مجتبی مینوی

مجتبی مینوی
حافظ کل قرآن قبل از ۸سالگی
زمینهٔ کاری	نویسندگی، ترجمه، تصحیح، تاریخ‌نگاری و...
زادروز	۱۹بهمن۱۲۸۱
پدر و مادر	شیخ عیسی شریعت‌مداری
مرگ	۷بهمن۱۳۵۵ تهران
پیشه	استاد دانشگاه تهران رایزن فرهنگی ایران در ترکیه رئیس تعلیمات عالیهٔ وزارت فرهنگ سرپرستی علمی بنیاد شاهنامهٔ فردوسی

لندن - دکتر قمر آریان،
دکتر عبدالحسین زرین‌کوب
و استاد مجتبی مینوی

مجتبی مینوی طهرانی،(۱۹ بهمن ۱۲۸۲- ۷ بهمن ۱۳۵۵) ادیب، نویسنده، مصحّح، مورخ و مترجم بزرگ ایرانی از دانش‌آموختگان دارالفنون بود و در همین مدرسه با چهره‌هایی همچون صادق هدایت دوستی و مراوده داشته است. او در کنار مسعود فرزاد، بزرگ علوی و صادق هدایت گروه ربعه را تشکیل دادند. مینوی در نوجوانی با چهره‌های سرشناسی چون محمدعلی فروغی و محمد قزوینی آشنا شد و روش نقد تحقیقی متون را از قزوینی فراگرفت و با فروغی نیز در تهیه خلاصه شاهنامه همکاری کرد. مینوی سال ۱۳۲۸ و در دوره اوج گرفتن نهضت ملی شدن نفت پس از 15 سال از انگلستان به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به تدریس در دانشکده ادبیات پرداخت. سال ۱۳۲۹ از طرف دانشگاه تهران مأموریت پیدا کرد تا با سفر به ترکیه، ضمن جست‌و‌جو در کتابخانه‌های این کشور و بررسی کتب خطی فارسی و عربی و ترکی به عکسبرداری و تهیه میکروفیلم از تعدادی از کتب خطی بپردازد. او گزارشی از نتایج علمی این سفرها را در مقالاتی با عنوان «از خزائن ترکیه» در مجله دانشکده ادبیات تهران در سه شماره متوالی در سال ۱۳۳۵ منتشر کرد. طی همین دوران موفق به تهیه میکروفیلم از بیش از هزار نسخه خطی شد که در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود.

* * * * *

آثار و منبع‌شناسی

آثار و نوشته‌های مینوی در شامل کتاب و مقالات می‌شود.

کتاب‌ها

• ۱۳۰۵: کشف دو لوح تاریخی همدان، تحقیق: ارنست هرتسفلد، ترجمة مجتبی مینوی، تهران، انجمن آثار ملی ( تجدید چاپ: ۱۳۵۱).
• ۱۳۰۶: معلومات تاریخی درباره آثار ملی اصفهان و فارس، خطابه: ارنست هرتسفلد، ترجمه مجتبی مینوی، تهران، انجمن آثار ملی (تجدید چاپ: ۱۳۵۱).
• ۱۳۰۷: دیوان ناصرخسرو، تهران، ۸۰۰ص؛ (به تصحیح سید نصرالله تقوی، با مقدمه سیدحسن تقی‌زاده و تعلیقات علی‌اکبر دهخدا).
• ۱۳۰۸: اطلال شهر پارسه (اثر ارنست هرتسفلد)، ترجمه مجتبی مینوی، برلن؛ ۲۴ص+ ۲۶ص، فرانسه و ۳۵ تصویر.
• ۱۳۱۰: سیاست‌نامه (تصحیح عبدالرحیم خلخالی). دوسوم آن به‌وسیله مینوی تصحیح شده، تهران، ۱۸۶ ص.
• ۱۳۱۱: نامه تنسر، تهران، ۸۱ص.
• ۱۳۱۲: کشف الواح تاریخی بنای تخت جمشید. به‌قلم ارنست هرتسفلد، ترجمه مجتبی مینوی، تهران، انجمن آثار ملی (تجدید چاپ: ۱۳۵۱).
• ۱۳۱۲: نوروزنامه، تهران، ۱۴۸ص.
• ۱۳۱۲: مازیار، به‌انضمام نوشته صادق هدایت، تهران، ۱۳۸ص. (بعد هم چند بار تجدید ‌چاپ شده است).
• ۱۳۱۳: شاهنامه فردوسی (جلد اول از دوره چاپ کتاب‌فروشی بروخیم)، تهران، ۵۲۰ ص.
• ۱۳۱۳: همکاری در چاپ «خلاصه شاهنامه » به‌اهتمام محمدعلی فروغی.
• ۱۳۱۴: وضع ملت و دولت و دربار در دوره شاهنشاهی ساسانیان، تألیف آرتورکریستن سن، ترجمه مجتبی مینوی، تهران، کمیسیون معارف، ۳۰۷ص.
• ۱۳۱۴: ویس و رامین، اثر فخرالدین اسعد گرگانی، تهران، بروخیم، ۵۲۸ص.
• ۱۳۲۱: رساله در امر مالیات از خواجه نصرالدین طوسی، با همکاری ولادیمیر مینورسکی، مندرج در ((BSOAS (۱۹۴۰)، صفحات ۴۱ تا ۴۷.
• ۱۳۲۸: اقبال لاهوری شاعر پارسی‌گوی پاکستان (بحث در آثار و افکار او)، مجله یغما، تهران، ۸۵ص.
• ۱۳۲۹: علامت مصدری (ئیت)، مجله یغما، تهران، ۳۰ص.
• ۱۳۳۰: مصنفات افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی، با همکاری یحیی مهدوی، تهران، دانشگاه تهران، جلد اول، ۲۴+ ۳۸۶ص.
• ۱۳۳۳ عیون الحکمه (تألیف ابن‌سینا)، تهران، دانشگاه تهران، ۳۳+ ۴۶ص.
• ۱۳۳۵ پانزده گفتار (درباره چند تن از رجال ادب اروپا از اومیروس تا برناردشا)، تهران، دانشگاه تهران، ۴۴۸ص. (در سال ۱۳۴۶در ۵۲۷صفحه تجدید طبع شده است).
• ۱۳۳۵ کابوسنامه فرای، انقره (ترکیه)، ۲۶ص.
• ۱۳۳۵ تحریمة القلم (منظومه از سنائی غزنوی)، مندرج در فرهنگ ایران، جلد ۵ (۱۳۷۷): ۵-۱۵.
• ۱۳۳۶ السعادة و الاسعاد، تألیف ابوالحسن عامری، چاپ عکسی از روی خط مجتبی مینوی، ویسبادن. ۲۴+ ۴۵۹ص.
• ۱۳۳۷ مصنفات افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی، با همکاری یحیی مهدوی، تهران، دانشگاه تهران، جلد دوم، یب + ۳۸۷ص.
• ۱۳۳۸ آزادی و آزادفکری (مجموعه مقالات)، تهران، ۱۲۸ص.
• The Chester Beatty Library. A Catalogue of the Persian ۱۳'۱۳۳۹'

vols ۳ .۱۹۵۹.Manuscripts and Miniatures. Dublin . و با همکاری A. J. Arberry M. Robinson و Edgard Blochet و .B. Wilkinson

• ۱۳۴۳ ترجمه کلیله و دمنه، انشای ابوالمعالی نصرالله منشی، تهران، دانشگاه تهران، ۴۵۱ص؛ تجدید چاپ هم شده است.
• ۱۳۴۴ اصلاح یا تغییر خط فارسی، تهران، مجله یغما، ۱۸ص.
• ۱۳۴۴ سیرت جلال‌الدین مینکبرنی. تصنیف شهاب‌الدین محمد خرندزی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، مج + ۴۸۷ص.
• ۱۳۴۴ هفتاد سالگی فرخ. بمناسبت هفتادمین سال ولادت سیدمحمود فرخ. تهران. ۴۲۴ص.
• ۱۳۴۶ فردوسی و شعر او. تهران. انجمن آثار ملی. ۲۴۶ص.
• ۱۳۴۸ ۴۵۰ی ادنامة ایرانی مینورسکی. با همکاری ایرج افشار. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.

م + ۲۰۵+ ۴۱+ ۲۵۵ص.

• ۱۳۴۹ داستان‌ها و قصه‌ها، تهران، خوارزمی، ۲۷۹ص؛ (عمر دوباره: مجموعه گفتارها و

نوشته‌های مجتبی مینوی، جلد اول).

• ۱۳۵۰ تنکسوق‌نامه یا طب اهل ختا، تألیف خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، تهران، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۵۱۹ص (مجموعه آثار رشیدالدین فضل‌الله همدانی، ۲).
• ۱۳۵۰ وقفنامه ربع رشیدی (الوقفیة الرشیدیة)، با همکاری ایرج افشار، تهران، انجمن آثارملی، ۳۸۲ص. (چاپ عکسی).
• ۱۳۵۱ نقد حال، تهران، خوارزمی، ۵۵۰ص؛ (عمر دوباره، مجموعه گفتارها و نوشته‌های مجتبی مینوی، جلد دوم).
• ۱۳۵۲ تاریخ و فرهنگ، تهران، خوارزمی، ۵۵۴ص؛ (عمر دوباره مجموعه گفتارها و نوشته‌های مجتبی مینوی، جلد سوم).
• ۱۳۵۴ احوال و اقوال شیخ ابوالحسن خرقانی به ضمیمة منتخب نورالعلوم، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۸۰ص.
• ۱۳۵۴ نامه تنسر، گردآورنده تعلیقات مجتبی مینوی و محمد اسمعیل رضوانی، تهران، خوارزمی، ۲۵۶ص.

مقالات

• ۱۳۳۵ ق افسانه، نامۀ پارسی، شماره ۱۳، ص ۲۰۵– ۲۰۶.
• ۱۳۰۴ ش مقدمه بر «دامگستران یا انتقام‌خواهان مزدک » نوشتۀ صنعتی‌زادۀ کرمانی، تهران،

۱۴۲ص.

• ۱۳۰۶مقدمه بر «صلاح‌الدین ایوبی و بنگیان » نوشتۀ جرجی زیدان، ترجمۀ م. د، تهران، دوجلد.
• ۱۳۰۶ انتقاد، مقالۀ طهران یا تهران، آینده، ۲: ۴۵۵– ۴۵۹.
• ۱۳۰۶ ترجمه فارسی تفسیر طبری (کتاب‌های مهم)، تقدم، 1: 56 - 60 و 105 – 107.
• ۱۳۰۶ گات‌ها، سرودهای زرتشت [از ابراهیم پورداود]، آینده، 2: 556 – 557.
• ۱۳۰۷ جشن‌های ایرانی (مهرگان)، تقدم، 1: 157 - 164 و 235 - 241 ؛ 277 - 281 .

۱۳۱۳ تعلیم و تربیت در دوره شاهنشاهی ساسانیان [ترجمه از آرتور کریستن سن]، تعلیم و تربیت، 4: 15 – 16. ۱۳۱۴ تعلیم و تربیت و معلومات در عصر ساسانیان [ترجمه از آرتور کریستن سن]، تعلیم و تربیت، 5: 458 – 460. 1321 ادوارد براون و خدمات او به ایران، روزگار نو، ج 1 ش 2: 8- 25. 1321 نظامی (حیات، شعر، اخلاق)، روزگار نو، ج 1 ش 1: 18 – 21. 1322 روابط و علایق ادبی و فرهنگی که میان اقوام ایران و انگلستان موجود است. 452 [ترجمه از نوشته س. هللسون]، روزگار نو، ج 2 ش 2:1 – 7. 1323 تخمیس غزلی از حافظ از یکی از معاصرین او، روزگار نو، ج 3 ش 1: 43 – 44. 1323 نسخه‌های قدیم گرشاسپ‌نامه، آموزش و پرورش، 569:14 – 574. 1324 شیوۀ فارسی نویسی، سخن، 3: 808 – 813. 1324 کتاب «هزارۀ فردوسی » و بطلان انتساب «یوسف و زلیخا » به فردوسی، روزگار نو، ج 5 ش 3: 16 – 36. 1324 منشاء نقش شیر و خورشید علامت رسمی ایران، Dinshah Irani Memorial Volume ، بمبئی، ص. 1325 قصیده چون و چرا [از ابوالهیثم جرجانی]، یادگار، ج 2 ش 8 : 9- 21. 1325 توضیحی در باب قائل قصیدۀ چون و چرا، یادگار، ج 2 ش 10 : 75. 1325 نسخه‌های قدیم گرشاسپ‌نامه، آریانا، 4: 724 – 728. 1326 دربارۀ قصۀ گربه عابد، سخن، 3: 627 – 628. 1327 بنفشۀ ملکه، یغما، 1: 304 – 310. 1320/27 پستی و بلندی ملل از چیست؟، یغما، 1: 407 - 412 و 4: 49 - 57 و 145 – 151. 1327 پوشیدن روی یا نپوشیدن روی؛ ای زنان بکوشید تا چادر حقارت نپوشید، یغما، 1: 160-155 و 205 – 211. 1327 سفر شاه به انگلستان، یغما، 1: 218 – 220. 1327 عزلت و عودت یا هجرت و رجعت، یغما، 1: 249 - 453 255. 1327 عمر دوباره، یغما، 1: 8- 13. 1327 کتاب‌خانه‌های عمومی بلدی در لندن، یغما، 1: 54 – 58. 1327 ماهی وال یا بال، یغما، 1: 452 – 456. 1328 بجادو برف و سرما پدید کردن، یغما، 2: 140. 1328 ترجمۀ تفسیر طبری، یغما، 2: 225 – 230. 1328 چگونه بیوه زن پارسا تسلی یافت؟، یغما، 2: 100 – 104. 1328 درشکه‌چی، یغما، 2: 524 – 527. 1327 دوستی، یغما، 2: 456. 1328 سلطنت یوسفی ترکشدوز، یغما، 2: 310 – 314. 1328 طرح کم خرج، یغما، 2: 562 – 567. 1328 کتاب شرح تعرف، یغما، 2: 405 – 413. 1328 مار زخم‌خورده، یغما، 2: 457 - 461 (اقتباس از فرج بعدالشدهْ). 1328 هدایای هیمکف، یغما، 2: 17 – 21. 1328 همزاد زنم، یغما، 2: 369 – 373. 1329 شهر کتاب‌خانه‌ها، یغما، 3: 305 – 310. 1329 شیوه فارسی‌نویسی، یغما، 3: 353 - 359 و 401 - 407 و 449 – 455. 1329 454 علی جنگی، یغما، 3: 120 – 128. 1329 مصیبت (از داستان‌های چخوف)، یغما، 3: 49 – 54. 1329 مهمان دانشمند ما، یغما، 3: 17 - 21 (درباره والتر هنینگ). 1329 نامه‌ای از سنائی به خیام، یغما، 3: 209 – 215. 1329 هدیه المتعلمین در طب، یغما، 3: 497 – 510. 1330/31 الجنون فنون (جنون حذف کردن، وجه تسمیه‌سازی و اشتقاق‌سازی کشف و اختراع)، یغما، 4: 289 - 294 و 385 - 396 و 5: 145 – 151. 1331 آزادی مطبوعات، یغما، 5: 481 – 486. 1331 به یاد علامه اقبال، یغما، 5: 79 – 80. 1331 تسامح، یغما، 5: 385 - 390 و 390 و 433 – 438. 1331 تقویم و تاریخ در ایران قدیم [تألیف ذبیح بهروز]، یغما، 5: 563 – 566. 1331 دکتر جمیل سعدی، یغما، 5: 97 – 104. 1331 زبان فارسی، سخن، 4: 168 - 172 و 261 - 264 و 353 – 357. 1331 زنی که شوهرش را ترک کرد (از داستان‌های چخوف)، یغما، 5: 346 – 348. 1331 قصة فاوست، یغما، 5: 530 – 534. 1331 نمایش ایرانیان تصنیف آیسخیلوس، یغما، 5: 252 - 256 و 298 – 702. 1331 هرمزدنامه [تألیف ابراهیم پورداود]، یغما، 5: 561 – 563. 1332 آزادی و رشد اجتماعی مستلزم یک‌دیگرند، یغما، 6: 385 - 391 و 425 - 455 432. 1332 احقاق حق یک بچه، یغما، 6: 12 – 17. 1332 اولین کاروان معرفت، یغما، 6: 181 - 185 و 232 - 237 و 274 - 278 و 313 - 318 و 351 – 353. 1332 تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی [تألیف ذبیح‌الله صفا]، سخن، 4: 583 - 584 . 1332 تبلیغ یا تربیت؟، یغما، 6: 49 – 54. 1332 زندگانی شاه‌عباس اول [تألیف نصرالله فلسفی]، سخن، 4: 580 – 582. 1332 شد یا شد، سخن، 5: 185 - 187 1333 آزادی مدنی، یغما، 7: 1- و 49 - 56 و 97 - 104 و 145 - 153 و 193 – 198. 1333 بریتیش میوزیم، یغما، 7: 34 - 41 و 87 – 96. 1333 تصحیحات بر «راحة‌الصدور و آیةالسرور » تألیف محمدبن علی راوندی، به‌سعی و تصحیح محمد اقبال (که از روی چاپ اوقاف گیب چاپ عکسی شده)، تهران؛(پنج صفحه مقدمه). 1333 حذف همزه ابن، سخن، 5: 563 – 564. 1333 حواشی یادداشت‌های قزوینی بر جلد اول، جلد دوم، ص 213 – 228. 1333 خنیاگر یا حوسیان، یغما، 7: 638. 1333 درباره کتاب فرج بعد از شدت، یغما، 7: 303 – 306. 1333 456 دو نامه تاریخی از میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام، یغما، 7: 437 - 447 و 485 – 490. 1333 مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی [تألیف بدیع‌الزمان فروزانفر]، سخن، 5: 20 – 7237. 1333 ملازمة علم و دموکراسی [از برتراند راسل]، یغما، 7: 338 - 344 و 386 – 392. 1333 ویس و رامین، سخن، 6: 13 - 21 و 169 – 137. 1333 یکی از فارسیات ابونواس، مجله دانشکدة ادبیات [تهران]، ج 1 ش 1: 62 – 77. 1334 اجتماع کواکب در سال 582، مجله دانشکده ادبیات [تهران]، ج 2 ش 16:4 – 53. 1334 پیدایش و نمو مذهب شیعه، یغما، 8: 350 – 355. 1334 ترجمه علوم چینی به فارسی در قرن هشتم هجری. مجله دانشکده ادبیات [تهران]، ج 3 ش 1: 1- 26. 1334 توضیحات و اضافات و تصحیحات بر «یادداشت‌های قزوینی »، جلد دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ص 214 – 221. 1334 توقیعات کسری انوشروان، چاپ حسین نخجوانی، تبریز 1334 (مقدمه بر آن). 1334 حکایت با نتیجه، یغما، 8: 311 – 314. 1334 خوارج، یغما، 8: 254 – 258. 1334 دشمنایگی (بحث لغوی)، یغما، 8: 177 – 180. 1334 عبرت تاریخ، یغما، 8: 145 - 153 و 193 – 203. 1334 فتح مصر به دست کمبوجیا، یغما، 8: 103 – 109. 1334 کتاب طبقات صوفیه انصاری، یغما، 8: 135 - 457 137. 1334 قران کواکب در سال 582، یغما، 8: 83 – 86. 1334 موش و گربه مجلسی، یغما، 8: 49 – 55. 1334 هفت‌پیکر نظامی، یغما، 8: 433 - 438 و 481 – 481. 1334 یکی از فارسیات ابونواس، Armagan, Symbolae in Honorema Zeki A Velidi Togan ، استانبول 55 - 1950 . ص 437 – 450. 1335 الاهه (الههْ) هم اصیل است و هم درست است، یغما، 9: 38 – 404. 1335 از خزاین ترکیه، مجله دانشکده ادبیات [تهران]، ج 4 ش 2: 42 - 75 و ش 3:89-53 (مجموعه رسائل ترمذی، باباطاهر، خردنامه، عمر خیام، رسائل حکمت و اخلاق، و شرح‌حال ابوالحسن عامری). 1335 اصرار بسیار مایه افساد می‌شود، یغما، 9: 439 – 443. 1335 قصه زنی از اهل باث، یغما، 9: 341 – 347. 1335 کابوس‌نامه فرای، یغما.، 9: 449 - 465 و 481 – 495. 1335 یوبه (تحقیق دربارة یک لغت)، یغما، 9: 530 – 537. 1336 تحریمة القلم [سنائی]، فرهنگ ایران‌زمین، 5: 5- 15. 1336 تقی‌زاده، یغما، 10 : 529 - 545 (تجدیدچاپ در «یادنامه تقی‌زاده »)، تهران، 1349. 1336 داستان جمشید و خورشید سلمان ساوجی، سخن، 8: 11 – 17. 1336 458 داستان کلیله ودمنه رودکی، فرهنگ ایران‌زمین، 5: 265 – 278. 1336 داستان گل و هرمز از شیخ عطار، سخن، 8: 643 – 654. 1336 درباره بیتی از کلیله و دمنه، یغما، 10 : 336. 1336 دستور زبان فارسی، یغما، 10 : 433 – 446. 1336 زندگانی بشری، یغما، 10 : 145 - 152 و 193 - 199 و 241 - 250 و 11 : 49 - 56 و 102-97. 1336 شیر و عقاب، یغما، 10 : 293 – 299. 1336 عکس‌برداری از نسخه‌های خطی عربی و فارسی، آموزش و پرورش، 26 : 572-571. 1336 قصه موش و گربه منظوم، یغما، 10 : 401 - 416 و 485 – 488. 1336 کتابی از مأمون خلیفه (اختصار کلیله و دمنه عربی)، یغما، 10 : 337 – 345. 1336 یادداشت درباره چند نسخه خطی که فیلم آن‌ها برای دانشگاه تهیه شده است، مجله دانشکده ادبیات [تهران]، ج 5 ش 1/ 2: 49 – 53. 1337 بنی‌آدم اعضای یکدیگرند، یغما، 11 : 45 – 46. 1337 تحقیقاتی درباره کلیات سعدی، یغما، 11 : 385 – 391. 1337 توضیحات و اضافات و اصلاحات بر یادداشت‌های قزوینی جلد سوم، جلد چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ص 279 – 287. 1337 شعر حریری درباره مسعود سعد. مجله دانشکده ادبیات [تهران] ج 5 ش 4: 459 11-10. 1337 یادداشتی درباره نسخه کتاب سمک‌عیار، سخن، 9: 333 – 336. 1338 جامه‌ای قهوه‌ای پوشیده‌ای (بحثی در باب رسم‌الخط فارسی)، سخن، 10 : 807-805. 1338 چگونه باید نوشت و شیوه خط فارسی، سخن، 10 : 699 – 708. 1338 خاک پای سگ معشوق (درباره اشعار جامی)، یغما، 12 : 511 – 516. 1338 فارسی مقدم بر همه چیز، اطلاعات، شماره 9946 (6 تیر). 1338 نقد متن مثنوی، یغما، 12 : 157 - 165 و 199 - 206 و 263 - 269 (و توضیحی چند) 270 – 272. 1338 یادداشت‌هایی از یک گردش [در ترکیه]، یغما، 12 : 343 – 350. 1339 اخلاق محتشمی [اثر نصیرالدین طوسی به‌تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه]،‌ راهنمای کتاب. 3: 730 – 732. 1339 از خزائن ترکیه، مجله دانشکده ادبیات [تهران]، ج 7 ش 3: 65 – 81. 1339 توضیحات و اضافات و اصلاحات بر یادداشت‌های قزویني، جلد چهارم، جلد پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ص 315 – 325. 1339 جامع‌التواریخ، مجله دانشکده ادبیات [تهران]، ج 7 ش 4: 1- 51. 1339 460 خدمت‌گزار و قانون‌گذار، راهنمای کتاب، 13:3 – 16. 1339 رفتم، من رفتم؛ راهنمای کتاب، 3: 616 – 619. 1339 گناه ذال چیست؟، راهنمای کتاب، 3: 503 – 507. 1340 رساله‌ای در باب اوزان شعر عربی و فارسی [از رشید وطواط]، مجله دانشکده ادبیات [تهران]، ج 9 ش 3: 23 – 34. 1340 ناگه شنوی خبر که آن جام شکست، یغما، 14 : 14 - 15 (درباره وفات حسن عالی یوجل). 1340 دیباچه بر «تاریخ غررالسیر » المعروف به‌کتاب غرر اخبار ملوک‌الفرس وسیرهم، لابی‌منصور ثعالبی، تهران، کتا‌ب‌فروشی اسدی، 1341. 1341 مکتوبی از مجتبی مینوی به عباس اقبال [درباره ابن مقفع]، یغما، 15 : 369 – 378. 1342 بنی‌آدم اعضای یکدیگرند، یغما، 16 : 95 – 96. 1342 خیام‌های ساختگی، راهنمای کتاب، 6: 236 – 240. 1342 دانش‌اندوزی یا خیال‌پردازی، یغما، 15 : 241 - 252 و 289 – 299. 1342 دیباچه [برتزوکات تیموری]، تهران، اسدی، ص 3- 80. 1342 زبان فارسی، سخن، 14 : 3- 9؛ آموزش و پرورش، ج 33 ش 5: 4- 9. 1342/3 شرح زندگی من [تألیف عبدالله مستوفی]، راهنمای کتاب، 6: 22 - 26 و 296 – 200. 1342 نما‌یش‌نامه کلیله و دمنه [از علی‌رضا امیرمعز]، راهنمای کتاب، 6: 667 – 670. 1343 [پاسخ هفت سؤال]، یغما، 18 : 89 - 461 93. 1343 سه حکیم مسلمان [تألیف سیدحسین نصر]، راهنمای کتاب، 7: 124 – 126. 1343 نورالدين منشی، وحيد، ج 2 شماره 9: 15 – 24. 1344 الابنیة در مفردات طب، مقدمه بر چاپ عکسی الابنیهْ عن حقائق الادویه، تألیف ابومنصور علی هروی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 4 صفحه. 1344 ابوالعباس ایرانشهری، مجله دانشکده ادبیات مشهد، ج 1: 133 – 139. 1344 استخراج لغت، نشریه فرهنگ خراسان، ج 5 ش 11 و 12 : 4- 9. 1344 تفسیر قرآن از مفسری مجهول. مقدمه بر چاپ عکسی «تفسیر پاک »، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 4 صفحه. 1344 مختصری درباره احوال و آثار نجم‌الدین رازی. مقدمه بر رساله عشق و عقل شیخ نجم‌الدین رازی، تصحیح تقی تفضلی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1345 ، ص 21 – 34. 1344 معرفی کتاب سیرت جلال‌الدین منکبرنی، وحید، ج 2 ش 10 : 17 – 24. 1344 من آن کسم که... (از مباحث نحو فارسی)، هفتاد سالگی فرخ، تهران، ص 184 – 193. 1345 [جواب به مجله خواندنی‌ها]، سال 37، شماره 4 و مندرج در «زیر این هفت آسمان» تألیف محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران، 2535 ، ص 288 – 292. 1345 اگرچه، با آنکه، هر چند (از مباحث نحو فارسی)، مجله دانشکده ادبیات [تهران]، 462 ج 13 ش 4: 30 – 55. 1345 تاریخ بلعمی، مقدمه بر چاپ عکسی «ترجمه تاریخ طبری »، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، دو صفحه. 1345 تصحیحات، استدراکات، تعلیقات بر «عجائب‌المخلوقات و غرائب‌الموجودات»، تألیف محمدبن محمود طوسی به‌اهتمام منوچهر ستوده، تهران، بنگاه ترجمه ونشر کتاب، 690 – 711. 1345 خطابه [درباره ولادیمیر مینورسکی]، یغما، 19 : 99 - 105 ؛ راهنمای کتاب، 9: 15-9. 1345 در پیش گرفتن تدابیری جهت جمع‌آوری مواد از برای یک تاریخ، راهنمای کتاب، 9: 229-228 ؛ وحید، 3: 821 - 822 ؛ بررسی‌های تاریخی، ج 1 ش 3: 187 - 190 ؛ مهر، 12 : 484 – 485. 1345 قباله فارسی از قرن ششم، فرهنگ ایران زمین، 14 : 287 – 288. 1345 مقدمه بر چاپ عکسی «تفسیر قرآن کریم» تألیف ابوبکر عتیق سورآبادی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، دو صفحه. 1346 معرفی چند کتاب، یغما، 20 : 405 – 406. 1346 مقام زبان و ادبیات در ملیت، راهنمای کتاب، 10 : 441 – 451. 1347 [مقدمه بر بوستان تصحیح رستم علی [یف]، تهران، ص 8- 9. 1347 نامه استاد مینوی [درباره استاد مسعود فرزاد]، یغما، 21 : 74 - 463 83. 1348 اسلام از دریچه چشم مسیحیان، محمد خاتم پیامبران، تهران، حسینیه ارشاد، ص 262-169. 1348 در رثای مینورسکی، یادنامه ایرانی مینورسکی، به‌کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار، تهران، 1348، ص و- م. 1348 [سخنانی در مجلس بحث درباره کتاب]، راهنمای کتاب، 12 : 635 – 637. 1348 ملا قطب شیرازی، یادنامه مینورسکی، ص 165 – 205. 1348 نامه استاد مینوی، یغما، 21 : 74 - 83 (دربارة مسعود فرزاد). 1349 بشخشم یا بچخشم، راهنمای کتاب، 13 : 691 – 694. 1349 تقی‌زاده، یادنامه تقی‌زاده، به‌کوشش حبیب یغمائی، تهران، انجمن آثار ملی، 1349، ص 83 – 102. 1349 غزالی طوسی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، 6: 269 – 294. 1349 فردوسی و مقام او، نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان، ج 8 ش 1: 1- 31 ؛ نیز در «یادنامه فردوسی ». ص 110 – 137. 1349 مکاتبات ادبی [بهار و مجتبی مینوی به‌اهتمام محمد گلبن]، یغما، 23 : 9- 15 و 142-137. 1349 یاد یار در گذشته، راهنمای کتاب، 13 : 687 - 690 و 1/ 690 - 32 / 690 (درباره سید 464 حسن تقی‌زاده). 1349 حاجی آقا (معرفی و انتقاد کتاب صادق هدایت)، گردآوری محمد کتیرائی، تهران، ص 361 – 368. 1350 ترک و تازیک در عصر بیهقی، یادنامه ابوالفضل بیهقی، مشهد، ص 713 – 726. 1350 تنکسوق‌نامه؛ مجموعه خطابه‌های تحقیقی درباره رشیدالدین فضل‌الله، تهران، ص 317-307. 1350 سخنان مینوی درباره فروغی، راهنمای کتاب، 14 : 674 – 685. 1350 سیدمحمد فرزان، جرعه‌ای از زلال، تألیف محمد دامادی، تهران، ص 160 – 164. 1350 برزویه حکیم و رودکی شاعر و نشو و نمای زبان فارسی، مجله دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی مشهد، 7: 725 – 747. 1351 باطنیه اسماعیلیه، نشریه دانشکده الهیات ومعارف‌اسلامی، مشهد، ش 3: 1- 40. 1351 در رثای محمد فرزان، راهنمای کتاب، 15 : 331 – 334. 1351 محمد قزوینی، راهنمای کتاب، 15 : 337 – 341. 1351 دانش و آزادگی و دین و مروت، راهنمای کتاب، 15 : 403 – 404. 1351 فردوسی ساختگی و جنون اصلاح اشعار قدما، مجله دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، تهران، ج 19 ش 3/ 4: 1- 18. 1351 ناصرخسرو، مجله دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، مشهد، 8: 372 – 304. 1351 اهتمام در تهیه متن صحیح شاهنامه و چاپ آن، سیمرغ، ش 1: 3- 465 7. 1351 دهقانان، سیمرغ، ش 1: 8- 13. 1351 یادداشتی بر «بخشی از تفسیر کهن»، تصحیح محمد روشن، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. 1351 یادداشت بر شیوه رسم‌الخط فارسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تهران، (جزوه). 1352 شعرای معاصر ایران، راهنمای کتاب، 16 : 16 – 20. 1352 گفتگو با مجتبی مینوی: پژوهشگر ستیهنده، کتاب امروز، شمارة 5: 2- 19. 1352 [مقدمه بر «دربارة رباعیات خیام»] تألیف حسن دانش‌فر، تهران، ص 9- 12. 1352 زبان فصیح و گویش‌های محلی، سخن، 23 : 3- 5. 1353 داستان رستم و سهراب، راهنمای کتاب، 17 : 2- 19. 1353 جواب به اسلام کاظمیه، سخن، 23 : 546 – 547. 1353 لزوم اهتمام در چاپ کردن کتب مولانا، راهنمای کتاب، 17 : 681 – 692. 1353 رسالة صاحبیه [از سعدی] مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مشهد. 10 : 65-25. 1354 [مقدمه بر] داستان فرود از شاهنامه فردوسی، مصحح محمد روشن، تهران. 1354 تاریخ به چه درد می‌خورد؟، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. [تهران]، ج 22، 466 ش 1: 38 – 46. 1354 کاربرد شعر در فرهنگ اجتماعی ایران، روزنامه رستاخیز، شماره 114 و 115 ( 23 و 24 شهریور). 1354 تدریس زبان فارسی در دانشگاه‌ها، گزارش نخستین مجلس علمی انجمن استادان زبان و ادبیات‌فارسی، تهران، 38 – 44. 1354 درباره ترجمه به فارسی، جشن‌نامه محمدپروین گنابادی، به‌اهتمام محسن ابوالقاسمی و محمد روشن، تهران، ص 421 – 442. 1354 احمدبن الطیب السرخسی فیلسوف ایرانی، جاویدان خرد، ج 1، ش 27 : 22 – 34. 1354 داستان‌های حماسی ایران در مآخذی غیر از شاهنامه، سیمرغ، ش 2:9 – 25. 1354 مدینه فاضله فارابی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، تبریز، ش 27 :34-22. 1354 غزلیات شمس تبریزی [نامه]، راهنمای کتاب، 18 : 168 – 169. 1354 داستان خر، راهنمای کتاب، 18 : 636 – 640. 1354 فردوسی به گردن ما حق بزرگ دارد، «فردوسی و ادبیات حماسی»، تهران، سروش، ص 165 – 170. 2535 ادبیات و مردم، روزنامه رستاخیز، شماره 541 (پنجشنبه 21 بهمن)، ص 18 467. ج- کتابها و مقاله ها به زبان انگلیسی 1937 Note on Mafarrukhi's. Bulletin of the American Institute for Iranian Art and Archaeology. 5, pp-27-8 1937 Notes on the Rab'-I Rashidi. Bulletin of the American Institute for Iranian Art and Archaeology. 5, pp. 247-254. 1937 Parsian quatrain on a dyed slik. Bulletin of the American Institute for Iranian Art and Archaeology. 5. pp 171 1937 The So-Called Badi Script. Bulletin of The American Institute for Iranian Art and Archaeology. 5.pp. 143-148 1938 Note on Nizam-al- Mulk as a patron of building. Bulletin of the American Inst. Itute for Iranian Art and Archaeology. 5. pp 244-46 1939 Calligraphy An outline Survey of Persian Art. History II, pp. Ph. Ackerman (1940-42) با همکاری . 42 - 1707 1940 Nasir – al – din Tusi on Finance. BSOAS. 10 pp. 755-87 با همکاری ولادیمیر مینورسکی 1942 A note on Persian grammar. IRAS.pp. 41-47 1949 Mirza Muhammad Khan Qazvini. BSOAS. 13 pp.547-550 1950 Summary of Aqai Minovi's Lecture on Sufism. Journal of Iran Society. I: pp. 32-34 1957 The Abriged version of the Kallila – wa- Dimna by al- Ma'mun the Caliph. 24 Int. Congress of Orientalists 1957, pp. 316-318 1992 The Persian historian Bayhaqi. Historian of The Middle East. Ed by. B. Lewis and P. M. Holt London 1962. pp. 138-140 1971 Introduction to Kitab- al Fihrist of an – Nadim. Kitab al – Fihrist Ed. by Reza Tajaddod. Tehran pp. 1-6 زیر چاپ البلغه، با همکاری فیروز حریرچی. اخلاق ناصری، با همکاری علیرضا حیدری. وقفنامه ربع‌رشیدی، با همکاری ایرج افشار (چاپ انتقادی حروفی).