تصویرگرایی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌ادبیات
پرش به ناوبری پرش به جستجو
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
آقای مستقیم (بحث | مشارکت‌ها)
۵۹۵ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
|اندازه تصویر            =  
|اندازه تصویر            =  
| توضیح تصویر            =  
| توضیح تصویر            =  
| نام اصلی              = ایماژیسم و ردپایش در ادبیات معاصر ایران
| نام اصلی              = تصویرگرایی و ردپایش در ادبیات معاصر ایران
|سبک نوشتاری            = ادبی‌پژوهشی
|سبک نوشتاری            = ادبی‌پژوهشی
|کتاب‌ها                  =  
|کتاب‌ها                  =  
خط ۱۲: خط ۱۲:
| تأثیرپذیرفته از        =  
| تأثیرپذیرفته از        =  
}}
}}
{{جعبه گفتاورد |نقل‌قول=<center><span style="color:darkblue">[[پرونده:Poundezra.jpeg|60px|بی‌قاب|راست|هیچ]]'''«ایماژ» آن چیزی است که عقده‌ای ذهنی و احساسی را در لحظه‌ای از زمان ارائه می‌کند. من اصطلاح «عقده» را بیشتر به مفهوم فنی آن استفاده می‌کنم که در میان روان‌شناسان جدید، مانند «هارت»، رواج دارد... بهتر آنکه در زندگی یک تصویر ارائه دهیم تا آثاری قطوری را بسازیم و روی‌هم انباشت کنیم.'''{{سخ}}'''ازرا پاوند'''، '''مجلهٔ شعر(poetry magazine)، ص ۲۰۰'''
{| class="wikitable"
<font color=yellow>♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦</font>
|-
</span><noinclude></center>|تراز=راست|عرض=۶۸%|رنگ پس‌زمینه=#D3D3D3}}
|<center><span style="color:darkblue">
 
<font color=darkgreen>'''''نقل‌قول مشهور:'''''</font>{{سخ}}
 
<font color=red>'''---------------------'''</font>{{سخ}}
[[پرونده:Poundezra.jpeg|60px|راست]]
'''«ایماژ» آن چیزی است که عقده‌ای ذهنی و احساسی را در لحظه‌ای از زمان ارائه می‌کند. من اصطلاح «عقده» را بیشتر به مفهوم فنی آن استفاده می‌کنم که در میان روان‌شناسان جدید، مانند «هارت»، رواج دارد... بهتر آنکه در زندگی یک تصویر ارائه دهیم تا آثاری قطوری را بسازیم و روی‌هم انباشت کنیم.'''{{سخ}}'''ازرا پاوند'''، '''مجلهٔ شعر(poetry magazine)، صفحه۲۰۰'''{{سخ}}
<font color=yellow>♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦</font>
</span><noinclude>
|-
|}
'''تصویرگرایی''' یا  ''ایماژیسم'' (Imagism) عنوانی است برای مکتبی که عده‌ای شاعر جوان با استعداد و قدرت شعری متفاوت، آن را با شروع قرن بیستم میلادی در انگلستان بنیان نهادند. البته این شاعران جوان را نباید با شاعرانی که در همان‌ سال‌ها عنوان «جورجین» Georgian گرفته بودند و تقریباً نظرات مشابه ''ایماژیست‌ها'' (Imagistes) را داشتند، اشتباه گرفت. مشخصهٔ ایماژیست‌ها این بود که حرف تازه‌ای داشتند، به‌طور قاطعی ضد«ادبیات ویکتوریایی» و [[تخلیل‌گرایی|رمانتیسم]] بودند و مبشر شعری تازه در جامعه‌ای که از اشکال قدیم شعر خسته شده بود. این شاعران که هرکدام عقاید خاص خود را داشت، درعین‌حال همگی آموزه‌های متمرکز و مشخصی داشتند که در همه حال روشن و همسان می‌نمود، زیر یک پرچم گرد آمدند. واژهٔ ایماژیسم را برای اولین بار در سال۱۹۱۲میلادی، «ازرا پاوند»، شاعر آمریکایی که به‌طور موقت در انگلستان اقامت داشت، آفرید. نمی‌توان تاریخ پیدایش فکر ایماژیسم و نیز اثر ایماژیستی را تعیین کرد. اشعاری که می‌شد ایماژیستی‌شان خواند از سال۱۹۰۸ پیدا شده بود. شعرهایی مثل، «ایماژها» که «ادوارد استورر» سروده بود و در مجموعهٔ شعر او با عنوان «آیینه‌های وهم» چاپ شد.<ref>{{پک|سیدحسینی|۱۳۸۴|ک= مکتب‌های ادبی|ص= ۶۳۹و۶۴۰}}</ref>{{سخ}}
ایماژیسم اما عمری کوتاه داشت و پس پایان جنگ جهانی اول، از میان رفت و نتوانست جامعهٔ ادبی انگلستان را آن‌طورکه باید به خود جذب کند. به‌طورکلی ایماژیست‌ها در حیات ادبی خود، چهار گزیده Anthology، به‌ترتیب طی سال‌های۱۹۱۴ تا ۱۹۱۷میلادی منتشر کردند. از پیشتازان این مکتب ادبی، ازرا پاوند بود که توجه او به ایماژها یا تصاویر، از علاقهٔ شدید او به ادبیات شرق، چین و ژاپن، سرچشمه می‌گرفت. او در طرح مکتب ایماژیسم و آفرینش اشعار ایماژیستی به‌شدت تحت تأثیر هایکوهای ژاپنی بود.<ref name= "خاقانی">{{یادکرد ژورنال|تاریخ= بهار و تابستان۱۳۹۶|عنوان= خاقانی و ایماژیسم|ژورنال= ادب فارسی|شماره= ۱۹|صفحات= }}</ref> این درحالی است که برخی ایماژیسم را مکتب ادبی نمی‌دانند<ref name= "samadiahmadi">{{یادکرد ژورنال|تاریخ= تابستان ۱۳۸۶|عنوان= دربارهٔ‌ شعر احمدرضا احمدی|ژورنال= گوهران|شماره= ۱۶|صفحات=}}</ref> و آن را مرحله‌ای گذرا از [[نمادگرایی|سمبولیسم]] به جنبش‌ها و مکاتب مدرن‌تر قرن بیستم به‌شمار می‌آورند.<ref name= "zendehroud">{{یادکرد ژورنال|نام عنوان= تصویرگرایی در شعر انگلیسی|ژورنال= زنده‌رود|شماره= ۱|صفحات=}}</ref> از طرفی در این که سنگ‌بنای شعر مدرن را ایماژیست‌ها و دیگر نهضت‌های ادبی مشابه آن نهاده‌اند و آرای آنان هستهٔ اصلی جریان شاعری امروز جهان است، اتفاق‌نظر وجود دارد.<ref name= "zendehroud"/>


==از میان یادها==
===اولین ایماژیست‌ها===
پاوند به‌دنبال شعر خوب می‌گشت تا برای ''هاریت مونرو'' بفرستد و در مجلهٔ شعر چاپ شود. این شعر خوب را در اشعار متأخر ''هیلدا دولیتل'' (Hilda Doolittle) و ''ریچارد آلدینگتون'' (Richard Aldington) یافت. آنان اغلب در چایخانه‌ای در کنزینگتون یکدیگر را می‌دیدند و اشعار خود را برای نقد به پاوند می‌دادند. سال۱۹۱۲میلادی بود که پاوند به این دو شاعر گفت که آنان ایماژیست‌اند (و آن دو را متعجب کرد). کاربرد این کلمهٔ مشخص با تلفظ فرانسوی که شاید تلویحاً ارتباط آن را با مکتب مدرن فرانسوی القا می‌کرد کم‌کم کنار گذاشته شد و بدیل انگلیسی آن جایش را گرفت. ریچارد آلدینگتون در خودزندگی‌نامه‌اش می‌نویسد: «احتمالاً این نخستین بار بود که این کلمهٔ عجیب‌وغریب را می‌شنیدم.» به‌اعتقاد او این اسم به دلِ پاوند نشسته بود و آن را «برای موقعیت مناسب ذخیره کرده بود» و برای پاوند این «همان موقعیت مناسب» بود. او (پاوند) چنان مجذوب شعر‌های هیلدا دولیتل شد که اصرار داشت امضای پای آن شعرها «اچ.دیِ.ایماژیست» باشد.<ref name= "zendehroud"/>


===تاپالهٔ گاو===
{{گفتاورد تزیینی|شعر «قو»، سرودهٔ اف.اس.فلینت، دو نسخه داشت که یکی مربوط به قبل از ایماژیست‌شدن فلینت و دیگری نسخهٔ ایماژیستی آن شعر بود. این شعر بعدها میان پاوند و فلینت مجادله‌ای راه انداخت. مجادله‌ بر سر تعبیر پاوند از ایماژیسم و نظر او دربارهٔ به‌وجود‌آمدن این نهضت. مضمون این درگیری در مقاله‌ای به نام «تاریخچهٔ ایماژیسم» در شمارهٔ مخصوص ایماژیسم مجلهٔ ''اگوئیست'' چاپ شد. پاوند به فلینت نوشت که به‌نظر او تاریخچهٔ فلینت مزخرف (تاپالهٔ گاو bullshit) بوده است. فلینت پاسخ داد:
:''خوش‌حالم که این مقاله را تولید گاوی نر می‌دانید؛ زیرا ممکن بود آن را تولید گاوی ماده، یا بدتر از آن، گاوی اخته بدانید.''{{سخ}}
فلینت در این پاسخ اشارتی شخصی‌تر می‌کند:
:''دربارهٔ انرژی... به‌سبب آنچه کردید درخور هر اعتباری هستید... اما آنجاکه شکست خورده‌اید ازرای عزیز... روابط شخصی شماست و تکرار می‌کنم ما همه از آن متأسفیم... شما رفیق خوبی نبوده‌اید همین و همین!''{{سخ}}
بدین‌ترتیب دشمنی تلخی میان آنان شکل گرفت که تا سال۱۹۲۱ به‌طول انجامید. پاوند از تأکید فلینت بر مرحلهٔ پیش از ایماژیسم استورر (E.storer) عصبانی بود و آن را «سُس شیرینی» می‌خواند که به‌هیچ‌وجه نمی‌توانست به «صلابت هلنی» هیلدا دولیتل منجر شود.<ref name= "zendehroud"/>}}


==تعریف و اصول==
ازآنجاکه بین مکاتب ادبی مرز دقیق و قاطعی نیست و گاهی شباهت‌هایی میان آثار مختلف مکاتب دیده می‌شود برای یافتن بهترین و کاربردی‌ترین تعریف از هر مکتب، باید به سخن افرادی ارجاع داد که خود را عضو آن مکتب می‌دانند و در حرف‌های آنان به‌دنبال تعریفی از آن مکتب گشت.


[[پرونده:1ajoyce-pound-ford-quinn.png|230px|بندانگشتی|چپ|<center>'''از چپ: جیمز جویس، ازرا پاوند، {{سخ}}فورد مادوکس فورد و جان کین'''</center>]]
===ازرا پاوند:===
«تصویر» چیزی است که عقده‌ای ذهنی و عاطفی را در لحظه‌ای از زمان عرضه می‌کند. من اصطلاح «عقده» را بیشتر به مفهوم فنی آن به‌کار می‌برم که میان روان‌شناسان جدید، مانند هارت، رواج دارد؛ هرچند ممکن است در کاربرد آن باهم توافق کامل نداشته باشیم. عرضهٔ آنیِ چنین عقده‌ای است که آن احساس رهایی ناگهانی را به ما می‌بخشد؛ آن احساس رویش ناگهانی را که در شاهکارهای هنری می‌بینیم. بهتر است در زندگی یک تصویر ارائه دهیم تااینکه آثاری انبوه تولید کنیم.<ref name= "خاکیانی">{{یادکرد ژورنال|عنوان= چند نوشته از تصویرگرایان|تاریخ= پاییز۱۳۷۱|ژورنال= زنده‌رود|شماره= ۱|صفحات= }}</ref>{{سخ}}
تصویر ممکن است دو گونه باشد:
* در  گونهٔ اول، از درون ذهن سربرکشد. در این صورت «ذهنی» است. علل بیرونی شاید با ذهن بازی کنند؛ در این صورت به درون ذهن کشیده می‌شوند، تلفیق می‌شوند، منتقل می‌شوند و به‌صورت تصویری چهره می‌نمایاند که به خودشان شبیه نیست.
* در گونهٔ دوم تصویر «عینی» است. عاطفهٔ گره‌خورده به صحنه یا عملی بیرونی درواقع آن را به ذهن می‌کشد و آن گرداب همه‌چیز را در خود فرومی‌برد؛ مگر کیفیت اساسی یا غالب یا نمایشی و این کیفیت چون اصلیْ بیرون ظاهر می‌شود.<ref name= "zendehroud"/>{{سخ}}
هرگز کلمهٔ زاید یا صفتی که چیزی را آشکار نمی‌کند به‌کار نبرید. از انتزاع بپرهیزید. یا از هیچ تزیینی استفاده نکنید یا خوبش را به‌کار ببرید. ضرورتی ندارد که شعر به موسیقی متکی باشد؛ اما اگر به موسیقی تکیه می‌کند آن موسیقی باید چنان باشد که اهل فن را به‌وجد آورد. «خیال‌پردازی» نکنید. این کار را به‌عهدهٔ نویسندگان مقالات کوتاه و زیبای فلسفی بگذارید. توصیف نکنید. به‌یاد بسپارید که نقاشان می‌توانند چشم‌انداز را بسیار بهتر از شما وصف کنند و در این باره بسیار بیشتر از شما می‌دانند. مطلب خود را به‌صورت واحدهای عروضی مجزا درنیاورید. نگذارید یک مصرع در پایان از نفس بیافتد و آنگاه مصرع بعدی را نفس‌نفس‌زنان آغاز کنید. طبیعتاً ساختار وزن  نباید به شکلِ صدای طبیعی یا معنای کلمات آسیبی بزند.  نامحتمل است که ابتدابه‌ساکن بتوانید به چنان ساختار وزنی محکمی دست یابید که تأثیر زیادی بر کلمات بگذارد؛ اگرچه ممکن است قربانی مکث‌های نابجایی شوید که از وقفه‌های پایانی مصرع ناشی می‌شوند. ترجمه هم آموزش خوبی است مشروط‌برآنکه هنگام ترجمه متوجه «نوسان» متن اصلی باشید. البته معنی شعری که ترجمه می‌کنید نباید در نوسان باشد. اگر قرینه‌سازی می‌کنید جاهای خالی را با زواید پرنکنید. دریافت هر حس را با سعی در بیان آن برحسب حسی دیگر مغشوش نکنید. این امر غالباً تنها از تنبلی دریافتن واژهٔ دقیق ناشی می‌شود.<ref name= "خاکیانی"/>


===اف.اس.فلینت:===
ایماژیست‌‌ها اذعان دارند که آنان «[[پسادریافت‌گرایی|پساامپرسیونیست‌ها]]» و «[[آینده‌گرایی|فوتوریست‌های]]» معاصرند؛ اما هیچ وجه مشترکی با این مکاتب ندارند. آنان بیانیه‌ای منتشر نکرده‌اند و مکتبشان انقلابی نیست. تنها سعی‌شان این است که مطابق بهترین سنت بنویسند. سنتی که در آثار بهترین شاعران همهٔ قرن‌ها یافت می‌شود. به‌نظر می‌رسد آنان هیچ شعری را برنمی‌تابند؛ مگرآنکه با چنین کوششی سروده شده باشد و جهل نسبت به بهترین سنت عذر موجهی نیست. قواعدی که برای خود وضع اما منتشر نکرده‌اند چنین است:
* برخورد مستقیم با «شی» خواه ذهنی باشد خواه عینی.
* مطلقاً نباید کلمه‌ای به‌کار برد که در عرضه، نقشی نداشته باشد.
* شعر باید با توالی عبارت‌های موسیقایی سروده شود نه با توالی عروضی.{{سخ}}
آنان هر شعری را با این معیارها می‌سنجند و غالب شعرها را از این حیث ناقص می‌دانند. همچنین نوعی «آموزهٔ تصویر» دارند که نانوشته است. آنان برای اینکه شاعر تازه‌کاری را که نزدشان می‌آید متقاعد کنند که رهنمودهایشان را به‌کار بندد، شگردهایی دارند:
* فکر خود را که پیش از این به‌طرز باشکوهی در آثار کلاسیک بیان‌شده نشانش می‌دهند. در این مکتب افرادی گردآمده‌اند که از فضل و دانش شگفتی برخوردارند.
* شعر او را جلوی چشمش به‌جای پنجاه کلمه در ده کلمه بازنویسی می‌کنند.{{سخ}}
حتی مخالفانشان با تأسف اذعان می‌کنند: «دست‌کم آنان شاعران بد را از نوشتن بازمی‌دارند!» آنان هنر را به‌تمامیْ علم، مذهب، فلسفه و ماوراءلطبیعه می‌دانند. راست است که آنان به اسنوبیسم (روشن‌فکرنمایی) مبتلایند؛ اما این اسنوبیسم شکلی پویا دارد و متکی به منبع عظیمی از حس سلیم و انرژی است و آنان به خود سخت‌گیرترند تا به دیگران.<ref name= "خاکیانی"/>


==تاریخچه==
سال۱۹۰۸، ''تی.ای.هیوم'' (T.E.Hulme)، دانشجوی اخراجی رشتهٔ ریاضیات دانشگاه کمبریج و انصرافی از رشتهٔ زیست‌شناسی دانشگاه لندن که طی این‌ سال‌ها به مطالعه دربارهٔ فلسفه و شعر پرداخته بود گروهی از جامعهٔ ادبی لندن را برای بحث دربارهٔ مباحث ادبی به دور خود جمع کرد و آن جمع را «باشگاه شاعران» خواند.<ref name= "zendehroud"/> استورر، شاعر فراموش‌شده که دیگر نامش در تذکره‌ها هم دیده نمی‌شود یکی از اعضای فعال باشگاه شاعران بود که فعالیت‌شان در حوالی سال‌های ۱۹۰۹ تا ۱۹۱۰ حاکی از توجه تازه‌ای به سرنوشت شعر بود. لندن نیز دستخوش پول‌پرستی و غرور و حرص مال‌اندوزی بود درعین‌حال مرکز زندهٔ تلاش‌های ادبی دنیای انگلوساکسون شمرده می‌شد. ''ازرا پاوند'' و ''تی.اس.الیوت'' به‌زودی چهره‌های مسلط بر این جریان اندیشه شدند و در رأس نهضت ایماژیستی قرار گرفتند. در باشگاه شاعران که معمولاً بحث‌های داغ دربارهٔ شعر درمی‌گرفت، شاعرانی با تمایلات مختلف گرد می‌آمدند: کهنه‌پرستان ویکتوریایی، «جورجین»ها و طرفداران نهضت جدید که نمی‌دانستند چگونه خود را از زیر یوغ گذشته نجات دهند.<ref>{{پک|سیدحسینی|۱۳۸۴|ک= مکتب‌های ادبی|ص= ۶۴۰}}</ref>{{سخ}}
در میان این نوجویان، ''هیوم'' پیشاهنگ و نظریه‌پرداز گروه بود و رویکرد ضد[[تخیل‌گرایی احساسی|رومانتیکی]] داشت. او کم شعر می‌گفت؛ اما مقاله‌هایی دربارهٔ فلسفهٔ هنر نوشته بود که پس از کشته‌شدنش در جنگ، منتشر شد و تأثیر او بر ''تی‌.اس.الیوت'' تا حد زیادی تعیین‌کنندهٔ جریان‌های بعد از خود شد. ''اف.اس.فلینت'' (F.S.Flint) نویسندهٔ اولین مقالهٔ تحقیقی درباب ایماژیست‌ها، مبدأ و نیز اهداف این نهضت با ''پاوند'' درگیر شد. خود پاوند هم که تیپ سرکش آن روزگار بود همراه‌با چند نفری که نامشان در تاریخ ادبیات جای نگرفته است چنان بحث‌ و جدل‌های شدیدی به‌راه می‌انداختند که به‌تدریج شعر جایگاه مهمی در شهر پیدا کرد<ref>{{پک|سیدحسینی|۱۳۸۴|ک= مکتب‌های ادبی|ص= ۶۴۱}}</ref> و او سال۱۹۱۲، برای اولین بار، اصطلاح ایماژیسم را به‌کار برد.<ref name= "zendehroud"/>{{سخ}}
در همان ایام، ''ریچارد آلدینگتون'' که با رمان خود «مرگ قهرمان» (Death of a Hero) مشهور شده بود همراه‌با اچ.دی.هیلدا دولیتل به گروه پیوست. در مارس۱۹۱۳ پاوند در مجلهٔ «شعر» (Poetry) که در شیکاگو به‌مدیریت ''هریت مونرو'' (Harriet monroe) منتشر می‌شد اولین فرمان‌های گروه را با نام «چند نفی» (a few don'ts) چاپ کرد. کمی بعد، پاوند اولین تذکره‌اش به نام «ایماژیست‌ها» با اشعاری از آلدینگتون، هیلدا دولیتل، فلینت، اسکیپویت کانل، امی لوئل، ویلیام کارلوس ویلیامز، فورد مادوکس فورد، الن آپوورد و جان کورنوس منتشر کرد. ازرا پاوند براساس اندیشه‌هایی که از ایماژیسم داشت اشعار این شاعران را انتخاب کرده بود. در تابستان۱۹۱۴، امی لوئل (A.Lowell) ضیافت شام ایماژیستی ترتیب داد و پاوند که احساس ‌می‌کرد لوئل او را در سایه خواهد گذاشت از گروه جدا شد و اعلام کرد که ایماژیسم فضای بسیار تنگی دارد و رفته‌رفته به «امی‌ژیسم» (ترکیب نام کوچک لوئل با ایسم) تبدیل می‌شود. این کار، ایماژیست‌ها را در سراشیب انشعاب انداخت.<ref name= ''مکتب‌های ادبی''>{{پک|سیدحسینی|۱۳۸۴|ک= مکتب‌های ادبی|ص= ۶۴۳}}</ref>{{سخ}}
با وجود این، گروه ایماژیست‌ها بازهم مدتی به حیات خود ادامه داد. زیر رهبری غیررسمی آلدینگتون و امی لوئل، سه جلد کتاب، تحت عنوان «چند شاعر ایماژیست» (Some Imagist Poets) در سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ انتشار یافت. مقدمهٔ جلد اول (۱۹۱۵) را به‌اضافهٔ نوشتهٔ پاوند در این باره می‌توان بیانیهٔ ایماژیستی تلقی کرد. همچنین مقالهٔ اف.اس.فلینت در ویژه‌نامهٔ ایماژیسم مجلهٔ The Egoist به‌تاریخ مه۱۹۱۵ انتشار یافت و تاریخچه و مسیر نهضت را بیان کرد.<ref name= ''مکتب‌های ادبی''/>


==ایماژیسم در شعر فارسی==
===[[نیما]]: «خانه‌ام ابری است»===
نیما یوشیج، بیشترین تأثیر را بر رواج [[نوگرایی|مدرنیسم]] در شعر ایران داشت. او بود که با محور قراردادن مفهوم (ابژه، objet) در شعر که منظور از آن درک اهمیت محیط در خارج از جهان ذهنی شاعر و به‌کارگیری آن در شعر است از عینیت‌بخشی محیط پیرامون و ورود آن به شعر سخن گفت. به‌نظر او «تعدد مفاهیم کثرت در دیدنی‌ها»ست.
:<span style="color:#A2006D">'''''خانه‌ام ابری است</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''یک‌سره روی زمین ابری است با آن</span><noinclude>
:<span style="color:#A2006D">'''''از فراز گردنه، خرد و خراب و مست</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''باد می‌پیچد</span><noinclude>
:<span style="color:#A2006D">'''''یک‌سره دنیا خراب از اوست</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''و حواس من!</span><noinclude>
:<span style="color:#A2006D">'''''آی نی‌زن که تو را آوای نی برده است دور از ره</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''کجایی؟</span><noinclude>
:<span style="color:#A2006D">'''''خانه‌ام ابری است اما</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''ابر بارانش گرفته است</span><noinclude>
:<span style="color:#A2006D">'''''در خیال روزهای روشنم کز دست رفتندم</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''من به روی آفتابم</span><noinclude>
:<span style="color:#A2006D">'''''می‌برم در ساحت دریا نظاره</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''و همه دنیا خراب و خرد از باد است</span><noinclude>
:<span style="color:#A2006D">'''''و به ره، نی‌زن که دایم می‌نوازد نی، در این دنیای ابر اندود</span><noinclude>
::<span style="color:#A2006D">'''''راه خود را دارد اندر پیش</span><noinclude>{{سخ}}
شعر با تصویرکردن خانه‌ای که ابری است آغاز می‌شود؛ اما تصویر «باد» محوریت توصیف ابژه در شعر و تصویرگر فضای غایب و سرتاسری در شعر است. تأکید شاعر بر انتقال مفهوم با تصویر باد، از تکرار آن در هر دو بند شعر آشکار است. ویژگی بارز این شعر ابهام است که با ایماژهای واضح و دقیقی مانند: باد، ابر، باران، آفتاب و دریا در شعر او نمود یافته است. به‌طورکلی ایماژیسم در شعر نیما شکلی آرام و نامحسوس دارد و بافت زمانی شعر او نیز غالباً ساده و روان است.<ref name= "ahmadi"/>


===[[فروغ فرخ‌زاد]]: تثبیت ایماژ در شعر معاصر===
فرخ‌زاد از دیگر شاعران معاصر است که در دفترهایی چون «[[تولدی دیگر]]» و «[[ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد]]»، متأثر از مکتب ایماژیسم است و تصویرهای مدرن و بی‌ربط و منطق تی.اس.الیوتی در آن دیده می‌شود. فروغ با واردکردن اشیاء روزمره به‌صورت بی‌واسطه و عینیت‌بخشی آن در شعر تحت‌تأثیر [[نیما]] بوده و گذردادن شعرش از سوژه و تبدیل آن به ابژه در تصویرهای مدرن تی‌.اس.الیوتی، حاصل همین تأثیر است. نمونه‌ای از سروده‌هایش:
:<span style="color:darkcyan">'''''یک پنجره که مثل حلقهٔ چاهی</span><noinclude>
::<span style="color:darkcyan">'''''در انتهای خود به قلب زمین می‌رسد</span><noinclude>
:<span style="color:darkcyan">'''''و باز می‌شود به‌سوی وسعت</span><noinclude>
::<span style="color:darkcyan">'''''این مهربانیِ مکرر آبی‌رنگ</span><noinclude>{{سخ}}
شعر، تصویرگر «پنجره»ای است که طبیعتاً باید رو به آسمان باز شود؛ اما به قعر زمین گشوده می‌شود. در تصویر بعد دوباره این پنجره به‌سوی روشنایی باز می‌شود که وسیع، آبی و مهربان است. پنجره در این شعر کاربردی متناقض (پارادوکسیکال) دارد و مجموعه‌ای متضاد از مفاهیمی مانند چاه، پنجره، زمین، آسمان، محدودیت، وسعت، سیاهی، آبی و نور، ظلمت که در کلیت خود دارای وحدت ارگانیک است با تصاویر بی‌ربط و منطق اما اثرگذار در کنار هم مونتاژ شده‌اند.<ref name= "ahmadi"/>


===[[احمدرضا احمدی]]: نمایندهٔ مسلم مکتب ایماژیسم===
بررسی اشعار احمدی به‌ویژه دفتر شعر «من فقط سفیدی اسب را گریستم»، نشان می‌دهد که در شعر او تصاویر با گریز از معنا و محتوا موجب پیدایش فرم شدند. اصالت تصویر، آزادی در انتخاب وزن و موضوع، به‌کارگیری زبان گفتاری و ابهام، از ویژگی‌های ایماژیستی شعر احمدی است. شگرد ایماژیسم در اشعار او در بسامد زیادی به‌کار رفته است و رگه‌های غنی از این شگرد در شعر او دیده می‌شود تاجایی‌که او را باید نمایندهٔ مسلم مکتب ایماژیسم در شعر معاصر ایران دانست.<ref name= "ahmadi">{{یادکرد ژورنال|عنوان= ایماژیسم در شعر احمدرضا احمدی|صفحات= ۵۹تا۷۶}}</ref>{{سخ}}
در سروده‌های احمدی به‌جای خلق شعر، نظم منطقی جای خود را به انبوهی از تصاویر می‌دهد که همانند مونتاژهای سینمایی، ظاهراً بدون ارتباط در کنارهم قرار گرفتند و این ویژگی به معناگریزی در شعر او دامن می‌زند. در شعر او غالباً رنگ، ریتم و اشیا با محیط همسان می‌شود و ایماژهای بی‌ربط و منطق اما زیبا با نمادهای بریده در محور افقی، نشانه‌های ثابت ایماژیستی در شعر او را تشکیل می‌دهند. برای مثال شعر «خانهٔ ما» در مجموعهٔ شعر «من فقط سفیدی اسب را گریستم»، در ردهٔ اشعاری است که با ایماژهای متضاد رگه‌هایی غنی از تصاویر ایماژیستی را به‌تصویر می‌کشد. شعر از ساختاری روایت‌گونه برخوردار است و با تغییر ماهیت تصاویر، درپی انتقال پیام با ترسیم فضای ایماژیستی، عینی و تماشایی با ایماژهای فرازمانی و فرامکانی مخاطب است.  <ref name= "ahmadi/>


'''ایماژیسم''' یا تصویرگرایی Imagism، عنوانی است که بر مکتبی نهادند که عده‌ای شاعر جوان با استعداد و قدرت شاعری متفاوت آن را در شروع قرن بیستم میلادی در انگلستان بنیان نهادند. البته این شاعران جوان را نباید با شاعرانی که در همان‌ سال‌ها عنوان «[[جورجین]]» Georgian گرفته بودند و تقریباْ نظرات مشابه '''ایماژیست‌ها''' Imagistes را داشتند، اشتباه گرفت. ایماژیست‌ها دارای این مشخصه بودند که حرف تازه‌ای داشتند، به طور قاطعی ضد [[ادبیات ویکتوریایی]] و [[رمانتیسم]] بودند و مبشر شعری تازه در جامعه‌ای که از اشکال قدیم شعر خسته شده بود. این شاعران، که هر کدام دارای عقاید خاص خود بودند، زیر یک پرچم گرد آمدند و همگی دارای آموزه‌های متمرکز و مشخص بودند که البته در همه حال روشن و همسان می‌نمود. واژهٔ ایماژیسم را برای اولین‌بار در سال ۱۹۱۲ میلادی، «ازرا پاوند»، شاعر آمریکایی، که به طور موقت در انگلستان اقامت داشت، آفرید. نمی‌توان تاریخ پیدایش فکر ایماژیسم و نیز اثر ایماژیستی را تعیین کرد. اشعاری که می‌شد ایماژیستی‌شان خواند از سال ۱۹۰۸ پیدا شده بود. از جملهٔ این اشعار، شعری از «ادوارد استورر» است که «ایماژها» نام دارد و در مجموعهٔ شعر او با عنوان «آیینه‌های وهم» چاپ شد.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = سیدحسینی|نام = رضا|عنوان = مکتب‌های ادبی|صص= ۶۳۹ و ۶۴۰}}</ref>{{سخ}}
این مکتب عمری کوتاه داشت و پس پایان جنگ جهانی اول، از میان رفت و نتوانست جامعهٔ ادبی انگلستان را آن‌طور که باید به خود جذب کند. به طور کلی ایماژیست‌ها در حیات ادبی خود، چهار گزیده Anthology، به ترتیب در سال‌های ۱۹۱۴، ۱۹۱۵، ۱۹۱۶ و ۱۹۱۷ میلادی منتشر کردند. از پیشتازان این مکتب ادبی، ازرا پاوند بود که توجه او به ایماژها و یا تصاویر، از علاقهٔ شدید او به ادبیات شرق، چین و ژاپن، سرچشمه می‌گرفت. او در طرح مکتب ایماژیسم و آفرینش اشعار ایماژیستی به شدت تحت تأثیر هایکوهای ژاپنی بود.<ref name= "khaghani">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= مرتضایی |نام۱= جواد|نام خانوادگی۲= حسینی وردنجانی |نام۲=حسین||تاریخ= بهار و تابستان ۱۳۹۶|عنوان= خاقانی و ایماژیسم|}}</ref>
این درحالی است که برخی ایماژیسم را یک مکتب ادبی نمی‌دانند<ref name= "samadiahmadi">
#{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= صمدی |نام۱= مهرداد|تاریخ= تابستان ۱۳۸۶|عنوان= دربارهٔ‌ شعر احمدرضا احمدی|}}</ref> و آن را مرحله‌ای گذار از [[سمبولیسم]] به جنبش‌ها و مکاتب مدرن‌تر قرن بیستم به شمار می‌آورند. <ref name= "zendehroud">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= جونز |نام۱= پیتر|عنوان= مروری بر ایماژیسم: تصویرگرایی در شعر انگلیسی|}}</ref> از طرفی در این امر که سنگ‌بنای شعر مدرن را ایماژیست‌ها و دیگر نهضت‌های ادبی مشابه آن نهاده‌اند و آرای آنان هسته اصلی جریان شاعری امروز جهان است، اتفاق نظر وجود دارد. <ref name= "zendehroud"/>
==داستانک==
===اولین ایماژیست‌ها===
پاوند به دنبال شعر خوب می‌گشت تا به منظور چاپ در مجلهٔ شعر برای '''هاریت مونرو''' بفرستد و این شعر خوب را در اشعار متأخر '''هیلدا دولیتل'''(Hilda Doolittle) و '''ریچارد آلدینگتون'''(Richard Aldington) یافت. آنان اغلب در چایخانه‌ای در کنزینگتون یکدیگر را می‌دیدند و اشعار خود را برای نقد به پاوند می‌دادند. در یک چنین دیداری در سال ۱۹۱۲ میلادی بود که پاوند به این دو شاعر گفت که آنان ایماژیست هستند (و آنان تعجب کردند.) کاربرد این کلمهٔ مشخص با تلفظ فرانسوی که شاید تلویحاً ارتباط آن را با مکتب مدرن فرانسوی القا می‌کرد، کم‌کم متروک شد و بدیل انگلیسی آن جای آن را گرفت. ریچارد آلدینگتون در خودزندگینامه‌اش می‌گوید که احتمالاً این نخستین بار بود که این کلمهٔ عجیب و غریب را می‌شنید. چنان‌که خود می‌گوید، به اعتقاد او، این اسم به دل پاوند نشسته بود و آن را «برای موقعیت مناسب ذخیره کرده بود»، و برای پاوند این «همان موقعیت مناسب» بود. او (پاوند) چنان مجذوب شعر‌های هیلدا دولیتل شده بود که اصرار داشت امضای پای آن شعرها «اچ. دیِ. ایماژیست» باشد.<ref name= "zendehroud"/>
===تاپالهٔ گاو===
شعر «قو»، متعلق به اف. اس. فلینت، دو نسخه داشت که یکی مربوط به قبل از ایماژیست شدن فلینت و دیگر نسخه، نسخهٔ ایماژیستی آن شعر بود. این شعر بعداً در مجادله‌ای میان پاوند و فلینت مطرح شد، مجادله‌ای که دربارهٔ تعبیر پاوند از ایماژیسم و نظر او دربارهٔ به‌وجود‌آمدن این نهضت که در مقاله‌ای به نام «تاریخچهٔ ایماژیسم» در شمارهٔ مخصوص ایماژیسم مجلهٔ '''اگوئیست''' چاپ شد، درگرفت. پاوند به فلینت نوشت که به نظر او تاریخچهٔ فلینت مزخرف (تاپالهٔ گاو bullshit) بوده است. فلینت پاسخ داد:
{{نقل‌قول| خوش‌حالم که این مقاله را تولید گاوی نر می‌دانید، زیرا ممکن بود آن را تولید گاوی ماده، یا بدتر از آن، گاوی اخته بدانید.}}
همچنین فلینت در این پاسخ اشارتی شخصی‌تر می‌کند:
{{نقل‌قول|در مورد انرژی... به خاطر آن‌چه کردید درخور هر اعتباری هستید... اما آن‌جا که شکست خورده‌اید، ازرای عزیز... روابط شخصی شماست؛ و تکرار می‌کنم، ما همه از آن متأسفیم... شما رفیق خوبی نبوده‌اید، همین و همین!}}
بدین ترتیب دشمنی تلخی میان آنان به‌ وجود آمد که تا سال ۱۹۲۱ به طول انجامید. پاوند از تأکید فلینت بر مرحلهٔ پیش از ایماژیسم استورر عصبانی بود و آن را «سُس شیرینی» می‌خواند که هیچ‌وجه نمی‌توانست به «صلابت هلنی» هیلدا دولیتل منجر شود. <ref name= "zendehroud"/>
==تعریف و اصول==
از آن جایی که بین مکاتب ادبی مرز دقیق و قاطعی وجود ندارد و گاهی شباهت‌هایی میان آثار مختلف مکاتب دیده می‌شود، برای یافتن بهترین و بهینه‌ترین تعریف از یک مکتب ادبی، باید به سخن افرادی مراجعه کرد که خود را عضو آن مکتب می‌دانند، رجوع کرد و در حرف‌هایشان به به دنبال تعریف ایشان از آن مکتب گشت.
===ازرا پاوند: ایماژ به مثابه عقده و دستورالعمل شعر ایماژیستی===
[[پرونده:1ajoyce-pound-ford-quinn.png|220px|بندانگشتی|چپ|هیچ|از چپ: جیمز جویس، ازرا پاوند، فورد مادوکس فورد و جان کین]]
{{گفتاورد تزیینی|«تصویر» چیزی است که عقده‌ای ذهنی و عاطفی را در لحظه‌ای از زمان عرضه می‌کند. من اصطلاح «عقده» را بیشتر به مفهوم فنی آن به کار می‌برم که میام روان‌شناسان جدید، مانند هارت، رواج دارد، هرچند که ممکن است در کاربرد آن با هم توافق کامل نداشته باشیم. عرضهٔ آنی چنین عقده‌ای است که آن احساس رهایی ناگهانی را به ما می‌بخشد؛ آن احساس رویش ناگهانی را، که در شاهکارهای هنری می‌بینیم. بهتر است در زندگی یک تصویر ارائه دهیم تا این‌که آثاری انبوه تولید کنیم.<ref name= "khakiani"/>{{سخ}}
تصویر می‌تواند از دو گونه باشد. می‌تواند درون ذهن سربرکشد. در این صورت «ذهنی» است. علل بیرونی شاید با ذهن بازی می‌کنند. در این صورت به درون ذهن کشیده می‌شوند، تلفیق می‌شوند، منتقل می‌شوند و به صورت تصویری چهر می‌نمایاند که به خودشان شبیه نیست. در گونهٔ دوم تصویر می‌تواند «عینی» باشد. عاطفهٔ گره‌خورده به صحنه یا عملی بیرونی در واقع آن را به ذهن می‌کشد و آن گرداب همه چیز را در خود فرومی‌برد، مگر کیفیت اساسی یا غالب یا نمایشی؛ و این کیفیت چون اصلی بیرون ظاهر می‌شوند. <ref name= "zendehroud"/>{{سخ}}
هرگز کلمهٔ زاید یا صفتی که چیزی را آشکار نمی‌کند به کار نبرید. از انتزاع بپرهیزید. یا از هیچ تزیینی استفاده نکنید، یا خوبش را به کار ببرید. ضرورتی ندارد که شعر به موسیقی متکی باشد، اما اگر به موسیقی تکیه می‌کند، آن موسیقی باید چنان باشد که اهل فن را به وجد آورد. «خیال‌پردازی» نکنید. این کار را به عهدهٔ نویسندگان مقالات کوتاه و زیبای فلسفی بگذارید. توصیف نکنید؛ به یاد داشته باشید که نقاشان می‌توانند چشم‌انداز را بسیار بهتر از شما وصف کنند و در این باره بسیار بیشتر از شما می‌دانند. مطلب خود را به صورت واحدهای عروضی مجزا درنیاورید. نگذارید یک مصرع در پایان از نفس بیافتد و آن‌گاه مصرع بعدی را نفس‌نفس‌زنان آغاز کنید. طبیعتاً ساختار وزن  نباید به شکل، صدای طبیعی یا معنای کلمات آسیبی بزند.  نامحتمل است که ابتدای به ساکن بتوانید به چنان ساختار وزنی محکمی دست یابید که تأثیر زیادی بر کلمات بگذارد، اگرچه ممکن است قربانی مکث‌های نابجایی شوید که از وقفه‌های پایانی مصرع ناشی می‌شوند. ترجمه هم آموزش خوبی است، مشروط بر آن‌که به هنگام ترجمه متوجه «نوسان» متن اصلی باشید. البته معنی شعری که ترجمه می‌کنید نباید در نوسان باشد. اگر قرینه‌سازی می‌کنید، جاهای خالی را با زواید پر نکنید. دریافت یک حس را با سعی در بیان آن بر حسب حسی دیگر مغشوش نکنید. این امر غالباً تنها از تنبلی دریافتن واژهٔ دقیق ناشی می‌شود.<ref name= "khakiani">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= خاکیانی |نام۱= رضا|عنوان= چند نوشته از تصویرگرایان|}}</ref>}} 
===اف. اس. فلینت: آموزهٔ تصویر===
{{گفتاورد تزیینی|ایماژیست‌‌ها اذعان دارند که آنان معاصران «[[پساامپرسیونیسم|پساامپرسیونیست‌ها]]» و «[[فوتوریسم|فوتوریست‌ها]]» هستند؛ اما هیچ وجه مشترکی با این مکاتب ندارند. آنان بیانیه‌ای منتشر نکرده‌اند. مکتبشان انقلابی نیست؛ تنها سعی‌شان این است که مطابق بهترین سنت بنویسند. سنتی که در آثار بهترین شاعران همهٔ قرن‌ها یافت می‌شود. به نظر می‌رسد آنان هیچ شعری را برنمی‌تابند، مگر آن‌که با چنین کوششی سروده شده باشد؛ و جهل نسبت به بهترین سنت عذر موجهی نیست. آنان قواعدی برای خود وضع کرده‌اند، اما منتشرشان نکرده‌اند. آن قواعد چنین‌اند: {{سخ}}
# برخورد مستقیم با «شی»، خواه ذهنی باشد خواه عینی.{{سخ}}
# مطلقاْ نباید کلمه‌ای به کار برد که در عرضه نقشی نداشته باشد.{{سخ}}
# و اما دربارهٔ وزن: شعر باید با توالی عبارت‌های موسیقایی سروده شود، نه با توالی عروضی.{{سخ}}
آنان هر شعری را با این معیارها می‌سنجند و غالب شعرها را از این حیث ناقص می‌دانند. آنان همچنین نوعی «آموزهٔ تصویر» دارند که اقدام به نوشتن آن نکرده‌اند.{{سخ}}
آنان برای این‌که شاعر تازه‌کاری را که نزدشان می‌آید متقاعد کنند که رهنمودهایشان را به کار بندد، شگردهایی دارند:{{سخ}}
# فکر خود را که پیش از این به طرز باشکوهی در آثار کلاسیک بیان شده نشانش می‌دهند. (در این مکتب افرادی گردآمده‌اند که از فضل و دانش شگفتی برخوردارند.) {{سخ}}
#شعر او را جلوی چشمش به جای پنجاه کلمه در ده کلمه بازنویسی می‌کنند. {{سخ}}
حتی مخالفانشان با تأسف اذعان می‌کنند که «دست‌کم آنان شاعران بد را از نوشتن بازمی‌دارند!». آنان هنر را به تمامی علم، مذهب، فلسفه و ماوراءلطبیعه می‌دانند. راست است که آنان به اسنوبیسم مبتلایند، اما این اسنوبیسم شکلی پویا دارد و متکی به منبع عظیمی از حس سلیم و انرژی است؛ و آنان در مورد خود سخت‌گیرترند تا در مورد دیگران.
<ref name= "khakiani"/>}} 
==تاریخچه==
در سال ۱۹۰۸، '''تی. ای. هیوم''' (T. E. Hulme)، دانشجوی اخراجی رشتهٔ ریاضیات دانشگاه کمبریج و انصرافی از رشتهٔ زیست‌شناسی دانشگاه لندن، که در طی این‌ سال‌ها به مطالعه دربارهٔ فلسفه و شعر پردخته بود، گروهی از جامعهٔ ادبی لندن را برای بحث در مورد مباحث ادبی به دور خود جمع کرد و آن جمع را «باشگاه شاعران» خواند. <ref name= "zendehroud"/> استورر، شاعر فراموش‌شده، که دیگر نامش در تذکره‌ها هم دیده نمی‌شود، یکی از اعضای فعال باشگاه شاعران بود که فعالیت‌شان در حوالی سال‌های ۱۹۰۹ تا ۱۹۱۰ حاکی از توجه تازه‌ای به سرنوشت شعر بود. لندن که دست‌خوش پول‌پرستی و غرور و حرص مال‌اندوزی بود، در عین حال مرکز زندهٔ تلاش‌های ادبی دنیای انگلوساکسون شمرده می‌شد. '''ازرا پاوند''' و '''تی. اس. الیوت''' به زودی چهره‌های مسلط بر این جریان اندیشه شدند و در رأس نهضت ایماژیستی قرار گرفتند. در باشگاه شاعران که معمولاً بحث‌های داغ دربارهٔ مسئلهٔ شعر درمی‌گرفت، شاعرانی با تمایلات مختلف گرد می‌آمدند: کهنه‌پرستان ویکتوریایی، شاعران «جورجین» و طرفداران نهضت جدید که نمی‌دانستند چگونه خود را از زیر یوغ گذشته نجات دهند.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = سیدحسینی|نام = رضا|عنوان = مکتب‌های ادبی|ص= ۶۴۰}}</ref> {{سخ}}در میان این نوجویان، هیوم، پیشاهنگ و تئوریسین گروه بود و رویکردی ضد [[رومانتیسم|رومانتیکی]] داشت. او کم شعر می‌گفت، اما مقاله‌هایی دربارهٔ فلسفهٔ هنر نوشته بود که پس از کشته‌شدن او در جنگ منتشر شد و تأثیر او بر تی‌. اس. الیوت تعیین‌کننده بود. '''اف. اس. فلینت''' (F. S. Flint) نویسندهٔ اولین مقالهٔ تحقیقی دربارهٔ ایماژیست‌ها و دربارهٔ مبدأ و نیز اهداف این نهضت با پاوند درگیر شد. خود پاوند هم که تیپ سرکش آن روزگار بود، و نیز چند نفری که نامشان در تاریخ ادبیات جای نگرفته است، چنان بحث‌ و جدل‌های شدیدی به راه می‌انداختتند که به تدریج شعر جایگاه مهمی در شهر پیداکرد.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = سیدحسینی|نام = رضا|عنوان = مکتب‌های ادبی|ص= ۶۴۱}}</ref> اصطلاح ایماژیسم در سال ۱۹۱۲ میلادی، برای اولین بار، توسط پاوند به کار رفته بود. <ref name= "zendehroud"/> {{سخ}}
در همان ایام، '''ریچارد آلدینگتون''' که با رمان خود تحت عنوان مرگ قهرمان Death of a Hero مشهور شده بود، همراه با اچ. دی. (هیلدا دولیتل) به گروه پیوست. در مارس ۱۹۱۳ پاوند در مجلهٔ «شعر»(Poetry) که در شیکاگو به مدیریت '''هریت مونرو''' Harriet monroe منتشر می‌شد، اولین فرمان‌های گروه را با «چند نفی» a few don'ts چاپ کرد. کمی بعد، پاوند اولین تذکره‌اش را با عنوان «ایماژیست‌ها» با اشعاری از آلدینگتون، هیلدا دولیتل، فلینت، '''اسکیپویت کانل'''، '''امی لوئل'''،'''ویلیام کارلوس ویلیامز'''، فورد مادوکس فورد، '''الن آپوورد''' و '''جان کورنوس'''منتشر کرد. ازرا پاوند بر اساس اندیشه‌هایی که از ایماژیسم داشت، اشعار این شاعران را انتخاب کرد. در تابستان ۱۹۱۴، امی لوئل ی ضیافت شام ایماژیستی ترتیب داد و پاوند که احساس ‌می‌کرد که لوئل او را در سایه خواهد گذاشت، از گروه جدا شد و اعلام کرد که ایماژیسم فضای بسیار تنگی دارد و رفته‌رفته به «امی‌ژیسم»(ترکیب نام کوچک لوئل با ایسم) تبدیل می‌شود. این‌کار، ایماژیست‌ها را در سراشیب انشعاب انداخت.<ref name= "ششصدوچهل‌وسه">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = سیدحسینی|نام = رضا|عنوان = مکتب‌های ادبی|ص= ۶۴۳}}</ref>{{سخ}}
با وجود این، گروه ایماژیست‌ها باز هم مدتی به حیات خود ادامه داد. زیر رهبری غیررسمی آلدینگتون و امی لوئل، سه جلد کتاب، تحت عنوان «چند شاعر ایماژیست» Some Imagist Poets در سال‌های ۱۹۱۵، ۱۹۱۶ و ۱۹۱۷ انتشار یافت. مقدمهٔ جلد اول (۱۹۱۵) را به اضافهٔ نوشتهٔ پاوند در این باره می‌توان بیانیهٔ ایماژیستی تلقی کرد. همچنین مقالهٔ اف. اس. فلینت در ویژه‌نامه ایماژیسم مجلهٔ The Egoist (مه ۱۹۱۵ میلادی) انتشار یافت و تاریخچه و مسیر نهضت را بیان کرد.<ref name= "ششصدوچهل‌وسه"/>
==ایماژیسم در شعر فارسی==
در ایران برخی از شاعران معاصر، از پیروان این مکتب به شمار می‌روند و یا تأثیر به سزایی از این مکتب پذیرفته اند. در این باره می‌توان از شاعران زیر نام برد:
===[[نیما یوشیج|نیما]]: «[[خانه‌ام ابری است]]»===
نیما یوشیج، بیشترین تأثیر را بر رواج مدرنیسم در شعر ایران داشت و او بود که با محور قرار دادن ابژه در شعر، که منظور از آن درک اهمیت محیط در خارج از جهان ذهنی شاعر و به کارگیری آن در شعر است، از عینیت‌بخشی محیط پیرامون و ورود آن به شعر سخن گفت. به نظر او تعدد مفاهیم کثرت در دیدنی‌هاست. نیما می‌گوید:{{سخ}}
'''خانه‌ام ابری است'''{{سخ}}
'''یک‌سره روی زمین ابری است با آن.'''{{سخ}}
'''از فراز گردنه، خرد و خراب و مست'''{{سخ}}
'''باد می‌پیچد.'''{{سخ}}
'''یک‌سره دنیا خراب از اوست.'''{{سخ}}
'''و حواس من.'''{{سخ}}
'''آی نی‌زن، که تو را آوای نی برده است دور از ره کجایی؟'''{{سخ}}
'''خانه ام ابری ست اما'''{{سخ}}
'''ابر بارانش گرفته است.'''{{سخ}}
'''در خیال روزهای روشنم کز دست رفتندم،'''{{سخ}}
'''من به روی آفتابم'''{{سخ}}
'''می‌برم در ساحت دریا نظاره.'''{{سخ}}
'''و همه دنیا خراب و خرد از باد است،'''{{سخ}}
'''و به ره ، نی‌زن که دایم می‌نوازد نی، در این دنیای ابر اندود'''{{سخ}}
'''راه خود را دارد اندر پیش.{{سخ}}'''
شعر با تصویرکردن خانه‌ای که ابری است، آغاز می‌شود. اما تصویر «باد» محوریت توصیف ابژه در شعر و تصویرگر فضای غایب و سرتاسری در شعر است. تأکید شاعر بر انتقال مفهوم با تصویر باد، از تکرار آن در هر دو بند شعر آشکار است. ویژگی بارز این شعر ابهام است که با ایماژهای واضح و دقیقی مانند: '''باد'''، '''ابر'''،'''باران'''،'''آفتاب''' و '''دریا''' در شعر او نمود یافته است. به طور کلی ایماژیسم در شعر نیما شکلی آرام و نامحسوس دارد و بافت زمانی شعر او هم غالباً ساده و روان است.<ref name= "ahmadi"/>
===[[فروغ فرخزاد]]: تثبیت ایماژ در شعر معاصر فارسی===
فروغ فرخزاد از دیگر شاعران معاصر است که در دفترهای شعر او مانند «[[تولدی دیگر]]» و «[[ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد]]» ، متأثر از مکتب ایماژیسم است و تصویرهای مدرن و بی‌ربط و منطق  تی. اس. الیوتی در آن دیده می‌شود. فروغ با وارد کردن اشیا روزمره به صورت بی‌واسطه و عینیت‌بخشی آن در شعر تحت‌تأثیر نیما بوده و گذر از سوژه و تبدیل آن به ابژه در تصویرهای مدرن تی‌. اس. الیوتی او حاصل همین تأثیر است. به عنوان مثال در این شعر از فروغ فرخزاد:{{سخ}}
'''یک پنجره که مثل حلقهٔ چاهی{{سخ}}
'''در انتهای خود به قلب زمین می‌رسد{{سخ}}
'''و باز می‌شود به سوی وسعت این مهربانی آبی‌رنگ{{سخ}}
شعر، تصویرگر یک پنجره است که طبیعتاً باید رو به آسمان باز شود، اما به قعر زمین گشوده می‌شود. در تصویر بعد دوباره این پنجره به سوی روشنایی بازمی‌شود که وسیع، آبی و مهربان است. پنجره در این شعر کاربردی پارادوکسیکال دارد و مجموعه‌ای متضاد از مفاهیمی مانند چاه، پنجره، زمین، آسمان، محدودیت، وسعت، سیاهی، آبی، نور، ظلمت که در کلیت خود دارای وحدت ارگانیک است با تصاویر بی‌ربط و منطق امااثرگذار در کنار هم مونتاژ شده‌اند.<ref name= "ahmadi"/>
===[[احمدرضا احمدی]]: نمایندهٔ مسلم مکتب ایماژیسم===
بررسی اشعار احمدرضا احمدی، به ویژه دفتر شعر «[[من فقط سفیدی اسب را گریستم]]»، نشان می‌دهد که تصاویر با گریز از معنا و محتوا، موجب پیدایش فرم در شعر او شدند. اصالت تصویر، آزادی در انتخاب وزن و موضوع، به کارگیری زبان گفتاری و ابهام، از ویژگی‌های ایماژیستی شعر احمدی است. شگرد ایماژیسم در اشعار او در بسامد بالایی به کار رفته است و رگه‌های غنی از این شگرد در شعر او دیده می‌شود؛ تا جایی که می‌توان او را نمایندهٔ مسلم مکتب ایماژیسم در شعر معاصر ایران دانست.<ref name= "ahmadi">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= عبدی |نام۱= زهرا|نام خانوادگی۲= خائفی |نام۲=عباس|نام خانوادگی۳= سید ترابی|نام۳=حسن|عنوان= ایماژیسم در شعر احمدرضا احمدی|صفحات=۵۹-۷۶}}</ref>{{سخ}}
در شعر احمدی به جای خلق شعر، نظم منطقی جای خود را به انبوهی از تصاویر می‌دهد که همانند مونتاژهای سینمایی، ظاهراً بدون ارتباط در کنار هم قرار گرفتند و این ویژگی به معناگریزی در شعر او دامن می‌زند. در شعر او غالباً رنگ، ریتم و اشیا با محیط او همسان می‌شود و ایماژهای بی‌ربط و منطق اما زیبا، با نمادهای بریده در محور افقی، نشانه‌های ثابت ایماژیستی در شعر او را تشکیل می‌دهند. برای مثال شعر «خانهٔ ما» در مجموعهٔ شعر «من فقط سفیدی اسب را گریستم»، در ردهٔ اشعاری است که با ایماژهای متضاد رگه‌هایی غنی از تصاویر ایماژیستی را به تصویر می‌کشد. شعر از ساختاری روایت‌گونه برخوردار است و با تغییر ماهیت تصاویر، در پی انتقال پیام با ترسیم فضای ایماژیستی، عینی و قابل رؤیت با ایماژهای فرازمانی و فرامکانی مخاطب است.  <ref name= "ahmadi/>
===[[شمس لنگرودی]]: تأویل‌پذیری ایماژ===
===[[شمس لنگرودی]]: تأویل‌پذیری ایماژ===
شعر شمس لنگرودی اغلب فاقد اندیشهٔ خاص و ایدئولوژی است. او به این نظر که «هنر اگر می‌خواهد حیات مجدد یابد، نباید هیچ‌گونه اندیشهٔ فرهنگی بر ما تحمیل کند» عمل می‌نماید. شعر شمس لنگرودی نیز اغلب، فاقد اندیشهٔ خاص و ایدئولوژی می‌باشد و با کمک تصویرسازی از آرمان فاصله گرفته است. شعر او می‌تواند مانند یک قطعه عکس، قابل تحسین باشد و چون یکی از خصیصه‌های شعر ایماژیستی، تأویل‌پذیری است، شعر تصویری شمس نیز تأویل‌پذیر است و مخاطب خود را جهت خلق معانی، روبروی تصویر عکاسی‌شدهٔ خود نگاه می‌دارد و به او اجازه می‌دهد تا تأویل خود را به شعر انشا کند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= دهقان |نام۱= علی|نام خانوادگی۲= رزی‌فام |نام۲=حسین|عنوان= شعر ایماژیستی شمس لنگرودی و تأثیر سبک هندی، هایکو و کاریکلماتور در آن}}</ref>
شعر لنگرودی اغلب فاقد اندیشهٔ خاص و ایدئولوژی است. او به این نظر که «هنر اگر می‌خواهد حیات مجدد یابد نباید هیچ‌گونه اندیشهٔ فرهنگی بر ما تحمیل کند» عمل می‌کند. شعر لنگرودی اغلب با کمک تصویرسازی از آرمان فاصله گرفته و مانند یک قطعه عکس، درخورتحسین است. تأویل‌پذیری که از خصیصه‌های شعر ایماژیستی است در اشعار تصویری شمس به‌وضوح مشهود است؛ بنابراین مخاطب خود را جهت خلق معانی، روبه‌روی تصویر عکاسی‌شده نگاه می‌دارد و به او اجازه می‌دهد تفسیر و تأویل خود را به شعر انشا کند.<ref>{{یادکرد ژورنال|تاریخ= پاییز۱۳۹۲|عنوان= شعر ایماژیستی شمس لنگرودی و ...|ژورنال= زیبایی‌شناسی ادبی|شماره= ۱۷|صفحات= ۳۱تا۵۸}}</ref>
 


==منبع‌شناسی==
==منبع‌شناسی==
===منابع فارسی===
===منابع فارسی===
* سیدحسینی، رضا، «مکتب‌های ادبی»، تهران، انتشارات نگاه، ۱۳۸۴
* مجلهٔ ادبی زنده‌رود، پاییز ۱۳۷۱، شمارهٔ اول
* ن‍وری‌ ک‍وت‍ن‍ائ‍ی‌، ن‍ظام‌ال‍دی‍ن‌، «از اونانیسم تا ایماژیسم»، تهران، مؤسسهٔ چاپ و انتشارات یادوارهٔ اسدی: ایران سخن: ثامن‌الائمه‏‫، ۱۳۸۸
* ن‍وری‌ ک‍وت‍ن‍ائ‍ی‌، ن‍ظام‌ال‍دی‍ن‌، «از اونانیسم تا ایماژیسم»، تهران، مؤسسهٔ چاپ و انتشارات یادوارهٔ اسدی: ایران سخن: ثامن‌الائمه‏‫، ۱۳۸۸
===منابع به زبان‌های دیگر===
* Pound, Ezra, "ABC of Reading",New Directions; Reprint edition, 2010
*Pound, Ezra, "ABC of Reading",New Directions; Reprint edition, 2010
* Harmer, J. B., "Victory in Limbo: Imagism 1908-1917", St. Martin's, 1974
* Harmer, J. B., "Victory in Limbo: Imagism 1908-1917", St. Martin's, 1974
*Kempton, Gery, "Imagism Essays On Initiation Impact And Influence", University of New Orleans Press, 2003
* Kempton, Gery, "Imagism Essays On Initiation Impact And Influence", University of New Orleans Press, 2003
* Blasisdell, Bob, "Imagist Poetry: An Anthology", Dover Thrift, 2011
* Blasisdell, Bob, "Imagist Poetry: An Anthology", Dover Thrift, 2011
* Jones, Peter, "Imagist Poetry", Penguin, 2001
* Jones, Peter, "Imagist Poetry", Penguin, 2001
خط ۱۱۱: خط ۱۱۱:
* De Chasca, Edmund S., "John Gould Fletcher and Imagism",  University of Missouri Press, 1978
* De Chasca, Edmund S., "John Gould Fletcher and Imagism",  University of Missouri Press, 1978
* Olsen, Flemming, "Between Positivism and T.S. Eliot: Imagism and T.E. Hulme",  University Press of Southern Denmark, 2008
* Olsen, Flemming, "Between Positivism and T.S. Eliot: Imagism and T.E. Hulme",  University Press of Southern Denmark, 2008
* Gray, Richard, "A History of American Poetry",  Wiley-Blackwell,2015
* Gray, Richard, "A History of American Poetry",  Wiley-Blackwell, 2015
* Pratt, William, "The Imagist Poem", plume, 1963
* Pratt, William, "The Imagist Poem", plume, 1963
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}


==منابع==
==منابع==
#{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = سیدحسینی|نام = رضا|عنوان = مکتب‌های ادبی|ناشر = نگاه|شهر = تهران|سال =۱۳۸۴|شابک=۹۶۴۳۵۱۰۹۵۶}}
# {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی= سیدحسینی|نام= رضا|عنوان= مکتب‌های ادبی|ناشر= نگاه|شهر= تهران|سال= ۱۳۸۴|شابک= ۹۶۴۳۵۱۰۹۵۶}}
#{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= مرتضایی |نام۱= جواد|نام خانوادگی۲= حسینی وردنجانی |نام۲=حسین||تاریخ= بهار و تابستان ۱۳۹۶|عنوان= خاقانی و ایماژیسم|ژورنال=ادب فارسی |دوره= |شماره=۱۹ |صفحات= |تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
# {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی= مرتضایی|نام= جواد|نام خانوادگی۲= حسینی وردنجانی|نام۲= حسین|تاریخ= بهار و تابستان۱۳۹۶|عنوان= خاقانی و ایماژیسم|ژورنال= ادب فارسی|شماره= ۱۹|تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
#{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= صمدی |نام۱= مهرداد|تاریخ= تابستان ۱۳۸۶|عنوان= دربارهٔ‌ شعر احمدرضا احمدی|ژورنال=گوهران |دوره= |شماره=۱۶ |صفحات= |تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
# {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی= صمدی|نام= مهرداد|تاریخ= تابستان۱۳۸۶|عنوان= دربارهٔ‌ شعر احمدرضا احمدی|ژورنال= گوهران|شماره= ۱۶|تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
#{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= جونز |نام۱= پیتر|تاریخ= پاییز ۱۳۷۱|عنوان= مروری بر ایماژیسم: تصویرگرایی در شعر انگلیسی|ژورنال=زنده‌رود |دوره= |شماره=۱ |صفحات= |تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
# {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی= جونز|نام= پیتر|تاریخ= پاییز۱۳۷۱|عنوان= مروری بر ایماژیسم: تصویرگرایی در شعر انگلیسی|ژورنال= زنده‌رود|شماره= ۱|تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
#{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= خاکیانی |نام۱= رضا|تاریخ= پاییز ۱۳۷۱|عنوان= چند نوشته از تصویرگرایان|ژورنال=زنده‌رود |دوره= |شماره=۱ |صفحات= |تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
# {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی= خاکیانی |نام= رضا|تاریخ= پاییز۱۳۷۱|عنوان= چند نوشته از تصویرگرایان|ژورنال= زنده‌رود|شماره= ۱|تاریخ بازبینی= ۸شهریور۱۳۹۸}}
#{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= عبدی |نام۱= زهرا|نام خانوادگی۲= خائفی |نام۲=عباس|نام خانوادگی۳= سید ترابی|نام۳=حسن|تاریخ= بهار و تابستان ۱۳۹۴|عنوان= ایماژیسم در شعر احمدرضا احمدی|ژورنال=زبان و ادب فارسی |دوره= |شماره=۲۳۱ |صفحات=۵۹-۷۶ |تاریخ بازبینی= ۱۰شهریور۱۳۹۸}}
# {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی= عبدی|نام= زهرا|نام خانوادگی۲= خائفی|نام۲= عباس|نام خانوادگی۳= سیدترابی|نام۳= حسن|تاریخ= بهار و تابستان۱۳۹۴|عنوان= ایماژیسم در شعر احمدرضا احمدی|ژورنال= زبان و ادب فارسی|شماره=۲۳۱|صفحات=۵۹تا۷۶|تاریخ بازبینی= ۱۰شهریور۱۳۹۸}}
#{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱= دهقان |نام۱= علی|نام خانوادگی۲= رزی‌فام |نام۲=حسین|تاریخ= پاییز ۱۳۹۲|عنوان= شعر ایماژیستی شمس لنگرودی و تأثیر سبک هندی، هایکو و کاریکلماتور در آن|ژورنال=زیبایی شناسی ادبی|دوره= |شماره=۱۷ |صفحات=۳۱-۵۸ |تاریخ بازبینی= ۱۳شهریور۱۳۹۸}}
# {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی= دهقان|نام= علی|نام خانوادگی۲= رزی‌فام|نام۲= حسین|تاریخ= پاییز۱۳۹۲|عنوان= شعر ایماژیستی شمس لنگرودی و تأثیر سبک هندی، هایکو و کاریکلماتور در آن|ژورنال= زیبایی‌شناسی ادبی|شماره= ۱۷|تاریخ بازبینی= ۱۳شهریور۱۳۹۸}}


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ فروردین ۱۳۹۹، ساعت ۱۵:۵۱

تصویرگرایی
نام اصلی تصویرگرایی و ردپایش در ادبیات معاصر ایران
سبک نوشتاری ادبی‌پژوهشی

نقل‌قول مشهور:
---------------------

«ایماژ» آن چیزی است که عقده‌ای ذهنی و احساسی را در لحظه‌ای از زمان ارائه می‌کند. من اصطلاح «عقده» را بیشتر به مفهوم فنی آن استفاده می‌کنم که در میان روان‌شناسان جدید، مانند «هارت»، رواج دارد... بهتر آنکه در زندگی یک تصویر ارائه دهیم تا آثاری قطوری را بسازیم و روی‌هم انباشت کنیم.
ازرا پاوند، مجلهٔ شعر(poetry magazine)، صفحه۲۰۰
♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦

تصویرگرایی یا ایماژیسم (Imagism) عنوانی است برای مکتبی که عده‌ای شاعر جوان با استعداد و قدرت شعری متفاوت، آن را با شروع قرن بیستم میلادی در انگلستان بنیان نهادند. البته این شاعران جوان را نباید با شاعرانی که در همان‌ سال‌ها عنوان «جورجین» Georgian گرفته بودند و تقریباً نظرات مشابه ایماژیست‌ها (Imagistes) را داشتند، اشتباه گرفت. مشخصهٔ ایماژیست‌ها این بود که حرف تازه‌ای داشتند، به‌طور قاطعی ضد«ادبیات ویکتوریایی» و رمانتیسم بودند و مبشر شعری تازه در جامعه‌ای که از اشکال قدیم شعر خسته شده بود. این شاعران که هرکدام عقاید خاص خود را داشت، درعین‌حال همگی آموزه‌های متمرکز و مشخصی داشتند که در همه حال روشن و همسان می‌نمود، زیر یک پرچم گرد آمدند. واژهٔ ایماژیسم را برای اولین بار در سال۱۹۱۲میلادی، «ازرا پاوند»، شاعر آمریکایی که به‌طور موقت در انگلستان اقامت داشت، آفرید. نمی‌توان تاریخ پیدایش فکر ایماژیسم و نیز اثر ایماژیستی را تعیین کرد. اشعاری که می‌شد ایماژیستی‌شان خواند از سال۱۹۰۸ پیدا شده بود. شعرهایی مثل، «ایماژها» که «ادوارد استورر» سروده بود و در مجموعهٔ شعر او با عنوان «آیینه‌های وهم» چاپ شد.[۱]
ایماژیسم اما عمری کوتاه داشت و پس پایان جنگ جهانی اول، از میان رفت و نتوانست جامعهٔ ادبی انگلستان را آن‌طورکه باید به خود جذب کند. به‌طورکلی ایماژیست‌ها در حیات ادبی خود، چهار گزیده Anthology، به‌ترتیب طی سال‌های۱۹۱۴ تا ۱۹۱۷میلادی منتشر کردند. از پیشتازان این مکتب ادبی، ازرا پاوند بود که توجه او به ایماژها یا تصاویر، از علاقهٔ شدید او به ادبیات شرق، چین و ژاپن، سرچشمه می‌گرفت. او در طرح مکتب ایماژیسم و آفرینش اشعار ایماژیستی به‌شدت تحت تأثیر هایکوهای ژاپنی بود.[۲] این درحالی است که برخی ایماژیسم را مکتب ادبی نمی‌دانند[۳] و آن را مرحله‌ای گذرا از سمبولیسم به جنبش‌ها و مکاتب مدرن‌تر قرن بیستم به‌شمار می‌آورند.[۴] از طرفی در این که سنگ‌بنای شعر مدرن را ایماژیست‌ها و دیگر نهضت‌های ادبی مشابه آن نهاده‌اند و آرای آنان هستهٔ اصلی جریان شاعری امروز جهان است، اتفاق‌نظر وجود دارد.[۴]

از میان یادها

اولین ایماژیست‌ها

پاوند به‌دنبال شعر خوب می‌گشت تا برای هاریت مونرو بفرستد و در مجلهٔ شعر چاپ شود. این شعر خوب را در اشعار متأخر هیلدا دولیتل (Hilda Doolittle) و ریچارد آلدینگتون (Richard Aldington) یافت. آنان اغلب در چایخانه‌ای در کنزینگتون یکدیگر را می‌دیدند و اشعار خود را برای نقد به پاوند می‌دادند. سال۱۹۱۲میلادی بود که پاوند به این دو شاعر گفت که آنان ایماژیست‌اند (و آن دو را متعجب کرد). کاربرد این کلمهٔ مشخص با تلفظ فرانسوی که شاید تلویحاً ارتباط آن را با مکتب مدرن فرانسوی القا می‌کرد کم‌کم کنار گذاشته شد و بدیل انگلیسی آن جایش را گرفت. ریچارد آلدینگتون در خودزندگی‌نامه‌اش می‌نویسد: «احتمالاً این نخستین بار بود که این کلمهٔ عجیب‌وغریب را می‌شنیدم.» به‌اعتقاد او این اسم به دلِ پاوند نشسته بود و آن را «برای موقعیت مناسب ذخیره کرده بود» و برای پاوند این «همان موقعیت مناسب» بود. او (پاوند) چنان مجذوب شعر‌های هیلدا دولیتل شد که اصرار داشت امضای پای آن شعرها «اچ.دیِ.ایماژیست» باشد.[۴]

تاپالهٔ گاو

تعریف و اصول

ازآنجاکه بین مکاتب ادبی مرز دقیق و قاطعی نیست و گاهی شباهت‌هایی میان آثار مختلف مکاتب دیده می‌شود برای یافتن بهترین و کاربردی‌ترین تعریف از هر مکتب، باید به سخن افرادی ارجاع داد که خود را عضو آن مکتب می‌دانند و در حرف‌های آنان به‌دنبال تعریفی از آن مکتب گشت.

از چپ: جیمز جویس، ازرا پاوند،
فورد مادوکس فورد و جان کین

ازرا پاوند:

«تصویر» چیزی است که عقده‌ای ذهنی و عاطفی را در لحظه‌ای از زمان عرضه می‌کند. من اصطلاح «عقده» را بیشتر به مفهوم فنی آن به‌کار می‌برم که میان روان‌شناسان جدید، مانند هارت، رواج دارد؛ هرچند ممکن است در کاربرد آن باهم توافق کامل نداشته باشیم. عرضهٔ آنیِ چنین عقده‌ای است که آن احساس رهایی ناگهانی را به ما می‌بخشد؛ آن احساس رویش ناگهانی را که در شاهکارهای هنری می‌بینیم. بهتر است در زندگی یک تصویر ارائه دهیم تااینکه آثاری انبوه تولید کنیم.[۵]
تصویر ممکن است دو گونه باشد:

  • در گونهٔ اول، از درون ذهن سربرکشد. در این صورت «ذهنی» است. علل بیرونی شاید با ذهن بازی کنند؛ در این صورت به درون ذهن کشیده می‌شوند، تلفیق می‌شوند، منتقل می‌شوند و به‌صورت تصویری چهره می‌نمایاند که به خودشان شبیه نیست.
  • در گونهٔ دوم تصویر «عینی» است. عاطفهٔ گره‌خورده به صحنه یا عملی بیرونی درواقع آن را به ذهن می‌کشد و آن گرداب همه‌چیز را در خود فرومی‌برد؛ مگر کیفیت اساسی یا غالب یا نمایشی و این کیفیت چون اصلیْ بیرون ظاهر می‌شود.[۴]

هرگز کلمهٔ زاید یا صفتی که چیزی را آشکار نمی‌کند به‌کار نبرید. از انتزاع بپرهیزید. یا از هیچ تزیینی استفاده نکنید یا خوبش را به‌کار ببرید. ضرورتی ندارد که شعر به موسیقی متکی باشد؛ اما اگر به موسیقی تکیه می‌کند آن موسیقی باید چنان باشد که اهل فن را به‌وجد آورد. «خیال‌پردازی» نکنید. این کار را به‌عهدهٔ نویسندگان مقالات کوتاه و زیبای فلسفی بگذارید. توصیف نکنید. به‌یاد بسپارید که نقاشان می‌توانند چشم‌انداز را بسیار بهتر از شما وصف کنند و در این باره بسیار بیشتر از شما می‌دانند. مطلب خود را به‌صورت واحدهای عروضی مجزا درنیاورید. نگذارید یک مصرع در پایان از نفس بیافتد و آنگاه مصرع بعدی را نفس‌نفس‌زنان آغاز کنید. طبیعتاً ساختار وزن نباید به شکلِ صدای طبیعی یا معنای کلمات آسیبی بزند. نامحتمل است که ابتدابه‌ساکن بتوانید به چنان ساختار وزنی محکمی دست یابید که تأثیر زیادی بر کلمات بگذارد؛ اگرچه ممکن است قربانی مکث‌های نابجایی شوید که از وقفه‌های پایانی مصرع ناشی می‌شوند. ترجمه هم آموزش خوبی است مشروط‌برآنکه هنگام ترجمه متوجه «نوسان» متن اصلی باشید. البته معنی شعری که ترجمه می‌کنید نباید در نوسان باشد. اگر قرینه‌سازی می‌کنید جاهای خالی را با زواید پرنکنید. دریافت هر حس را با سعی در بیان آن برحسب حسی دیگر مغشوش نکنید. این امر غالباً تنها از تنبلی دریافتن واژهٔ دقیق ناشی می‌شود.[۵]

اف.اس.فلینت:

ایماژیست‌‌ها اذعان دارند که آنان «پساامپرسیونیست‌ها» و «فوتوریست‌های» معاصرند؛ اما هیچ وجه مشترکی با این مکاتب ندارند. آنان بیانیه‌ای منتشر نکرده‌اند و مکتبشان انقلابی نیست. تنها سعی‌شان این است که مطابق بهترین سنت بنویسند. سنتی که در آثار بهترین شاعران همهٔ قرن‌ها یافت می‌شود. به‌نظر می‌رسد آنان هیچ شعری را برنمی‌تابند؛ مگرآنکه با چنین کوششی سروده شده باشد و جهل نسبت به بهترین سنت عذر موجهی نیست. قواعدی که برای خود وضع اما منتشر نکرده‌اند چنین است:

  • برخورد مستقیم با «شی» خواه ذهنی باشد خواه عینی.
  • مطلقاً نباید کلمه‌ای به‌کار برد که در عرضه، نقشی نداشته باشد.
  • شعر باید با توالی عبارت‌های موسیقایی سروده شود نه با توالی عروضی.

آنان هر شعری را با این معیارها می‌سنجند و غالب شعرها را از این حیث ناقص می‌دانند. همچنین نوعی «آموزهٔ تصویر» دارند که نانوشته است. آنان برای اینکه شاعر تازه‌کاری را که نزدشان می‌آید متقاعد کنند که رهنمودهایشان را به‌کار بندد، شگردهایی دارند:

  • فکر خود را که پیش از این به‌طرز باشکوهی در آثار کلاسیک بیان‌شده نشانش می‌دهند. در این مکتب افرادی گردآمده‌اند که از فضل و دانش شگفتی برخوردارند.
  • شعر او را جلوی چشمش به‌جای پنجاه کلمه در ده کلمه بازنویسی می‌کنند.

حتی مخالفانشان با تأسف اذعان می‌کنند: «دست‌کم آنان شاعران بد را از نوشتن بازمی‌دارند!» آنان هنر را به‌تمامیْ علم، مذهب، فلسفه و ماوراءلطبیعه می‌دانند. راست است که آنان به اسنوبیسم (روشن‌فکرنمایی) مبتلایند؛ اما این اسنوبیسم شکلی پویا دارد و متکی به منبع عظیمی از حس سلیم و انرژی است و آنان به خود سخت‌گیرترند تا به دیگران.[۵]

تاریخچه

سال۱۹۰۸، تی.ای.هیوم (T.E.Hulme)، دانشجوی اخراجی رشتهٔ ریاضیات دانشگاه کمبریج و انصرافی از رشتهٔ زیست‌شناسی دانشگاه لندن که طی این‌ سال‌ها به مطالعه دربارهٔ فلسفه و شعر پرداخته بود گروهی از جامعهٔ ادبی لندن را برای بحث دربارهٔ مباحث ادبی به دور خود جمع کرد و آن جمع را «باشگاه شاعران» خواند.[۴] استورر، شاعر فراموش‌شده که دیگر نامش در تذکره‌ها هم دیده نمی‌شود یکی از اعضای فعال باشگاه شاعران بود که فعالیت‌شان در حوالی سال‌های ۱۹۰۹ تا ۱۹۱۰ حاکی از توجه تازه‌ای به سرنوشت شعر بود. لندن نیز دستخوش پول‌پرستی و غرور و حرص مال‌اندوزی بود درعین‌حال مرکز زندهٔ تلاش‌های ادبی دنیای انگلوساکسون شمرده می‌شد. ازرا پاوند و تی.اس.الیوت به‌زودی چهره‌های مسلط بر این جریان اندیشه شدند و در رأس نهضت ایماژیستی قرار گرفتند. در باشگاه شاعران که معمولاً بحث‌های داغ دربارهٔ شعر درمی‌گرفت، شاعرانی با تمایلات مختلف گرد می‌آمدند: کهنه‌پرستان ویکتوریایی، «جورجین»ها و طرفداران نهضت جدید که نمی‌دانستند چگونه خود را از زیر یوغ گذشته نجات دهند.[۶]
در میان این نوجویان، هیوم پیشاهنگ و نظریه‌پرداز گروه بود و رویکرد ضدرومانتیکی داشت. او کم شعر می‌گفت؛ اما مقاله‌هایی دربارهٔ فلسفهٔ هنر نوشته بود که پس از کشته‌شدنش در جنگ، منتشر شد و تأثیر او بر تی‌.اس.الیوت تا حد زیادی تعیین‌کنندهٔ جریان‌های بعد از خود شد. اف.اس.فلینت (F.S.Flint) نویسندهٔ اولین مقالهٔ تحقیقی درباب ایماژیست‌ها، مبدأ و نیز اهداف این نهضت با پاوند درگیر شد. خود پاوند هم که تیپ سرکش آن روزگار بود همراه‌با چند نفری که نامشان در تاریخ ادبیات جای نگرفته است چنان بحث‌ و جدل‌های شدیدی به‌راه می‌انداختند که به‌تدریج شعر جایگاه مهمی در شهر پیدا کرد[۷] و او سال۱۹۱۲، برای اولین بار، اصطلاح ایماژیسم را به‌کار برد.[۴]
در همان ایام، ریچارد آلدینگتون که با رمان خود «مرگ قهرمان» (Death of a Hero) مشهور شده بود همراه‌با اچ.دی.هیلدا دولیتل به گروه پیوست. در مارس۱۹۱۳ پاوند در مجلهٔ «شعر» (Poetry) که در شیکاگو به‌مدیریت هریت مونرو (Harriet monroe) منتشر می‌شد اولین فرمان‌های گروه را با نام «چند نفی» (a few don'ts) چاپ کرد. کمی بعد، پاوند اولین تذکره‌اش به نام «ایماژیست‌ها» با اشعاری از آلدینگتون، هیلدا دولیتل، فلینت، اسکیپویت کانل، امی لوئل، ویلیام کارلوس ویلیامز، فورد مادوکس فورد، الن آپوورد و جان کورنوس منتشر کرد. ازرا پاوند براساس اندیشه‌هایی که از ایماژیسم داشت اشعار این شاعران را انتخاب کرده بود. در تابستان۱۹۱۴، امی لوئل (A.Lowell) ضیافت شام ایماژیستی ترتیب داد و پاوند که احساس ‌می‌کرد لوئل او را در سایه خواهد گذاشت از گروه جدا شد و اعلام کرد که ایماژیسم فضای بسیار تنگی دارد و رفته‌رفته به «امی‌ژیسم» (ترکیب نام کوچک لوئل با ایسم) تبدیل می‌شود. این کار، ایماژیست‌ها را در سراشیب انشعاب انداخت.[۸]
با وجود این، گروه ایماژیست‌ها بازهم مدتی به حیات خود ادامه داد. زیر رهبری غیررسمی آلدینگتون و امی لوئل، سه جلد کتاب، تحت عنوان «چند شاعر ایماژیست» (Some Imagist Poets) در سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ انتشار یافت. مقدمهٔ جلد اول (۱۹۱۵) را به‌اضافهٔ نوشتهٔ پاوند در این باره می‌توان بیانیهٔ ایماژیستی تلقی کرد. همچنین مقالهٔ اف.اس.فلینت در ویژه‌نامهٔ ایماژیسم مجلهٔ The Egoist به‌تاریخ مه۱۹۱۵ انتشار یافت و تاریخچه و مسیر نهضت را بیان کرد.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد

ایماژیسم در شعر فارسی

نیما: «خانه‌ام ابری است»

نیما یوشیج، بیشترین تأثیر را بر رواج مدرنیسم در شعر ایران داشت. او بود که با محور قراردادن مفهوم (ابژه، objet) در شعر که منظور از آن درک اهمیت محیط در خارج از جهان ذهنی شاعر و به‌کارگیری آن در شعر است از عینیت‌بخشی محیط پیرامون و ورود آن به شعر سخن گفت. به‌نظر او «تعدد مفاهیم کثرت در دیدنی‌ها»ست.

خانه‌ام ابری است
یک‌سره روی زمین ابری است با آن
از فراز گردنه، خرد و خراب و مست
باد می‌پیچد
یک‌سره دنیا خراب از اوست
و حواس من!
آی نی‌زن که تو را آوای نی برده است دور از ره
کجایی؟
خانه‌ام ابری است اما
ابر بارانش گرفته است
در خیال روزهای روشنم کز دست رفتندم
من به روی آفتابم
می‌برم در ساحت دریا نظاره
و همه دنیا خراب و خرد از باد است
و به ره، نی‌زن که دایم می‌نوازد نی، در این دنیای ابر اندود
راه خود را دارد اندر پیش

شعر با تصویرکردن خانه‌ای که ابری است آغاز می‌شود؛ اما تصویر «باد» محوریت توصیف ابژه در شعر و تصویرگر فضای غایب و سرتاسری در شعر است. تأکید شاعر بر انتقال مفهوم با تصویر باد، از تکرار آن در هر دو بند شعر آشکار است. ویژگی بارز این شعر ابهام است که با ایماژهای واضح و دقیقی مانند: باد، ابر، باران، آفتاب و دریا در شعر او نمود یافته است. به‌طورکلی ایماژیسم در شعر نیما شکلی آرام و نامحسوس دارد و بافت زمانی شعر او نیز غالباً ساده و روان است.[۹]

فروغ فرخ‌زاد: تثبیت ایماژ در شعر معاصر

فرخ‌زاد از دیگر شاعران معاصر است که در دفترهایی چون «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد»، متأثر از مکتب ایماژیسم است و تصویرهای مدرن و بی‌ربط و منطق تی.اس.الیوتی در آن دیده می‌شود. فروغ با واردکردن اشیاء روزمره به‌صورت بی‌واسطه و عینیت‌بخشی آن در شعر تحت‌تأثیر نیما بوده و گذردادن شعرش از سوژه و تبدیل آن به ابژه در تصویرهای مدرن تی‌.اس.الیوتی، حاصل همین تأثیر است. نمونه‌ای از سروده‌هایش:

یک پنجره که مثل حلقهٔ چاهی
در انتهای خود به قلب زمین می‌رسد
و باز می‌شود به‌سوی وسعت
این مهربانیِ مکرر آبی‌رنگ

شعر، تصویرگر «پنجره»ای است که طبیعتاً باید رو به آسمان باز شود؛ اما به قعر زمین گشوده می‌شود. در تصویر بعد دوباره این پنجره به‌سوی روشنایی باز می‌شود که وسیع، آبی و مهربان است. پنجره در این شعر کاربردی متناقض (پارادوکسیکال) دارد و مجموعه‌ای متضاد از مفاهیمی مانند چاه، پنجره، زمین، آسمان، محدودیت، وسعت، سیاهی، آبی و نور، ظلمت که در کلیت خود دارای وحدت ارگانیک است با تصاویر بی‌ربط و منطق اما اثرگذار در کنار هم مونتاژ شده‌اند.[۹]

احمدرضا احمدی: نمایندهٔ مسلم مکتب ایماژیسم

بررسی اشعار احمدی به‌ویژه دفتر شعر «من فقط سفیدی اسب را گریستم»، نشان می‌دهد که در شعر او تصاویر با گریز از معنا و محتوا موجب پیدایش فرم شدند. اصالت تصویر، آزادی در انتخاب وزن و موضوع، به‌کارگیری زبان گفتاری و ابهام، از ویژگی‌های ایماژیستی شعر احمدی است. شگرد ایماژیسم در اشعار او در بسامد زیادی به‌کار رفته است و رگه‌های غنی از این شگرد در شعر او دیده می‌شود تاجایی‌که او را باید نمایندهٔ مسلم مکتب ایماژیسم در شعر معاصر ایران دانست.[۹]
در سروده‌های احمدی به‌جای خلق شعر، نظم منطقی جای خود را به انبوهی از تصاویر می‌دهد که همانند مونتاژهای سینمایی، ظاهراً بدون ارتباط در کنارهم قرار گرفتند و این ویژگی به معناگریزی در شعر او دامن می‌زند. در شعر او غالباً رنگ، ریتم و اشیا با محیط همسان می‌شود و ایماژهای بی‌ربط و منطق اما زیبا با نمادهای بریده در محور افقی، نشانه‌های ثابت ایماژیستی در شعر او را تشکیل می‌دهند. برای مثال شعر «خانهٔ ما» در مجموعهٔ شعر «من فقط سفیدی اسب را گریستم»، در ردهٔ اشعاری است که با ایماژهای متضاد رگه‌هایی غنی از تصاویر ایماژیستی را به‌تصویر می‌کشد. شعر از ساختاری روایت‌گونه برخوردار است و با تغییر ماهیت تصاویر، درپی انتقال پیام با ترسیم فضای ایماژیستی، عینی و تماشایی با ایماژهای فرازمانی و فرامکانی مخاطب است. [۹]

شمس لنگرودی: تأویل‌پذیری ایماژ

شعر لنگرودی اغلب فاقد اندیشهٔ خاص و ایدئولوژی است. او به این نظر که «هنر اگر می‌خواهد حیات مجدد یابد نباید هیچ‌گونه اندیشهٔ فرهنگی بر ما تحمیل کند» عمل می‌کند. شعر لنگرودی اغلب با کمک تصویرسازی از آرمان فاصله گرفته و مانند یک قطعه عکس، درخورتحسین است. تأویل‌پذیری که از خصیصه‌های شعر ایماژیستی است در اشعار تصویری شمس به‌وضوح مشهود است؛ بنابراین مخاطب خود را جهت خلق معانی، روبه‌روی تصویر عکاسی‌شده نگاه می‌دارد و به او اجازه می‌دهد تفسیر و تأویل خود را به شعر انشا کند.[۱۰]

منبع‌شناسی

منابع فارسی

  • ن‍وری‌ ک‍وت‍ن‍ائ‍ی‌، ن‍ظام‌ال‍دی‍ن‌، «از اونانیسم تا ایماژیسم»، تهران، مؤسسهٔ چاپ و انتشارات یادوارهٔ اسدی: ایران سخن: ثامن‌الائمه‏‫، ۱۳۸۸
  • Pound, Ezra, "ABC of Reading",New Directions; Reprint edition, 2010
  • Harmer, J. B., "Victory in Limbo: Imagism 1908-1917", St. Martin's, 1974
  • Kempton, Gery, "Imagism Essays On Initiation Impact And Influence", University of New Orleans Press, 2003
  • Blasisdell, Bob, "Imagist Poetry: An Anthology", Dover Thrift, 2011
  • Jones, Peter, "Imagist Poetry", Penguin, 2001
  • Hughs, Glenn, "Imagism and the Imagists; A Study in Modern Poetry", Biblo-Moser, 1973
  • De Chasca, Edmund S., "John Gould Fletcher and Imagism", University of Missouri Press, 1978
  • Olsen, Flemming, "Between Positivism and T.S. Eliot: Imagism and T.E. Hulme", University Press of Southern Denmark, 2008
  • Gray, Richard, "A History of American Poetry", Wiley-Blackwell, 2015
  • Pratt, William, "The Imagist Poem", plume, 1963

پانویس

  1. ↑ سیدحسینی، مکتب‌های ادبی، ۶۳۹و۶۴۰.
  2. ↑ «خاقانی و ایماژیسم». ادب فارسی، ش. ۱۹ (بهار و تابستان۱۳۹۶). 
  3. ↑ «دربارهٔ‌ شعر احمدرضا احمدی». گوهران، ش. ۱۶ (تابستان ۱۳۸۶). 
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ زنده‌رود، ش. ۱. 
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «چند نوشته از تصویرگرایان». زنده‌رود، ش. ۱ (پاییز۱۳۷۱). 
  6. ↑ سیدحسینی، مکتب‌های ادبی، ۶۴۰.
  7. ↑ سیدحسینی، مکتب‌های ادبی، ۶۴۱.
  8. ↑ سیدحسینی، مکتب‌های ادبی، ۶۴۳.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ایماژیسم در شعر احمدرضا احمدی. ۵۹تا۷۶. 
  10. ↑ «شعر ایماژیستی شمس لنگرودی و ...». زیبایی‌شناسی ادبی، ش. ۱۷ (پاییز۱۳۹۲): ۳۱تا۵۸. 

منابع

  1. سیدحسینی، رضا (۱۳۸۴). مکتب‌های ادبی. تهران: نگاه. شابک ۹۶۴۳۵۱۰۹۵۶.
  2. مرتضایی، جواد و حسین حسینی وردنجانی. «خاقانی و ایماژیسم». ادب فارسی، ش. ۱۹ (بهار و تابستان۱۳۹۶). 
  3. صمدی، مهرداد. «دربارهٔ‌ شعر احمدرضا احمدی». گوهران، ش. ۱۶ (تابستان۱۳۸۶). 
  4. جونز، پیتر. «مروری بر ایماژیسم: تصویرگرایی در شعر انگلیسی». زنده‌رود، ش. ۱ (پاییز۱۳۷۱). 
  5. خاکیانی، رضا. «چند نوشته از تصویرگرایان». زنده‌رود، ش. ۱ (پاییز۱۳۷۱). 
  6. عبدی، زهرا، عباس خائفی و حسن سیدترابی. «ایماژیسم در شعر احمدرضا احمدی». زبان و ادب فارسی، ش. ۲۳۱ (بهار و تابستان۱۳۹۴): ۵۹تا۷۶. 
  7. دهقان، علی و حسین رزی‌فام. «شعر ایماژیستی شمس لنگرودی و تأثیر سبک هندی، هایکو و کاریکلماتور در آن». زیبایی‌شناسی ادبی، ش. ۱۷ (پاییز۱۳۹۲). 

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://wikiadabiat.net/index.php?title=تصویرگرایی&oldid=41378»