مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌ادبیات
پرش به ناوبری پرش به جستجو
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
|عنوان = مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی
|عنوان = مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی
|تصویر   = Bahmani.jpg
|تصویر       = Majmueashar.png
|اندازه تصویر  = 180px
|اندازه تصویر  = 180px
|زیرنویس تصویر =  
|زیرنویس تصویر = <font color=#046307>'''جوانی‌ام همه دلشوره‌هایِ پیری بود'''{{سخ}}'''شگفت! پیرم‌ و دلواپسِ جوان‌شدنم'''</font>
|نویسنده        = [[محمدعلی بهمنی]]
|نویسنده        = [[محمدعلی بهمنی]]
|تصویرگر =  
|تصویرگر =  
خط ۱۰: خط ۱۰:
|مجموعه =
|مجموعه =
|موضوع =  
|موضوع =  
|سبک =  
|سبک = غزل و ترانه
|ناشر =  
|ناشر = نگاه
|ناشر فارسی =
|ناشر فارسی =
|محل انتشارات =  
|محل انتشارات = تهران
|تاریخ نشر =  
|تاریخ نشر     = ۱۳۹۰
|تاریخ نشر فارسی=
|تاریخ نشر فارسی=
|محل ناشر فارسی =
|محل ناشر فارسی =
|نوع رسانه =  
|نوع رسانه =  
|صفحه =  
|صفحه   = ۸۴۸
|شابک =
|شابک           = ۹۷۸-۹۶۴-۳۵۱-۶۵۹-۸
|پس از =  
|پس از =  
|پیش از =  
|پیش از =  
}}
}}
[[پرونده:Bahmai&majmoeh.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''تورق مجموعه‌اشعار به دست{{سخ}}[[محمدعلی بهمنی]]'''</center>]]
'''مجموعه‌اشعار محمد‌علی بهمنی''' تمام اشعار کودکی تا پیریِ [[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] شامل غزل و ترانه و تصنیف و... را در ۸۴۸ صفحه جا داده است‎. انتشارات نگاه این مجموعه را برای اولین بار در سال۱۳۹۰ منتشر کرد و تا سال۱۳۹۸ به چاپ سوم رساند.
<center>* * * * *</center>
«مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی» کتابی است که از اولین شعر بهمنی که در نه‌سالگی به تشویق [[فریدون مشیری]] گفته تا آخرین مجموعۀ شعری او با عنوان «تنفس آزاد» را دربرمی‌گیرد. زبان ساده و روان بهمنی و استفاده از واژگان امروزی در این کتاب باعث استقبال بسیاری از شعردوستان شده‎ است.


[[پرونده:Bahmani.jpg|220px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''طرح برگزیده برای جلد'''</center>]]
از ویژگی‌های بارز این اثر وجود مضمون‌های عاشقانه، توجه به «اسطوره» و اصطلاحات عامیانه است. البته قالب شاخص در این مجموعه [[غزل]] است و ترانه‌های معروف بهمنی نیز در این اثر آمده است. در صفحات پایانی کتاب سالنامه‌ای از زندگی ادبی شاعر و فهرست الفباییِ سطرِ اول شعر‎ها به‌چشم می‌خورد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://pasaadab.blogfa.com/post/3|عنوان= زندگی، ویژگی‌های شعری و گزینه‎ای از اشعار محمدعلی بهمنی}}</ref>
'''مجموعه‌اشعار محمد‌علی بهمنی''' کتابی ست که از اولین شعر او که در نه‌سالگی به تشویق [[فریدون مشیری]] گفته تا آخرین مجموعۀ شعری او با عنوان «تنفس آزاد» را دربرمی‌گیرد.<ref name="مجموعه‌اشعار''>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = بهمنی|نام = محمدعلی|عنوان = مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی|ناشر= نگاه(شناسنامه)|شهر = تهران|سال = ۱۳۹۰|شابک = ۹۷۸-۹۶۴-۳۵۱-۶۵۹-۸}}</ref>
 
 
==شعردوستانی که مجموعه را نخوانده‌اند==
===<font color=DeepSkyBlue>رودخونه‌ها</font>===
{{گفتاورد تزیینی|[[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] خاطرهٔ سرودن این ترانه را که در فصل «امانم بده» آمده ‎است، این گونه بازگو می‌کند:
:''می‌خواستم بروم بندرعباس که خانم رامش ملودی‌ای به من داد تا روی آن کار کنم.{{سخ}}
در راه بندرعباس رودخانه‌ای است به‌اسم فاطک جلیل؛ فاطمه و جلیل. در اهواز و بندرعباس، فاطمه را فاطک می‌گویند. آنجا تابلویی است که داستان فاطمه و جلیل بازگو می‌کند: فاطمه نشسته لب همان رودخانه. رودخانه به‌ظاهر عمقی ندارد؛ اما اگر پایت را داخلش بگذاری، فوراً زیر آن خالی می‌شود. جلیل، برای رفع خستگی، تنی به آب می‌زند؛ اما ناخودآگاه امواج رودخانه او را پایین کشد. فاطک هم که برای کمک به او می‌رود در آب غرق می‌شود. این موضوع را دلیل ممنوعیت شنا در آن منطقه کرده‌اند. بهمنی می‌گوید وقتی این متن را خواندم بغض کردم، همان‌جا این شعر را سرودم:
::رودخونه‌ها رودخونه‌ها منم می‌خوام راهی بشم
::برم به دریا برسم ماهی بشم ماهی بشم...<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.aftabir.com/news/view/2009/jan/22/c5c1232612399_art_culture_literature_verse_mahmodali_bahmani.php/|عنوان= دیدار با محمدعلی بهمنی، شاعر و ترانه­‌سرا}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://shahrestanadab.com/Content/ID/10486|عنوان= ۱۲ ترانۀ ماندگار از محمدعلی بهمنی}}</ref><ref name="آژیر''>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.aparat.com/v/1GxnH|عنوان= محمدعلی بهمنی خالق زمانه لال‌پرست و رودخونه‌ها در آرپژ}}</ref>}}


==برای آنانی‌که کتاب را نخوانده‌اند==
===در یک بند بخوانیم!===
===در یک بند بخوانیم!===
«مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی» طبق فهرست کتاب، شامل دوازده دفتر شعری اوست در قالب‌های مختلفی چون کلاسیک، [[نیمایی]] و [[سپید]]. اما وجه غالب شعرهای [[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] غزل است.<ref>رحیمی، امین؛ امیدعلی، حجت‌الله، بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ۳۰</ref>{{سخ}}
«مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی» طبق فهرست کتاب، شامل دوازده دفتر شعری در قالب‌های مختلفی چون کلاسیک، [[نیمایی]] و [[سپید]] است؛ اما وجه غالب شعرهای [[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] غزل است.<ref name="رحیمی''>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1026629|عنوان= بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی}}</ref>{{سخ}}
* «باغ لال» اولین فصل این کتاب و اولین دفتر شعری محمد‌علی بهمنی اغلب شعر‌های نیمایی اوست و عنوانش از شعر زیر گرفته شده‌است:
* «باغ لال» اولین فصل این کتاب و اولین دفتر شعری محمد‌علی بهمنی، اغلب شعر‌های نیمایی اوست و عنوانش از شعر زیر گرفته شده‌ است:
<font color=sacramento>
:آخرین زمزمه‌هایی که به لب داشت
:آخرین زمزمه‌هایی که به لب داشت
:::درخت
:::درخت
:باد از شاخه ربود
:باد از شاخه ربود
:خواب‌تان آسوده
:خواب‌تان آسوده
:باغ ها
:باغ‌ها
:::لال شدند<ref>بهمنی، محمد‌علی،مجموعه اشعار محمد‌علی بهمنی، انتشارات نگاه، چاپ اول، صفحۀ 51</ref>
:::لال شدند</font>
«در بی وزنی» دربرگیرنده‌ی شعرهای بی وزن بهمنی و «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود » مجموعه غزل او، از دیگر دفتر‌های شعری این کتاب هستند.<ref>بهمنی چاهستانی، مریم؛ اکبری، منوچهر؛ حاجیان‌نژاد، علیرضا، تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛ (با رویکرد ساختارگرا)، پژوهش‌نامه فرهنگی هرمزگان، صفحهٔ۱۶۹</ref>
 
همچنین مشهور‌ترین ترانه‌های بهمنی در فصل«امانم بده» آمده‌است.<ref name="مجموعه‌اشعار''/>
«در بی‌وزنی» مجموعه شعرهای بی‌وزن بهمنی است و «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» که مجموعه غزل اوست از دیگر دفتر‌های شعری این کتاب به‌شمار می‌رود.<ref name="حاجیان''>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1465446|عنوان= تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛(با رویکرد ساختارگرا)}}</ref> همچنین مشهور‌ترین ترانه‌های بهمنی در فصل «امانم بده» آمده‌ است.
 
===دلایل شهرت===
[[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] بنیان‌گذار «غزل‌گفتار» یا «شعر‌گفتار» است؛ شعری که ما‌بین شعر [[نیمایی]] و غزل قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/558332|عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۱)}}</ref>
 
[[عباس صادقی]]، [[حسین منزوی]] و محمدعلی بهمنی از شاعرانی بودند که با نیم‌نگاهی به تحولاتی که شعر مشروطیت در محتوای غزل پدید آورده‌ بود و از دیگر‌ سو با عنایت به بدعت‌های [[نیما]] به خلاقیت و هنجار‌شکنی‌هایی در حوزه غزل دامن زدند و ثابت کردند که در شعر، برای نوآوری و ایجاد تحول لزوماً نباید قالب‌شکنی کرد.<ref name="رحیمی''/>
 
بهمنی برای بیان احساس و اندیشه‌های امروزی خود غزل گذشته را ناتوان می‌بیند؛ بنابراین در غزل تغییر ایجاد می‌کند تا فرم جدید غزل دست وی را در بیان مسائل امروز باز بگذارد.<ref name="هنجارگریزی''>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1395507|عنوان= هنجارگریزی‎های محمدعلی بهمنی در قالب سنتی غزل و تجربه قالب‎های نوین شعری}}</ref> او زبان کهنه و متروک گذشته را رها‌ کرد و با زبان روزگار خود دست به سرودن زد.<ref name="رحیمی''/>
* بیشترین نوآوری بهمنی در ابداع واژگان و ترکیبات جدید و به‌کارگیری واژگانی است که اجازۀ ورود به ساحت شعر را نداشتند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/955117|عنوان= نگاهی به نوآوری‎های محمدعلی بهمنی در فرم غزل}}</ref>
* روایت‌پردازی از شگردهای شاعران نوپرداز برای ایجاد فضایی نوآورانه در غزل به‌شمار می‌آید. بهمنی این شیوه را از نو‌غزل‌پردازان نخستین همچون [[سیمین بهبهانی|بهبهانی]] و [[حسین منزوی|منزوی]] آموخته‌ است.
::سؤال ‌کرد‌ از‌ آغاز ‌سال‌ تأسیسم‌ ‌
:::و‌ خواست ‌کودکی‌ام‌ را‌ به‌شرح ‌بنویسم‌{{سخ}}
نوشتم‌:
::از‌ همۀ ‌کودکی‌، فقط ‌مادر‌
::کمی ‌به‌خاطر‌ من ‌هست‌ و‌ غربت ‌خیسم‌
::به‌اخم ‌گفت‌ که:
:::از‌ نوجوانی‌‌ات!
:::[با‌ مکث‌‌]
::نوشتم:
:::آه‌...‌چه ‌آسان‌ فریفت‌ ابلیسم
* مقطع‌کردن و نوشتن قالب غزل با ساختار نمایشنامه‌ای از دیگر امکاناتی است که شاعر برای ایجاد نوآوری در شعر خود از آن بهره گرفته‌ است:
::''بنشین گپ بزنیم!''
::: چه بگویم که نرنجیم از هم؟
:: تازه شعری
::: شعر هم کهنه گلیمی است که سمساران نیز
::::به پشیزی نخرند
* گفتن شعر بسیار کوتاه و بیان مطلب در دو یا سه مصراع، نوشتن غزل به‌صورت نیمایی، فصل‌بندی غزل و دیداری‌کردن شعر از نوآوری‌های دیگر شعر بهمنی است.<ref name="هنجارگریزی''/>
 
===چرا باید این کتاب را خواند===
زبان [[محمدعلی بهمنی]] ساده و روان است و این ساده و بی‌پیرایه‌بودن کلام موجب زیبایی آن می‌شود؛ این همان ویژگی‌ای است که بزرگان به آن صفت «سهل و ممتنع» داده‌اند.


دستورمندی جملات، بسامد بالای واژه‌های امروزی و زندهٔ اجتماع، موسیقی غنی و فزاینده در غزل‌های بهمنی از دلایلی است که باعث زیبایی و دل‎نشین‌شدن شعر او می‌شود.<ref name="رحیمی''/>
==برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند==
=== گزارشی از شعرهای مهم در کتاب شعر===
=== گزارشی از شعرهای مهم در کتاب شعر===
خبرگزاری مهر شعر زیر را یکی از مشهورترین غزل‌های استاد محمد‌علی بهمنی می‎داند که نشان از سال‌های زیستن وی در بندرعباس دارد:  
شاید شعر زیر یکی از غزل‌های بسیار مشهور [[محمدعلی بهمنی]] باشد که نشان از سال‌های زیستن وی در بندرعباس دارد:  
::دریا شده‌ست خواهر و من هم برادر‌ش
::دریا شده‌ست خواهر و من هم برادر‌ش
::شاعر‌تر از همیشه نشستم برابر‌ش
::شاعر‌تر از همیشه نشستم برابر‌ش
خط ۵۷: خط ۱۰۰:
::دریا! منم همو که به تعداد موج‌هات
::دریا! منم همو که به تعداد موج‌هات
::با هر غروب خورده بر این صخره‌ها سرش
::با هر غروب خورده بر این صخره‌ها سرش
::هم او که دل زده‌است به اعماق و کوسه‌ها
::هم او که دل زده‌ است به اعماق و کوسه‌ها
::خون می‌خورند از رگ در خون شناورش
::خون می‌خورند از رگ در خون شناورش
::خواهر! برادر تو کم از ماهیان که نیست
::خواهر! برادر تو کم از ماهیان که نیست
::خرچنگ‌ها مخواه بریسند پیکرش
::خرچنگ‌ها مخواه بریسند پیکرش
::دریا سکوت کرده و من بغض کرده‌ام
::دریا سکوت کرده و من بغض کرده‌ام
::بغض برادرانه‌ای از قهر خواهرش<ref>خبرگزاری مهر (www.mehrnews.com) به‌بهانه زادروز تولد ترانه‌سرا؛ میراث شاعرانه محمد‌علی بهمنی تا تو هستی و غزل هست دلم تنها نیست، کد خبر3953722</ref>
::بغض برادرانه‌ای از قهر خواهرش<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.mehrnews.com/news/3953722/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D9%88-%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D8%BA%D8%B2%D9%84-%D9%87%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D9%84%D9%85-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA|عنوان= میراث شاعرانه محمدعلی بهمنی*** تا تو هستی و غزل هست دلم تنها نیست}}</ref>{{سخ}}
خوانندگان زیادی از اشعار محمد‌علی بهمنی در آثار خود بهره برده‌اند؛ برنامه آژیر هشت اثر از بهترین ترانه‌های محمد‌علی بهمنی را اینگونه معرفی می‌کند:{{سخ}}
خوانندگان زیادی از اشعار محمد‌علی بهمنی در آثار خود بهره برده‌اند؛ برنامه آژیر هشت اثر از بهترین ترانه‌های بهمنی را این گونه معرفی می‌کند:
«دل سپرده» با صدای هومن بختیاری{{سخ}}
* «دل سپرده» با صدای هومن بختیاری
«طعنۀ ناشنیده» و «بهار بهار» با صدای ناصر عبداللهی{{سخ}}
* «طعنۀ ناشنیده» و «بهار بهار» با صدای ناصر عبداللهی
«چه آتش‌ها» با صدای همایون شجریان{{سخ}}
* «چه آتش‌ها» با صدای همایون شجریان
«دل من یه روز به دریا زد و رفت» که هم عماد رام خوانده‎است و هم ناصر عبداللهی{{سخ}}
* «دل من یه روز به دریا زد و رفت» که هم عماد رام خوانده ‎است و هم ناصر عبداللهی
«رودخونه‎ها» با صدای خانم رامش{{سخ}}
* «رودخونه‌ها» با صدای[[رامش]]
«دهاتی» با صدای شادمهرعقیلی{{سخ}}
* «دهاتی» با صدای [[شادمهرعقیلی]]
«خرچنگ‌های مردابی» با صدای حبیب <ref>محمدعلی بهمنی خالق زمانه‌های لال پرست و رودخونه‌ها، برنامه آریژ، گروه رسانه ای با ما</ref>
* «خرچنگ‌های مردابی» با صدای حبیب محبیان معروف به حبیب<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.aparat.com/v/1GxnH|عنوان= محمدعلی بهمنی خالق زمانه لال‌پرست و رودخونه‌ها در آرپژ}}</ref>
همچنین یکی زیباترین غزل‌های بهمنی را علیرضا قربانی برای تیتراژ سریال وضعیت سفید خوانده‌است:
* یکی از غزل‌های بهمنی را علیرضا قربانی برای تیتراژ سریال وضعیت سفید خواند.
 
* شعر تیتراژ سریال پرده‌نشین نیز که به گوش خیلی‌ها آشناست از محمد‌علی بهمنی است.
::گفتم: بدوم تا تو همه فاصله‌ها را
::تا زودتر از واقعه گویم گله‌ها را
::چون آینه پیش تو نشستم که ببینی
::در من اثر سخت‌ترین زلزله‌ها را
::پر نقش‌تر از فرش دلم بافته‌ای نیست
::از بس که گره زد به گره حوصله‌ها را
::ما تلخی نه گفتنمان را شنیدیم
::وقت است بنوشیم از ین پس بله‌ها را
::بگذار ببینیم بر این جغد نشسته
::یک‌بار دگر پر‌زدن چلچله‌ها را
::یک‌بار هم ای عشق من از عقل میندیش
::بگذار که دل حل کند این مسئله‌ها را{{سخ}}
شعر تیتراژ سریال پرده نشین که به گوش خیلی‌ها آشناست هم از محمد‌علی بهمنی ست.
 
 
===دلیل شهرت===
بهمنی بنیان‌گذار«غزل‌گفتار» یا «شعر‌گفتار» است؛ شعری که ما‌بین شعر نیمایی و غزل قرار دارد.<ref>فروتن، محمد، بررسی جلوه های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، صفحۀ۲۱</ref>
 
عباس صادقی، [[حسین منزوی]] و [[محمدعلی بهمنی]] از شاعرانی بودند که با نیم‌نگاهی به تحولاتی که شعر مشروطیت در محتوای غزل پدید آورده‌بود و از دیگر‌سو با عنایت به بدعت‌های نیما، به خلاقیت و هنجار‌شکنی‌هایی در حوزه غزل دامن زدند و ثابت کردند که درشعر، برای نوآوری و ایجاد تحول لزوماً نباید قالب‌شکنی کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=     |عنوان= بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی|ناشر= نورمگز به‌نقل از مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی رحیمی (ص:۲۹)|تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}</ref>
 
بهمنی برای بیان احساس و اندیشه‌های امروزی خود غزل گذشته را ناتوان می‌بیند بنابراین درغزل تغییر ایجاد می‌کند تا فرم جدید غزل دست وی را در بیان مسائل امروز باز بگذارد.<ref>{{نصر اصفهانی،زهرا و مظلومی، مریم،  هنجار‌گریزی‌های محمد‌علی بهمنی در قالب سنتی غزل و تجربۀ قالب نوین شعری، فنون ادبی، صفحۀ 105}}</ref> او زبان کهنه و متروک گذشته را رها‌کرد و با زبان روزگار خود دست به سرودن زد.<ref>رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 30</ref>
 
*بیشترین نوآوری بهمنی در ابداع واژگان و ترکیبات جدید و به‌کارگیری واژگانی ست که اجازۀ ورود به ساحت شعر را نداشتند .
::بی گل در این بهاران با داغیاد یاران
::یک خار هم نیرزد، این یادگاری من<ref>{{http://yon.ir/yT37x|نگاهی به نو‎آوری‎های محمدعلی بهمنی در فرم غزل}}</ref>
*روایت پردازی از جمله شگردهای شاعران نوپرداز برای ایجاد فضایی نوآورانه در غزل به شمار می‌آید بهمنی این شیوه را از نو‌غزل پردازان نخستین همچون بهبهانی و منزوی آموخته‌است.
::سؤال ‌کرد‌ از‌آغاز ‌سال‌ تأسيسم‌ ‌
:::و‌خواست ‌کودکی‌ام‌ را‌به ‌شرح ‌بنویسم‌
 
نوشتم‌:
::از‌همۀ ‌کودکی‌، فقط ‌مادر‌
::کمی ‌به ‌خاطر‌من ‌هست‌ و‌غربت ‌خيسم‌
::به‌اخم ‌گفت‌ که:
:::از‌نوجوانی‌‌ات!
:::[با‌مکث‌‌]
::نوشتم:
:::آه‌...‌چه ‌آسان‌ فریفت‌ ابليسم
* مقطع‌کردن و نوشتن قالب غزل با ساختار نمایشنامه‌ای از دیگر امکاناتی است که شاعر برای ایجاد نوآوری در شعر خود از آن بهره گرفته‌ است:
::''بنشین گپ بزنیم!''
::: چه بگویم که نرنجیم از هم؟
:: تازه شعری
::: شعر هم کهنه گلیمی ست که سمساران نیز
::::به پشیزی نخرند
* گفتن شعر بسیار کوتاه و بیان مطلب در دو یا سه مصراع، نوشتن غزل به صورت نیمایی، فصل بندی غزل و دیداری کردن شعر از نوآوری‌های دیگر شعر بهمنی ست.<ref>{{نصر اصفهانی،زهرا؛ مظلومی، مریم، هنجار‌گریزی‌های محمد‌علی بهمنی در قالب سنتی غزل و تجربۀ قالب نوین شعری، فنون ادبی(علمی- پژوهشی) }}</ref>
 
===چرا باید این کتاب را خواند===
زبان محمد‌علی بهمنی ساده و روان است و این ساده و بی‌پیرایه بودن کلام موجب زیبایی آن می شود؛ این همان ویژگی‌ای است که بزرگان به آن صفت «سهل و ممتنع» داده‌اند.<ref>{{رحیمی، امین؛ امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 32 }}</ref>
 
دستورمندی جملات، بسامد بالای واژه‎های امروزی و زندهٔ اجتماع، موسیقی غنی و فزاینده در غزل‎های بهمنی از جمله دلایلی ست که باعث زیبایی و دل‎نشین شدن شعر او می‎شود.<ref>{{رحیمی، امین؛امیدعلی، حجت‌الله، بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی، مجلهٔ مطالعات فرهنگی و تحقیقات ادبی، چکیده}}</ref>
 
==برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند==


===سبک کتاب===
===سبک کتاب===
* نحو: نخستین موضوعی که با تأمل درغزلیات بهمنی نظر خواننده را به خود جلب می‌کند دستورمندی و ساختار نثر‌گونه زبان او است؛ در شعراو اغلب اجزای کلام بر سر جای خود نشسته‌اند. شعراو سخن گفتن است بی هیچ پیچش و درشتی و ابهامی<ref>{{رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ ۳۱}}</ref>
====نحوه====
 
نخستین موضوعی که با تأمل در غزل‌های [[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] نظر خواننده را به خود جلب می‌کند دستورمندی و ساختار نثر‌گونه زبان او است؛ در شعر او اغلب اجزای کلام بر سر جای خود نشسته‌اند. شعر او سخن گفتن است بی‌هیچ پیچش و درشتی و ابهامی.
::دلم برای خودم تنگ می شود آری
::همیشه بی‌خبرازحال خویشتن بودم{{سخ}}
بهمنی بیشتر از ردیف‌های فعلی استفاده می‌کند واز آنجایی که زبان شعری بهمنی اغلب دستورمند است بهترین جا برای نشستن فغل به عنوان جزئی از اجزای جمله که معمولا در آخر می‌نشیند ردیف است.<ref>{{رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 46}}</ref>
 
*واژگان: بهمنی به ندرت از واژگان متروک گذشته استفاده می‌کند <ref>{{بهمنی چاهستانی، مریم؛ اکبری، منوچهر ؛ حاجیان نژاد، علیرضا، تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛(با رویکرد ساختارگرا)، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان، صفحۀ 181}}</ref> در عوض لغات جدید و امروزی که کمتر در شعر کاربرد دارند در دیوان او بیشتر به چشم می‌خورد. <ref>{{رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 36}}</ref> این موضوع سبب گردیده مردم با شعر او مأنوس‌تر باشند.<ref>{{ جباری مقدم، عباس، بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی، کتاب ماه ادبیات، صفحۀ 43}}</ref>


با مطالعه اشعار بهمنی به واژه‌هایی بر‌می‌خوریم که شاعر رفتار ذهنی خاصی با آن‌ها دارد و در شعر او از بسامد بالایی برخوردارند.<ref>{{ رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 34}}</ref>
بهمنی بیشتر از ردیف‌های فعلی استفاده می‌کند و ازآنجایی‌که زبان شعری بهمنی اغلب دستورمند است بهترین جا برای نشستن فعل در نقش جزئی از اجزای جمله که معمولاً درآخر می‌نشیند ردیف است.<ref name="رحیمی''/>


یکی از این واژگان دریا و هر مضمونی که به اکوسیستم دریا منتهی شود، است:
====واژگان====
[[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] به‌ندرت از واژگان متروک گذشته استفاده می‌کند<ref name="حاجیان''/> درعوض لغات جدید و امروزی که کمتر در شعر کاربرد دارند در دیوان او بیشتر به‌چشم می‌خورد.<ref name="رحیمی''/> این موضوع سبب گردیده مردم با شعر او مأنوس‌تر باشند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.irhttps://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/543238|عنوان= بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی(ص:۴۳)}}</ref>


::ماهی سرگشته‌ی دریا شدم
با مطالعه اشعار بهمنی به واژه‌هایی بر‌می‌خوریم که شاعر رفتار ذهنی خاصی با آن‌ها دارد و در شعر او از بسامد بالایی برخوردارند.<ref name="رحیمی''/>


::تا تو بگیری و بمیرانی‌ام<ref>{{فروتن، محمد‌رضا، مضمون در شعر محمد علی بهمنی، مجلۀ کیهان فرهنگی، صفحۀ 59 – رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 34}}</ref>
یکی از این واژگان کاربردی بهمنی دریاست و هر مضمونی که به اکوسیستم دریا منتهی شود. آرزوی بهمنی دریاشدن است و چنان شیفته‌ٔ دریاست که خود را از آن جدا نمی‌داند:


آرزوی بهمنی دریا شدن است و چنان شیفته‌ی دریاست که خود را از آن جدا نمی‌داند:
::دریا و من چقدر شبیه‌ایم گرچه باز
 
::من سخت بی‌قرارم و او بی‌قرار نیست<ref name="مضمون''>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1001521|عنوان= مضمون در شعر محمدعلی بهمنی}}</ref>
::دریا و من چقدر شبیهیم گرچه باز
 
::من سخت بی‌قرارم و او بی‌قرار نیست<ref>{{فروتن، محمد‌رضا، مضمون در شعر محمد علی بهمنی، مجلۀ کیهان فرهنگی، صفحۀ 60}}</ref>


عطش و غزل از دیگر واژگان محوری شعر بهمنی هستند:
عطش و غزل از دیگر واژگان محوری شعر بهمنی هستند:
::یک جرعه زلال آنگاه نوشیدم و جوشیدم
::یک جرعه زلال آنگاه نوشیدم و جوشیدم
::یک چشمه غزل از او در فصل غزل سالی<ref name="رحیمی''/>


::یک چشمه غزل از او در فصل غزل سالی <ref>{{رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 34 و 35}}</ref>
==== موسیقی====
 
با بررسی اوزان اشعار [[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] متوجه می‌شویم بهمنی از بحوری استفاده می‌کند که به طبیعت زبان عادی و گفتاری نزدیک‌تر است <ref name="رحیمی''/> و به‌ندرت از اوزان سنگین استفاده می‌کند؛ بحر مضارع، هزج و رمل که متناسب با سرودن اشعار عاطفی و عاشقانه است بیشترین بسامد را در دیوان شعری محمدعلی بهمنی دارد.<ref name="حاجیان''/>
*موسیقی :با بررسی اوزان اشعار بهمنی متوجه می‌شویم بهمنی از بحوری استفاده می‌کند که به طبیعت زبان عادی و گفتاری نزدیک‌تر است <ref>{{رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 42}}</ref> و به ندرت از اوزان سنگین استفاده می‌کند؛ بحر مضارع، هزج و رمل _ که متناسب با سرودن اشعار عاطفی و عاشقانه است_ بیشترین بسامد را در دیوان شعری محمدعلی بهمنی دارد.<ref>{{بهمنی چاهستانی، مریم؛ اکبری، منوچهر ؛ حاجیان نژاد، علیرضا، تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛(با رویکرد ساختارگرا)، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان، صفحۀ 172}}</ref>
 
*مضمون :در شعر محمد علی بهمنی مضامین متعددی به چشم می‌خورد و این خود نشان از دید گسترده شاعر و تنوع مضامین در شعر اوست.
 
مضامین اجتماعی، فلسفی، دینی، اساطیری، عاشقانه و... به اشعار محمدعلی بهمنی به خصوص غزل‌های او تنوع و گوناگونی بخشیده‌است.
 
بهمنی در غزل‌هایش توجه ویژه‌ای به اسطوره دارد چرا که آن را نوعی احساس مسولیت در قبال کشورش می‌داند. بهمنی اسطوره را باعشق در می‌آمیزد و مضمونی تازه ارائه می‌دهد:
 
::گرچه به یک اشاره‌ی این کوتوال پیر
 
::تسخیر گشتی ای دژ تسخیر ناپذیر


====مضمون====
در شعر [[محمدعلی بهمنی]] مضامین متعددی به‌چشم می‌خورد و این خود نشان از دید گسترده شاعر و تنوع مضامین در شعر اوست.{{سخ}}
مضامین اجتماعی، فلسفی، دینی، اساطیری، عاشقانه و... به اشعار محمدعلی بهمنی به‌خصوص غزل‌های او تنوع و گوناگونی بخشیده‌ است.{{سخ}}
بهمنی در غزل‌هایش توجه ویژه‌ای به اسطوره دارد؛ چراکه آن را نوعی احساس مسئولیت در قبال کشورش می‌داند. بهمنی اسطوره را باعشق درمی‌آمیزد و مضمونی تازه ارائه می‌دهد:
::گرچه به یک اشاره‌ٔ این کوتوال پیر
::تسخیر گشتی ای دژ تسخیرناپذیر
::گردآفرید تو فقط از اسبش اوفتاد
::گردآفرید تو فقط از اسبش اوفتاد
 
::اما چه‌ها که رفت بر سهراب قلعه‌گیر
::اما چه ‌ا که رفت بر سهراب قلعه‌گیر


سپس از مضمون‌های عاشقانه در اسطوره به مضامین اجتماعی روی می‌آورد:
سپس از مضمون‌های عاشقانه در اسطوره به مضامین اجتماعی روی می‌آورد:
::زخم آنچنان بزن که به رستم شغاد زد
::زخم آنچنان بزن که به رستم شغاد زد
::زخمی که حیله بر جگر اعتماد زد  
::زخمی که حیله بر جگر اعتماد زد  
::با اینکه در زمانۀ‌ بیداد می‌توان  
::با اینکه در زمانۀ‌ بیداد می‌توان  
::سر را به چاه صبر فرو برد و داد زد
::سر را به چاه صبر فرو برد و داد زد


بهمنی در کناراسطوره ‌اندیشی از پیوند تراژدی و اسطوره غافل نیست و سرنوشت تراژیک آدمی را در این قرن گوشزد می‌کند:
شاعر در کنار اسطوره‌اندیشی از پیوند تراژدی و اسطوره غافل نیست و سرنوشت تراژیک آدمی را در این قرن گوشزد می‌کند:
 
::با این عطش تا چشمه دیگر دیر خواهد‌ شد
::با این عطش تا چشمه دیگر دیر خواهد‌شد
::دریا اگر باشد دلت تبخیر خواهد‌ شد
 
::دریا اگر باشد دلت تبخیر خواهد‌شد
 
::بازیگر هر صحنه‌ات این پرده را اما  
::بازیگر هر صحنه‌ات این پرده را اما  
::حس می‌کند بازیچه تقدیر خواهد شد<ref name="مضمون''/>


::حس می‌کند بازیچه تقدیر خواهد شد <ref>{{فروتن، محمد‌رضا، مضمون در شعر محمدعلی بهمنی، مجلۀ کیهان فرهنگی، صفحۀ 56 و 57}}</ref>
بهمنی از فرهنگ و عقاید عامیانه نیز در شعر خود بهره گرفته‌ است:
 
بهمنی از فرهنگ و عقاید عامیانه نیز در شعر خود بهره گرفته‌است:
 
::هر صبح  
::هر صبح  
:::با شنیدن یک عطسه  
:::با شنیدن یک عطسه  
خط ۱۹۷: خط ۱۶۷:
::که حادثه از خانه بگذرد
::که حادثه از خانه بگذرد
:آنگاه
:آنگاه
::دنبال آن به راه می‌افتم<ref>{{ رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 37}}</ref>
::دنبال آن به راه می‌افتم<ref name="رحیمی''/>


بهمنی دو غزل دارد که در حوزه‌ی شعر مذهبی می‌توان مورد بررسی قرار‌داد؛ یکی درد ‌‌و ‌دل‌های یک زائر با امام رضا ست:
بهمنی دو غزل دارد که در حوزه‌ٔ شعر مذهبی بررسی می‌شود:
 
# یکی درد ‌‌و ‌دل‌های زائری با امام رضاست با عنوان «دیگر سؤال دیگری از او نداشتم»
::شرمنده‌ام که همت آهو نداشتم
# و دیگری غزلی است که در آن به قضیه عاشورا از دیدی متفاوت می‌پردازد:
 
::تا گلو گریه کند بغض فراهم شده‌ است
::شصت و سه سال راه به این سو نداشتم
::چشم‌ها بس که مطهر شده زمزم شده‌ است
 
و دیگری غزلی ست که در آن به قضیه عاشورا از دیدی متفاوت می‌پردازد:
 
::تا گلو گریه کند بغض فراهم شده‌است
 
::چشم‌ها بس که مطهر شده زمزم شده‌است
 
در برخی از آخرین سروده‌های بهمنی گونه‌ای از نوآوری پیرامون مضامین فلسفی به وجود آمده‌است و این نوآوری بیشتر در زمینه من وجودی شاعر است در این گونه غزل‌ها شاعر روح را از جسم جدا می‌کند:


در برخی از آخرین سروده‌های بهمنی گونه‌ای از نوآوری پیرامون مضامین فلسفی به‌وجود آمده‌ است و این نوآوری بیشتر در زمینه من وجودی شاعر است در این گونه غزل‌ها شاعر روح را از جسم جدا می‌کند:
::پیداست که در حوصلۀ جسم نگنجد
::پیداست که در حوصلۀ جسم نگنجد
::این وسعت پر‌دغدغه این روح حماسی<ref name="مضمون''/>


::این وسعت پر‌دغدغه این روح حماسی <ref>{{فروتن، محمد‌رضا، مضمون در شعر محمد علی بهمنی، مجلۀ کیهان فرهنگی، صفحۀ 57 تا 59}}</ref>
همچنین در سرتا‌سر دورۀ شاعری و دفاتر شعری بهمنی می‌توان ردپای عشق و اهمیت آن را در نظر او مشاهده کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/558332|عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۹۱)}}</ref>


همچنین در سرتا‌سر دورۀ شاعری و دفاتر شعری بهمنی می‌توان ردپای عشق و اهمیت آن را در نظر او مشاهده کرد:
===رخدادهای اجتماعی و جریان‌سازی‌های کتاب===
[[محمدعلی بهمنی|بهمنی]] احساس و عاطفۀ درخور غزل را فقط از عشق وام نگرفته؛ بلکه از اتفاق‌ها و رویداد‌های جامعه هم گرفته‌ است. او مانند [[عارف قزوینی]] مسائل اجتماعی را به قالب غزل ریخته‌ است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.irhttps://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/543238|عنوان= بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی}}</ref> در شعر بهمنی مضامین مختلف اجتماعی دیده می‌شود که نشان از مردمی‌بودن شاعر و اهمیت آرمان‌های مردم برای او دارد؛ اشعاری دربارۀ جنگ تحمیلی، تظاهرات پیش از انقلاب و مضامین کار نشان از اجتماعی بودن شاعر دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/558332|عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی}}</ref> اما کمتر در این مجموعهٔ حجیم، شعر سیاسی دیده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.isna.ir/news/zanjan-36051/|عنوان= مجموعه اشعار محمدعلی بهمنی نقد شد}}</ref>


::گر همسفر عشق شدی مرد خطر باش
===اظهارنظر اهالی ادبیات و روشن‌فکران===
====[[مرتضی امیری اسندقه]] در شب بخارا====
او کسی است که کاری کرده تا قلب پرتپش قالب غزل فراموش نشود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://bukharamag.com/1398.01.24625.html|عنوان= سخنرانی مرتضی امیری اسفندقه دربارهٔ [[محمدعلی بهمنی]] در شب بخارا}}</ref>


::ورنه ره خود گیر و یکی راهگذر باش<ref>{{فروتن، محمد، بررسی جلوه های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، صفحۀ 91}}</ref>
====[[سعید بیابانکی]]====
 
غزل امروز مدیون چهار غزل‌سُرای بزرگ است که نظریه‌های [[نیما]] را در شعر‍‌شان پردازش کردند: [[حسین منزوی]]، [[سیمین بهبهانی]]، [[محمد‌علی بهمنی]] و [[خسرو احتشامی]].<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.aparat.com/v/a5ZUy|عنوان= قرار پاییزانه|عاشقانه محمدعلی بهمنی برای مادرش}}</ref>
===اتفاقات سیاسی یا اجتماعی مرتبط با کتاب و جریان‌سازی‌های کتاب===
 
بهمنی احساس و عاطفۀ درخور غزل را فقط از عشق وام نگرفته بلکه از اتفاق‌ها و رویداد‌های جامعه هم گرفته‌است. او مانند عارف مسائل اجتماعی را به قالب غزل ریخته‌است.<ref>{{جباری مقدم، عباس، بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی، کتاب ماه ادبیات، صفحۀ 41}}</ref> در شعر بهمنی مضامین مختلف اجتماعی دیده می‌شود که  نشان از مردمی بودن شاعر و اهمیت آرمان‌های مردم برای او دارد؛ اشعاری دربارۀ جنگ تحمیلی، تظاهرات پیش از انقلاب، و مضامین کار نشان از اجتماعی بودن شاعر دارد.<ref>{{فروتن، محمد، بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، صفحۀ 83}}</ref>
 
====اظهارنظر اهالی ادبیات و روشنفکران====
# مرتضی امیری اسندقه در شب بخارا دربارۀ محمد‌علی بهمنی گفت: او کسی ست که کاری کرده تا قلب پر تپش قالب غزل فراموش نشود.<ref>{{سنخرانی مترضی امیری اسنفدقه دربارۀ محمد‌علی  بهمنی، بنیاد موقوفات افشار}}</ref>
# سعید بیابانکی: غزل امروز مدیون چهار غزل‌سرای بزرگ است که نظریه‌های نیما را در شعر‍‌شان تئوریزه کردند: محمد‌علی بهمنی، حسین منزوی، سیمین بهبهانی و خسرو احتشامی<ref>{{سخنرانی سعید بیابانکی در بیست و دومین محفل شعر قرار}}</ref>
# آتشی دربارۀ بهمنی می‌گوید: بهمنی شاعری است که تعمد دارد غزل را نیمایی و نیمایی را متغزل کند. از همین جا‌ها بهمنی صاحب سبک می شود...<ref>{{فروتن، محمد، بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، صفحۀ  25}}</ref>


====[[منوچهر آتشی]]====
بهمنی شاعری است که تعمد دارد غزل را [[نیمایی]] و نیمایی را متغزل کند. از همین جا‌ها بهمنی صاحب سبک می‌شود... .<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/558332|عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۵)}}</ref>


====تأثیرپذیرفته از====
====تأثیرپذیرفته از====
با تأمل در شعر بهمنی می‌توان حضور و تاثیر شاعرانی همچون نیما، حافظ، منوچهر آتشی، حسین منزوی، فریدون مشیری و ... را در شعر او مشاهده کرد.
با تأمل در شعر [[محمد‌علی بهمنی|بهمنی]] می‌توان حضور و تأثیر شاعرانی چون حافظ، [[نیما]]، [[منوچهر آتشی]]، [[حسین منزوی]]، [[فریدون مشیری]] و... را در شعر او مشاهده کرد.{{سخ}}
 
بهمنی بار‌ها از نیما نام برده و شعر خود را ادامه راه نیما می‌داند:
بهمنی بار‌ها از نیما نام برده و شعر خود را ادامه راه نیما می‌داند:
::اینک آن طفل گریزان دبستان غزل  
::اینک آن طفل گریزان دبستان غزل  
::بازگشته‌است غریبانه به دامان غزل
::بازگشته‌ است غریبانه به دامان غزل
::چتر نیماست به سر دارد و می‌بالد لیک
::چتر نیماست به سر دارد و می‌بالد لیک
::عطشی می‌کشدش از پی باران غزل<ref>{{فروتن، محمد، بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، صفحۀ 23}}</ref>
::عطشی می‌کشدش از پی باران غزل<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/558332 |عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۳)}}</ref>


بهمنی غزل را به سبک و سیاق شعر‌های نیمایی می‌نویسد؛ حرکتی که ناشی از شناخت تأثیرات نیما بر شعر و شناخت بهمنی از نیا‌های واقعی زمانه است .<ref>{{رحیمی، امین و امیدعلی، حجت اله، بررسی زبان غزل محمد علی بهمنی، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، صفحۀ 42}}</ref>
بهمنی غزل را به‌سبک و سیاق شعر‌های [[نیمایی]] می‌نویسد؛ حرکتی که ناشی از شناخت تأثیرات نیما بر شعر و شناخت بهمنی از نیا‌زهای واقعی زمانه است.<ref name="رحیمی''/>
 
منوچهر آتشی  نیز در شخصیت شاعری محمد‌علی بهمنی موثر بوده‌است و می‌بینیم که بهمنی در یکی از اشعارش ارادت خود را به وی نشان داده و شعر زیر را در وصف او سروده‌است:
 
::گرفته‌است صدایت ولی رساست هنوز


منوچهر آتشی نیز در شخصیت شاعری محمد‌علی بهمنی مؤثر بوده‌ است و می‌بینیم که بهمنی در یکی از اشعارش ارادت خود را به وی نشان داده و شعر زیر را در وصف او سروده‌ است:
::گرفته‌ است صدایت؛ ولی رساست هنوز
::اذان ماست هنوز و نماز ماست هنوز...
::اذان ماست هنوز و نماز ماست هنوز...


بی شک یکی از همراهان بهمنی در پیشبرد شعر امروز ایران- به ویژه غزل- که بهمنی متواضعانه وی را از الگو‌های خود می‌داند مرحوم حسین منزوی است:
[[پرونده:IMG 20190322 161928.jpg|160px|thumb|بندانگشتی|راست|<center>'''بهمنی: حسین منزوی{{سخ}}فرزند غزل معاصر است'''</center>]]
 
بی‌شک یکی از همراهان بهمنی در پیشبرد شعر امروز ایران، به‌ویژه غزل که بهمنی متواضعانه وی را از الگو‌های خود می‌داند مرحوم حسین منزوی است:
::چه فرق؟ شعر خروشی ست در نهاد سکوت  
::چه فرق؟ شعر خروشی است در نهاد سکوت  
 
::که «منزوی» به من آموخت «بهمنی» شده‌ام
::که «منزوی» به من آموخت «بهمنی» شده‌ام


بهمنی گاه به تبعیت از منزوی و براساس اوزان برخی اشعار منزوی شعر می‌گوید. محتوای برخی اشعار بهمنی نیز به منزوی شبیه است فروتن، محمد، بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، صفحۀ 23)
بهمنی گاه به تبعیت از منزوی و براساس اوزان برخی اشعار منزوی شعر می‌گوید. محتوای برخی اشعار بهمنی نیز به منزوی شبیه است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/558332|عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۳)}}</ref>
 
بهمنی در سخنرانی خود در شب بخارا دربارۀ منزوی می‌گوید: منزوی ۴ سال از من کوچک‌تر بود؛ اما یک قرنی از من جلو‌تر بود خیلی از او آموختم.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://bukharamag.com/1398.01.24623.html|عنوان= سخنرانی محمدعلی بهمنی در شب بخارا}}</ref>
بهمنی در سخنرانی خود در شب بخارا دربارۀ منزوی می‌گوید: منزوی 4 سال از من کوچک‌تر بود اما یک قرنی از من جلو‌تر بود خیلی از او آموختم (سخنرانی محمدعلی بهمنی ،شب بخارا، بنیاد موقوفات افشار)
 
 
==مشخصات کتاب‌شناختی===
مجموعه اشعار محمد علی بهمنی را انتشارات نگاه اولین بار در سال 1390 به چاپ رسانده‌است. این کتاب 848 صفحه دارد و در چاپ نخست 5500 نسخه از آن منتشر شده‌است. این مجموعه شعر اکنون به چاپ سوم رسیده‌است.( بهمنی، محمد‌علی،مجموعه اشعار محمد‌علی بهمنی، شناسنامه)
 
==منبع‌شناسی (پایان‌نامه و مقاله نوشته شده دربارهٔ کتاب)==
* کتاب «کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است: جشن نامۀ محمد‌علی بهمنی» نوشتۀ علیرضا قزوه است که بخش اول کتاب شامل نوشته‌هایی است از بهمنی و گفت‌و‌گو‌هایی با وی، بخش دوم به درج مقالات و نوشته‌هایی دربارۀ  وی و آثارش اختصاص دارد و در بخش پایانی گزیده‌ای از اشعار او به طبع رسیده است.( https://vista.ir/book/268811/)
* کتاب «لذت بهت‌زدگی در شعر محمدعلی بهمنی» اثر بهروز ثروتیان به نقد و بررسی اشعار این شاعر از جهات گوناگون زبانی، ادبی و فکری می‌پردازد(بهمنی چاهستانی، مریم ؛ اکبری، منوچهر؛ حاجیان نژاد، علیرضا، تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛(با رویکرد ساختارگرا)، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان، صفحۀ  168)
پایان نامه‌های زیادی نیز زندگی و ویژگی شعری این شاعر بزرگ معاصر را مورد بررسی قرار داده‌اند:
* فاطمه پورسیفی ساسان سرا در پایان نامۀ کارشناسی ارشد خود با عنوان «زندگی، نقد و تحلیل سبک تغزلی اشعار محمد علی بهمنی » به بررسی سطوح زبانی، ادبی و فکری شاعر پرداخته است.
* «سبک شناسی لایه ای واژه‌های بومی در غزل های محمد علی بهمنی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی» پایان نامۀ هادی خادمی است که درآن درصدد برآمده با نگاهی زبان شناسانه به کشف اندیشه و اهداف شاعر بپردازد.
*«بررسی ساخت هنری و زبانی شعر محمد علی بهمنی» پایان نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه ارومیه ست که فوزیه سالاروندیان در سال 1392 آن را نوشته است. (بهمنی چاهستانی، مریم ؛ اکبری، منوچهر؛ حاجیان نژاد، علیرضا، تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛(با رویکرد ساختارگرا)، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان، صفحۀ  169و 168)


بیش از 30 پایانۀ  دیگر دربارۀ محمد‌علی بهمنی نوشته شده‌است.
==مشخصات کتاب‌شناختی==
مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی را انتشارات نگاه اولین بار، سال۱۳۹۰ در ۵۵۰۰ نسخه به‌چاپ رساند. کتاب ۸۴۸ صفحه دارد. این مجموعه شعر به چاپ سوم نیز رسیده‌ است.


همچنین مقاله‌های بی‌شماری دربارۀ محمدعلی بهمنی و شعر او به‌خصوص ویژگی‌های غزل او بحث کرده‌اند که تنها به تعداد اندکی از آن ها اشاره می‌کنیم:
[[پرونده:Bohtzadegi dar sher.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''لذت بهت‌زدگی در شعر'''</center>]]
*«بررسی پنج عنصر شعر در اشعار محمدعلی بهمنی» مقاله‌ای ست که در آن زهرا سراوانی سنجری به بررسی پنج عنصر عاطفه، خیال، زبان، موسیقی و ساختمان شعر محمدعلی بهمنی پرداخته است (https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1162711/)
==منبع‌شناسی==
* کتاب «کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است: جشن‌نامۀ [[محمد‌علی بهمنی]]» نوشتۀ [[علیرضا قزوه]] است که بخش اول کتاب شامل نوشته‌هایی است از بهمنی و گفت‌و‌گو‌هایی با وی، بخش دوم به درج مقالات و نوشته‌هایی دربارۀ وی و آثارش اختصاص دارد و در بخش پایانی گزیده‌ای از اشعار او به‌طبع رسیده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://vista.ir/book/268811/|عنوان= کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است: جشن نامۀ محمد‌علی بهمنی}}</ref>
* کتاب «لذت بهت‌زدگی در شعر محمدعلی بهمنی» اثر بهروز ثروتیان به نقد و بررسی اشعار این شاعر از جهات گوناگون زبانی، ادبی و فکری می‌پردازد.
* «بررسی پنج عنصر شعر در اشعار محمدعلی بهمنی» مقاله‌ای است که در آن زهرا سراوانی سنجری پنج عنصر عاطفه، خیال، زبان، موسیقی و ساختمان را در شعر محمدعلی بهمنی بررسی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1162711/|عنوان= بررسی پنج عنصر شعر در اشعار محمدعلی بهمنی}}</ref>
* در مقالۀ «بررسی صفات رنگارنگ در دیوان محمد‌علی بهمنی» نویسنده، ۲۵ غزل بهمنی را از نظر موصوف و صفت واشکافی کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1335707/|عنوان= بررسی صفات رنگارنگ در دیوان محمد‌علی بهمنی}}</ref>
* «زندگی، نقد و تحلیل سبک تغزلی اشعار محمدعلی بهمنی» پایان‌نامهٔ فاطمه پورسیفی ساسان‌سرا در مقطع کارشناسی ارشد است که در آن به بررسی سطوح زبانی، ادبی و فکری شاعر پرداخته است.
* «سبک‌شناسی لایه‌ای واژه‌های بومی در غزل‌های محمدعلی بهمنی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی» پایان‌نامۀ هادی خادمی است که درصدد برآمده با نگاهی زبان‌شناسانه به کشف اندیشه و اهداف شاعر بپردازد.
* «بررسی ساخت هنری و زبانی شعر محمدعلی بهمنی» پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد فوزیه سالاروندیان از دانشگاه ارومیه در سال۱۳۹۲ است.<ref name="حاجیان''/>


* در مقالۀ«بررسی صفات رنگارنگ در دیوان محمد‌علی بهمنی» نویسنده 25 غزل بهمنی را از نظر موصوف و صفت بررسی کرده‌است.( https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1335707/)
==نوا، نما و نگاه==
فایل صوتی مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی را محلهٔ نابینایان به‌صورت کامل منتشر کرده‌ است:<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://gooshkon.ir/1394/06/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C/|عنوان= کتاب صوتی مجموعه‌اشعار [[محمدعلی بهمنی]]}}</ref>
<font color=green>
[[پرونده:Z0000046.mp3|60px|thumb|بندانگشتی|راست|<center>'''باغ لال''']]
[[پرونده:Z0000051.mp3|60px|thumb|بندانگشتی|وسط|<center>'''زندگی''']]</font>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۲۸۴: خط ۲۳۹:


==منابع==
==منابع==
* بهمنی، محمد‌علی، مجموعه اشعار محمد‌علی بهمنی، چاپ اول(1390)، تهران: نگاه
{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی= بهمنی|نام= محمدعلی|عنوان= مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی|ناشر= انتشارات نگاه|شهر= تهران|سال= ۱۳۹۰|شابک = ۹۷۸-۹۶۴-۳۵۱-۶۵۹-۸}}


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
{{یادکرد وب|نشانی=     |عنوان= بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی|ناشر= نورمگز|تاریخ انتشار= |تاریخ بازدید= }}
# {{یادکرد وب|نشانی= http://pasaadab.blogfa.com/post/3|عنوان= زندگی، ویژگی‎های شعری و گزینه‎ای از اشعار محمدعلی بهمنی|ناشر= گروه ادبیات فسا|تاریخ انتشار= ۵آذر۱۳۸۹|تاریخ بازدید= ۱مهر۱۳۹۸}}
#
# {{یادکرد وب|نشانی= https://shahrestanadab.com/Content/ID/10486|عنوان= ۱۲ ترانۀ ماندگار از محمدعلی بهمنی|ناشر= شهرستان ادب|تاریخ انتشار= ۴شهریور۱۳۹۸|تاریخ بازدید= ۲۰شهریور۱۳۹۸}}
# بهمنی چاهستانی، مریم ؛ اکبری، منوچهر؛ حاجیان نژاد، علیرضا، تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛(با رویکرد ساختارگرا)، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان، پاییز و زمستان 1397، شمارۀ 16‏،صفحه 166 تا 185
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1026629|عنوان= بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی|ناشر= نورمگز|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# خبرگزاری مهر (www.mehrnews.com ) به بهانه زادروز تولد ترانه‌سرا؛ میراث شاعرانه محمد‌علی بهمنی تا تو هستی و غزل هست دلم تنها نیست، کد خبر3953722 ، 27فروردین 1396
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1465446|عنوان= تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛ (با رویکرد ساختارگرا)|ناشر= نورمگز|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# محمد علی بهمنی خالق زمانه های لال پرست و رودخونه‌ها، برنامه آریژ، کارگردان علی حاتمی، گروه رسانه ای با ما
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.mehrnews.com/news/3953722/|عنوان= میراث شاعرانه محمدعلی بهمنی|ناشر= خبرگزاری مهر|تاریخ انتشار= ۲۶فروردین۱۳۹۶|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# فروتن، محمد، بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه ایلام، بهمن 1390
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.aparat.com/v/1GxnH|عنوان= محمدعلی بهمنی خالق زمانه لال پرست و رودخونه‌ها در آرپژ|ناشر= آپارات|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# نصر اصفهانی،زهرا؛ مظلومی، مریم، هنجار‌گریزی‌های محمد‌علی بهمنی در قالب سنتی غزل و تجربۀ قالب نوین شعری، فنون ادبی(علمی- پژوهشی)، تابستان 1397، سال دهم، شمارۀ 2، پیاپی 23، صفحۀ 101 تا 117
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.virascience.com/thesis/558332/|عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی|ناشر= خبرنامه ویراساینس|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/955117/|نگاهی به نو‎آوری‎های محمدعلی بهمنی در فرم غزل|ﻣﺪﺭﺳﯽ، ﻓﺎﻃﻤﻪ؛ﮐﺎﻇﻢ ﺯﺍﺩﻩ، ﺭﻗﯿﻪ،| نشریۀ علمی- پژوهشی پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی( گوهر گویا)، سال ششم، شمارۀ اول، پیاپی 21، بهار 1392،
# {{یادکرد وب|نشانی= https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/558332|عنوان= بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی|ناشر= پرتال جامع علوم‌انسانی|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# جباری مقدم، عباس، بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی، کتاب ماه ادبیات، مرداد 1388، شمارۀ 142، صفحۀ 38 تا 42
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.civilica.com/Printable-NCFHD01_083=%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86%DB%8C.html
# فروتن، محمد‌رضا، مضمون در شعر محمد علی بهمنی، مجلۀ کیهان فرهنگی، خرداد و تیر 88 شماره 272 و 273 صفحۀ 56 تا 60
|عنوان= بارزترین نمودهای رمانتیسم در شعر محمدعلی بهمنی|ناشر= دانشنامهٔ سیویلیکا|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# سنخرانی مترضی امیری اسنفدقه دربارۀ محمدعلی بهمنی، شب بخارا، بنیاد موقوفات افشار، 27 فروردین 1398
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1395507|عنوان= هنجارگریزی‎های محمدعلی بهمنی در قالب سنتی غزل و تجربه قالب‎های نوین شعری|ناشر= نورمگز|تاریخ بازدید= ۲۲تیر۱۳۹۸}}
# سخنرانی سعید بیابانکی در بیست و دومین محفل شعر قرار
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.irhttps://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/543238|عنوان= بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی|ناشر= نورمگز|تاریخ بازدید= ۱۹تیر۱۳۹۸}}
# سخنرانی محمد‌علی بهمنی، شب بخارا، بنیاد موقوفات افشار، 27 فروردین 1398
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1001521|عنوان= مضمون در شعر محمدعلی بهمنی| ناشر= نورمگز|تاریخ بازدید= ۲۵تیر۱۳۹۸}}
# https://vista.ir/book/268811/
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.isna.ir/news/zanjan-36051/|عنوان= مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی نقد شد| ناشر= ایسنا|تاریخ انتشار= ۲۴خرداد۱۳۹۱|تاریخ بازدید= ۱مهر۱۳۹۸}}
# https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1162711/
# {{یادکرد وب|نشانی= http://bukharamag.com/1398.01.24625.html|عنوان= سخنرانی مرتضی امیری اسفندقه دربارهٔ محمدعلی بهمنی در شب بخارا|ناشر= مجلهٔ بخارا|تاریخ انتشار= فروردین۱۳۹۸|تاریخ بازدید= ۲۵تیر۱۳۹۸}}
# https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1335707/
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.aparat.com/v/a5ZUy|عنوان= قرار پاییزانه|ناشر= آپارات|تاریخ بازدید= ۱۸تیر۱۳۹۸}}
# {{یادکرد وب|نشانی= http://bukharamag.com/1398.01.24623.html|عنوان= سخنرانی محمدعلی بهمنی در شب بخارا|ناشر= مجلهٔ بخارا|تاریخ انتشار= فروردین۱۳۹۸|تاریخ بازدید= ۲۵تیر۱۳۹۸}}
# {{یادکرد وب|نشانی= https://vista.ir/book/268811/|عنوان= کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است: جشن نامۀ محمد‌علی بهمنی|ناشر= ویستا|تاریخ بازدید= ۳۰تیر۱۳۹۸}}
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1162711/|عنوان= بررسی پنج عنصر شعر در اشعار محمدعلی بهمنی|ناشر= نورمگز|تاریخ بازدید= ۱۹تیر۱۳۹۸}}
# {{یادکرد وب|نشانی= https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1335707/|عنوان= بررسی صفات رنگارنگ در دیوان محمد‌علی بهمنی|ناشر= نورمگز|تاریخ بازدید= ۱۹تیر۱۳۹۸}}
# {{یادکرد وب|نشانی= http://gooshkon.ir/1394/06/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C/|عنوان= کتاب صوتی مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی|ناشر= محلهٔ نابینایان|تاریخ انتشار= ۱۶شهریور۱۳۹۴|تاریخ بازدید= ۱۲مهر۱۳۹۸}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ فروردین ۱۳۹۹، ساعت ۰۱:۰۸

مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی
جوانی‌ام همه دلشوره‌هایِ پیری بود
شگفت! پیرم‌ و دلواپسِ جوان‌شدنم
نویسندهمحمدعلی بهمنی
ناشرنگاه
محل نشرتهران
تاریخ نشر۱۳۹۰
شابک‎۹۷۸-۹۶۴-۳۵۱-۶۵۹-۸
تعداد صفحات۸۴۸
سبکغزل و ترانه
تورق مجموعه‌اشعار به دست
محمدعلی بهمنی

مجموعه‌اشعار محمد‌علی بهمنی تمام اشعار کودکی تا پیریِ بهمنی شامل غزل و ترانه و تصنیف و... را در ۸۴۸ صفحه جا داده است‎. انتشارات نگاه این مجموعه را برای اولین بار در سال۱۳۹۰ منتشر کرد و تا سال۱۳۹۸ به چاپ سوم رساند.

* * * * *

«مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی» کتابی است که از اولین شعر بهمنی که در نه‌سالگی به تشویق فریدون مشیری گفته تا آخرین مجموعۀ شعری او با عنوان «تنفس آزاد» را دربرمی‌گیرد. زبان ساده و روان بهمنی و استفاده از واژگان امروزی در این کتاب باعث استقبال بسیاری از شعردوستان شده‎ است.

از ویژگی‌های بارز این اثر وجود مضمون‌های عاشقانه، توجه به «اسطوره» و اصطلاحات عامیانه است. البته قالب شاخص در این مجموعه غزل است و ترانه‌های معروف بهمنی نیز در این اثر آمده است. در صفحات پایانی کتاب سالنامه‌ای از زندگی ادبی شاعر و فهرست الفباییِ سطرِ اول شعر‎ها به‌چشم می‌خورد.[۱]


شعردوستانی که مجموعه را نخوانده‌اند

رودخونه‌ها

در یک بند بخوانیم!

«مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی» طبق فهرست کتاب، شامل دوازده دفتر شعری در قالب‌های مختلفی چون کلاسیک، نیمایی و سپید است؛ اما وجه غالب شعرهای بهمنی غزل است.[۵]

  • «باغ لال» اولین فصل این کتاب و اولین دفتر شعری محمد‌علی بهمنی، اغلب شعر‌های نیمایی اوست و عنوانش از شعر زیر گرفته شده‌ است:

آخرین زمزمه‌هایی که به لب داشت
درخت
باد از شاخه ربود
خواب‌تان آسوده
باغ‌ها
لال شدند

«در بی‌وزنی» مجموعه شعرهای بی‌وزن بهمنی است و «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» که مجموعه غزل اوست از دیگر دفتر‌های شعری این کتاب به‌شمار می‌رود.[۶] همچنین مشهور‌ترین ترانه‌های بهمنی در فصل «امانم بده» آمده‌ است.

دلایل شهرت

بهمنی بنیان‌گذار «غزل‌گفتار» یا «شعر‌گفتار» است؛ شعری که ما‌بین شعر نیمایی و غزل قرار دارد.[۷]

عباس صادقی، حسین منزوی و محمدعلی بهمنی از شاعرانی بودند که با نیم‌نگاهی به تحولاتی که شعر مشروطیت در محتوای غزل پدید آورده‌ بود و از دیگر‌ سو با عنایت به بدعت‌های نیما به خلاقیت و هنجار‌شکنی‌هایی در حوزه غزل دامن زدند و ثابت کردند که در شعر، برای نوآوری و ایجاد تحول لزوماً نباید قالب‌شکنی کرد.[۵]

بهمنی برای بیان احساس و اندیشه‌های امروزی خود غزل گذشته را ناتوان می‌بیند؛ بنابراین در غزل تغییر ایجاد می‌کند تا فرم جدید غزل دست وی را در بیان مسائل امروز باز بگذارد.[۸] او زبان کهنه و متروک گذشته را رها‌ کرد و با زبان روزگار خود دست به سرودن زد.[۵]

  • بیشترین نوآوری بهمنی در ابداع واژگان و ترکیبات جدید و به‌کارگیری واژگانی است که اجازۀ ورود به ساحت شعر را نداشتند.[۹]
  • روایت‌پردازی از شگردهای شاعران نوپرداز برای ایجاد فضایی نوآورانه در غزل به‌شمار می‌آید. بهمنی این شیوه را از نو‌غزل‌پردازان نخستین همچون بهبهانی و منزوی آموخته‌ است.
سؤال ‌کرد‌ از‌ آغاز ‌سال‌ تأسیسم‌ ‌
و‌ خواست ‌کودکی‌ام‌ را‌ به‌شرح ‌بنویسم‌

نوشتم‌:

از‌ همۀ ‌کودکی‌، فقط ‌مادر‌
کمی ‌به‌خاطر‌ من ‌هست‌ و‌ غربت ‌خیسم‌
به‌اخم ‌گفت‌ که:
از‌ نوجوانی‌‌ات!
[با‌ مکث‌‌]
نوشتم:
آه‌...‌چه ‌آسان‌ فریفت‌ ابلیسم
  • مقطع‌کردن و نوشتن قالب غزل با ساختار نمایشنامه‌ای از دیگر امکاناتی است که شاعر برای ایجاد نوآوری در شعر خود از آن بهره گرفته‌ است:
بنشین گپ بزنیم!
چه بگویم که نرنجیم از هم؟
تازه شعری
شعر هم کهنه گلیمی است که سمساران نیز
به پشیزی نخرند
  • گفتن شعر بسیار کوتاه و بیان مطلب در دو یا سه مصراع، نوشتن غزل به‌صورت نیمایی، فصل‌بندی غزل و دیداری‌کردن شعر از نوآوری‌های دیگر شعر بهمنی است.[۸]

چرا باید این کتاب را خواند

زبان محمدعلی بهمنی ساده و روان است و این ساده و بی‌پیرایه‌بودن کلام موجب زیبایی آن می‌شود؛ این همان ویژگی‌ای است که بزرگان به آن صفت «سهل و ممتنع» داده‌اند.

دستورمندی جملات، بسامد بالای واژه‌های امروزی و زندهٔ اجتماع، موسیقی غنی و فزاینده در غزل‌های بهمنی از دلایلی است که باعث زیبایی و دل‎نشین‌شدن شعر او می‌شود.[۵]

برای کسانی که کتاب را خوانده‌اند

گزارشی از شعرهای مهم در کتاب شعر

شاید شعر زیر یکی از غزل‌های بسیار مشهور محمدعلی بهمنی باشد که نشان از سال‌های زیستن وی در بندرعباس دارد:

دریا شده‌ست خواهر و من هم برادر‌ش
شاعر‌تر از همیشه نشستم برابر‌ش
خواهر سلام! با غزلی نیمه آمدم
تا با شما قشنگ شود نیم دیگرش
می‌خواهم اعتراف کنم؛ هر غزل که ما
با هم سروده‌ایم، جهان کرده از برش
خواهر! زمان، زمان برادر‌کُشی است باز
شاید به گوش‌ها نرسد بیت آخرش
با خود مرا ببر که نپوسد در این سکون
شعری که دوست داشتی از خود رهاترش
دریا سکوت کرده و من حرف می‌زنم
حس می‌کنم که راه نبردم به باورش
دریا! منم همو که به تعداد موج‌هات
با هر غروب خورده بر این صخره‌ها سرش
هم او که دل زده‌ است به اعماق و کوسه‌ها
خون می‌خورند از رگ در خون شناورش
خواهر! برادر تو کم از ماهیان که نیست
خرچنگ‌ها مخواه بریسند پیکرش
دریا سکوت کرده و من بغض کرده‌ام
بغض برادرانه‌ای از قهر خواهرش[۱۰]

خوانندگان زیادی از اشعار محمد‌علی بهمنی در آثار خود بهره برده‌اند؛ برنامه آژیر هشت اثر از بهترین ترانه‌های بهمنی را این گونه معرفی می‌کند:

  • «دل سپرده» با صدای هومن بختیاری
  • «طعنۀ ناشنیده» و «بهار بهار» با صدای ناصر عبداللهی
  • «چه آتش‌ها» با صدای همایون شجریان
  • «دل من یه روز به دریا زد و رفت» که هم عماد رام خوانده ‎است و هم ناصر عبداللهی
  • «رودخونه‌ها» با صدایرامش
  • «دهاتی» با صدای شادمهرعقیلی
  • «خرچنگ‌های مردابی» با صدای حبیب محبیان معروف به حبیب[۱۱]
  • یکی از غزل‌های بهمنی را علیرضا قربانی برای تیتراژ سریال وضعیت سفید خواند.
  • شعر تیتراژ سریال پرده‌نشین نیز که به گوش خیلی‌ها آشناست از محمد‌علی بهمنی است.

سبک کتاب

نحوه

نخستین موضوعی که با تأمل در غزل‌های بهمنی نظر خواننده را به خود جلب می‌کند دستورمندی و ساختار نثر‌گونه زبان او است؛ در شعر او اغلب اجزای کلام بر سر جای خود نشسته‌اند. شعر او سخن گفتن است بی‌هیچ پیچش و درشتی و ابهامی.

بهمنی بیشتر از ردیف‌های فعلی استفاده می‌کند و ازآنجایی‌که زبان شعری بهمنی اغلب دستورمند است بهترین جا برای نشستن فعل در نقش جزئی از اجزای جمله که معمولاً درآخر می‌نشیند ردیف است.[۵]

واژگان

بهمنی به‌ندرت از واژگان متروک گذشته استفاده می‌کند[۶] درعوض لغات جدید و امروزی که کمتر در شعر کاربرد دارند در دیوان او بیشتر به‌چشم می‌خورد.[۵] این موضوع سبب گردیده مردم با شعر او مأنوس‌تر باشند.[۱۲]

با مطالعه اشعار بهمنی به واژه‌هایی بر‌می‌خوریم که شاعر رفتار ذهنی خاصی با آن‌ها دارد و در شعر او از بسامد بالایی برخوردارند.[۵]

یکی از این واژگان کاربردی بهمنی دریاست و هر مضمونی که به اکوسیستم دریا منتهی شود. آرزوی بهمنی دریاشدن است و چنان شیفته‌ٔ دریاست که خود را از آن جدا نمی‌داند:

دریا و من چقدر شبیه‌ایم گرچه باز
من سخت بی‌قرارم و او بی‌قرار نیست[۱۳]

عطش و غزل از دیگر واژگان محوری شعر بهمنی هستند:

یک جرعه زلال آنگاه نوشیدم و جوشیدم
یک چشمه غزل از او در فصل غزل سالی[۵]

موسیقی

با بررسی اوزان اشعار بهمنی متوجه می‌شویم بهمنی از بحوری استفاده می‌کند که به طبیعت زبان عادی و گفتاری نزدیک‌تر است [۵] و به‌ندرت از اوزان سنگین استفاده می‌کند؛ بحر مضارع، هزج و رمل که متناسب با سرودن اشعار عاطفی و عاشقانه است بیشترین بسامد را در دیوان شعری محمدعلی بهمنی دارد.[۶]

مضمون

در شعر محمدعلی بهمنی مضامین متعددی به‌چشم می‌خورد و این خود نشان از دید گسترده شاعر و تنوع مضامین در شعر اوست.
مضامین اجتماعی، فلسفی، دینی، اساطیری، عاشقانه و... به اشعار محمدعلی بهمنی به‌خصوص غزل‌های او تنوع و گوناگونی بخشیده‌ است.
بهمنی در غزل‌هایش توجه ویژه‌ای به اسطوره دارد؛ چراکه آن را نوعی احساس مسئولیت در قبال کشورش می‌داند. بهمنی اسطوره را باعشق درمی‌آمیزد و مضمونی تازه ارائه می‌دهد:

گرچه به یک اشاره‌ٔ این کوتوال پیر
تسخیر گشتی ای دژ تسخیرناپذیر
گردآفرید تو فقط از اسبش اوفتاد
اما چه‌ها که رفت بر سهراب قلعه‌گیر

سپس از مضمون‌های عاشقانه در اسطوره به مضامین اجتماعی روی می‌آورد:

زخم آنچنان بزن که به رستم شغاد زد
زخمی که حیله بر جگر اعتماد زد
با اینکه در زمانۀ‌ بیداد می‌توان
سر را به چاه صبر فرو برد و داد زد

شاعر در کنار اسطوره‌اندیشی از پیوند تراژدی و اسطوره غافل نیست و سرنوشت تراژیک آدمی را در این قرن گوشزد می‌کند:

با این عطش تا چشمه دیگر دیر خواهد‌ شد
دریا اگر باشد دلت تبخیر خواهد‌ شد
بازیگر هر صحنه‌ات این پرده را اما
حس می‌کند بازیچه تقدیر خواهد شد[۱۳]

بهمنی از فرهنگ و عقاید عامیانه نیز در شعر خود بهره گرفته‌ است:

هر صبح
با شنیدن یک عطسه
می‌ایستم
که حادثه از خانه بگذرد
آنگاه
دنبال آن به راه می‌افتم[۵]

بهمنی دو غزل دارد که در حوزه‌ٔ شعر مذهبی بررسی می‌شود:

  1. یکی درد ‌‌و ‌دل‌های زائری با امام رضاست با عنوان «دیگر سؤال دیگری از او نداشتم»
  2. و دیگری غزلی است که در آن به قضیه عاشورا از دیدی متفاوت می‌پردازد:
تا گلو گریه کند بغض فراهم شده‌ است
چشم‌ها بس که مطهر شده زمزم شده‌ است

در برخی از آخرین سروده‌های بهمنی گونه‌ای از نوآوری پیرامون مضامین فلسفی به‌وجود آمده‌ است و این نوآوری بیشتر در زمینه من وجودی شاعر است در این گونه غزل‌ها شاعر روح را از جسم جدا می‌کند:

پیداست که در حوصلۀ جسم نگنجد
این وسعت پر‌دغدغه این روح حماسی[۱۳]

همچنین در سرتا‌سر دورۀ شاعری و دفاتر شعری بهمنی می‌توان ردپای عشق و اهمیت آن را در نظر او مشاهده کرد.[۱۴]

رخدادهای اجتماعی و جریان‌سازی‌های کتاب

بهمنی احساس و عاطفۀ درخور غزل را فقط از عشق وام نگرفته؛ بلکه از اتفاق‌ها و رویداد‌های جامعه هم گرفته‌ است. او مانند عارف قزوینی مسائل اجتماعی را به قالب غزل ریخته‌ است.[۱۵] در شعر بهمنی مضامین مختلف اجتماعی دیده می‌شود که نشان از مردمی‌بودن شاعر و اهمیت آرمان‌های مردم برای او دارد؛ اشعاری دربارۀ جنگ تحمیلی، تظاهرات پیش از انقلاب و مضامین کار نشان از اجتماعی بودن شاعر دارد.[۱۶] اما کمتر در این مجموعهٔ حجیم، شعر سیاسی دیده می‌شود.[۱۷]

اظهارنظر اهالی ادبیات و روشن‌فکران

مرتضی امیری اسندقه در شب بخارا

او کسی است که کاری کرده تا قلب پرتپش قالب غزل فراموش نشود.[۱۸]

سعید بیابانکی

غزل امروز مدیون چهار غزل‌سُرای بزرگ است که نظریه‌های نیما را در شعر‍‌شان پردازش کردند: حسین منزوی، سیمین بهبهانی، محمد‌علی بهمنی و خسرو احتشامی.[۱۹]

منوچهر آتشی

بهمنی شاعری است که تعمد دارد غزل را نیمایی و نیمایی را متغزل کند. از همین جا‌ها بهمنی صاحب سبک می‌شود... .[۲۰]

تأثیرپذیرفته از

با تأمل در شعر بهمنی می‌توان حضور و تأثیر شاعرانی چون حافظ، نیما، منوچهر آتشی، حسین منزوی، فریدون مشیری و... را در شعر او مشاهده کرد.
بهمنی بار‌ها از نیما نام برده و شعر خود را ادامه راه نیما می‌داند:

اینک آن طفل گریزان دبستان غزل
بازگشته‌ است غریبانه به دامان غزل
چتر نیماست به سر دارد و می‌بالد لیک
عطشی می‌کشدش از پی باران غزل[۲۱]

بهمنی غزل را به‌سبک و سیاق شعر‌های نیمایی می‌نویسد؛ حرکتی که ناشی از شناخت تأثیرات نیما بر شعر و شناخت بهمنی از نیا‌زهای واقعی زمانه است.[۵]

منوچهر آتشی نیز در شخصیت شاعری محمد‌علی بهمنی مؤثر بوده‌ است و می‌بینیم که بهمنی در یکی از اشعارش ارادت خود را به وی نشان داده و شعر زیر را در وصف او سروده‌ است:

گرفته‌ است صدایت؛ ولی رساست هنوز
اذان ماست هنوز و نماز ماست هنوز...
بهمنی: حسین منزوی
فرزند غزل معاصر است

بی‌شک یکی از همراهان بهمنی در پیشبرد شعر امروز ایران، به‌ویژه غزل که بهمنی متواضعانه وی را از الگو‌های خود می‌داند مرحوم حسین منزوی است:

چه فرق؟ شعر خروشی است در نهاد سکوت
که «منزوی» به من آموخت «بهمنی» شده‌ام

بهمنی گاه به تبعیت از منزوی و براساس اوزان برخی اشعار منزوی شعر می‌گوید. محتوای برخی اشعار بهمنی نیز به منزوی شبیه است.[۲۲] بهمنی در سخنرانی خود در شب بخارا دربارۀ منزوی می‌گوید: منزوی ۴ سال از من کوچک‌تر بود؛ اما یک قرنی از من جلو‌تر بود خیلی از او آموختم.[۲۳]

مشخصات کتاب‌شناختی

مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی را انتشارات نگاه اولین بار، سال۱۳۹۰ در ۵۵۰۰ نسخه به‌چاپ رساند. کتاب ۸۴۸ صفحه دارد. این مجموعه شعر به چاپ سوم نیز رسیده‌ است.

لذت بهت‌زدگی در شعر

منبع‌شناسی

  • کتاب «کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است: جشن‌نامۀ محمد‌علی بهمنی» نوشتۀ علیرضا قزوه است که بخش اول کتاب شامل نوشته‌هایی است از بهمنی و گفت‌و‌گو‌هایی با وی، بخش دوم به درج مقالات و نوشته‌هایی دربارۀ وی و آثارش اختصاص دارد و در بخش پایانی گزیده‌ای از اشعار او به‌طبع رسیده است.[۲۴]
  • کتاب «لذت بهت‌زدگی در شعر محمدعلی بهمنی» اثر بهروز ثروتیان به نقد و بررسی اشعار این شاعر از جهات گوناگون زبانی، ادبی و فکری می‌پردازد.
  • «بررسی پنج عنصر شعر در اشعار محمدعلی بهمنی» مقاله‌ای است که در آن زهرا سراوانی سنجری پنج عنصر عاطفه، خیال، زبان، موسیقی و ساختمان را در شعر محمدعلی بهمنی بررسی می‌کند.[۲۵]
  • در مقالۀ «بررسی صفات رنگارنگ در دیوان محمد‌علی بهمنی» نویسنده، ۲۵ غزل بهمنی را از نظر موصوف و صفت واشکافی کرده است.[۲۶]
  • «زندگی، نقد و تحلیل سبک تغزلی اشعار محمدعلی بهمنی» پایان‌نامهٔ فاطمه پورسیفی ساسان‌سرا در مقطع کارشناسی ارشد است که در آن به بررسی سطوح زبانی، ادبی و فکری شاعر پرداخته است.
  • «سبک‌شناسی لایه‌ای واژه‌های بومی در غزل‌های محمدعلی بهمنی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی» پایان‌نامۀ هادی خادمی است که درصدد برآمده با نگاهی زبان‌شناسانه به کشف اندیشه و اهداف شاعر بپردازد.
  • «بررسی ساخت هنری و زبانی شعر محمدعلی بهمنی» پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد فوزیه سالاروندیان از دانشگاه ارومیه در سال۱۳۹۲ است.[۶]

نوا، نما و نگاه

فایل صوتی مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی را محلهٔ نابینایان به‌صورت کامل منتشر کرده‌ است:[۲۷]

باغ لال
زندگی

پانویس

  1. ↑ «زندگی، ویژگی‌های شعری و گزینه‎ای از اشعار محمدعلی بهمنی». 
  2. ↑ «دیدار با محمدعلی بهمنی، شاعر و ترانه­‌سرا». 
  3. ↑ «۱۲ ترانۀ ماندگار از محمدعلی بهمنی». 
  4. ↑ «محمدعلی بهمنی خالق زمانه لال‌پرست و رودخونه‌ها در آرپژ». 
  5. ↑ ۵٫۰۰ ۵٫۰۱ ۵٫۰۲ ۵٫۰۳ ۵٫۰۴ ۵٫۰۵ ۵٫۰۶ ۵٫۰۷ ۵٫۰۸ ۵٫۰۹ ۵٫۱۰ «بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی». 
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ «تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛(با رویکرد ساختارگرا)». 
  7. ↑ «بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۱)». 
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «هنجارگریزی‎های محمدعلی بهمنی در قالب سنتی غزل و تجربه قالب‎های نوین شعری». 
  9. ↑ «نگاهی به نوآوری‎های محمدعلی بهمنی در فرم غزل». 
  10. ↑ «میراث شاعرانه محمدعلی بهمنی*** تا تو هستی و غزل هست دلم تنها نیست». 
  11. ↑ «محمدعلی بهمنی خالق زمانه لال‌پرست و رودخونه‌ها در آرپژ». 
  12. ↑ «بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی(ص:۴۳)». 
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ «مضمون در شعر محمدعلی بهمنی». 
  14. ↑ «بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۹۱)». 
  15. ↑ «بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی». 
  16. ↑ «بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی». 
  17. ↑ «مجموعه اشعار محمدعلی بهمنی نقد شد». 
  18. ↑ «سخنرانی مرتضی امیری اسفندقه دربارهٔ محمدعلی بهمنی در شب بخارا». 
  19. ↑ «قرار پاییزانه». 
  20. ↑ «بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۵)». 
  21. ↑ «بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۳)». 
  22. ↑ «بررسی جلوه‌های رمانتیسم در اشعار محمدعلی بهمنی(ص:۲۳)». 
  23. ↑ «سخنرانی محمدعلی بهمنی در شب بخارا». 
  24. ↑ «کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است: جشن نامۀ محمد‌علی بهمنی». 
  25. ↑ «بررسی پنج عنصر شعر در اشعار محمدعلی بهمنی». 
  26. ↑ «بررسی صفات رنگارنگ در دیوان محمد‌علی بهمنی». 
  27. ↑ «کتاب صوتی مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی». 

منابع

بهمنی، محمدعلی (۱۳۹۰). مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی. تهران: انتشارات نگاه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۵۱-۶۵۹-۸.

پیوند به بیرون

  1. «زندگی، ویژگی‎های شعری و گزینه‎ای از اشعار محمدعلی بهمنی». گروه ادبیات فسا، ۵آذر۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۱مهر۱۳۹۸. 
  2. «۱۲ ترانۀ ماندگار از محمدعلی بهمنی». شهرستان ادب، ۴شهریور۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۲۰شهریور۱۳۹۸. 
  3. «بررسی زبان غزل محمدعلی بهمنی». نورمگز. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  4. «تحلیل و بررسی اشعار محمد‌علی بهمنی؛ (با رویکرد ساختارگرا)». نورمگز. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  5. «میراث شاعرانه محمدعلی بهمنی». خبرگزاری مهر، ۲۶فروردین۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  6. «محمدعلی بهمنی خالق زمانه لال پرست و رودخونه‌ها در آرپژ». آپارات. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  7. «بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی». خبرنامه ویراساینس. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  8. «بررسی جلوه‌های رمانتیسیم در اشعار محمدعلی بهمنی». پرتال جامع علوم‌انسانی. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  9. «بارزترین نمودهای رمانتیسم در شعر محمدعلی بهمنی». دانشنامهٔ سیویلیکا. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  10. «هنجارگریزی‎های محمدعلی بهمنی در قالب سنتی غزل و تجربه قالب‎های نوین شعری». نورمگز. بازبینی‌شده در ۲۲تیر۱۳۹۸. 
  11. «بحث و نظری درباب غزل محمدعلی بهمنی». نورمگز. بازبینی‌شده در ۱۹تیر۱۳۹۸. 
  12. «مضمون در شعر محمدعلی بهمنی». نورمگز. بازبینی‌شده در ۲۵تیر۱۳۹۸. 
  13. «مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی نقد شد». ایسنا، ۲۴خرداد۱۳۹۱. بازبینی‌شده در ۱مهر۱۳۹۸. 
  14. «سخنرانی مرتضی امیری اسفندقه دربارهٔ محمدعلی بهمنی در شب بخارا». مجلهٔ بخارا، فروردین۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۲۵تیر۱۳۹۸. 
  15. «قرار پاییزانه». آپارات. بازبینی‌شده در ۱۸تیر۱۳۹۸. 
  16. «سخنرانی محمدعلی بهمنی در شب بخارا». مجلهٔ بخارا، فروردین۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۲۵تیر۱۳۹۸. 
  17. «کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است: جشن نامۀ محمد‌علی بهمنی». ویستا. بازبینی‌شده در ۳۰تیر۱۳۹۸. 
  18. «بررسی پنج عنصر شعر در اشعار محمدعلی بهمنی». نورمگز. بازبینی‌شده در ۱۹تیر۱۳۹۸. 
  19. «بررسی صفات رنگارنگ در دیوان محمد‌علی بهمنی». نورمگز. بازبینی‌شده در ۱۹تیر۱۳۹۸. 
  20. «کتاب صوتی مجموعه‌اشعار محمدعلی بهمنی». محلهٔ نابینایان، ۱۶شهریور۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۱۲مهر۱۳۹۸. 
برگرفته از «https://wikiadabiat.net/index.php?title=مجموعه‌اشعار_محمدعلی_بهمنی&oldid=41764»