۴۵۲ صفحه؛ چاپ چهارم؛ انتشارات سخن؛ ۱۳۸۳؛ ۳۳۰۰ نسخه.

اوستا کتاب مقدس پارسیان: ۸۵۰ صفحه؛ چاپ اول‌، مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها، اساطیر؛ ۱۳۸۲؛ ۲۲۰۰ نسخه.

منابع

1. دهیاشی، علی (۱۳۸۹). جشن‌نامه دکتر ژاله آموزگار. تهران: بخارا.
2. قنبری، امید (۱۳۸۲). زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی ژاله آموزگار. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
3. فرخ‌زاد، پوران (۱۳۸۱). کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز). تهران: نشر قطره. شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۱۶-۸.
4. زبان‌های باستانی و ادیان آسمانی در گفت‌وگو با ژاله آموزگار. . هفت آسمان، ش. ۴۵ (۱۳۸۹). 
5. نشان لژیون دونور برای دکتر ژاله آموزگار. . بخارا، ش. ۱۱۳ (۱۳۹۵). 

پیوند به بیرون

• «جایزه سرو ایرانی در ایستگاه دوم به ژاله آموزگار اعطا می شود». ایرنا، ۱۰ دی ۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۸. 
• «مراسم بزرگداشت ژاله آموزگار». انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۲۹ بهمن ۱۳۸۲. بازبینی‌شده در ۲۲اردیبهشت ۱۳۹۸. 
• «مراسم بزرگداشت ژاله آموزگار». ایسنا، ۱ اسفند ۱۳۸۲. بازبینی‌شده در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۸. 
• «درباره ژاله آموزگار موشكاف و باریک‌بین». انسانشناسی و فرهنگ، ۱۶ تیر ۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۲اردیبهشت ۱۳۹۸. 
• «روز جهانی کوروش». اتاریخ ایران، ۳۰ آبان ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۲۴اردیبهشت ۱۳۹۸.