جشنواره شعر فجر

جشنواره بین‌المللی شعر فجر، مهم‌ترین بزرگترین جایزه شعر در ایران است که از سال ۱۳۸۵ به صورت سالانه برگزار می‌شود. دو دورۀ نخست جشنوارهٔ شعر فجر، صرفاً به تجلیل از شاعران بزرگ اختصاص داشت و از دورۀ سوم، جشنواره شکل مسابقه به خود گرفت. از دوره نهم (۱۳۹۳) هم این جشنواره به بررسی و داوری دفترهای شعر یا دربارۀ شعر منتشرشده در سال قبل از خود می‌پردازد. تاکنون شانزده دوره از این جشنواره برگزار شده است.

سیاهۀ کامل برگزیدگان ادوار مختلف جشنواره شعر فجر به شرح زیر است:

دوره	دبیر	بخش امام و انقلاب	بخش آئینی	بخش جوان	بخش طنز	بخش تصنیف و ترانه	بخش شعر کلاسیک	بخش نو (سپید و نیمایی)	بخش کودک و نوجوان	بخش فارسی‌زبانان	بخش ملی و میهنی
اول(۱۳۸۵)	علی‌رضا قزوه	برگزیده ۱. مهرداد اوستا سایر نامزدها ۱. علی معلم دامغانی ۲. قیصر امین‌پور ۳. محمدعلی بهمنی ۴. زکریا اخلاقی	برگزیده ۱. سیدحسن حسینی و قیصر امین‌پور سایر نامزدها ۱. خسرو احتشامی ۲. قادر طهماسبی ۳. سعید بیابانکی	برگزیده ۱. فاضل نظری و سعید میرزایی سایر نامزدها ۱. گروس عبدالملکیان ۲. علی محمد مودب	برگزیده ۱. ابوالفضل زرویی نصرآباد سایر نامزدها ۱. ناصر فیض ۲. رضا رفیع ۳. سیدعبدالرضا موسوی	برگزیده ۱. بیژن ترقی ۲. علی معلم دامغانی سایر نامزدها ۱. رحیم معینی کرمانشاهی ۲. محمدعلی بهمنی ۳. قیصر امین‌پور	برگزیده ۱. حسین منزوی ۲. محمدعلی بهمنی سایر نامزدها ۱. خسرو احتشامی ۲. قیصر امین‌پور ۳. نصر‌الله مردانی	برگزیده ۱. طاهره صفارزاده سایر نامزدها ۱. شمس لنگرودی ۲. بیژن نجدی ۳. احمدرضا احمدی ۴. سیدعلی موسوی گرمارودی	برگزیده ۱. افشین علاء و افسانه شعبان‌نژاد سایر نامزدها ۱. طاهره قاسم‌نیا ۲. مصطفی رحماندوست ۳. ناصر کشاورز	برگزیده ۱. محمدکاظم کاظمی و لطیف پدرام (افغانستان) ۲. محمدعلی عجمی (تاجیکستان) ۳. ظهیر احدصدیقی (پاکستان)	برگزیده ۱. مهدی اخوان ثالث سایر نامزدها ۱. حسین منزوی ۲. رحیم معینی کرمانشاهی ۳. سلمان هراتی ۴. یدالله کرمانشاهی

دوره	دبیر	بخش کودک و نوجوان	بخش آزاد	بخش اجتماعی	بخش پایداری و انتفاضه	بخش آئینی	بخش امام و انقلاب	بخش جوان	بخش استانی
دوم(۱۳۸۶)	محمودرضا اکرامی‌فر	برگزیده ۱. منیره هاشمی (خراسان رضوی) سایر نامزدها ۱. بیوک ملکی ۲. ناصر کشاورز ۳. شکوه قاسم‌نیا	برگزیده ۱. سعید شاد (کردستان) و گروس عبدالملکیان (تهران) سایر نامزدها ۱. احدرضا احمدی ۲. مفتون امینی ۳. حسین سعیدی مهدوی ۴. محمدباقر کلاهی اهری	برگزیده ۱. مهدی فرجی و میلاد عرفان‌پور سایر نامزدها ۱. منوچهر احترامی ۲. عبدالجبار کاکایی ۳. ناصر فیض	برگزیده ۱. امید مهدی‌نژاد (تهران) سایر نامزدها ۱. مهدی سعیدی ۲. علیرضا قزوه ۳. حسین اسرافیلی ۴. محمدرضا عبدالملکیان	برگزیده ۱. آرش پورعلیزاده (رشت) و مرتضی آل‌کثیر (خوزستان) سایر نامزدها ۱. محمدعلی مجاهدی ۲. علی موسوی گرمارودی ۳. محمدجواد غفورزاده ۴. قادر طهماسبی	برگزیده ۱. محمدحسین ابراهیمی (کرمان) سایر نامزدها ۱. یوسف‌علی میرشکاک ۲. زکریا اخلاقی ۳. احمد عزیزی ۴. فاطمه راکعی	(به هر کدام از برگزیدگان این بخش لوح تقدیر، تندیس سرو زرین و ۱۰ سکه بهار آزادی اهدا شد)	(به هر کدام از برگزیدگان این بخش لوح تقدیر و ۵ سکه بهار آزادی اهدا شد.) آذربایجان شرقی (صالح سجادی)، آذربایجان غربی (بهرام اسدی)، اردبیل (میرعلی عابدیان)، اصفهان (علی مظاهر)، ایلام (جلیل صفربیگی)، بوشهر (رضا طاهری)، تهران (ساعد باقری)، چهارمحال و بختیاری (مریم محمدی)، خراسان رضوی (هادی منوری)، خراسان شمالی (قدرت‌الله شریفی)، خراسان جنوبی (محمدعلی رحیمی)، خوزستان (هرمز فرهادی بابادی)، زنجان (همایون عطایی)، سمنان (شریف رضا مجد)، سیستان و بلوچستان (عبدالله واثق عباسی)، قزوین (امیر عاملی)، قم (سید ابوالقاسم حسینی)، کردستان (احسان فریدونی)، کرمان (محمدعلی جوشایی)، کرمانشاه (علی شمس علیزاده)، کهگیلویه و بویراحمد (فریدون داوری)، گیلان (امیرفخر موسوی)، گلستان (جعفر رودسرابی)، لرستان (محمدرضا روزبه)، مازندران (محمدعلی رضازاده)، مرکزی (مهدی رحیمی)، هرمزگان (جواد ضمیری)، همدان (احمد خوانساری) و یزد (عالیه محرابی)

دوره	دبیران	بخش شعر کهن و سنتی	بخش نیمایی و سپید	بخش کودک و نوجوان	بخش جوان (رقابتی)	بخش شعر امروز انقلاب اسلامی
سوم(۱۳۸۷)	علی معلم دامغانی، فاضل نظری (دبیر علمی)، مصطفی امیدی (دبیر اجرایی)	رتبه اول ۱. حسین جنتی (ورامین) ۲. محمدمهدی سیار (استان فارس) دوم ۱. علیرضا بدیع (نیشابور) ۲. محمدجواد شاهمرادی (اصفهان) سوم ۱. مهدی مظاهری خورزنی (استان تهران) ۲. مهدی فرجی کاشان (استان اصفهان)	۱. ابراهیم اکبری دیزگاه (استان قم) ۲. مجید سعدآبادی (استان تهران) ۳. علیرضا لبش (استان قم)	نفر برتر بخش نوجوان ۱. حسین تولایی (استان تهران) نفرات برتر بخش کودک ۱. مریم زندی (استان همدان، ملایر) ۲. مریم هاشم‌پور (استان تهران)	داروان بخش کلاسیک ۱. مرتضی کاخی ۲. ساعد باقری ۳. محمدرضا ترکی ۴. حسین آهی ۵. قربان ولیئی داوران بخش نیمایی و سپید ۱. مفتون امینی ۲. محمدباقر کلاهی اهری ۳. مصطفی علی‌پور ۴. محمدرضا عبدالملکیان ۵. رضا صفریان داوران بخش کودک و نوجوان ۱. مصطفی رحمان‌دوست ۲. بیوک ملکی ۳. افشین علاء ۴. بابک نیک‌طلب ۵. شکوه قاسم‌نیا	برگزیدگان جعفر ابراهیمی (شاهد)، بیژن ارژن، محمودرضا اکرامی‌فر، صابر امامی، مرتضی امیری اسفندقه، اسماعیل امینی، علی انسانی، عباس براتی‌پور، راضیه بهرامی، سعید بیابانکی، موسی بیدج، محمدرضا ترکی، محمدحسین جعفریان، حبیب‌الله چایچیان، عباس چشامی، سعید حدادیان، کاووس حسن‌لی، ابوالقاسم حسینی، سارا حیدری، هادی خورشاهیان، محمود دست‌پیش، احد ده‌بزرگی، خلیل ذکاوت، نرگس رجایی، صادق رحمانیان، غلامرضا رحمدل شرفشاهی، محمدرضا رستم‌پور، عبدالرضا رضایی‌نیا، محمد رمضانی فرخانی، محمدرضا روزبه، ابوالفضل زرویی نصرآباد و مجید زمانی اصل. دیگر برگزیدگان این بخش هم به این ترتیب معرفی شده‌اند: فاطمه سالاروند، سیدمحمود سجادی، هادی سعیدی کیاسری، محمدحسین سعیدی مهدوی، عبدالرحیم سعیدی راد، مریم سقلاطونی، محمود سنجری، افسانه شعبان‌نژاد، ضیاءالدین شفیعی، حمیدرضا شکارسری، غلامرضا شکوهی، رضا صفریان، کیومرث عباسی قصری، افشین علاء، محمدکاظم علی‌پور، مصطفی علی‌پور، محمدجواد غفورزاده، ابوالفضل فاضل نظری، امیر فخر موسوی، ناصر فیض، شکوه قاسم‌نیا، ایرج قنبری، محمدباقر کلاهی اهری، شیرینعلی گل‌مرادی، علی‌محمد مؤدب، محمدعلی مجاهدی، مصطفی محدثی خراسانی، محمدکاظم مزینانی، شهرام مقدسی، هادی منوری، محمدرضا مهدی‌زاده، سیدعبدالجواد موسوی، سیدعلی‌اکبر میرافضلی، سیدعلی میرباذل، اکبر میرجعفری، محمدسعید میرزایی، زهره نارنجی، پروانه نجاتی، مجید نظافت، عرفان نظرآهاری، مرتضی نوربخش، منصوره نیکوگفتار، حمید هنرجو، علی هوشمند، صدیقه وسمقی، قربان ولیئی، بهروز یاسمی و سعید یوسف‌نیا.

دوره	دبیران	بخش شعر سنتی	بخش شعر نو	بخش کودک و نوجوان
چهارم (۱۳۸۸)	دبیر اجرایی ۱. علی موسوی گرمارودی و مصطفی امیدی دبیر علمی ۱. مرتضی امیری اسفندقه	برگزیده رتبه اول ۱. محمود حبیبی کسبی (تهران) برگزیده رتبه دوم ۱. پانته‌آ صفایی (اصفهان) ۲. محمد مرادی (تهران) برگزیده رتبه سوم ۱. محمدسعید میرزایی (تهران) شایستهٔ تقدیر ۱. محمدرضا طاهری (تهران) ۲. محمدعلی جوشایی (کرمان)	برگزیده رتبه اول ۱. سینا علی‌محمدی (تهران) برگزیده رتبه دوم ۱. محمدحسین نعمتی (تهران) برگزیده رتبه سوم ۲. امید مردانی بروجنی (بروجن)	برگزیده رتبه اول ۱. کبری بابایی (تهران) برگزیده رتبه دوم ۱. حامد محقق (تهران) برگزیده رتبه سوم ۱. غلامرضا بکتاش (ملایر)

دوره	دبیران	بخش کلاسیک	بخش سپید و نیمایی	بخش کودک و نوجوان	بخش ترانه و تصنیف
پنجم (۱۳۸۹)	پرویز بیگی حبیب آبادی و مصطفی امیدی	برگزیده رتبه اول ۱.هیئت داوران اثری را حائز رتبه اول ندانستند. برگزیده رتبه دوم ۱. مریم آریان قره باغ (البرز) و محمدجواد شاهمرادی (تهران) برگزیده رتبه سوم ۱. امیرحسین نیکزاد (البرز)	برگزیده رتبه اول ۱. هیئت داوران اثری را حائز رتبه اول ندانستند. برگزیده رتبه دوم ۱. علی هوشمند (بوشهر) برگزیده رتبه سوم ۱. مجید نظافت یزدی (مشهد) و صدیقه مرادزاده (استان تهران)	برگزیده رتبه اول ۱. بابک نیک‌طلب (تهران) برگزیده رتبه دوم ۱. عصمت اسلامی (تهران) برگزیده رتبه سوم ۱. حسین تولایی (تهران)	شایسته تقدیر ۱. سامیه سلیمی (بندرعباس) ۲. سیدحس متولیان (تهران) ۳. اسماعیل فرزانه (تهران) ۴. مهدی ایوبی (تهران)

دوره	دبیر	شعر سنتی	شعر سپید و نیمایی	شعر کودک و نوجوان	بخش سرود و ترانه	بخش پژوهش
ششم (۱۳۹۰)	علی‌رضا قزوه	رتبه اول ۱. حسن روشان، از استان خراسان شمالی، شهر بجنورد رتبه دوم ۱. رضا نیکوکار از استان گیلان، شهر رشت رتبه سوم ۱. شیما احمدی از استان تهران، شهر تهران	برگزیده داوران در این بخش هیچ اثری را حائز رتبه‌های اول و دوم تشخیص ندادند اما رتبه سوم به‌طور مشترک به قربان بهاری از استان تهران، شهر تهران و سیدرسول پیره از استان البرز، شهر کرج رسید. تقدیر‌شدگان حمیدرضا اقبالدوست از استان گیلان، شهر صومعه‌سرا و تیمور آقامحمدی از استان آذربایجان شرقی، شهر تبریز	رتبه اول داوران در این بخش نیز هیچ اثری را حائز رتبه اول تشخیص ندادند. رتبه دوم ۱. عباسعلی سپاهی یونسی از استان خراسان رضوی، شهر مشهد رتبه سوم ۱. رتبه سوم: فاضل ترکمن از استان تهران، شهر تهران تقدیرشدگان سید احمد میرزاده از استان خراسان رضوی، شهر مشهد و حمید هنرجو از استان تهران، شهر تهران	رتبه اول داوران در این بخش نیز هم اثری را حائز رتبه اول تشخیص ندادند. رتبه دوم ۱. آمینه دریانورد از استان هرمزگان، شهر درگهان رتبه سوم ۱. یاسر قنبرلو از استان قزوین، شهر قزوین	رتبه اول در این بخش هم داوران هیچ اثری را حائز رتبه‌های اول، دوم و سوم تشخیص ندادند. تقدیرشدگان	زهرا محدثی خراسان از استان خراسان رضوی، شهر مشهد، محمد مرادی از استان فارس، شهر شیراز و محمد گودرزی دهریزی از استان تهران، شهر تهران.

دوره	دبیر	بخش پیامبر اعظم	شعر سپید و نیمایی و نو	شعر سنتی	بخش سرود و ترانه	بخش کودک و نوجوان	بخش نقد و پژوهش
هفتم (۱۳۹۱)	علی‌رضا قزوه	رتبه اول محمدحسن مهدویانی از استان اصفهان، رتبه دوم محمدرضا طهماسبی از تهران شایسته تقدیر حسنا محمدزاده از اصفهان	رتبه اول مهرداد احمدی از استان کردستان رتبه دوم الهه تاجیک‌زاده از تهران رتبه سوم محمدمهدی سیار را از تهران	رتبه دوم ساجده جبارپور ماسوله رتبه سوم حامد ابراهیم‌پور از تهران شایسته تقدیر امید مهدی‌نژاد از تهران	رتبه اول احمد امیرخلیلی رتبه دوم حامد عسکری از تهران رتبه سوم عالیه مهرابی از یزد	رتبه دوم طیبه شامانی از تهران رتبه سوم محمدرضا صارمی شهاب از همدان و منیره هاشمی از خراسان رضوی شایسته تقدیر مریم اسلامی	رتبه دوم احسان شورایی رتبه سوم مهرداد نصرتی شایسته تقدیر غلامرضا کافی

دوره	دبیر	شعر آزاد	شعرسنتی	شعر محاوره	بخش کودک
هشتم (۱۳۹۲)	علی‌رضا قزوه	برگزیدگان لیلا کرد بچه، مجید سعدآبادی، رسول پیره شایسته تقدیر قربان بهاری و شراره کامرانی	برگزیدگان مهدی فرجی، کبری موسوی قهفرخی، صالح دروند، حامد ابراهیم پور، محمدحسین ملکیان شایسته تقدیر جلیل صفر بیگی و پانته‌آ صفایی	برگزیدگان مریم بهروزی و عبدالمحمد مقتدایی راد برگزیدگان بخش بومی ظاهر سارایی، حسین بهرامی و شبنم فرضیزاده	برگزیدگان اسدالله اسحاقی، زهرا موسوی و سعیده موسوی زاده شایسته تقدیر حاجیه خاتون حسنی

دوره	دبیر	بخش بزرگسال	درباره شعر	شعر کودک و نوجوان
نهم (۱۳۹۳)	علی‌رضا قزوه	برگزیده کتاب «روی جاده ابریشم» سروده زنده‌یاد محمد قهرمان	برگزیده کتاب «فرهنگ شعر نوی فارسی» نوشته لیدا مسیح شایسته تقدیر کتاب «روایت سر دلبران» نوشته قدرت‌الله طاهری	برگزیدگان کتاب‌های «هم روزنامه، هم کلوچه» سروده مریم هاشم‌پور و «غم‌های قلابی» سروده شاهین رهنما شایسته تقدیر کتاب «کیف پول من گرسنه است» سروده فاضل ترکمن

دوره	دبیر	بخش درباره شعر	بخش کودک و نوجوان	شعر بزرگسال
دهم (۱۳۹۴)	علی‌رضا قزوه	برگزیده کتاب «نجوم قدیم و بازتاب آن در ادب پارسی» نوشته عباس ماهیار، از انتشارات مؤسسه اطلاعات شایسته تقدیر کتاب «مکتب هرات و شعر فارسی» نوشته حسن نصیری جامی از انتشارات مولا	برگزیده کتاب‌های «هر گلابی یک چراغ» نوشته کمال شفیعی، از انتشارت سوره مهر و «یک قوری پر از قور» نوشته مریم هاشم‌پور از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شایسته تقدیر مجموعه ۷ جلدی قصه نمایش کودکان، نوشته مهری ماهوتی از انتشارات سوره مهر	برگزیده داوران این بخش، هیچ اثری را به عنوان برگزیده معرفی نکردند. شایسته تقیر دو کتاب مجموعه غزل‌های «پری‌خوانی» سروده امیرحسین اللهیاری، از انتشارات قطره و «سکته سوم» سروده مرحوم غلامرضا بروسان، از انتشارات نیماژ

دوره	دبیر	بخش ویژه افغانستان	بخش کودک و نوجوان	بخش درباره شعر	شعر بزرگسال
یازدهم (۱۳۹۵)	محمدکاظم کاظمی	برگزیدگان کتاب‌های «در خواب‌هایم کودکِ غمگینی‌ست»/ روح‌الامین امینی/ انتشارات آرمان‌شهر، «دوشنبه‌های کوهی»/ سیده تُکتَم حسینی/ انتشارات سوره مهر، «راهِ ابریشمِ آزادی»/ قنبرعلیِ تابش/ نشر عرفان، «عقاب چه‌گونه می‌میرد»/ ابوطالب مظفری/ نشر تاک، «صد غزل»/ عفیفِ باختری/ انتشارات انجمن قلم افغانستان	برگزیده دو کتاب «قچ قچ» از طیبه شامانی و «وای اگر دم داشتم» از مریم هاشم‌پور، مشترکاً به عنوان برگزیده انتخاب شدند. شایسته تقدیر مهدی مرادی با کتاب «آوازهای سیب‌زمینی» از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان	برگزیده «بابا طاهر؛ شرح احوال و نگاهی به آثار باباطاهر» نوشته نصرالله پورجوادی، نشر فرهنگ معاصر	برگزیده «کتاب تردید» اثر عبدالحمید ضیایی از نشر هزاره ققنوس و «ولی به این دیری» سروده سمانه کهرباییان از انتشارات فصل پنجم، مشترکاً برگزیده شدند. شایسته تقدیر کتاب «فواره‌ها» از علیرضا سپاهی لایین، منتشر شده از سوی انتشارات سپیده‌باوران

دوره	دبیر	بخش شعر بزرگسال	بخش درباره شعر	بخش کودک و نوجوان
دوازدهم (۱۳۹۶)	علی‌رضا قزوه	برگزیده «صدای زنگ درآمد» سروده رؤیا شاه‌حسین‌زاده	برگزیده دو کتاب «درپی آن آشنا» به قلم سید محمد راستگو و «صدسال عشق مجازی» به قلم محمود فتوحی	شایسته تقدیر دو کتاب «دوتا سیب شیرین» سروده خاتون حسنی و «کلید کلید دسته کلید» سروده اکرم کشایی

دوره	دبیر	بخش درباره شعر	شعر کودک و نوجوان	شعر بزرگسال
سیزدهم (۱۳۹۷)	علی‌رضا قزوه	برگزیده دو کتاب «بوطیقا و سیاست در شاهنامه» و کتاب «تأثیر ادبیات فارسی در ادبیات انگلیسی» نوشته حسن جوادی. همچنین طی مراسمی از «قاسم آهنین جان» شاعر با سابقه خوزستانی برای چهاردهه فعالیت ادبی وی تجلیل به عمل آمد.	شایسته تقدیر کتاب «احتیاط کنید پرنده‌ها پای سفره صبحانه‌اند» سروده حسین تولایی و کتاب «خداحافظی در خیابان پاییز» سروده مریم اسلامی به صورت مشترک شایسته تقدیر معرفی شدند.	برگزیده دو اثر «روح اندوهگین یک شاعر» سروده سیدرضا محمدی و کتاب «دومینو» سروده ابوذر پاکروان شایسته تقدیر کتاب «مخالف خوانی» جواد زهتاب

دوره	دبیر	شعر کودک و نوجوان	شعر بزرگسال	بخش درباره شعر
چهاردهم (۱۳۹۸)	علی‌رضا قزوه	شایسته تقدیر «دل تو برد شرط را» سروده فاطمه سالاروند از نشر پیدایش؛ «مگر لب زیپ دارد» سروده غلامرضا بکتاش از انتشارات امیرکبیر	برگزیدگان «به رنگ دانوب» سروده واهه آرمن از نشر چشمه؛ «را را» سروده پانته‌آ صفایی از انتشارات فصل پنجم	برگزیده کتاب «چهارخطی» (کند و کاوی در تاریخ رباعی فارسی) به قلم سیدعلی میرافضلی از انتشارات سخن

دوره	دبیر	شعر بزرگسال	شعر نو	بخش کلاسیک	بخش جوان	بخش کودک و نوجوان	بخش درباره شعر	بخش ویژه چهلمین سال دفاع مقدس	بخش نفس‌های شعر در روزگار کرونا
پانزدهم (۱۳۹۹)	بهروز جلالی	شایسته تقدیر در بخش شعر محاوره کتاب «چهارده شب» سروده مجید صالحی، انتشارات شانی	برگزیدگان کتاب «امان‌نامه» سروده سیداکبرمیرجعفری، نشر قو و کتاب «پرنده بی‌آسمان» سروده محمدرضا روزبه، نشر آریاشهر. همچنین در این بخش از «استاد م.موید به احترام پنج دهه شاعری موثّر و توجّه به فرهنگ شیعی در شعر نو و استاد محمدباقر کلاهی‌اهری به احترام بیش از چهار دهه سرودن و تاثیرگذاری در جریان بی‌حاشیه‌ این گونه از شعر.» تجلیل شد.	برگزیدگان کتاب «دلم برای خزر شور می‌زند» سروده سجاد حیدری قیری، انتشارات مرکز فرهنگی ادبستان، کتاب «نورَهان» سروده محمدرضا تقی‌دُخت، انتشارات سوره مهر شایسته تقدیر کتاب «مرور پنجره‌ها» سروده سیدوحید سمنانی، انتشارات شهرستان ادب	برگزیدگان نرگس اسمعیلی، محمدرضا امینی، ملیحه بهادران، ابوالفضل جِبِلّه، محمدجواد قیاسی	برگزیدگان کتاب «باران در خودم می‌بارد» سروده حسین تولّایی، انتشارات علمی و فرهنگی و کتاب «لباس پرپری» سروده مریم هاشم‌پور، انتشارات سروش	برگزیدگان کتاب «زندگی سعدی شیرازی» نوشته جواد بشری، نشر خاموش و کتاب «سرّ سخنانِ نغزِ خاقانی» نوشته محمدرضا تُرکی، انتشارات سَمت	برگزیده حسین اسرافیلی، مرتضی امیری اسفندقه، عباس باقری، عباس براتی‌پور، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، محمدحسین جعفریان، عبدالرضا رضایی‌نیا، قادر طهماسبی (فرید)، محمدرضا عبدالملکیان، علی‌رضا قزوه، عبدالجبار کاکایی، علی‌محمد مودب، یوسفعلی میرشکاک، سیمین‌دخت وحیدی	شایسته تقدیر محمودرضا اکرامی‌فر، مریم حائری، محمدکاظم کاظمی، محمد میلان‌لک، محمدحسین نعمتی

دوره	دبیر	بخش کودک و نوجوان	بخش درباره شعر	بخش ویژه (همزبانان دیگر کشورها)	شعر نو	شعر محاوره	شعر کلاسیک
شانزدهم (۱۴۰۰)	'	شایسته تقدیر «سکوت به‌زبان مادری» نوشته مهدی مردانی (انتشارات سوره مهر)	برگزیدگان «آذربایجان و شاهنامه» اثر سجاد آیدنلو (انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری سخن) «تلفظ در شعر کهن فارسی» اثر وحید عیدگاه طرقبه‌ای (انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری سخن)	برگزیدگان عسگر حکیم با نگارش کتاب «آهنگ باد و باران»، محمدشریف سعیدی با نگارش کتاب «سماع محشر»، مهدی باقرخان با نگارش کتاب «شیراز هند»	شایسته تقدیر «سفر بخیر ناخدا» نوشته رحمت حقی‌پور (نشر سپیدرود)	شایسته تقدیر «رد زنجیرهای بازشده» اثر مهدی نقبایی (انتشارات ریما)	برگزیدگان «آنیماه» اثر عالیه مهرابی (انتشارات سوره مهر) «عید در تبعید» اثر علیرضا رجبعلی‌زاده کاشانی (انتشارات سوره مهر)

داستانک‌ها، حواشی و اتفاقات ماندگار در گذر از دوره‌های مختلف

دورهٔ هشتم

مهمان خوانده‌ای که برای مردم ایران ناخوانده است

حضور یک شاعر پرحرف و حدیث در هشتمین دورهٔ جشنواره شعر انقلاب کشور با حاشیه‌هایی همراه بود. یداله رویایی شاعری است که در طول سالیان پس از انقلاب به مقدسات و بنیان‌های انقلاب اسلامی ایران حمله کرد، شاعری که تاب انقلاب اسلامی مردم ایران را نیاورد و در همان دوران انقلاب به پاریس کوچ کرد.

تاخیر در سخنرانی معاون فرهنگی وزیر

"سیدعباس صالحی"، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که نسبتا از ابتدای مراسم افتتاحیه هشتمین جشنواره شعر فجر در محل برگزاری این مراسم حضور یافته و به گفته خود آمده بود تا شعر شاعران را بشنود، به دلیل جبهه‌گیری‌های احتمالی پیرامون مراسم افتتاحیه هشتمین جشنواره شعر فجر به دنبال درخواست مجری برنامه برای ادای صحبت‌هایی درباره جشنواره و نظرش پیرامون رعایت اصل چندصدایی در شعر، با تاخیری کوتاه به سخنرانی پرداخت.

جملهٔ پرحاشیهٔ افشین اعلاء

از حواشی دیگر افتتاحیه هشتمین جشنواره شعر فجر می‌توان به بیان جمله‌ای از "افشین علاء" با این مضمون که "غزل معروف سیمین بهبهانی، "دوباره می‌سازمت ای وطن" به شعر ملی ما پهلو می‌زند" اشاره کرد.

تشویق فاضل نظری به زبان غیر

تشویق "فاضل نظری" با بیان کلماتی همچون "براوو"، "آفرین" و "احسنت" از سوی حضار در زمان شعر خوانیش از حواشی دیگر افتتاحیه هشتمین جشنواره شعر فجر به شمار می‌آید.

**********************************************************************************************************************************************************************

دورهٔ نهم از زبان اسماعیل امینی، دبیر علمی

بدونِ شعار

این جشنواره در نهمین دوره خود شعار ندارد زیرا ما روی خوشی به داشتن شعار نشان ندادیم.

مهمترین ویژگی دورهٔ نهم

مهمترین ویژگی این دوره از جشنواره شعر فجر این بود که در بخش رقابتی فقط به داوری کتاب‌های منتشر شده در سال ۹۲ پرداخت و هر کتابی که در این سال منتشر شده و مجوز داشته در ۳ شاخه کتاب‌های شعر بزرگسال، کتاب‌های شعر کودک و نوجوان و کتاب‌هایی درباره شعر شرکت کرد.

بخش غیررقابتی

در بخش غیررقابتی محافل شعری با حضور شاعران محبوب میان اهل شعر برگزار شد. محافل شعری در بخش غیررقابتی با هدف عرضه شعر به صورت زنده، رو در رو و مستقیم به مخاطبان برگزار شد و این بخش محدودیت نداشت و در چند نقطه کشور و خارج از کشور برگزار شد.

فراخون نداشت

در این دوره، فراخوان اصل شیوه جمع آوری آثار نبوده و کتاب‌هایی که در طول یک سال منتشر شده است نیازی به ارسال ندارد بنابراین نهمین جشنواره شعر فجر فراخوان نداشت. هر کسی که شاعر است و شعری دارد که قابل خواندن در پشت تریبون بوده و ارزش دارد به مشارکت در نهمین جشنواره شعر فجر دعوت می‌شود.

چارچوب و خط قرمزها

چارچوب ما شعر، فرهنگ ملی و دینی بوده و خط قرمز‌های ما هم خط قرمزهای فرهنگی و ادبی هستند و خط قرمز‌های سیاسی نیستند. شعر خوب معیار ما بوده و من سر کلاس دانشگاه هم سرودن شعر خوب را درس می‌دهم زیرا معیار سیاسی ندارم متاسفانه سیاست امروزه بر همه چیز ما حتی دوستی‌های ما سایه انداخته و معیار من ادبیات و فرهنگ است بنابراین منعی برای مشارکت کتاب‌های قانونی و دارای مجوز در نهمین جشنواره شعر فجر وجود ندارد.

مهدی قزلی دبیر اجرایی جشنواره، خروج از دهه فجر

تصمیم ما این است که جشنواره شعر فجر را از دهه فجر خارج کنیم زیرا برگزاری هم زمان جشنواره‌ها بر روی آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.

حسین اسرافیلی

اطلاع‌رسانی نهمین جشنواره شعر فجر با توجه به ارسال‌نشدن فراخوان از سوی دبیرخانه این جشنواره برای شاعران و محدودیت دربرگیری آن، نسبت به سال‌های گذشته ضعیف بود زیرا این جشنواره در دوره‌های پیشین خود در میان شاعران دربرگیری بیشتری داشته اما امسال فقط شامل صاحبان کتاب می‌شد. جشنواره شعر فجر امسال با توجه به بعضی تغییرات پیش آمده مثل بررسی نشدن کتاب‌ها به جای داوری اشعار رویکرد مثبتی را در پیش گرفته، از دلایل مناسب‌بودن این کار می‌توان به این امر اشاره کرد که با توجه به تجارب گذشته بسیاری از شاعران از برگزاری جشنواره شعر فجر خبر نداشته‌اند و یا به دلایلی ارائه یک یا دو شعر از اشعارشان را در شأن خود نمی‌دانستند. اما برنامه‌های شعرخوانی نهمین جشنواره شعر فجر در داخل و خارج کشور می‌تواند به‌عنوان ویترینی برای فعالیت‌های شعری همه استان‌ها حائز اهمیت باشد تا همه آثار خود را عرضه کنند. برگزار کنندگان هشتمین دوره جشنواره شعر فجر در سال گذشته دست به تفکیک بخش‌های داخلی و بین‌المللی این جشنواره زده بودند اما نهمین دوره جشنواره شعر فجر به ظاهر با توجه به کمبود بودجه موجود به جای دعوت از شاعران بین‌المللی اقدام به برگزاری محافلی با حضور شاعران داخلی در کشورهای دیگر کرده بود.

جشنوارهٔ بی‌هیاهو

اسماعیل امینی در خصوص برگزاری نهمین دورهٔ جشنوارهٔ شعر فجر گفت: من برگزاری جشنواره‌هایی چون جشنواره شعر فجر را در فضایی بی سر و صدا، آرام و بی‌حاشیه امتیاز می‌دانم چون در اصل وظیفه شعر و فرهنگ این است که خردمندی، تامل و مدارا را جایگزین هیاهو و هیجان بکند. هیاهو و هیجان مختص به حوزه‌های دیگر است و در جای خود ارزشمند است مثلا هیجان در حوزه ورزش خوب است اما در حوزه فرهنگ و شعر چندان خوب نیست. شعر نسبت به هنرهای دیگر بازتاب خبری و جاذبه‌های حاشیه‌ای نداشته و خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد به‌طور مثال فرض کنید ممکن است برای یک فیلم سینمایی به اندازه تمام کتاب‌های شعر یک سال هزینه شود اما یک اثر سینمایی حداکثر یک تا دو ماه سر صحنه بوده و سپس برداشته می‌شود ولی یک کتاب شعر ممکن است که چهل سال در دست مردم بازار کتاب باشد. حرف من این بوده که خوب است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مسئولان فرهنگی توجه بیشتری به شعر بکنند زیرا ممکن است که این حوزهٔ ادبی جاذبه‌های حاشیه‌ای و هیجانات رسانه‌ای نداشته باشد اما تاثیر آن بر روی فرهنگ ماندگار است بنابراین باید توجه و عنایت بیشتری به شعر شود البته مقصود فقط اختصاص بودجه نبوده و منظور آن است که شعر هنر اول و ملی ما بوده و دریغ است که در زمان‌های مشخص شده برای برنامه‌ریزی‌ها در آخرین رده اولویت قرار بگیرد.

مصطفی محدثی خراسانی

این جشنواره در نهمین دوره برگزاری خود یکی از موفق‌ترین‌ جشنواره‌ها بود و وجود یک عقلانیت فراگیر در پشت تمام تصمیم گیری‌های شکلی و محتوایی آن محسوس، جاری و ساری است و توانست طیف گسترده‌ای از شاعران را تحت پوشش قرار دهد. انتظار بر آن است که طنین و شمیم انقلاب و شعر متعهد از جشنواره شعر فجر به مشام برسد و این امر در نهمین دوره برگزاری این جشنواره که یکی از مهم‌ترین وقایع ادبی سال بوده به‌خوبی حس می‌شد. همین سیاست‌هایی که در جشنوارهٔ شعر فجر اعمال شد نشان داد که عزمی برای سامان بخشیدن به شعر و ادبیات و توجه بیشتر به این مقوله در متولیان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد.

**********************************************************************************************************************************************************************

دورهٔ دهم

قاسم صرافان

در دوره گذشته ارزیابی شعر فجر توسط کتاب‌ها انجام شد، نه براساس شعرها و این اتفاق دوباره امسال افتاده است و در سال گذشته هم این دو با هم نبودند. در این جشنواره کتاب‌هایی که برای اولین‌بار با موضوع مشخص به چاپ رسیده‌اند، ملاک قرار می‌گیرند و این‌که آیا این کار مثبت است یا منفی باید مورد ارزیابی دقیق‌تر قرار بگیرند. اگر در جشنواره شعر فجر شعر ادا نمی‌شود، شاید دلیل آن ارسال آثار تکراری است و کتاب‌های مستند‌تر و مشهورتر ملاک بهتری برای ارزیابی فعالیت ادبی شاعران می‌شوند. اما جنبه منفی این مسئله اشاره به سمت کسانی است که فقط در همان سال کتاب داشته‌اند و فقط همان‌ها از این قاعده برخوردار می‌شوند. به عنوان مثال یکسری از دوستان که در سال گذشته کتابشان منتشر شده، با توجه به شرایط جشنواره آثارشان از دور ارزیابی کتاب حذف می‌شود.

اسماعیل امینی

کیفیت برگزاری جشنواره شعر فجر، ارتباط چندانی به تصمیمات دبیر آن ندارد و اعتماد شاعران به جشنواره مهمترین عامل تاثیرگذار بر روی آن است. در دهمین دورهٔ جشنواره شعر فجر، به انتخاب بهترین کتاب‌های شعر منتشر شده در سال ۱۳۹۳ پرداخته و در ۳ رشته شعر، درباره شعر و شعر کودک و نوجوان بررسی شد. از برنامه‌های دیگر این دوره ، می‌توان به برگزاری محافل شعرخوانی در استان‌های مختلف و چند کشور اشاره کرد. **********************************************************************************************************************************************************************

سیزدهمین دوره

شاعر افغانستانی به بخش نهایی جشنواره شعر فجر راه یافت

«سید رضا محمدی» شاعر افغانستانی در جمع یکی از ۷ نامزد نهایی سیزدهمین جشنواره شعر فجر قرار گرفت. با آن‌که امسال جشنواره شعر فجر بخش بین‌الملل ندارد ولی چون کتاب «روح اندوگین یک شاعر» اثر سید رضا محمدی شاعر افغانستانی توسط یک ناشر ایرانی در تهران منتشر شده است و ملاک داوری کتاب‌های منتشر شده در ایران است، این شاعر نیز به مرحله نهایی راه یافته است. حضور محمدی در این جشنواره نشان از قوت شعر وی دارد که از میان این همه آثار توانسته است به مرحله نهایی راه پیدا کند و این موفقیت بزرگی برای این شاعر و شعر معاصر افغانستان محسوب می‌شود. **********************************************************************************************************************************************************************

چهاردهمین دوره

تخصیص میلیاردی کتاب برای سیستان و بلوچستان

با پیشنهاد و پیگیری دبیرخانه جشنواره شعر فجر، حواله یک میلیاردی ریالی کتاب تحویل اداره کل ارشاد سیستان و بلوچستان شد. با دستور محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی شش ماهه نخست سال ۱۳۹۹، تا سقف یک میلیارد ریال کتاب برای تجهیز کتابخانه‌های استان سیستان و بلوچستان تخصیص خواهد یافت. حواله این اعتبار در مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر که شامگاه شنبه در مجتمع فرهنگی و سینمایی هلال زاهدان برگزار شد، توسط مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی تحویل مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان شد. **********************************************************************************************************************************************************************

شانزدهمین دوره

کنار گذاشته شدن یکی از نامزدها از لیست برگزیدگان

شاعر کتاب «ده و ده دقیقه و سی ثانیه» گفت: پیش از برگزاری اختتامیه جشنواره بین المللی شعر فجر متوجه شدم کتابم با عنوان «ده و ده دقیقه و سی ثانیه» که در انتشارات نگاه منتشرشده است، به دلیل مسائل مرتبط با غیر شعر از لیست برگزیدگان این جشنواره ادبی کنار گذاشته شده. دلیلشان این بوده که شاعر مستقلی هستم.

بنا به گفته شاعر مجموعه شعر «ده و ده دقیقه و سی ثانیه» داوران جشنواره بین المللی شعر فجر اثرش را از نظر شعری انتخاب کرده بودند؛ اما پس از آن با نظر مراجع غیر شعری آن را کنار گذاشتند. او اعتراضش را اعلام کرد و به دبیر جشنواره بین المللی شعر فجر گفته کاش این اشتباه را در حق من نمی‌کردید تا شاید در آینده شاعرانی بزرگتر از من در جشنواره بین المللی شعر فجر حاضر می‌شدند.

برگزار کنندگان جشنواره شعر فجر

جشنواره شعر فجر از سال ۱۳۸۵، زیر نظر دفتر شعر و موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را آغاز کرد اما از سال دوم یعنی ۱۳۸۶، معاونت امور فرهنگی متولی برگزاری این رویداد ادبی بود. بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان از دوره نهم، سال ۱۳۹۳ مجری برگزاری جشنواره بین‌المللی شعر فجر بود که در دوره دهم آن، محافل این جشنواره علاوه بر ۱۰ شهر داخلی در کشورهای افغانستان، تاجیکستان و لبنان نیز برگزار شد. هم اکنون مسئولیت برگزاری این جشنواره، با خانه کتاب و ادبیات ایران است که از سال ۱۳۹۹ با ادغام موسسات زیر نظر معاونت امور فرهنگی شکل گرفت.

هر سال، متفاوت‌تر از سال قبل!

یکی از نکات جالب توجه در ۱۵ دوره گذشته، نبود ثبات در اهدای جوایز است، در هر دوره، هیات داوران، به نحوه متفاوتی جوایز را اهدا کرده اند، گاهی یک شاعر، گاهی مجموعه شعر و گاهی فعالیت شاعرانه آنان حائز جایزه دانسته شده است. از سوی دیگر، در هر دوره بخش های متفاوتی در این جایزه داشته ایم که از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ به مدت پنج سال، ثباتی نسبی بر بخش‌های جایزه حاکم بوده و تنها در بخش بزرگسال، درباره شعر و کودک و نوجوان سیمرغ اهدا شده است.

زنان و سیمرغ شعر

در ۱۱ دوره از ۱۵ دوره برگزار شده، زنان توانسته‌اند رتبه نخست جایزه را در یک بخش به دست بیاورند. بیشترین جوایزی که به بانوان شاعر تعلق گرفته است در حوزه ادبیات کودک و نوجوان بوده که نام‌های آشنایی چون شکوه قاسم‌نیا، افسانه شعبان نژاد و مریم هاشمی‌پور به چشم می خورد. زنده یاد طاهره صفارزاده، در نخستین دوره جشنواره شعر فجر در بخش شعر نو، جایزه نفر اول را دریافت کرد که نخستین بانوی برگزیده در این جایزه به حساب می آید.

از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ در ۴ دوره، هیچ زنی در هیچ یک از بخش‌های این جایزه، موفق به دریافت رتبه نخست نشد در سال ۱۳۹۲، لیلا کردبچه در بخش شعر آزاد، مریم بهروزی در بخش شعر محاوره، شبنم فرضی‌زاده در شعر بومی و زهرا موسوی و سعیده موسوی‌زاده در بخش کودک و نوجوان، برگزیدگان این دوره بوده اند.

عجیب‌ترین دوره‌های جشنواره شعر فجر!

در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱، به مدت سه سال در بخش‌های مختلف جشنواره، تنها یک برنده در هر دوره معرفی شده است. در سال ۱۳۸۹ از چهار بخش، تنها در حوزه ادبیات کودک و نوجوان یک برگزیده معرفی شد و در سال ۱۳۹۰ از ۵ بخش تنها در بخش شعر سنتی و در سال ۱۳۹۱ از بخش که جشنواره داشت در ۵ بخش، برگزیده معرفی شد.

سخنرانی‌های ماندگار

متن کامل پیام وزیر فرهنگ و ارشاد به دوازدهمین جشنواره

« بسم ‌الله الرحمن الرحیم

«شعر» هنر ملی ایرانیان برای ابراز اندیشه‌ها و عواطف پاک انسانی و الهی مردم این سرزمین بوده است. در همه‌ٔ زمان‌ها میراث عظیم تمدن ایرانی‌اسلامی با شعر شناخته می‌شود. حکیم ابوالقاسم فردوسی حماسه را با حکمت درآمیخت. خیام نیشابوری دانش و فلسفه را به شعر پیوند زد. مولانا جلال‌الدین، آموزه‌های قرآنی و عرفانی را با شعر خویش به آفاق برد. مصلح‌الدین سعدی شیرازی آداب انسان‌بودن را به ادب و ادبیات گره زد و خواجه حافظ شیرازی معنویت را با زبان شعر برای همه‌ٔ اعصار به یادگار گذاشت. این آسمان سرشار از ستاره‌های پرفروغی است که درک عمق اندیشه و حکمت آن نیازمند گذران روزها و شب‌های بسیار است.
«شعر» بیش و پیش از همه‌ٔ هنرها و در حیاتی‌ترین بزنگاه‌های دینی و اجتماعی، دشــواری رسالت انسان‌بودن را به‌دوش کشیده است. ملت سرفراز ایران، شعور ناب و آرمان‌های انقلاب خود را در شعرها و شعارهایش متجلی کرد و این‌گونه از زمستان بهار ساخت.
جشنواره رفیع شعر فجر، میراث‌دار و حافظ چنین سابقه درخشانی است. اکنون که کاروان این جشنواره به منزل دوازدهم رسیده است، امیدواریم با جوشش شاعران و کوشش مدیران فرهنگی، سپهر ادبیات فارسی از تولد و درخشش ستارگان ماندگار پرفروغ‌تر شود. جهان، مشتاق شنیدن شعر ناب و کلام طربناک ایرانیان است. سرآغاز دوازدهمین جشنواره شعر فجر در خاک پاک کرمانشاه که این روزها داغ سروهای جوان ایران را در سینه دارد، نشانه‌ای از این حقیقت همیشگی است که این بار نیز شعر شانه‌به‌شانه‌ سوگوارِ مردم خواهد ایستاد.

»

تا طراوت شعر هست، هرگز زرد و پژمرده نخواهیم شد.

نظرات مطرح

غلامرضا طریقی

من تا این لحظه نه به‌عنوان شرکت‌کننده و نه به‌عنوان عوامل برگزاری در هیچ‌کدام از سال‌ها در جشنواره فجر حضور و دخالت نداشتم. اما به گمانم این یک حرکت مثبت است؛ ولی متاسفانه هیچ‌وقت در عمل اتفاقی که طراحی شده نمی‌افتد. کتاب سال شعر اگر در فجر انتخاب شود، فرصت بیشتری نسبت به حضور در جایزه سال برای مجموعه شعرها پیش می‌آید؛ اما مهم این است که کار به‌درستی انجام شود. ناگفته نماند خواندن همه مجموعه شعرها و کنترل کردنشان توسط هیات انتخاب هم ادعای سختی است و ایجاد ساز و کار مناسب بسیار مهم‌تر از خود ایده است. به‌طور کلی هیچ جشنواره‌ای نمی‌تواند چنین نقشی بازی کند؛ بلکه در نهایت می‌تواند به بخشی از هنر توجه کند اما در همین حد هم تا امروز اتفاق نیفتاده است. مثلا یک چندم اعتباری را که جشنواره فیلم فجر دارد، شعر فجر نتوانسته به دست بیاورد. عمیقا معتقدم از زمانی که بنیاد شعر و ادبیات داستانی مسئولیت برگزاری جشنواره را به عهده گرفت، جشنواره رو به کمال است. اما فکر می‌کنم مهم‌ترین اتفاقی که باید بیفتد این است که افراد مختلف از سلیقه‌های متنوع در برگزاری جشنواره نقش داشته باشند. متاسفانه تا به حال طیف مشخصی در جشنواره نقش داشته‌اند. به فرض جایگاه دبیر و هیات علمی و داوران عوض شده اما از این محدوده بیرون نرفته است. اما با توجه به شناختی که بنده از دوستان بنیاد ادبیات داستانی دارم، مطمئنم برای رسیدن به هدفشان تمام تلاششان را خواهند کرد. امیدوارم عنوان این جایزه چنان سخت‌گیرانه باشد که هرکسی نتواند عنوان آن را به دست بیاورد و وقتی بدست آورد، عنوان مهمی در رزومه فرد باشد و امیدوارم رویداد بزرگی به نام شعر فجر که بزرگترین رویداد مربوط به شعر است، به بهترین نحو برگزار شود.

آرش شفاعی شاعر و روزنامه‌نگار، چیستی جشنواره و بایدها و نبایدهای پیش‌رو

جشنوارهٔ بین‌المللی شعر فجر پس از اجرای روش‌های ضربتی و دفعتی، چند سالی است که انسجام مقبولی یافته است. این جشنواره مهم‌ترین رویداد در حوزهٔ شعر در بخش دولتی است و مدعی است بهترین‌های رشته‌های مختلف مرتبط با شعر را رصد کرده، به جامعه ادبی کشور معرفی می‌کند. انتخاب‌های این جشنواره مهم است و حساسیت‌برانگیز. هرچه معیارهای ادبی بیشتری در گزینش‌هایش باشد و هرچه توجه این جشنواره به نحله‌ها و جریان‌های مختلف فعال در شعر امروز ایران، گسترده‌تر؛ اعتبار و جامعیت جشنواره بیشتر می‌شود. جشنواره در سال‌های اخیر نشان داد با برخی خط‌کشی‌های ذهنی و جداسازی‌ها با معیارهای غیرادبی توجه چندانی ندارد.

گفته های مریم بهروزی در مورد جشنوارهٔ هشتم شعر فجر

"اول کلمه بود..."

همیشه بر این عقیده بوده‌ام و هستم که نیاز هنر صداهای متفات و گاه مخالف است. صدای مخالف و نه ساز مخالف. و چه فرصتی بهتر از چند صدایی برای شنیدن صداهایی که همیشه به دلایلی محکوم به شنیده نشدن بوده‌اند. هرکس که مثل ما فکر نمی‌کند لزوماً غلط فکر نمی‌کند. اینکه ما در فرهنگ شخصی‌مان چیزی به اسم منطق و دانش نقد را به گاه نقد دیگران بگنجانیم ویژگی خوبی‌ست.

جشنواره هشتم فجر، اگرچه مثل هر جشنواره دیگری از نقص بری نبوده، و بعید می‌دانم برگزارکنندگان و موافقانش هم چنین ادعایی داشته باشند، چند صدا بود. این را به ضرس قاطع عرض می‌کنم و مستدل از آن دفاع خواهم کرد. آشتی‌دادن شاعران زیادی که بعد از سال‌ها سکوت و دوری از فضای جشنواره، به دلیل سانسورها و پارازیت‌های بی‌جا و پیاپی، در دوره هشتم آثار خود را در معرض قضاوت داوران و مخاطبان گذاشتند دلیل محکمی است بر این ادعا. بعضی مخالفت‌ها و جبهه‌گیر‌ی‌ها و شایعه‌پراکنی‌ها در مورد جشنواره هشتم، برگزاری، داوری و برگزیدگان آن را خالی از هرگونه منطق می‌بینم، وقتی دلیل مخالفت مخالفان هرچیزی ست غیر ذات شعر و ادبیات. و امان از آن روزی که مخالفت منِ نوعی آلودهٔ یک جور غرض‌ورزی شخصی یا حزبی باشد. شفافیت عملکرد و دعوت از صداهای متفاوت در دوره هشتم جشنواره فجر به وضوح قابل مشاهده و قابل دفاع است. اینکه برگزارکنندگان این دوره به مخالفت شایعه‌سازان و مواضعشان باج نداده‌اند نوید سلامت تقریبی ادبیات را می‌دهد، نوید اینکه هنوز هم می‌شود امید داشت به شنیده‌شدن همه ی صداها. ادبیات و فرهنگ ایران را، با پارازیت‌های غیر‌مستدل و غیرعلمی، وارد حاشیه‌کردن هنر نمی‌خواهد. کار چند دقیقه وقت است و چند من دلیل شخصی و حزبی که عرض شد.

بگذاریم هنر نفس بکشد، بگذاریم ادبیات کار خودش را بکند، بگذاریم جوانان ما بدون هراس از سانسور بی‌جا قلم به دست بگیرند. نسل جوان ما دردهای مشترک زیادی دارند، جای جبهه‌گیری و شایعه‌پراکنی اول دردهایشان را بفهمیم... دردهایی که کلمه شده‌اند شعر شده‌اند، شاعر شده‌اند.

مصطفی محدثی خراسانی

امروزه بودن این جشنواره به از نبود آن است. جشنواره شعر فجر حدود هشت دوره است که برگزار می‌شود؛ اما جشنواره فیلم فجر قریب ۳۴ سال است که از اجرای آن می‌گذرد. برگزاری جشنواره شعر فجر بسیار ارزشمند است و جای تقدیر دارد؛ اما تاکنون هیچ جشنواره‌ای نتوانسته آن‌طور که شایسته است به مقوله شعر بپردازد. یکی از گله‌هایی که می‌توان از برگزاری این جشنواره کرد، این است که زمانی که تنها یک ماه به بهمن ماه مانده، شورا تشکیل می‌شود. پس با برگزاری چند جلسه جشنواره برگزار می‌شود و در آخر در اسفند ماه پرونده‌اش تا دی‌ماه سال بعد بسته می‌شود. باید یک دبیرخانه دائمی برای شعر تعریف شود و جایگاه شایسته‌ای در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای آن داشته باشیم. اگر داستان به جایزه ادبی جلال آل‌احمد با آن جایزه‌ها سنگین واگذار شود، هیچ ایرادی ندارد ولی باید سعی شود شعر را هم در همان حد و اندازه ارج نهند. زیرا شعر هنر ملی ماست؛ ولی داستان یک هنر وارداتی است. ادبیات داستانی به آنچه که ما از ترجمه‌ها آموخته‌ایم برمی گردد. می دانید که قالب ادبیات داستانی برگرفته از داستان‌های ترجمه است و ما داستان را به این شکل و قالب در ادبیاتمان نداشته‌ایم و آنچه که داشته‌ایم به صورت افسانه بوده است. من به هیچ وجه نمی‌خواهم با این حرف ارزش داستان را پایین بیاورم؛ ولی تکنیک ادبیات داستانی ریشه در فرهنگ و پشتوانه ما ندارد.. اما زمانی که این دو را در کنار هم قرار می‌دهیم، به مراتب باید برای شعر ارزش و پشتوانه بیشتری در نظر گرفته شود و آنطور که در شان شعر است، روی آن سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی شود.

محمدحسین جعفریان: جشنواره هشتم شعر فجر بچه‌ها را دور هم جمع کرد

چند صدایی تا حد زیادی اتفاق افتاد و حداقل نسبت به دوره های گذشته این نمود آشکار تر بود. اغلب در جشنواره های سال های گذشته حضور داشتم اما وجه بارز امسال این بود که ما چهره هایی را امسال دیدیم که اغلب نبودند در جشنواره ها یا به هر دلیل شرکت نمی کردند. جشنواره امسال این ویژگی را داشت که بچه ها را دور هم جمع کرد. ما باید بریم به سمت این که این اتفاق بیفتد.

وی توضیح اعتبار و استقلال یک جشنواره نیز چنین گفت: اعتبار یک جشنواره به شرکت کنندگان آن است، این که چه آدم هایی با چه سطحی از دانش و آثار در این جشنواره ها شرکت می کنند و آن می تواند حد و حدود این جشنواره ها را نشان دهد. اگر بگوییم استقلال یک جشنواره از دولت ضرورتی ندارد جواب غلطی داده ایم، به اعتقاد من کسانی که چنین زحماتی می کشند باید به بردن شعر شاعران نزد مردم هم فکر کنند. حالا که ما این همه صدا را دور هم جمعی می کنیم باید گوش هایی هم برای شنیدنش فراهم شود. یک تدبیری اندیشیده شود تا این محافل شعر در دانشگاه برگزار شود در محافلی که شنوای این کالا هستند، خریدار این کالا هستند. هر قدر که این تلاش بیشتر شود مطمئنم به تن شرکت کنندگان هم بیشتر می نشیند و خوشایند آن ها هم هست.

کامران شرفشاهی، جشنواره شعر فجر ویترینی برای عده‌ای خاص بوده است

جشنواره شعر فجر صرفاً ویترین عده‌ای خاص شده، به هر حال بسیاری از شاعران طیف‌های گوناگون تا به امروز در جشنواره شعر فجر نادیده گرفته شده‌اند. متاسفانه جشنواره‌های ادبی در کشور ما تبدیل به وسیله‌ای برای تامین نیازهای تعدادی خاص شده است. عجیب آن که تا به حال تدبیر خاصی برای بهبود وضعیت جشنواره شعر فجر در نظر گرفته نشده است.

جشنواره شعر فجر تا به امروز حرکت مؤثر و در واقع تعیین کننده‌‌ای در عرصه شعر ایران نبوده و هنوز هم نیست. برگزار شدن یا نشدن جشنواره شعر فجر به اعتقاد من هیچ تفاوتی نمی‌کند. جشنواره شعر فجر در سال‌های گذشته نتوانست جایگاه خود را در بین شعر باز کند و هیچ‌گاه به‌عنوان یک وزنه و معیار در عرصه شعر ما مطرح نشده چرا که خط‌‌کش‌هایی داشته و سوء‌استفاده‌های بسیاری از آن شده است. جشنواره شعر فجر شاید چیزی مثل سایر جشنواره‌ها و حتی نازل‌تر از آن‌ها باشد و به‌نظر من برگزار شدن یا نشدن آن اهمیت زیادی ندارد؛ مگر اینکه در واقع تحولی در آن صورت بگیرد و از حاشیه‌هایی که همیشه داشته و نگاه‌های سطحی، ذوقی، سلیقه‌ای، رفیق بازی‌ها و همه مسائلی که هیچگونه ربطی به شعر ندارد رهایی پیدا بکند. جشنواره شعر فجر به شرط رهایی از حواشی همیشگی خود می‌تواند موفق باشد و در غیر این صورت به‌نظر من جشنواره‌های دیگری در کشور ما هستند که موفق‌تر بودند.

محمدرضا عاطفی

برگزاری جشنواره شعر فجر به‌طور قطعی تاثیر بسزایی در روحیه شاعران و کیفیت شعر ایران دارد. با وجود افت و خیزهایی در سطح کیفی و کمی جشنواره اما این جریان ویترین فعالیت‌های عادی کشور است. در صورت وجود برنامه‌ریزی‌های کلان فرهنگی و استفاده از نخبگان ادبی تحول عظیم در راستای شعر و جشنواره ایجاد خواهد شد. خوب است که ضمن این فراخوان کلی فراخوانی نیز در بخش نخبگان ادبی صاحب ایده و اندیشه به صورت خاص داده شود تا با حضور آن‌ها جشنواره شعر فجر پررنگ‌تر و موثرتر برگزار شود.

اسماعیل امینی

به‌نظر من در حال حاضر بیشتر نظام اداری (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) در جشنواره شعر فجر تصمیم گیرنده است. شعر ثروت ملی هر کشور است و باید در پی کشف آن باشیم. جشنواره شعر فجر باید ضمن دنبال کردن جریان شعری و کارنامه شعر یک سال کشور با تشکیل یک دبیرخانه دائمی منتقدان ادبی این جریان را چیده پیگیری ثبت و دسته بندی کنند. وقتی در جشنواره فراخوان کلی داده می شود همه افراد در هر گروه و سطحی مدعی می شوند و طبعا افراد برجسته استقبال نمی‌کنند. پیشنهاد می کنم که ضمن این فراخوان کلی بهتر است که یک فراخوان خاص داده شود تا افراد برجسته شعر و ادب هم حضور پیدا کنند.

محمدحسین جعفریان

به‌نظر می رسد که جشنواره شعر فجر با این شیوه برگزاری فقط برای عده خاصی برگزار می‌شود. برگزاری جشنواره در خلیج فارس به دلیل مسافت طولانی آن متاسفانه تنها باعث حضور افراد بومی شده است. جشنواره شعر فجر ضمن برخورداری از مفاهیم انقلابی باید به‌درستی برگزار شود زیرا در سال های گذشته شاهد وجود ضعف‌هایی در بخش بین‌الملل آن بودیم. جشنواره شعر فجر باید قابلیت یک ویترین را داشته باشد در این صورت است که می تواند استعدادهای بالقوه را به توان‌های بالفعل تبدیل کند. جشنواره شعر فجر باید با مشورت از بزرگان شعر انقلاب و با مشارکت حداکثری شعرای انقلاب صورت گیرد و مرکزی باشد که در طول سال قلب آن برای شعر انقلاب بتپد. جشنواره شعر فجر باید به‌عنوان پناهگاهی منطبق با تعبیر شعر فجر کارکردی مقطعی و هفته‌ای ندانسته باشد و سایر آن در تمام طول سال برسد شعر کشورمان باشد.

اهورا ایمان

تاثیرگذاری جشنواره شعر فجر بر روحیه شاعران و شعر ایران بستگی به کیفیت برگزاری آن دارد. هر حرکتی که به گسترش زبان فارسی کمک کند و به خارج از نسل‌های ایران برده شود به‌طور طبع اتفاق تاثیرگذاری خواهد بود. در کشور ما جشنواره‌های متعددی در زمینه‌های گوناگون برگزار می‌شود ولی خروجی‌های آن خیلی خوب تغذیه نمی‌شود. باید خروجی جشنواره‌ها بیشتر رصد شود تا ضمن کشف استعداد‌های گوناگون به هدایت آن‌ها نیز پرداخته شود. جشنواره می‌تواند عاملی برای تقویت استعداد‌های نهفته باشد، صد در صد برگزاری جشنواره در این امر موثر است ولی مساله این است که زمانی که استعداد‌ها در این راستا کشف شد چه کاری باید برای آن‌ها انجام شود تا زمینه‌های فعالیتی گوناگون مانند سمینار برای پژوهش و یا تالیف برای آن‌ها فراهم شود.

یحیی طالبیان، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

نبود محدودیت در ارسال اشعار به جشنواره شعر فجر، یک مزیت محسوب می‌شود و می‌تواند در الگوسازی برای جشنواره‌ها به‌ویژه رقابت‌های شعری کشور موثر باشد. اگر این جشنواره بخواهد مولفه‌ها و شاخص‌هایی را در سطح کشور به وجود بیاورد که محک ارزیابی شعر در کشور باشد، نیازمند مقدماتی است که باید برای فراهم‌شدن آن‌ها تلاش کرد. یکی از این مقدمات اطلاع‌رسانی زمان‌دار، گسترده و متنوع در مورد جشنواره شعر فجر است در صورتی که این اتفاق بیفتد، مشارکت شاعران در آن و تنوع اشعارشان، بیشتر خواهد بود. اگر داوری جشنواره شعر فجر در هر چهار حوزه درست باشد، جشنواره شعر فجر عمق بیشتری خواهد یافت که این مسئله امسال با انتخاب افراد شاخص به‌عنوان داور که حلقه‌ای به‌هم‌پیوسته و متشکل از شاعران شناخته شده و جمعی از مدرسان دانشگاه و ناقدان شعر هستند، به میزان زیادی تقویت شده است.

اطلاع‌رسانی جشنواره شعر فجر هم مسئله‌ای مهم و کیفیت آن در دورهٔ هفتم قابل تحسین بود تقریباً همه کسانی که در کشور پیوندی با شعر دارند و به‌نوعی با این هنر والا گره خورده‌اند، از کمیت و کیفیت برنامه‌های دوره هفتم جشنواره شعر فجر اطلاع یافته‌اند. این مسئله در مشارکت شاعران در جشنواره شعر فجر امسال تاثیر زیادی داشته است. جشنواره شعر فجر در هفت دوره خودش و هر سال نسبت به سال قبل، از تنوع کمی و کیفی بهتری برخوردار بوده و هر سال سعی شده با مشورت با صاحبنظران و اصحاب شعر، ارتقا پیدا کند.

کمال شفیعی

به‌نظر من هفتمین دورهٔ جشنواره شعر فجر خیلی بهتر از سال‌های قبل برگزار شد و می‌توان به‌عنوان از آن یک نمونه موفق در بین همه دوره‌های این جشنواره، یاد کرد. به‌عنوان مثال نفس توجه به جزایر جنوبی کشور با توجه به اهمیت مسئله هویتی خلیج فارس در شرایط کنونی و برپایی مراسم افتتاحیه جشنواره شعر فجر، یک ابتکار بسیار خوب بود. مسئله بعدی تجلیل از پیشکسوتان عرصه شعر و پرداختن به جایگاه شاعران فقید عرصه انقلاب مانند زنده‌یادان خلیل عمرانی و شاهرخ اورامی بود که خاطره آن‌ها را برای اهالی شعر زنده کرد. برگزاری جشنواره‌های منطقه‌ای شعر فجر و در واقع بردن شعر به نقاط مختلف ایران، اقدام خوب دیگر دست‌اندرکاران جشنواره شعر فجر بود که در دوره‌های قبلی شاهد آن نبودیم. ایجاد فرصت شعرخوانی برای شاعرانی که در سراسر کشور قلم می‌زنند، اقدام خوب دیگری بود که در جشنواره امسال شعر فجر صورت گرفت و باعث دیده شدن بیشتر این شاعران شد. در کنار همه این‌ها نباید از چینش خوب داوران امسال جشنواره شعر فجر غافل ماند؛ به‌عقیده من امسال سلایق مختلف در عرصه داوری این جشنواره ملی حضور دارند. می‌توان گفت هر کدام از داوران جشنواره شعر فجر امسال، نماینده یک طیف فکری و شعری هستند و این نشانه بالندگی این جشنواره است. برآیند کلی جشنواره شعر فجر تاکنون بسیار خوب بوده و من امیدوارم این جشنواره با استقبال شاعران به روند موفق خود تا پایان راه ادامه دهد و ایده‌های جددی را که مطرح کرده، پی بگیرد.

سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درخصوص هفتمین دوره جشنواره شعر فجر

مشارکت تمامی استان ها با محوریت و میزبانی ۷ استان از شاخصه های بارز این دوره بود. احترام به ادیبان و شاعران و در خدمت ایشان بودن به مدت بیست روز و گشت‌وگذاری از جنس تعلقات ملی، پدیده‌ای نو در این مراسم عاصم بود که الحق مدیریت هم به سلامت، قاسم بود. فراهم‌آوردن فرصتی برای شنیدن ۲۳۰۰ سروده از شاعران برجسته و نامدار و تمهیداتی به منظور تعمیم این هنر یگانه تاریخ در جمع نمازگزاران جمعه همزمان با هفته وحدت در نعمت رسول الله(ص) از تلاش‌های ویژه این دوره بود.

رضا حمیدی، دبیر هفتمین جشنواره شعر فجر

همواره به مسائل به‌طور آرمانی نگاه می‌کنم. جشنواره امسال هر چند خوب برگزاری شد ولی مواردی را در ذهن داشتم که به آن دست نیافتم. میزان استقبال مردم و نحوه برگزاری در این دوره نسبت به شش دوره قبلی بسیار پراقبال بود تا جایی که شاعرانی چون مصطفی محدثی خراسانی، پرویز بیگی حبیب آبادی و اسرافیلی که شاعران صاحب نام هستند سطح را بسیار خوب ارزیابی کردند.

با توجه به این که جشنواره امسال در مناطق مختلف برگزار شد ما تعدادی از شاعران را برای شعرخوانی در هر منطقه اعزام می‌کردیم و آن‌ها نیز اذعان داشتند که نحوه برگزاری جشنواره بسیار عالی است. ما در این دوره برگزاری فعالیت‌های فرهنگی جدید متفاوت از سال‌های گذشته از قبیل رفتن به کارگاه شعر بازی در مراکز فرهنگی، دیدار با مسئولان ارشد و ولایت فقیه در هر منطقه صورت دادیم تا بازتاب متفاوتی را در این دوره شاهد باشیم. برگزاری خوب جشنواره امسال همچون نهال آبیاری شده مدیون عملکرد‌ها و تجارب دبیران و مدیران گذشته بوده و هر چه بیشتر پیش می‌رود شاهد جایگاه و سطح بالاتری از جشنواره‌ها در دوره‌های بعدی خواهیم بود.

داوران در این دوره از سرآمدان در هر بخش بودند. اعلام اسامی داوران در ابتدای جشنواره حضور داورانی چون دکتر مهدی محقق در بخش پژوهش، جلال الدین کزازی و دکتر حسین رزم‌جو که جزء مفاخر و نخبگان ادبی و فرهنگی کشورمان هستند باعث شد که تا افراد بیشتری در جشنواره حضور و آثار خود را ارسال کنند.

غزل تاج‌بخش

مسلماً هر رویداد فرهنگی که مردم در آن مشارکت داشته باشند، جنبه بهتری پیدا می‌کند و جشنواره شعر فجر هم که در روزهای تاریخی ایران یعنی جشن پیروزی انقلاب و آئین‌های آن و با حضور مردم برپا می‌شود، یک اتفاق مهم محسوب می‌شود. جشنواره شعر فجر برای شاعران جوان یک نیاز است؛ آن‌ها می‌توانند خود را در این آزمون محک بزنند و از طرف دیگر دعوت از شاعران جوان برای شعرخوانی این جشنواره، نشانه این است که برای آن‌ها احترام قائل شده‌اند و این حس اعتماد به نفس را در آن‌ها تقویت می‌کند. مطلع شدم که در هفتمین دوره جشنواره شعر فجر ، شاعران مردمی هم انتخاب شدند؛ به‌نظرم این اقدام بسیار خوبی است و نشان‌دهنده ارزش و احترامی است که مسئولان این جشنواره برای نظر مردم قائل هستند. استفاده بهینه از فرصت‌هایی که جشنواره‌هایی مثل جشنواره بین‌المللی شعر فجر در اختیار شاعران جوان قرار می‌دهد ضروری است.

مشفق کاشانی

نحوه برپایی برنامه‌های هفتمیین دوره جششنواره‌ٔ شعر فجر بسیار مطلوب بود. جشنواره شعر فجر، امسال هم مثل سال‌های پیش به‌خوبی برگزار شد و این روند در مجموع یک اتفاق تاثیرگذار بوده است. در آثار این بخش افق‌های تازه‌تری به چشم می‌خورد و این نشان می‌دهد شاعران جوان ما هر سال موفق‌تر از سال‌های قبل هستند. جشنواره شعر فجر راه خود را یافته و به یک اتفاق جاافتاده و مهم ادبی در کشورمان تبدیل شده است و خوشبختانه هر سال با استقبال بیشتر شاعران رو به رو می‌شود. تعداد آثاری که به این جشنواره آمده بود، نسبت به سال‌های قبل بسیار بیشتر بود و این دلیل اقبال شاعران ما به‌خصوص شاعران جوان از جشنواره شعر فجر است. علاقه شاعران جوان به شرکت در این رقابت روز به روز بیشتر می‌شود و می‌بینیم هر سال کارهای فاخرتری به جشنواره ارسال می‌شود. کوشش دست‌اندرکاران جشنواره شعر فجر هر سال افزونتر از سال قبل است و من امیدوارم این جشنواره در آینده شکوفاتر هم بشود.

رضا اسماعیلی

شکل‌گیری و برگزاری جشنواره شعر فجر حرکت ارزشمندی بود اما مطالبات شاعران از جشنواره شعر فجر برآورده نشد. شاعران انتظار داشتند جشنواره شعر فجر مانند سایر جشنواره‌های فجر از قبیل سینما و تئاتر همه طیف‌های ادبی را زیر چتر خود بگیرد و همه سلیقه‌های ادبی در جشنواره شعر فجر شرکت داشته باشند که این مورد در سال‌های گذشته اتفاق نیفتاد. در صورتی‌که جشنواره شعر فجر شامل تمام طیف‌های ادبی بشود جایگاه خود را در میان شاعران پیدا می‌کند و به عنوان جشنواره شعر برجسته در کشور شناخته می‌شود و مورد استقبال شاعران قرار می‌گیرد. در سال‌های گذشته جشنواره شعر فجر برگزار می‌شد و طیف‌های گوناگون ادبی از شرکت در آن خودداری می‌کردند. اعتماد عمومی شاعران به جشنواره شعر فجر باید جلب شود تا شاعران آثار خود را در این جشنواره ارسال کنند.

علیرضا بدیع

جشنواره شعر فجر به‌طور طبیعی در جریان شعر کشور به‌عنوان بزرگترین جشنواره ادبی در تمام طیف‌ها شامل ترانه و شعر تأثیرگذار است. جشنواره شعر فجر حتی بر روی کسانی که بی‌اعتقاد به شرکت در این جشنواره هستند هم تأثیر می‌گذارد و انتخاب‌های هیئت داوران در زمینه انتخاب چهره‌های جوان شعر به‌عنوان شاخص و موفق در طول یک‌سال گذشته نقطه عطفی در جریان شعری کشور است. جشنواره شعر فجر در سال‌های گذشته به ناحق کسانی را به‌عنوان شاعر جوان موفق انتخاب و بزرگ کرد که شایستگی لازم را نداشتند. انتخاب شاعران جوان موفق به‌عنوان الگویی که در جشنواره شعر فجر برای شاعران انتخاب می‌کنیم نیز بر جریان شعری کشور تأثیرگذار است امیدواریم امسال داوری جشنواره شعر فجر با دقت‌نظر بیشتری نسبت به سال گذشته صورت بگیرد. داوران شعر جوان باید از نسل جوان انتخاب شوند. مدهای ادبی را فقط جوانان شکل می‌دهند و از آن اطلاع دارند هر نسلی که معیارهای زیباشناختی را ایجاد می‌کند باید همان نسل آثار مربوط به آن را بررسی کند.

این جشنواره در برخی از دوره‌های برگزاری خود توان پاسخگویی به توقعات شاعران را داشته اما در برخی از دوره‌ها نیز از این کار ناتوان بوده است. به‌نظر امسال نیز رضایت نسبی از ایده‌ها و ابداعات تازه‌ی مطرح شده در زمینه‌ٔ برگزاری جشنواره شعر فجر وجود داشته اما من به‌شخصه معتقدم که نهمین دوره این جشنواره اصلا اطلاع‌رسانی نداشت. به‌ظاهر جشنواره شعر فجر به دلیل تمایل برگزار کنندگان آن به دور از حاشیه‌ها، چراغ خاموش حرکت کرد.

محمد بقایی ماکان

جشنواره شعر فجر در حد توان خود بر جریان شعری کشور تأثیر داشته است. باید تأثیرگذاری جشنواره‌ها از جایی آغاز شود در صورتی جشنواره شعر فجر می‌تواند مؤثر باشد که به دفعات از نظر کیفی و کمی و کیفیت آثار شاعران جوان رشد کند.

ضیاءالدین شفیعی

این شاعر در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات باشگاه خبرنگاران؛ ضمن اجتناب از پاسخگویی به هر سوالی در زمینه جشنواره شعر فجر، اهمیت خبررسانی درباره این جشنواره را پوچ دانست و اظهار داشت: به‌عنوان مثال شما به عنوان یک خبرنگار تا به امروز کجا بودید و در کل اخباری که درباره جشنواره شعر فجر منتشر کرده‌اید به چه دردی خورده است. وی در ادامه و پس از آنکه ما از تلاش خود برای هر چه بهتر پوشش دادن جشنواره شعر فجر گفتیم با بیان جمله "خسته نباشید" تلفن را قطع کرده و به نوعی همه چیز را پوچ دانست.

سارا جلوداریان

جشنواره شعر فجر به‌عنوان یکی از بزرگترین و پرآوازه‌ترین جشنواره‌ها ادبی و سابقه میانه‌ای که دارد به لحاظ خاصیت تاثیرگذاری جشنواره‌ها تاثیر خود را در جریان شغری کشور دارد. گذشت یک دهه از زمان برگزاری جشنواره شعر فجر میزان تاثیر این جشنواره را بر جریان شعری کشور مشخص می‌کند و به هر حال نتیجه‌ای که از جشنواره شعر فجر به دست می آید در جریان شعری کشور بی تاثیر نیست. اضافه کردن بخش‌های دیگر مانند ادبیات انقلاب و ترانه بر جشنواره شعر فجر بر کمیت و کیفیت آثار ارسالی به این جشنواره اثر می‌گذارد. بررسی جشنواره شعر فجر پس از گذشت یک دهه از برگزاری آن امکان‌پذیر است. از نظر تیم داوری و مالی نگاه مثبت و برجسته‌ای بر جشنواره شعر فجر هست که می‌توان آن را بر شمرد. میزان موفقیت جشنواره شعر فجر نسبت به گذشته بر محور‌های تعیین شده پیرامون برگزاری جشنواره شعر فجر توسط وی بستگی دارد که اگر دیدگاه‌های وی به معنای واقعی کلمه در برگزاری جشنواره لحاظ شود روند خوبشان را به‌صورت بهتری سپری خواهند کرد. به استفاده از افراد تکراری و سلایق تکراری به عنوان داور خانم در جشنواره شعر فجر بسنده می‌شود در حالیکه تعداد زیادی خانم و شاعر جوان داریم. استفاده از برگزیدگان سال‌های گذشته جشنواره شعر فجر به‌عنوان داوران مقدماتی اشکالی ندارد کاش در این زمینه تجدید نظر شود به‌عنوان شاعر جوان و افراد موثر در ادبیات جوان از آن‌ها در داوری‌ها استفاده کنند.

عباس اسلامی

باید بگویم که من از آغاز فعالیتم در حوزه شعر علاقه‌ای به شرکت در جشنواره‌های و جوایز ادبی نداشتم. چون در این جشنواره شرکت نمی‌کنم حرف، پیشنهاد یا نظری هم در این زمینه‌ها ندارم.

چيستا يثربی

جشنواره شعر فجر، هيچ گاه در جريان شعری كشور تاثيرگذار نبوده است. با وجود احترامی كه برای شاعران شهرستانی قائل هستم در جشنواره شعر فجر امتياز خاصی برای شاعران شهرستانی قائلند و جايزه جشنواره شعر فجر حتما بايد به شاعران شهرستانی تعلق بگيرد و اين هدفی است كه نه تنها در جشنواره شعر فجر بلكه درساير جشنواره‌های فجر مانند موسيقی و تئاتر نيز ديده می‌شود. رقابتی نابرابر در تئاتر و موسيقی است اما در شعر با يک قلم و كاغذ سروكار داريم و شعر هنری ذاتی است و اعطا جوايز شعر فجر به شاعران شهرستانی نادرست است. اگر جشنواره شعر فجر سفارشی و با توجه به موضوعات خاص نباشد و نگاهی به برخی اقشار وجود نداشته باشد می‌تواند بر جريان شعری كشور تاثير بگذارد. وقتی جشنواره شعر فجر در تمام طول سال بسته است و كارهای جشنواره خيلی بی ‌سروصدا انجام می‌شود اين جشنواره قادر به تاثيرگذاری بر جريان شعری كشور نيست. جشنواره شعر فجر همواره متعلق به قشر خاصی در بين شاعران از جمله شاعران دهه سوم انقلاب است و شاعران پيشكسوت و سال‌های قبل از آن، به‌عنوان داور جشنواره حضور دارند. شاعری پروسه‌ای سخت است دعوت كردن شاعران به جشنواره شعر فجر بی‌‌احترامی به شاعرانی است كه در سال‌های قبل زحمت كشيدند و فراموش شدند. ما نسل فراموش‌شده‌ايم جشنواره شعر فجر نسل جوان ما را مغرور نكند و دبيرخانه‌ای دائمی برای جشنواره شعر فجر وجود داشته باشد تا شاعران جوان نه در رقابت‌های كهن، بلكه در رقابت‌هايی نو شعر بسرايند. بايد كتاب برندگان جوايز شعر فجر در سطح عموم چاپ شود آن كسی‌كه در جشنواره شعر فجر به‌عنوان نفر اول برگزيده می‌شود حتما دليلی برای برگزيده شدن وی وجود دارد و ما بايد اين دليل را بفهميم. جشنواره شعر فجر در سال‌های گذشته نظام يافته برگزار نشده است و برگزاری آن اشراقی و دلی بود.

علی داوودی

با توجه به این‌که زندگی ما زیر لوای انقلاب اسلامی ایران است، بردن نام شاعرانی چون یدالله رویایی تحت عنوان افراد دعوت شده به جشنواره شعر فجر قابل پذیرش از سوی شاعران این مرز وبوم نیست. مشکل باید از جای دیگری درست شود و گویا کار جشنواره شعر فجر ازجای دیگری خراب شده است. با توجه به آنکه بعد از گذشت سی و چند سال با وجود خلأهای موجود در مورد تعریف خط قرمزهای فرهنگی کار جشنواره شعر فجر به جایی کشیده که از شاعران مبتذل‌سرا برای حضور در این جشنواره دعوت می‌کنند، این‌ها علی‌رغم دانستن خط مشی‌ فکری و اندیشه‌ای شاعرانی چون یدالله رویایی او را به جشنواره دعوت می‌کنند و این کار از خطاهای جشنواره شعر فجر به حساب می‌آید.

جواد محقق

چه کسی به نظر ما گوش می‌دهد که بگوییم نحوه عملکرد جشنواره شعر فجر درست یا نادرست است. البته درمورد کار آقایان در زمینه شکل‌گیری جشنواره شعر فجر امسال باید ببینیم که مبنای عملکردشان چیست. چرا در داوری‌ها این سلایق را رعایت نمی‌کنند. در این میان باید دید که آیا دیگران هم از سلایق همه شاعران استفاده کرده‌اند یا فقط برگزار کنندگان جشنواره شعر فجر قصد استفاده از سلیقه‌های افرادی چون یدالله رویایی را دارند.

تقی محمدی فکورزاده

شعر مقوله‌ای سیاسی نیست بلکه آزاد بوده و بستگی به شعور شاعر دارد. طرح ادعای توجه به شعر از سوی مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صرف بودجه‌ای جهت بهره‌مندی برخی از شاعران از دلایل برگزاری جشنواره‌هایی چون جشنواره‌ی شعر فجر به حساب می‌آید. جشنواره‌ی شعر فجر از لحاظ ادبی با توجه به جای خالی ارائه نظرات کارشناسانه در خصوص اشعار ارسالی به دبیر‌خانه‌ٔ جشنواره، کار خاصی انجام نداده است.

اسماعیل آذر

سال‌هاست که جشنواره شعر فجر شکل گرفته و مفید هم بوده اما چگونه مفید بودن آن و نقشی که به جای مانده باید مورد تحلیل قرار بگیرد. ما با جشنواره‌ها می‌خواهیم چه کنیم و چه هدفی را دنبال می‌کنیم، آیا هدف از جشنواره شعر فجر جمع کردن اشعار، ارزیابی آن‌ها و اهدای جوایز به برخی از شاعران بوده است، قطعا چنین نیست. هر جشنواره‌ای می‌کوشد تا در طی سالیان برگزاری خود را به وجود بیاورد البته این سخن من نافی زحمات دست‌اندکاران جشنواره‌های پیشین و این جشنواره نبود اما می‌خواهم بدانم که کدام جشنواره تا به امروز موفق به شکل‌گیری جریان ملموس شده است. جمع کردن، ارزیابی و اهدای جایزه خوب است اما آیا کار یک جشنواره فقط منحصر به این‌ می‌شود. هرکاری که نقد شود رشد نمی‌کند و زمانی به صلاح می‌رسد که نقد شود. تا به امروز سعی در انتصاب دبیرانی از جشنواره‌ها بوده اما ما باید از مدیران کارآزموده و شناخته شده در جشنواره‌ها استفاده کنیم و مشاوران موضوع خاص جشنواره را در مسیر آن دبیر مدیر و مدبر قرار دهیم. در مورد جشنواره شعر فجر نیز همه دبیران که تا به امروز منصوب شده‌اند خوب بوده‌اند اما حداقل این است که مدیران لایق اجرایی در کنار آن‌ها به کار گرفته شوند. ما تا به حال هیاتی را برای روزهای پس ار برگزاری جشنواره‌ها منصوب نکردیم و یا نتیجه‌ای از کار آن به دست نرسیده است. اصولا ما با حاشیه‌سازی می‌خواهیم زحمات افراد را زیر سوال ببریم پس نقد کردن با حاشیه سازی متفاوت بوده و حاشیه به معنای پیدا کردن نقاط ضعف، درشت‌نمایی آن‌‌ها و ایجاد فضای نامناسب در مورد آن‌ها است.

سودابه امینی

به نظرم می‌توان برگزاری هر جشنواره‌ای را با هر محتوا و محوری (از یک دیدگاه کلی) ویترینی برای معرفی، مرور و به نمایش گذاشتن تلاش‌ها و داشته‌های گروهی از افراد در یک مقطع زمانی در نظر گرفت و از آنجایی که هر جامعه‌ای نیازمند مرور داشته‌های بالفعل و بالقوه خود است، جامعه شاعران نیز نیازمند این مهم هستند. علاوه بر این مخاطبان و علاقه‌مندان به شعر باید بتوانند از این حق برخوردار شوند. در برگزاری جشنواره شعر گروه‌های مختلفی هستند که به نوعی مستقیم و غیرمستقیم به جشنواره پیوند می‌خورند. شاعران، ادبیات، مخاطبان عام و خاص ادبیات، ناشران، کارگزاران فرهنگی و مدیران فرهنگی و ... . ناگفته نماند به نمایش گذاشتن و عرضه کردن آثار در حوزه شعر برای گروه‌های مختلفی که در جشنواره فعالیت می‌کنند محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند. اولین محدودیت این است که عده‌ای از پدیدآورندگان به دلایلی خواسته یا ناخواسته در دایره جشنواره جای نمی‌گیرند و این خود آغاز ماجراست. به این معنا که عده‌ای زحمت برگزاری را می‌کشند. در حالی که تمامی داشته‌های ادبی دوره زمانی تعریف شده را در اختیار ندارند. بنابراین قضاوت و ارزیابی‌شان ناخواسته دچار تردید و سوال خواهد شد. برای رفع چنین ایرادی برگزارکنندگان باید طراحی را طوری انجام دهند که تمامی آثار به همت دبیرخانه و نه صرفا با اراده پدیدآورندگان، گردآوری و در دست بررسی قرار گیرند. من با برگزاری جشنواره شعر کاملا موافقم. مشروط بر اینکه دست از شلختگی‌های مدیریتی، آن گونه که در مدیریت فرهنگی کشور ما رایج است، برداریم و بسیاری از مرزهای خود ساخته را که میان شاعران فاصله ایجاد کند را از بین ببریم. همه در هر جایگاهی که هستیم، خود را خدمتگزار شعر فارسی بدانیم و صمیمانه و صادقانه «تو کجایی تا شوم من چاکرت» را برایش بخوانیم.

آرش افشاری

شیوه بررسی مجموعه شعر در جشنواره شعر فجر امسال را نسبت به تک اثر مناسب‌تر می‎‌دانم. به دلیل آنکه شناخت بهتری نسبت به شاعر ایجاد خواهد شد. در صورتی که بحث نقد و داوری شعر در جشنواره شعر فجر مطرح شود، مشاهده کارنامه شعری یک فرد می‌تواند انتخاب منطقی‌تر و درست‌تری را به همراه داشته باشد. به جای آنکه یک تک شعر را بررسی کنند در این هنگام نگاه کاملتری نسبت به شاعر وجود دارد. درباره بررسی اثر موسیقی در جشنواره‌ها شاید بتوان تک اثر را بررسی کرد اما این مسئله برای شعر معنا ندارد و درست به نظر نمی رسد.

حسین اسرافیلی

هر جشنواره‌ای که در آن مقام شعر و شاعری گرامی داشته می‌شود، ارزشمند است. جشنواره شعر فجر را از این منظر ارزشمند می‌دانم. در گذشته ۱۰ تا ۵۰ اثر یک شاعر برای حضور در جشنواره شعر فجر فرستاده می‌شد ولی این تعداد اثر نمی‌توانست ملاک قضاوت آثار باشد. مجموعه‌های چاپ شده یک شاعر باید ملاک داوری درباره اثر وی قرار بگیرد و این مسئله در جشنواره شعر فجر امسال به کار می‌رود. این روش را درست می‌دانم، البته در کنار آثار مکتوب باید نظر کارشناسی هر فردی در هیئت داوران جشنواره شعر فجر، ملاک داوری اثر قرار بگیرد. نحوه رفتار، برخورد و نوع منش شاعر در جامعه باید ملاک داوری اثر شرکت‌کنندگان در جشنواره شعر فجر امسال قرار بگیرد. در کنار آن، آموزش و تاثیرگذاری شاعر بر جامعه نیز از دید هیئت داوران دور نماند.

عباس سجادی

در صورتی که شعرهای جشنواره شعر فجر تنها از نظر محتوایی گزینش شوند، بحث دیگری مطرح خواهد شد برای شعر فرم و محتوا در نظر می‌گیریم در هر دو حوزه، داوری‌ها تخصصی‌تر شود، برای این جشنواره بهتر خواهد بود. کسانی می‌توانند داوری جشنواره شعر فجر را برعهده بگیرند که با احوال شعر روزگار خود آشنایی داشته باشند داوری درست نیز باید بر زمان مبتنی شود و این قید را در این حوزه بسیار در نظر بگیریم.

صابر قدیمی

افزوده شدن بخش ویژه به جشنواره شعر فجر و داوری آثار شاعران زیر ۲۵ سال به این جشنواره اتفاق خوبی است. کاملا موافق هستم که بخش ارسال آثار به جشنواره دوباره به جشنواره بین المللی شعر فجر برگردد و جایزه دادن صرف به کتاب در این جشنواره تغییر کند. جشنواره شعر فجر به حالت قبلی که در آن شاعران آثارشان را برای جشنواره می‌فرستادند و شور و هیجانی در زمان برگزاری آن وجود داشت، بازگردد. این کار اتفاق مبارکی است که روی داده و در چند سال اخیر شاهد بودیم کتاب‌های شعر در جشنواره شعر فجر بررسی می‌شد و دیگر آن شور و هیجانی که در دوره‌های قبلی جشنواره وجود داشت در این چند دوره دیده نمی‌شود. اگر محدودیت سنی برای شرکت در بخش ویژه جشنواره شعر فجر نمی‌گذاشتند و شاعران می‌توانستند بدون محدودیت سنی در این جشنواره شرکت کنند، بهتر بود. با افزوده شدن این بخش به جشنواره این اتفاق روی می‌دهد که شاعران جوان ما هم به جامعه ادبی معرفی شوند و شرایط را بهتر می‌کنند. شاعرانی که به مرحله نوشتن کتاب رسیده اند جوایز مختلفی برای کتاب برگزار و کتاب‌ها در این جوایز داوری می‌شود. این دسته از شاعران نیاز ندارند به جامعه ادبی معرفی شوند. یکی از راه‌های معرفی این شاعران، معرفی آن‌ها از طریق جشنواره است.