ادبیات دفاع‌ مقدس: تفاوت میان نسخه‌ها

«جنگ» در طول تاریخ، همواره یکی از دستمایه‌های آفرینش ادبی به شمار آمده است. از آنجا که این پدیده، نقش موثری در شکل‌گیری و فروپاشی تمدن‌های مختلف داشته و تغییرات اجتماعی و سیاسی جهان معمولاً بر پایه‌آن صورت پذیرفته است، نویسندگان کوشیده‌اند در آثار خود، جنبه‌های مختلفی از این رخداد را به تصویر بکشند. آن دسته از آثار ادبی که به مسئله جنگ و تبعات آن می‌پردازند را میتوان درون حوزه‌های '''ادبیات جنگ''' و '''ادبیات مقاومت''' تعریف کرد. وقوع جنگ تحمیلی هشت ساله در ایران نیز با توجه به اهمیت آن، باعث شکل‌گیری جریانی از آثار ادبی در ایران شده است. جریانی که با عنوان '''ادبیات دفاع مقدس''' از آن نام می‌برده می‌شود.

جنگ، پدیده ای است که قدمتی طولانی در حیات بشری دارد. در واقع جنگ، این رخداد غیرانسانی، همواره همراه تاریخ انسان بوده است. «جنگ آفریده تاریخ است و در تاریخ صرفاً با شرح کشمکش های مسلحانه آغاز شده و بعید است که این پدیده زمانی کاملا از بین برود؛ زیرا جنگ ها به هر حال مشخص ترین مبادی تاریخ و در عین حال مرزهایی هستند که مراحل مهم مواریث را از یکدیگر متمایز می کنند. تقریبا همه تمدن های معروف در اثر جنگ از بین رفته اند. تمام تمدن های جدید نیز با جنگ پا به عرصه وجود نهاده اند.<ref>{{پک|بوتول|۱۳۸۲|ک= جامعه شناسی جنگ|ص=۱۲۵}}</ref>

گاستول بوتول، ضمن هدفدار معرفی کردن پدیدۀ جنگ، معتقد است هرگاه در مطالعه جنگ از علیت و وقایع نگاری دور شویم پای ادبیات به میان کشیده می شود. فراز و نشیب و تحول جوامع در طول تاریخ که در اثر ایجاد حکومت حاکمان ایجاد شده است، با بازگویی این حوادث، سیل خروشانی را در بستر ادبیات جوامع جاری کرده که به ادبیات جنگ اشتهار دارد.

====ادبیات جنگ و مقاومت: از تعریف تا کالبدشکافی====

{{گفتاورد تزیینی|'''ادبیات جنگ'''، ادبیاتی است در بر گیرنده تمامی آثار مربوط به اصل یک حادثه بزرگ به نام تهاجم.}}

بازتاب این تعریف کلی را در دانشنامه ادب فارسی می توان دید: «نوشته هایی که به نوعی به مسأله جنگ و مقوله های مرتبط با آن می پردازد»<ref>{{پک|انوشه|۱۳۷۶|ک= فرهنگنامه ادب فارسی|ص=۲۷۲}}</ref>  

حال چه این انعکاس از سوی مهاجم باشد یا مدافع، ضد جنگ باشد یا ستایشگر آن. «'''ادبیات جنگ'''، اعم از صورت گسترده با پارتیزانی آن، تصویر صحنه هایی جاندار همراه با درس پایداری است که مرز نمی شناسد و در جغرافیای خاصی محصور نمی ماند.<ref>{{پک|گری|۱۳۸۹|ک= آشنایی با ادبیات دفاع مقدس|ص=۱۴}}</ref>  

اما دکتر کوثری، بر اساس دیدگاه غالی شکری، در روشن کردن حدود و ثغور '''ادبیات جنگ''' دو نکته را مطرح کرده است:

*ادبیات جنگ هم شامل آن دسته از آثاری می شود که مستقیما به توصیف جنگ (رزمندگان وقایع و صحنه های جنگ می پردازند و هم آن دسته که غیر مستقیم مسایل مربوط به جنگ نظیر مهاجرت و بمباران شهرها و خانواده رزمندگان را توصیف می کند.

*ادبیات جنگی، نه تنها شامل آثار ادبی تولید شده در صحنه های جنگ و زمان جنگ بلکه آثار تولید شده در خارج از صحنه های نبرد و زمان پس از جنگ را هم در بر می گیرد.<ref>{{پک|کوثری|۱۳۷۹|ک= تاملی در جامعه‌شناسی ادبیات|ص=۱۰۰}}</ref>

در کتاب «ادبیات دفاع مقدس» نیز این تعریف با شکلی دیگر آمده است «این اصطلاح (ادبیات جنگ) دامنه ای بسیار گسترده و فراگیر دارد و هر آنچه را که در جنگ تولید می شود و وجهه ادبی دارد، شامل می شود.» نویسنده سپس اجزای ادبیات جنگ را به جبهه دشمن، جبهه خودی و مخالفان با جنگ تقسیم می کند و می نویسد:

{{گفتاورد تزیینی|در ادبیات جنگ چون معیار خود جنگ است نه معیارهای دیگر، هر دو جبهه مساوی در نظر گرفته می شود؛ در اینجا ادبیت اثر مطرح است نه ارزش و سوگیری اثر اگر داوری در ادبیات جنگ صرفا متکی بر عنصر انسانی باشد که معمولا هست. کشتن سرباز دشمن یا زخمی شدن او نیز تراژیک و غم انگیز و محکوم است. در ادبیات جنگ، مرز میان ظالم و مظلوم و مهاجم و متهاجم فرو می ریزد.<ref>{{پک|سنگری|۱۳۸۹|ک= ادبیات دفاع مقدس|ص=۲۷}}</ref>}}