علی‌اکبر دهخدا: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
===دخوی نابغه=== | ===دخوی نابغه=== | ||
ولی‌الله درودیان گزیده‌ای از مقالات چاپ نشده یا کمتر دیده شده علی‌اکبر دهخدا را در این کتاب جمع آوری کرده است. گردآورنده در نخستین بخش کتاب اظهارنظر و بازتاب‌های چاپ اول این کتاب را همراه با زندگی‌نامه دهخدا نگاشته و طبع کرده است. آثار و تالیفاتی که از دهخدا در این کتاب درج شده عبارت است از «ترجمه عظمت و انحطاط رومیان و ترجمه روحالقوانین اثر منتسکیو»، «فرهنگ فرانسه به فارسی» که تاکنون طبع نشده است، «لغتنامه»، «شرححال ابوریحان محمدبن احمد خوارزمی بیرونی» و تصحیح و تحشیه دیوانهای ناصرخسرو، سیدحسن غزنوی، حافظ، منوچهری، فرخی سیستانی، مسعود سعد سلمان، سوزنی سمرقندی، ابن یمین، یوسف و زلیخای منسوب به فردوسی، صحاحالفرس، لغت فرس اسدی، امثال و حکم، مجموعه مقالات و دیوان اشعار. | ولی‌الله درودیان گزیده‌ای از مقالات چاپ نشده یا کمتر دیده شده علی‌اکبر دهخدا را در این کتاب جمع آوری کرده است. گردآورنده در نخستین بخش کتاب اظهارنظر و بازتاب‌های چاپ اول این کتاب را همراه با زندگی‌نامه دهخدا نگاشته و طبع کرده است. آثار و تالیفاتی که از دهخدا در این کتاب درج شده عبارت است از «ترجمه عظمت و انحطاط رومیان و ترجمه روحالقوانین اثر منتسکیو»، «فرهنگ فرانسه به فارسی» که تاکنون طبع نشده است، «لغتنامه»، «شرححال ابوریحان محمدبن احمد خوارزمی بیرونی» و تصحیح و تحشیه دیوانهای ناصرخسرو، سیدحسن غزنوی، حافظ، منوچهری، فرخی سیستانی، مسعود سعد سلمان، سوزنی سمرقندی، ابن یمین، یوسف و زلیخای منسوب به فردوسی، صحاحالفرس، لغت فرس اسدی، امثال و حکم، مجموعه مقالات و دیوان اشعار. | ||
[[پرونده:دخوی نابغه.jpg|بندانگشتی|چپ|<center>'''مجموعه مقالات دهخدا که توسط انتشارات گل آقا منتشر شده است''']] | [[پرونده:دخوی نابغه.jpg|jpg|200px|بندانگشتی|چپ|<center>'''مجموعه مقالات دهخدا که توسط انتشارات گل آقا منتشر شده است''']] | ||
===دهخدا مرغ سحر در شب تار=== | ===دهخدا مرغ سحر در شب تار=== | ||
نسخهٔ ۲۸ مرداد ۱۳۹۸، ساعت ۰۰:۲۰
| علی‌اکبر دهخدا | |
|---|---|
| پرونده:D01.jpg | |
| نام اصلی | علی‌اکبر دهخدا |
| زمینهٔ کاری | لغت شناس، شاعر و ادیب، روزنامه نگار و سیاست مدار |
| زادروز | ۱۲۵۷ تهران |
| مرگ | ۷ اسفند ۱۳۳۴ تهران |
| ملیت | ایرانی |
| محل زندگی | تهران |
| جایگاه خاکسپاری | شهرری، گورستان ابن بابویه |
| کتاب‌ها | لغت نامه دهخدا، امثال و حکم، ... |
| دانشگاه | مدرسه علوم سیاسی |
علی‌اکبر دهخدا لغت شناس، ادیب، شاعر، روزنامه‌نگار، فعال سیاسی و نماینده چند دوره مجلس شورای ملی، استاد دانشگاه بود.
زندگی و تراث
سوانح عمر
- ۱۳۰۲: تولد در محله پاچنار تهران
- ۱۲۵۸: تولد در کوچه قاسم علی خان محله سنگلج
ٰ* ۱۲۶۸: فوت پدر، قرارگرفتن تحت سرپرستی یوسف‌خان قزوینی، پسرعموی خان باباخان
- ۱۲۷۱: آموزش صرف‌و‌نحو عربی واصول‌فقه و کلام‌اسلامی زیرنظر حاج شیخ هادی نجم‌آبادی و شیخ غلامحسین بروجردی، به مدت هفت سال
- ۱۲۷۸: تحصیل در مدرسه علوم سیاسی و کنار گذاشتن دروس به مدت دو سال
- ۱۲۸۰: دستیار محمدحسین فروغی، پدر ذکالملک فروغی، در تدریس ادبیات فارسی در مدرسه علوم سیاسی
- ۱۲۸۲: فراغت از تحصیل در مدرسه علوم سیاسی، ماموریت در سفارت ایران در بالکان به عنوان منشی معاون‌الدوله غفاری، اقامت در وین و سفر به رم، بخارست و پاریس
- ۱۲۸۴: بازگشت به ایران به دلایل نامعلوم
- ۱۲۸۵: استخدام به عنوان معاون و مترجم مهندس دوبوروک بلژیکی در امور راه شوسه خراسان که در مقاطعه حاج حسین آقا امین‌الضرب بود، انتشار شب‌نامه‌هایی بر ضد جهل و خرافات استبداد قاجارها
- ۱۲۸۶: دعوت به همکاری از سوی میرزا جهانگیرخان شیرازی برای عضویت در تحریریه صوراسرافیل، انتشار نخستین شماره در دهم خرداد ماه، تهدید به مرگ و محاکمه در مجلس شورای ملی (دوره اول) برای مقاله‌هایش در صوراسرافیل
- ۱۲۷۸: انتشار سی‌و‌دومین شماره صوراسرافیل، به توپ بستن مجلس شورای ملی به دستور محمدعلی شاه قاجار، دستگیری میرزا جهانگیرخان شیرزای و گروهی از روشنفکران و مشروطه خواهان و اعدام آنها، پناهنده شدن میرزاعلی‌اکبر دهخدا، سیدحسن تقی‌زاده و گروهی دیگر به سفارت انگلیس و رضایت محمدعلی شاه به تبعید آنها، عزیمت دهخدا به پاریس و سپس ایوردون سوییس
- ۱۲۸۸: انتشار سه شماره از روزنامه صوراسرافیل در تبعید با کمک معاضدالسلطنه (ابوالحسن پیرنیا)، میرزا قاسم خان تبریزی و شیخ محمد قزوینی، سفر به استانبول برای تقویت کردن انجمن سعادت ایران، انتشار نشریه فرهنگی سروش در استانبول
- ۱۲۸۹: ادامه انتشار سروش تا چهارده شماره، بازگشت به ایران از راه رشت، پس از فتح تهران و خلع محمدعلی شاه از سلطنت (۲۵ ربیع الثانی ۱۳۲۷ ق)
- ۱۲۸۹: نماینده دوره دوم مجلس شورای ملی به وکالت مردم کرمان و تهران (یازدهم محرم ۱۳۲۸ق) عضویت در حزب اعتدال همکاری با روزنامه های مجلس و شوری
- ۱۲۹۰: انحلال مجلس دوم (در ۲۹ ذی الحجه)
- ۱۲۹۲: با آغاز جنگ جهانی اول (اول اوت 1914 و هشتم رمضان ۱۳۳۲) و التیماتوم روسیه تزاری و ریان معروف به مهاجرت آزادی خواهان به استانبول، بغداد و برلین، دهخدا به دعوت و مصلحت اندیشی خوانین بختیاری به چهارمحال رفت و تا پایان جنگ به ایل بختیاری پناهنده شد، به دعوت لطف علی خان امیرمفخم ایلخانی و فرزندش فتح علی خان سردار معظم در روستای دزک ساکن شد و فکر اولیه تدوین لغت نامه و امثال و حکم از همین ایام به خاطر او خطور کرد،
- ۱۲۹۲: ریاست دفتر وزارت معارف، ریاست تفتیش در وزارت عدلیه
- ۱۲۹۹: فیش برداری برای تالیف دو اثر عظیم لغت نامه و امثال و حکم
- ۱۳۰۰: دریافت امتیاز مجله هفتگی فردا (۲۶ شهریور) و عدم انتشار آن به دلایل نامعلوم
- ۱۳۰۴: حاشیه‌هایی بر دیوان ناصر خسرو به تصحیح نصرالله تقوی و مجتبی مینوی
- ۱۳۰۶: قبول ریاست مدرسه علوم سیاسی، حاشیه‌هایی بر دیوان حافظ تصحیح عبدالرحیم خلخالی
- ۱۳۰۸-۱۱: انتشار دوره چهار جلدی امثال و حکم از سوی وزارت فرهنگ
- ۱۳۱۳: تغییر نام مدرسه علوم سیاسی به مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی در دوره ریاست دهخدا
- ۱۳۱۸: چاپ جلد اول لغت نامه
- ۱۳۲۰: بازنشستگی از ریاست مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی (شهریور)
- ۱۳۲۴: تصویب مجلس شورای ملی برای چاپ لغت نامه به پیشنهاد عبدالحمید اعظم زنگنه و حمایت محمد مصدق، عبدالله معظمی، ابوالقاسم امینی، ناصر قلی اردلان، رضا تجدد، حسین معاون، غلام علی فریور، مهدی فاطمی و دیگران (دی ماه) تالیف و انتشار شرح حال نابغه شهیر ایران ابوالریحان بیرونی
- ۱۳۲۵: ریاست کنگره نویسندگان ایران به ابتکار هیئت مدیره انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی و به همت کمیسیون ادبی انجمن، با حضور مشاهیر و چهره های ادبی وقت از جمله صادق هدایت، کریم کشاورز، میلانی، بانو محصصی، فروزان فر، سیدعلی شایگان، علی‌اصغر حکمت، عبدالحسین نوشین، پرویز ناتل خانلری، فاطمه سیاح، نیما یوشیج، احسان طبری
- ۱۳۲۸: تعلیقات بر دیوان سید حسن غزنوی (اشرف) چاپ محمدتقی مدرس رضوی
- ۱۳۲۹: تشکیل جمعیت مبارزه با بی‌سوادی ایران و انتشار نخستین اعلامیه جمعیت، حاشیه‌هایی بر لغت فرس اسدی طوسی تصحیح عباس اقبال آشتیانی
- ۱۳۳۰: عضویت در انجمن هواداران صلح، تالیف و انتشار مقاله منشا لغات مجعول فرهنگ فارسی پس از دساتیر، انتشار مجموعه مقالات چرند پرند به همت سعید نفیسی در کتاب شاهکار نثر فارسی
- ۱۳۳۲: نوشتن یک مقاله و انجام یک گفتگوی رادیویی در دفاع از دولت ملی دکتر محمد مصدق (تیرماه)؛ شایعه پذیرفتن ریاست شورای سلطنتی پس از خروج محمدرضاپهلوی، به پیشنهاد محمدمصدق (مردادماه)؛ بازرسی منزل دهخدا پس از کودتای ۲۸ مرداد برای کشف محل اختفای دکتر حسین فاطمی، وزیر امورخارجه دولت ملی؛ بازجویی از دهخدا در دادستانی ارتش و رها کردن پیکر فرتوت و ناتوان او در نیمه های شب در حیاط مسکونی اش (مهرماه)
- ۱۳۳۴: انتشار مجموعه اشعار دهخدا به کوشش دکتر محمد معین؛ وصیت دهخدا به دکتر محمد معین برای ادامه انتشار لغت نامه پس از مرگ او (آبان ماه)؛ وخامت وضع جسمانی دهخدا (آذرماه)؛ نامه به رییس مجلس شورای ملی در خصوص بخشش حق‌التالیف لغت نامه به ملت ایران (دی ماه)؛ وفات علامه علی‌اکبر دهخدا (۷ اسفند ماه) (۱)
نام‌های مستعار
علی اکبر قزوینی، دخو، دخوعلی، خرمگس، رزنومه چی، غلام گدا آزادخان علی اللهی، خادم الفقرا دخوعلی شاه، نخود همه آش، برهنه خوشحال
منبع شناسی
آمیختگی شخصیت ادبی و سیاسی ممتاز علی‌اکبر دهخدا موجب توجه بسیاری از نویسندگان به بررسی زندگی و اندیشه وی گشته است. او را شاید بتوان به عنوان یکی از زنده ترین چهره های ایرانی در میان پژوهش ها و بالاخص سوژه زندگی نامه نویسان نامید. درباره او کتاب های بیشماری نوشته شده است
دخوی نابغه
ولی‌الله درودیان گزیده‌ای از مقالات چاپ نشده یا کمتر دیده شده علی‌اکبر دهخدا را در این کتاب جمع آوری کرده است. گردآورنده در نخستین بخش کتاب اظهارنظر و بازتاب‌های چاپ اول این کتاب را همراه با زندگی‌نامه دهخدا نگاشته و طبع کرده است. آثار و تالیفاتی که از دهخدا در این کتاب درج شده عبارت است از «ترجمه عظمت و انحطاط رومیان و ترجمه روحالقوانین اثر منتسکیو»، «فرهنگ فرانسه به فارسی» که تاکنون طبع نشده است، «لغتنامه»، «شرححال ابوریحان محمدبن احمد خوارزمی بیرونی» و تصحیح و تحشیه دیوانهای ناصرخسرو، سیدحسن غزنوی، حافظ، منوچهری، فرخی سیستانی، مسعود سعد سلمان، سوزنی سمرقندی، ابن یمین، یوسف و زلیخای منسوب به فردوسی، صحاحالفرس، لغت فرس اسدی، امثال و حکم، مجموعه مقالات و دیوان اشعار.
