هدایتالله بهبودی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Mshahangi1 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام = هدایتالله بهبودی | | نام = هدایتالله بهبودی | ||
| تصویر = | | تصویر = Behboodi5.jpg | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام اصلی = | | نام اصلی = | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت = نویسندهٔ حوزهٔ فرهنگ و ادبیات مقاوت، روزنامه‌نگار و تاریخ‌نگار | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| تاریخ تولد = ۱۳تیر۱۳۲۲<ref name=''وب بهبودی''>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/news/360000/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B9|عنوان=زندگینامهٔ هدایتالله بهبودی|ناشر=وبگاه همشهری آنلاین |تاریخ بازدید=۲۹اردیبهشت۱۳۹۸|تاریخ =}}</ref> | | تاریخ تولد = ۱۳تیر۱۳۲۲<ref name=''وب بهبودی''>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/news/360000/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B9|عنوان=زندگینامهٔ هدایتالله بهبودی|ناشر=وبگاه همشهری آنلاین |تاریخ بازدید=۲۹اردیبهشت۱۳۹۸|تاریخ =}}</ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|شریک زندگی = | |شریک زندگی = | ||
|فرزندان = | |فرزندان = | ||
|تحصیلات = | |تحصیلات = رشتهٔ تاریخ | ||
|دانشگاه = | |دانشگاه = دانشگاه تهران | ||
|حوزه = | |حوزه = ادبیات مقاومت | ||
|شاگرد = | |شاگرد = | ||
|استاد = | |استاد = | ||
|علت شهرت = | |علت شهرت = نویسندهٔ دو زندگینامهٔ سیاسی [[شرح اسم]] و [[الف لام خمینی]] | ||
|تأثیرگذاشته بر = | |تأثیرگذاشته بر = | ||
|imdb_id = | |imdb_id = | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
}} | }} | ||
'''هدایتالله بهبودی کلهری''' در ۲۹اردیبهشت۱۳۳۹ در تبریز به دنیا آمد و در سال ۱۳۴۳ همراه خانواده از تبریز راهی تهران شد. او علاوه بر مستندنگاری در حوزۀ انقلاب و دفاع مقدس، نویسندهٔ دو زندگینامهٔ مهم رهبران انقلاب اسلامی ایران، به نام‌های [[شرح اسم]] و [[الف لام خمینی]] است. | |||
بهبودی در | |||
او در | <center>* * * * *</center> | ||
در سال ۱۳۸۲ سردبیر | |||
در دورهٔ حضور او در مؤسسهّ مطالعات و پژوهشهای سیاسی او به سمت تدوین روزشمار تاریخ معاصر ایران رفت. جلد نخست این روزشمار را حسن فراهانی تدوین | بهبودی دانش‌آموختهٔ رشتهٔ تاریخ از دانشگاه تهران است. پژوهشهای تاریخی را از همان دوران دانشجویی با نگارش کتابهای «ادبیات در جنگ‌های ایران و روس» و «ادبیات نوین پیش از نهضت مشروطه» آغاز کرد و بعدها دامنهٔ آن را به دهه چهل و پنجاه شمسی کشاند. بیست و پنج جلد «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک» حاصل تلاش یازده سالهٔ او در دهه‌های هفتاد و هشتاد است. بهبودی از سال ۱۳۷۲ سرپرستی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در حوزهٔ هنری را به عهده گرفت و در سازماندهی تولید کتاب‌هایی در قالب دایره‌المعارف، روزشمار و خاطرات انقلاب اسلامی مشارکت داشت از جمله کتابهای او «روزشمار تاریخ معاصر ایران در سال‌های ۱۳۰۴-۱۳۰۱» در چهار جلد است.{{سخ}} | ||
در سال ۱۳۸۲ سردبیر فصلنامهٔ مطالعات تاریخی شد و تا ۱۳۸۹ سردبیری این فصلنامه را برعهده داشت. در دورهٔ حضور او در مؤسسهّ مطالعات و پژوهشهای سیاسی او به سمت تدوین روزشمار تاریخ معاصر ایران رفت. جلد نخست این روزشمار را حسن فراهانی تدوین کرده،امّا جلد دوم و سوم زیرنظر و اشراف او منتشر شد.<ref name=''وب بهبودی''/> | |||
==داستانک== | ==داستانک== | ||
===گلولهٔ برفی=== | ===گلولهٔ برفی=== | ||
[[مرتضی سرهنگی]] دربارهٔ | [[مرتضی سرهنگی]] دربارهٔ دوست دیرینه‌اش می‌گوید:{{سخ}} | ||
«ما در سرویس فرهنگی روزنامهٔ جمهوری اسلامی بودیم، این سرویس فرهنگی یک صفحه هم برای جبهه و جنگ در می‌آورد، خاطرات، عکس‌ها و مطالب بود، یک مدتی من این صفحه را می‌دیدم که یادداشت‌های خیلی قشنگی در آن نوشته می‌شود بعد یک روز از [[سعید علامیان]] پرسیدم: این یادداشت‌ها را چه کسی می‌نویسد؟ گفتند آقای بهبودی، این اولین آشنایی من با آقای بهبودی بود. | «ما در سرویس فرهنگی روزنامهٔ جمهوری اسلامی بودیم، این سرویس فرهنگی یک صفحه هم برای جبهه و جنگ در می‌آورد، خاطرات، عکس‌ها و مطالب بود، یک مدتی من این صفحه را می‌دیدم که یادداشت‌های خیلی قشنگی در آن نوشته می‌شود بعد یک روز از [[سعید علامیان]] پرسیدم: این یادداشت‌ها را چه کسی می‌نویسد؟ گفتند آقای بهبودی، این اولین آشنایی من با آقای بهبودی بود. | ||
{{سخ}} | {{سخ}} | ||
آنجا بود که دیگر من آمدم در صفحه جبهه و جنگ و به این بچه‌ها کمک میکردم، بعد دیگر رفته‌رفته احساس کردم خیلی به ادبیات آقای بهبودی علاقه دارم و احتیاج دارم که این ادبیات را بدانم و ماندیم کنار ایشان و تقریباً مثل یک گلولهٔ برفی که آرام آرام روی برف قل می‌خورد، رفیق شدیم تا الان.» <ref name= ''سرهنگی یک''>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/682645/%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C|عنوان=هدایت الله بهبودی به روایت مرتضی سرهنگی|ناشر=وبگاه مشرق |تاریخ انتشار=۵بهمن۱۳۹۵|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | آنجا بود که دیگر من آمدم در صفحه جبهه و جنگ و به این بچه‌ها کمک میکردم، بعد دیگر رفته‌رفته احساس کردم خیلی به ادبیات آقای بهبودی علاقه دارم و احتیاج دارم که این ادبیات را بدانم و ماندیم کنار ایشان و تقریباً مثل یک گلولهٔ برفی که آرام آرام روی برف قل می‌خورد، رفیق شدیم تا الان.» <ref name= ''سرهنگی یک''>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/682645/%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C|عنوان=هدایت الله بهبودی به روایت مرتضی سرهنگی|ناشر=وبگاه مشرق |تاریخ انتشار=۵بهمن۱۳۹۵|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | ||
===دوربین به‌دست=== | |||
[[هدایتالله بهبودی]] جریان روایت اثر مهم ''[[الف لام خمینی]]'' را این‌چنین بازگو می‌کند: «من تعمّدی نداشتم که فردیّت امام را در نظر بگیرم یا وجهٔ دیگر او را. من آزادانه نوشتم. من دوربین را پشت سر امام گرفتم و سر دوربین را هرگز منحرف نکردم، با او حرکت کردم و هر رویدادی که مرتبط با فرد بوده و در اسناد و مدارک موجود بوده را آورده‌ام. اما بعدا خیلی‌ها خرده گرفته‌اند که چرا فلان واقعه را ننوشتی؟ یا چرا در مورد فلان فرد کم نوشتی؟»<ref name= ''خمینی''>{{یادکرد وب|نشانی=https://rasekhoon.net/media/show/1421093/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%81-%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C|عنوان=مصاحبه با هدایتالله بهبودی درباره کتاب الف لام خمینی|تاریخ انتشار=۱۳اسفند۱۳۹۷|تاریخ بازدید=۱خرداد۱۳۹۸}}</ref> | |||
=== | ===میکروفون تاریخی=== | ||
انقلاب اسلامی از نظر هدایتالله بهبودی، نقطهٔ آغاز نهضت خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی است چرا که همهٔ مردم در آن به نحو خاصّ خودشان مشارکت داشتند. گویی میکروفون را جلوی هر کدام از آنها می‌گرفتی حرفی و سخنی نو برای گرفتن از انقلاب داشت. همهٔ اینها زبان داشتند. برای گفتن، همهٔ اینها حوادثی دیده بودند که کم‌نظیر بود. | |||
==زندگی و تراث== | |||
===سال‌شمار زندگی=== | |||
[[پرونده:Behboodi4.jpg|300px|thumb|بند انگشتی|چپ|<center> «[[هدایتالله بهبودی]]» در جبهه]] | |||
۱۳۳۹: تولد در تبریز | |||
۱۳۴۳: مهاجرت به تهران همراه خانواده | |||
۱۳۵۹: خبرنگار جنگ | |||
۱۳۶۳: خبرنگاری در روزنامهٔ تهران تایمز | |||
۱۳۶۵: آغاز مسئولیت صفحهّ «جبهه و جنگ» در دفتر روزنامهٔ جمهوری اسلامی | |||
۱۳۶۷: تأسیس دفتر «ادبیات و هنر مقاومت» در حوزهٔ هنری در پاییز این سال به همراه [[مرتضی سرهنگی]] | |||
۱۳۷۱: فارغ‌التحصیلی در مقطع کارشناسی در رشتهٔ تاریخ از دانشگاه تهران | |||
۱۳۷۲: تأسیس دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در حوزهٔ هنری | |||
۱۳۸۲: سردبیر فصلنامهٔ «مطالعات تاریخی» (تا ۱۳۸۹) | |||
===از نگاه دیگران=== | ===از نگاه دیگران=== | ||
آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای دربارهٔ هدایتالله بهبودی چنین می‌گوید:{{سخ}} | [آیت‌الله] سیدعلی خامنه‌ای دربارهٔ هدایتالله بهبودی چنین می‌گوید:{{سخ}} | ||
:''«اگر بنده شاعر بودم، یقیناً در مدح شماها، در مدح آقای سرهنگی، در مدح آقای بهبودی، در مدح آقای قدمی، در مدح همین خاطرهسازان و خاطرهانگیزان قصیده میساختم؛ حقیقتاً جا دارد؛ چون کارِ بسیار بزرگ و بااهمیتی است... اخیراً از آقای بهبودی و آقای سرهنگی مصاحبهای میخواندم، که واقعاً هم همین‌طور است. این آقایان معتقدند که قضایای دورهی دفاع مقدس را بایستی مستند کرد، تبیین کرد، مستدل کرد تا براساس اینها آثار هنری بهوجود بیاید، که کاملاً درست است. اعتقاد من این است که ما هرچه برای دورهی دفاع مقدس سرمایهگذاری و کار کنیم، زیاد نیست؛ چون ظرفیت هنری و ادبی کشور برای تبیین این دوره، خیلی گسترده، وسیع و عمیق است و از این ظرفیت تاکنون استفادهٔ خوب و درخوری نشده. البته کتابهای خوبی نوشته شده، لیکن این رشته باید استمرار پیدا کند.»'' <ref name=''رهبریک''>{{یادکرد وب|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2305|عنوان=بیانات در دیدار جمعی از پیشکسوتان جهاد و شهادت و خاطره‌‌گویان دفتر ادبیات و هنر مقاومت|ناشر=دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای|تاریخ انتشار=۳۱شهریور۱۳۸۴|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | :''«اگر بنده شاعر بودم، یقیناً در مدح شماها، در مدح آقای سرهنگی، در مدح آقای بهبودی، در مدح آقای قدمی، در مدح همین خاطرهسازان و خاطرهانگیزان قصیده میساختم؛ حقیقتاً جا دارد؛ چون کارِ بسیار بزرگ و بااهمیتی است... اخیراً از آقای بهبودی و آقای سرهنگی مصاحبهای میخواندم، که واقعاً هم همین‌طور است. این آقایان معتقدند که قضایای دورهی دفاع مقدس را بایستی مستند کرد، تبیین کرد، مستدل کرد تا براساس اینها آثار هنری بهوجود بیاید، که کاملاً درست است. اعتقاد من این است که ما هرچه برای دورهی دفاع مقدس سرمایهگذاری و کار کنیم، زیاد نیست؛ چون ظرفیت هنری و ادبی کشور برای تبیین این دوره، خیلی گسترده، وسیع و عمیق است و از این ظرفیت تاکنون استفادهٔ خوب و درخوری نشده. البته کتابهای خوبی نوشته شده، لیکن این رشته باید استمرار پیدا کند.»'' <ref name=''رهبریک''>{{یادکرد وب|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2305|عنوان=بیانات در دیدار جمعی از پیشکسوتان جهاد و شهادت و خاطره‌‌گویان دفتر ادبیات و هنر مقاومت|ناشر=دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای|تاریخ انتشار=۳۱شهریور۱۳۸۴|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | ||
[[پرونده:Behboodi2.jpg|300px|thumb|بند انگشتی|چپ|<center> تجلیل از [[هدایتالله بهبودی]] در دومین برنامهٔ «اوج هنر»، پاسداشت هنرمندان انقلاب اسلامی </center> <ref name=''عکس جامجم''>{{یادکرد وب|نشانی=http://jamejamonline.ir/online/2704598707007919337/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C|عنوان=تجلیل از [[هدایتالله بهبودی]] |ناشر=وبگاه جامجم آنلاین |تاریخ انتشار=۳بهمن۱۳۹۵|تاریخ بازدید=۳۱اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref></center>]] | |||
همچنین در جای دیگر خاطرنشان می‌کند: | همچنین در جای دیگر خاطرنشان می‌کند: | ||
:''«آنچه آن خاطرات و مواد خام را جذاب و خواندنی و كتاب می‌كند، تلاش نویسنده است. من وقتی كتابی را كه آقای بهبودی زحمت كشیده و درباره‌ی حقیر نوشته بود خواندم، متوجه شدم خودم حتی با | :''«آنچه آن خاطرات و مواد خام را جذاب و خواندنی و كتاب می‌كند، تلاش نویسنده است. من وقتی كتابی را كه آقای بهبودی زحمت كشیده و درباره‌ی حقیر نوشته بود خواندم، متوجه شدم خودم حتی با كمک اطرافیان هیچوقت نمی‌توانستم چنین كاری را انجام دهم. من از كار هنرمندانه‌ٔ این نویسندگان لذت می‌برم، ضمن این‌كه خانم‌ها هم زیاد شده‌اند بین این نویسندگان. همین‌جا هم باید از آقای سرهنگی تشكر كنم كه دفترشان نیروسازی هم داشته.»'' <ref name=''رهبردو''>{{یادکرد وب|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=22578|عنوان=گزارش دیدار دست‌اندرکاران دفاتر ادبیات مقاومت و ادبیات انقلاب اسلامی حوزه‌ی هنری با رهبر انقلاب|ناشر=وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای|تاریخ انتشار=۲۶اردیبهشت۱۳۹۲|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | ||
و یا: | |||
:''«شما [بودید که] همّت کردید؛ خدا را شکر. من خواستم بگویم شما ([[مرتضی سرهنگی]]) و آقای بهبودی شما دو نفر، کار بزرگی تا حالا انجام داده‌اید و با خودم فکر میکردم که ان‌شاءاللّه شماها باید همّت کنید که تا بیست سال دیگر -یعنی یک مهلت بیست ساله برای خودتان قرار بدهید، یک افقی را در نظر بگیرید- ان‌شاءاللّه همین‌طور بتازید و بروید جلو؛ و میتوانید ان‌شاءاللّه. خدا ان‌شاءاللّه حفظتان کند.» <ref name=''رهبرسه''>{{یادکرد وب|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=41221|عنوان=گزارش دیدار دست‌اندرکاران دفاتر ادبیات مقاومت و ادبیات انقلاب اسلامی حوزه‌ی هنری با رهبر انقلاب|ناشر=وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای|تاریخ انتشار=۲دی۱۳۹۷|تاریخ بازدید=۳۱اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | |||
===نظرات نویسنده=== | ===نظرات نویسنده=== | ||
در هفدهمین دورهٔ انتخاب بهترین کتاب دفاع | در هفدهمین دورهٔ انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، نشست تخصصی جایگاه خاطرات دفاع مقدس در چشم انداز فرهنگی–اجتماعی و عرصه‌های تمدن سازی اسلامی، هدایت الله بهبودی ضمن اشاره به اینکه پرداخت هزینه برای جمع آوری خاطرات دفاع مقدس کار بیهوده‌ای نیست، گفت:{{سخ}} | ||
:«هیچ وقت بانک مرکزی از خرید و انباشت طلا خسته نمی‌شود و یا ساخت سد برای جمع آوری آب کار بیهوده‌ای نیست. در زمینهٔ خاطرات نویسی و جمع‌آوری آن نیز چنین است و ما به‌درستی از این موضوع بهره‌مند شدیم و به تولید خاطرات پرداختیم. اما آن چه که مهم است و باید مورد ارزیابی قرار گیرد، نحوهٔ استفاده از این تولیدات و ضریب نفوذ آن است. قطعا هزینه کردن برای خاطرات و جمع آوری آن، امری ضروری و بدیهی است و همه باید از این گنجینه ارزشمند محافظت کنند.» <ref name= ''نظرات''>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4073669/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AD%DB%8C%D8%AB%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان=خاطره‌نویسی مهم‌ترین حیثیت فرهنگی کشور پس از انقلاب است|ناشر=وبگاه خبرگزاری مهر|تاریخ انتشار=۸شهریور۱۳۹۶|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | :«هیچ وقت بانک مرکزی از خرید و انباشت طلا خسته نمی‌شود و یا ساخت سد برای جمع آوری آب کار بیهوده‌ای نیست. در زمینهٔ خاطرات نویسی و جمع‌آوری آن نیز چنین است و ما به‌درستی از این موضوع بهره‌مند شدیم و به تولید خاطرات پرداختیم. اما آن چه که مهم است و باید مورد ارزیابی قرار گیرد، نحوهٔ استفاده از این تولیدات و ضریب نفوذ آن است. قطعا هزینه کردن برای خاطرات و جمع آوری آن، امری ضروری و بدیهی است و همه باید از این گنجینه ارزشمند محافظت کنند.» <ref name= ''نظرات''>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4073669/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AD%DB%8C%D8%AB%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان=خاطره‌نویسی مهم‌ترین حیثیت فرهنگی کشور پس از انقلاب است|ناشر=وبگاه خبرگزاری مهر|تاریخ انتشار=۸شهریور۱۳۹۶|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | ||
هدایتالله بهبودی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن پاسخ به این سوال که آیا در منابع، به درستی به آرشیو خاطرات مراجعه می‌شود یا خیر؟ گفت:{{سخ}} | هدایتالله بهبودی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن پاسخ به این سوال که آیا در منابع، به درستی به آرشیو خاطرات مراجعه می‌شود یا خیر؟ گفت:{{سخ}} | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
:«خاطره‌نویسی یکی از ارزشمندترین اتفاقات ادبی در کشور بوده است که با وجود بزرگ‌نمایی ها باز هم مورد اعتماد است. به نظرم خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی امری ممدوح است و حیف است که به خاطر بعضی اشکالات منزلت آن را پایین بیاوریم. این پدیدهٔ فرهنگی میتواند با قرار گرفتن در فرآیند درست خود، تولید موثر در جامعه داشته باشد. باید توجه داشت که خاطره مهم ترین بخش حیثیت فرهنگی ما پس از انقلاب اسلامی بوده است و به همین دلیل مراکز خاطره نگاری در خارج از کشور، شروع به خاطره نگاری و سرمایه گذاری در این بخش کرده اند.» <ref name=''نظرات''/> | :«خاطره‌نویسی یکی از ارزشمندترین اتفاقات ادبی در کشور بوده است که با وجود بزرگ‌نمایی ها باز هم مورد اعتماد است. به نظرم خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی امری ممدوح است و حیف است که به خاطر بعضی اشکالات منزلت آن را پایین بیاوریم. این پدیدهٔ فرهنگی میتواند با قرار گرفتن در فرآیند درست خود، تولید موثر در جامعه داشته باشد. باید توجه داشت که خاطره مهم ترین بخش حیثیت فرهنگی ما پس از انقلاب اسلامی بوده است و به همین دلیل مراکز خاطره نگاری در خارج از کشور، شروع به خاطره نگاری و سرمایه گذاری در این بخش کرده اند.» <ref name=''نظرات''/> | ||
= | هدایتالله بهبودی معتقد است که شناخت شخصیت‌ها پایان ندارد و نمی‌توان با یک بار پژوهش آنها را معرفی کرد چون زمان می‌گذرد و اسناد و مدارک جدیدی رو می‌شود، زبان و گوش عوض می‌شود، مخاطب عوض می‌شود. در واقع شناخت دائما در حال تکرار است. مثل باورها و ایمان که دائما باید نو بشوند. ما نمی‌توانیم با یک تحقیق کار را تمام شده بدانیم. حرف زدن در مورد امام خمینی برای هر نسلی مجاز است. {{سخ}} | ||
=== | ممکن است با کتابهای زیادی روبرو باشیم که در مورد نهضت امام و نهضت روحانیت منشر شده باشند. امّا در مورد زندگینامه بما هو زندگینامه که یک فن و یک گونهٔ تاریخ‌نگاری هست کتابهای زیادی نداریم. بنابراین نمی‌توان [[الف لام خمینی]] را یک کتاب تکراری دانست. <ref name=''خمینی''/> | ||
= | ===گره‌های نویسندگی مرتبط با سیاست=== | ||
این نویسنده معتقد است که برای نگارش زندگینامهٔ بزرگان سیاسی انواع و اقسام مشکلات وجود دارد. یک مشکل نقص مدارک است که نمی‌توان تنها به روزنامه‌ها استناد کرد. روابط علّت و معلولی خیلی از رویدادها زیر لایه‌های ناگفته قرار دارد که به این سادگی قابل دستیابی نیستند و سازمان‌های زیربط نیز آمادگی ندارند که اسناد را در اختیار پژوهشگر قرار دهند. همچنین تزاحمات سیاسی موجود در کشور همچنان ته‌نشین نشده است. صحبت کردن در مورد این تضارب آرای سیاسی ساده نیست. به علت وجود مخالف و موافقان سینه‌چاک! | |||
بهبودی دوست ندارد اثرش زیر غبار سیاست پنهان شود. منش او یک منش تاریخی است و می‌گوید که احساسات و عواطف را کنار گذاشته است. با این حال هر خالق و مخلوقی نسبت‌هایی با یکدیگر دارند امّا این موضوع با نگفتن حق و دور زدن اسناد و مدارک و نادیده گرفتن برخی از آنها تفاوت دارد. بهبودی اعتراف می‌کند که امام خمینی قهرمان اوست و در ضمن تقیّد به تاریخ‌نگاری علمی از آن یاد می‌کند و امیدوار است به آن وفادار بوده باشد.<ref name=''خمینی''/> | |||
{{سخ}} | |||
=== | بهبودی دربارهٔ کتاب [[الف لام خمینی]] اشاره می‌کند که: «من دنبال مدارک بودم اما نمی‌توانستم تمام آنچه که در مورد امام بود را ببینم و برگه‌نویسی و طبقه‌بندی کنم و به موقع از ان بهره‌مند شوم. این مقدمه توسط یک گروه پژوهشگر به مدت یک سال طول کشید و سپس من در مدّت ۴ سال اثر را نوشتم. با اینکه به نظر می‌رسد داده‌ها فراوانند اما کمبود هم داشتیم چرا که همه باید راستی آزمایی شوند. خصوصا خاطرات. اما سنگینی این کتاب در استفاده از اسناد مدارک ساواک است. آنها زمانیکه در نجف و پاریس گزارش می‌دادند داشتند علیه دشمن خود می‌نوشتند پس ما سعی کردیم از زبان جبههّ مقابل امام استفاده کنیم تا زبان شیفتگان او. این مزیت است. و سختی های خاص خودش را دارد. چون گزارش‌ها سرراست و متقن نیستند. باید تحقیق می‌کردیم که این خبر آیا خبر واحد است؟ آیا قرینه دارد؟ یکی از اشکالاتی که به من می‌گویند که آیا اصلا توانایی بررسی مدارک را داشتی؟ و می‌گویم بله.{{سخ}} | ||
=== | اگر کتاب مورد توجه واقع شده سهم عمده مال شخصیت کتاب است. چرا که او شخصیت عمیقی است و تاثیرات زیادی در ایران و جهان گذاشته است. اشکالات کتاب بر عهدهء من است. | ||
=== | |||
=== | ===بریده‌هایی از آثار مشهور نویسنده=== | ||
====الف لام خمینی==== | |||
== | [[پرونده:Aleflam.jpg|300px|thumb|بند انگشتی|چپ|<center> [[الف لام خمینی]] <ref name= ''الفلام''>{{یادکرد وب|نشانی=http://ir-psri.com/?Page=ViewNews&NewsID=6177|عنوان=کتاب الف لام خمینی برگزیده [[جایزهٔ ادبی جلال آل احمد]] شد|ناشر=وبگاه موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی|تاریخ انتشار=۸شهریور۱۳۹۶|تاریخ بازدید=۴خرداد۱۳۹۸}}</ref>]] | ||
=== | |||
بخشی از کتاب [[الف لام خمینی]]: | |||
:«آن روز مهمانی ناخوانده به خانهٔ بانو قدس ایران آمد خدمتکار خانه در تدارک پذیرایی مشغول شستن کاهو در حوض وسط حیاط شد برگ کاهو را از هم جدا می‌کرد تا گل‌های چسبیده به ته آن راحت‌تر پاک شود. روی آب با برگهای کاهو پوشیده شد. در نبود خدمتکار لطیفهٔ سه ساله، آخرین دختر بانو قدس ایران در حال بازی به حیاط آمد و بر سر حوض رسید برگهای شناور روی آب نظرش را جلب کرد. پیش از آمدن او خدمتکار مقداری کاهو را شسته به اتاق مهمان برده بود. لطیفه در حالیکه می‌کوشید یکی از برگ‌ها را بگیرد درون حوض افتاد. خدمتکار از خانم سراغ کودک ار گرفت همگی به جستجوی لطیفه برآمدند هر چه صدایش کردند پاسخی نگرفتند خانه را زیر و رو کردند اثری از لطیفه نیافتند وقتی به حیاط آمدند پیکر کوچک و بی‌جان لطیفه روی آب کنار برگهای کاهو شناور بود.» <ref name=''الف لام''>{{پک|بهبودی|۱۳۹۶|ک=الف لام خمینی |ص=}}</ref> | |||
=== | ====شرح اسم==== | ||
== | بخشی از کتاب [[شرح اسم]]: | ||
=== | :«آیت‌الله حاج سید جواد خامنه‌ای خلق و خوی و سلوک مدرسه‌ای داشت. این ویژگی، چه بسا، از تاثیرات دوران طولانی تحصیل و تنهایی در حجره‌ها نشأت می‌گرفت. او پیکری لاغر اما سالم داشت. کم غذا می‌خورد. بسیار قناعت‌پیشه بود. زیر تشکی که می‌نشست، بایگانی نامه‌ها، کاغذها و یادداشت‌هایش بود. نامه‌ها را روی بخش‌های سفید و جدا شدهٔ دیگر نامه‌ها یا کاغذهایی که برایش می‌آمد، می‌نوشت. کاغذ نامه‌هایی که برای فرزندانش می‌نوشت، گاه پشت سفید کاغذهای سیگار بود. او در زمان پرسویی چشمهایش خطی خوش داشت». <ref name=''شرح اسم''>{{پک|بهبودی|۱۳۹۲|ک=شرح اسم |ص=}}</ref> | ||
===تفسیر نویسنده از سبک آثارش=== | |||
====شناور در تاریخ==== | |||
ما برای اولین بار است که می‌بینیم اقبال مردمی برای گفتن از یک حادثه این‌قدر زیاد و چشمگیر بود. چرا مردم استقبال کردند از بازگویی و شرح و توصیف حوادث جنگ؟ به نظر می‌رسد که یکی از علّت‌هاش همگانی بودن این جوادث بود. یعنی پیکرهٔ جامعه با این دو حادثهٔ بزرگ درگیر بود، مربوط به عناصر و دولتمردان و طبقهٔ خاصی نبود. تمام گروههای اجتماعی شرکت داشنند. هم در جنگ و هم در انقلاب. بنابراین شاهدان این قضیه و کسانی که مشارکت کرده بودند و سهیم بودند در مبارزه و پیروزی و دفاع تمام طبقات و قشرهای جامعه بودند. تنوّع گفته‌ها هم از نظر تنوّع حوادت است و هم تنوّع جغرافیا. <ref name=''تاریخ شفاهی''>{{پک|مصاحبه‌گر|۱۳۹۶|ک= تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی؛ مصاحبه با هدایتالله بهبودی |ص=۱۳}}</ref> | |||
====یک موضوع خواستنی تاریخی==== | |||
ما برای پیروزی امقلاب کمتر از ۵۰۰۰ کشته دادیم بعضی‌ها این رقم را کمتر از اینها می‌دانند و به ۳۰۰۰ یا ۴۰۰۰ نفر تقلیل می‌دهند. اما برای نگهداشت انقلاب بیش از ۲۲۰۰۰۰ شهید داده‌ایم. ما در واقع برای نگهداشت انقلاب جنگیدیم. بهترین سرمایه‌های کشور که جان جوان‌های ما بود را تقدیم انقلاب کردیم برای اینکه انقلاب را نگه داریم و خوشبختانه این چنین هم شد. ما برای اولین بار به یک موضوع خواستنی تاریخی که استقلال تمام بود رسیده بودیم. قبل از پیروزی انقلاب ما هیچوقت مزهٔ استقلال را در دورهٔ قاجار و پهلوی نچشیدیم. انقلاب اسلامی مزهٔ استقلال را به مردم ایران چشاند و مردم برای نگهداشت این استقلال حاضر شدند همه کاری انجام دهند. | |||
====خاطرات مبارزان==== | |||
برخی از مبارزان و شاهدان انقلاب اسلامی می‌گفتند: حالا گفتن خاطرات ما چه ضرورتی دارد؟ این سد در دههٔ هفتاد شکسته شد و این جریان هم به دامن پژوهشگاههای معاصر سرازیر شد. بنابراین ما مواجه شدیم با یک مطالب خواندنی از خاطرات کسانی که در کار مبارزه بودند. کسانی که مزهٔ درد و رنج شکنجه در کمیتهٔ مشترک ضد خرابکاری را مستقیما چشیده بودند. شرایط زندان‌های شهربانی را از نزدیک و بلا واسطه درک کرده بودند. اوضاع بد زندان‌های قزل قلعه، قصر و اوین و دیگر زندان‌هایی را، که افراد سیاسی در آنجا نگه داشته می‌شدند، کلملا لمس کرده بودند. این مجموعه خاطرات، حجم محتوا برای تحقیقات بیشتر دربارهٔ حوادث منجر به پیروزی انثلاب اسلامی را گسترش داد. علاوه بر این به موازات اینها، متونی با حجم کمتر به وسیلهٔ دیگران در خارج کشور به صورت کتاب منتشر شد، که آن هم برای ما اهمیّت دارد. | |||
====استخراج معدن==== | |||
رفتن به طرف خاطرات، آن هم در قاب تاریخ شفاهی، بی‌شباهت به استخراج از معدن نیست. شما وقتی یک رگه‌ای را در داخل کوه تشخیص می‌دهید، به دل آن کوه می‌زنید و با ابزار و وسایل مختلف آن را استخراج می‌کنید. شما توفع ندارید که یک مادهٔ خالص ازین کوه استخراج کنید. بلکه مجموعه‌ای از مواد استخراج می‌شود و این در یک جای دیگری به نام کارخانه فراوری می‌شود و ان مادهٔ اصلی را به شما می‌دهد. حالا چون شما نمی‌توانید آن مادهٔ اصلی را به دست بیاورید آیا نباید به دل معدن بزنید؟ حتما اشتباه است. حتما باید بزنید استخراج کنید و اینها را جمع و ذخیره بکنید قبل ازینکه از بین برود و بعد در مرحلهٔ دیگری این را خالص کنید. ما الان با انبوهی از گفته‌ها مواجهیم که در آن اغراق هست، بزرگ‌گویی هست، کم‌گویی هست و همهٔ معایبی که دوستان کارشناس مطرح می‌کنند وجود دارد. اما مگر می‌شود بدون اینها روایت اصلی تاریخ را به دست آورد؟ نه. مرحلهٔ بعد که بردت اینها به کارخانه و خالص سازی است. این کارخانه در حرفهٔ مورخ است. مورخ با توان و قدرتی که در سندشناسی و راستی‌آزمایی دارد، می‌نشیند و آنچا را که به حقیقت نزدیک است استخراج می‌کند. | |||
===مستند نویسنده=== | |||
[[پرونده:Behboodi6.jpg|300px|thumb|بند انگشتی|چپ|<center> پوستر مستند هدایتالله]] | |||
در دومین برنامه پاسداشت هنرمندان انقلاب اسلامی با موضوع بزرگداشت هدایتالله بهبودی روزنامه نگار، تاریخ نگار و نویسنده انقلاب اسلامی، از مستند ''«هدایت الله»'' (مستندی که به شرح زندگی این نویسنده پرداخته است) به کارگردانی سجاد ریاحی رونمایی شد. این برنامه در سازمان هنری رسانه‌ای اوج برگزار شد. <ref name= ''مستند''>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3886588/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%86-%D9%82%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%86%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B4|عنوان=«شرح اسم» مدیون قهرمان خود است نه نویسنده‌اش|ناشر=وبگاه خبرگزاری مهر|تاریخ انتشار=۵بهمن۱۳۹۵|تاریخ بازدید=۳۰اردیبهشت۱۳۹۸}}</ref> | |||
==آثار و کتاب‌شناسی== | ==آثار و کتاب‌شناسی== | ||
===کارنامه و فهرست آثار=== | ===کارنامه و فهرست آثار=== | ||
=====انتشارات سورهٔ مهر===== | =====انتشارات سورهٔ مهر===== | ||
* | *''سفر به قلٔه‌ها''، ۱۳۶۷ | ||
* | *''خرمشهر کو جهان‌آرا''، ۱۳۸۶ | ||
* | *''پا به پای باران''، ۱۳۶۹ | ||
* | *''سفر بر مدار مهتاب''، ۱۳۹۱ | ||
* | *''سفر به روسیه''، ۱۳۸۷ | ||
* | *''سفر به حلبچه''، ۱۳۸۷ | ||
* | *''خرمشهر خانهٔ رو به آفتاب''، ۱۳۸۷ | ||
* | *''مدال و مرخصی''، ۱۳۷۰ | ||
*''دربارهٔ ادبیات نوین ایران پیش از نهضت مشروط''، ۱۳۹۶ | |||
*''سفر به قبله''، ۱۳۸۸ | |||
=== | =====از دیگر ناشران===== | ||
= | *''[[الف لام خمینی]]''، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۹۶ | ||
*''ادبیات در جنگ‌های ایران و روس''، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۹۶ | |||
*''سفر به جزیرهٔ سوخته: یادداشت‌های سفر به هیروشیما''، ایران فرهنگ، ۱۳۹۳ | |||
*''[[شرح اسم]]''، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۹۲ | |||
*''انواط و اجازه: مذاکرات اسیر عراقی''، م‍ن‍ظم‍ه الاع‍لام الاس‍لام‍ی، ق‍س‍م ال‍ف‍ن‍ون،۱۳۷۰ | |||
*''تبریز در انقلاب''، موسسه چ‍اپ و نشر ع‍روج، ۱۳۸۳ | |||
*''شهید صدوقی''، مدرسه، ۱۳۸۲ | |||
*''ی‍اران آس‍م‍ان‍ی: خاطرات ف‍رم‍ان‍ده‍ی از ل‍ش‍گ‍ر ۳۱ ع‍اش‍ورا''، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲ | |||
*''کتاب مقاومت''، سازمان تبليغات اسلامي، ۱۳۶۸ | |||
== | ===جوایز و افتخارات=== | ||
* [[الف لام خمینی]]، اثر برگزیدهٔ بخش مستندنگاری در یازدهمین [[جایزهٔ ادبی جلال آل‌احمد]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|۱}} | {{پانویس|۱}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
#{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = مصاحبه‌گر | نام = | پیوند نویسنده = | نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | عنوان =تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی؛ مصاحبه با هدایتالله بهبودی | ژورنال = فصلنامهٔ مطالعات تاریخی | مکان = | دوره = | شماره =۵۸ | سال =پاییز۱۳۹۶ | تاریخ بازبینی = }} | |||
#{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بهبودی | نام =هدایتالله | پیوند نویسنده =هدایتالله بهبودی | عنوان =شرح اسم | ترجمه = | جلد = | سال = ۱۳۹۲| ناشر = موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی |مکان = | شابک =| صفحه = | پیوند = | تاریخ بازبینی =}} | |||
#{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بهبودی | نام =هدایتالله | پیوند نویسنده =هدایتالله بهبودی | عنوان =الف لام خمینی | ترجمه = | جلد = | سال = ۱۳۹۶| ناشر = موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی |مکان = | شابک =| صفحه = | پیوند = | تاریخ بازبینی =}} | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
{{ترتیب‌پیش‌فرض:بهبودی، هدایتالله}} | |||
[[رده:زادگان ۱۳۳۹]] | |||
[[رده:تاریخ‌نگاران]] | |||
[[رده:نویسندگان]] | |||
[[رده:مقاله‌نویسان]] | |||
[[رده:نویسندگان مرد]] | |||
[[رده:مستندنویسان]] | |||
[[رده:سیاسی‌نویسان]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ آبان ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۱۴
| هدایتالله بهبودی | |
|---|---|
 | |
| زمینهٔ کاری | نویسندهٔ حوزهٔ فرهنگ و ادبیات مقاوت، روزنامه‌نگار و تاریخ‌نگار |
| زادروز | ۱۳تیر۱۳۲۲خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازهتبریز |
| محل زندگی | تهران |
| مدرک تحصیلی | رشتهٔ تاریخ |
| دانشگاه | دانشگاه تهران |
| حوزه | ادبیات مقاومت |
| دلیل سرشناسی | نویسندهٔ دو زندگینامهٔ سیاسی شرح اسم و الف لام خمینی |
هدایتالله بهبودی کلهری در ۲۹اردیبهشت۱۳۳۹ در تبریز به دنیا آمد و در سال ۱۳۴۳ همراه خانواده از تبریز راهی تهران شد. او علاوه بر مستندنگاری در حوزۀ انقلاب و دفاع مقدس، نویسندهٔ دو زندگینامهٔ مهم رهبران انقلاب اسلامی ایران، به نام‌های شرح اسم و الف لام خمینی است.
بهبودی دانش‌آموختهٔ رشتهٔ تاریخ از دانشگاه تهران است. پژوهشهای تاریخی را از همان دوران دانشجویی با نگارش کتابهای «ادبیات در جنگ‌های ایران و روس» و «ادبیات نوین پیش از نهضت مشروطه» آغاز کرد و بعدها دامنهٔ آن را به دهه چهل و پنجاه شمسی کشاند. بیست و پنج جلد «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک» حاصل تلاش یازده سالهٔ او در دهه‌های هفتاد و هشتاد است. بهبودی از سال ۱۳۷۲ سرپرستی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در حوزهٔ هنری را به عهده گرفت و در سازماندهی تولید کتاب‌هایی در قالب دایره‌المعارف، روزشمار و خاطرات انقلاب اسلامی مشارکت داشت از جمله کتابهای او «روزشمار تاریخ معاصر ایران در سال‌های ۱۳۰۴-۱۳۰۱» در چهار جلد است.
در سال ۱۳۸۲ سردبیر فصلنامهٔ مطالعات تاریخی شد و تا ۱۳۸۹ سردبیری این فصلنامه را برعهده داشت. در دورهٔ حضور او در مؤسسهّ مطالعات و پژوهشهای سیاسی او به سمت تدوین روزشمار تاریخ معاصر ایران رفت. جلد نخست این روزشمار را حسن فراهانی تدوین کرده،امّا جلد دوم و سوم زیرنظر و اشراف او منتشر شد.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
داستانک
گلولهٔ برفی
مرتضی سرهنگی دربارهٔ دوست دیرینه‌اش می‌گوید:
«ما در سرویس فرهنگی روزنامهٔ جمهوری اسلامی بودیم، این سرویس فرهنگی یک صفحه هم برای جبهه و جنگ در می‌آورد، خاطرات، عکس‌ها و مطالب بود، یک مدتی من این صفحه را می‌دیدم که یادداشت‌های خیلی قشنگی در آن نوشته می‌شود بعد یک روز از سعید علامیان پرسیدم: این یادداشت‌ها را چه کسی می‌نویسد؟ گفتند آقای بهبودی، این اولین آشنایی من با آقای بهبودی بود.
آنجا بود که دیگر من آمدم در صفحه جبهه و جنگ و به این بچه‌ها کمک میکردم، بعد دیگر رفته‌رفته احساس کردم خیلی به ادبیات آقای بهبودی علاقه دارم و احتیاج دارم که این ادبیات را بدانم و ماندیم کنار ایشان و تقریباً مثل یک گلولهٔ برفی که آرام آرام روی برف قل می‌خورد، رفیق شدیم تا الان.» خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
دوربین به‌دست
هدایتالله بهبودی جریان روایت اثر مهم الف لام خمینی را این‌چنین بازگو می‌کند: «من تعمّدی نداشتم که فردیّت امام را در نظر بگیرم یا وجهٔ دیگر او را. من آزادانه نوشتم. من دوربین را پشت سر امام گرفتم و سر دوربین را هرگز منحرف نکردم، با او حرکت کردم و هر رویدادی که مرتبط با فرد بوده و در اسناد و مدارک موجود بوده را آورده‌ام. اما بعدا خیلی‌ها خرده گرفته‌اند که چرا فلان واقعه را ننوشتی؟ یا چرا در مورد فلان فرد کم نوشتی؟»[۱]
میکروفون تاریخی
انقلاب اسلامی از نظر هدایتالله بهبودی، نقطهٔ آغاز نهضت خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی است چرا که همهٔ مردم در آن به نحو خاصّ خودشان مشارکت داشتند. گویی میکروفون را جلوی هر کدام از آنها می‌گرفتی حرفی و سخنی نو برای گرفتن از انقلاب داشت. همهٔ اینها زبان داشتند. برای گفتن، همهٔ اینها حوادثی دیده بودند که کم‌نظیر بود.
زندگی و تراث
سال‌شمار زندگی
۱۳۳۹: تولد در تبریز
۱۳۴۳: مهاجرت به تهران همراه خانواده
۱۳۵۹: خبرنگار جنگ
۱۳۶۳: خبرنگاری در روزنامهٔ تهران تایمز
۱۳۶۵: آغاز مسئولیت صفحهّ «جبهه و جنگ» در دفتر روزنامهٔ جمهوری اسلامی
۱۳۶۷: تأسیس دفتر «ادبیات و هنر مقاومت» در حوزهٔ هنری در پاییز این سال به همراه مرتضی سرهنگی
۱۳۷۱: فارغ‌التحصیلی در مقطع کارشناسی در رشتهٔ تاریخ از دانشگاه تهران
۱۳۷۲: تأسیس دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در حوزهٔ هنری
۱۳۸۲: سردبیر فصلنامهٔ «مطالعات تاریخی» (تا ۱۳۸۹)
از نگاه دیگران
[آیت‌الله] سیدعلی خامنه‌ای دربارهٔ هدایتالله بهبودی چنین می‌گوید:
- «اگر بنده شاعر بودم، یقیناً در مدح شماها، در مدح آقای سرهنگی، در مدح آقای بهبودی، در مدح آقای قدمی، در مدح همین خاطرهسازان و خاطرهانگیزان قصیده میساختم؛ حقیقتاً جا دارد؛ چون کارِ بسیار بزرگ و بااهمیتی است... اخیراً از آقای بهبودی و آقای سرهنگی مصاحبهای میخواندم، که واقعاً هم همین‌طور است. این آقایان معتقدند که قضایای دورهی دفاع مقدس را بایستی مستند کرد، تبیین کرد، مستدل کرد تا براساس اینها آثار هنری بهوجود بیاید، که کاملاً درست است. اعتقاد من این است که ما هرچه برای دورهی دفاع مقدس سرمایهگذاری و کار کنیم، زیاد نیست؛ چون ظرفیت هنری و ادبی کشور برای تبیین این دوره، خیلی گسترده، وسیع و عمیق است و از این ظرفیت تاکنون استفادهٔ خوب و درخوری نشده. البته کتابهای خوبی نوشته شده، لیکن این رشته باید استمرار پیدا کند.» [۲]
<ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازههمچنین در جای دیگر خاطرنشان می‌کند:
- «آنچه آن خاطرات و مواد خام را جذاب و خواندنی و كتاب می‌كند، تلاش نویسنده است. من وقتی كتابی را كه آقای بهبودی زحمت كشیده و درباره‌ی حقیر نوشته بود خواندم، متوجه شدم خودم حتی با كمک اطرافیان هیچوقت نمی‌توانستم چنین كاری را انجام دهم. من از كار هنرمندانه‌ٔ این نویسندگان لذت می‌برم، ضمن این‌كه خانم‌ها هم زیاد شده‌اند بین این نویسندگان. همین‌جا هم باید از آقای سرهنگی تشكر كنم كه دفترشان نیروسازی هم داشته.» [۳]
و یا:
- «شما [بودید که] همّت کردید؛ خدا را شکر. من خواستم بگویم شما (مرتضی سرهنگی) و آقای بهبودی شما دو نفر، کار بزرگی تا حالا انجام داده‌اید و با خودم فکر میکردم که ان‌شاءاللّه شماها باید همّت کنید که تا بیست سال دیگر -یعنی یک مهلت بیست ساله برای خودتان قرار بدهید، یک افقی را در نظر بگیرید- ان‌شاءاللّه همین‌طور بتازید و بروید جلو؛ و میتوانید ان‌شاءاللّه. خدا ان‌شاءاللّه حفظتان کند.» [۴]
نظرات نویسنده
در هفدهمین دورهٔ انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، نشست تخصصی جایگاه خاطرات دفاع مقدس در چشم انداز فرهنگی–اجتماعی و عرصه‌های تمدن سازی اسلامی، هدایت الله بهبودی ضمن اشاره به اینکه پرداخت هزینه برای جمع آوری خاطرات دفاع مقدس کار بیهوده‌ای نیست، گفت:
- «هیچ وقت بانک مرکزی از خرید و انباشت طلا خسته نمی‌شود و یا ساخت سد برای جمع آوری آب کار بیهوده‌ای نیست. در زمینهٔ خاطرات نویسی و جمع‌آوری آن نیز چنین است و ما به‌درستی از این موضوع بهره‌مند شدیم و به تولید خاطرات پرداختیم. اما آن چه که مهم است و باید مورد ارزیابی قرار گیرد، نحوهٔ استفاده از این تولیدات و ضریب نفوذ آن است. قطعا هزینه کردن برای خاطرات و جمع آوری آن، امری ضروری و بدیهی است و همه باید از این گنجینه ارزشمند محافظت کنند.» [۵]
هدایتالله بهبودی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن پاسخ به این سوال که آیا در منابع، به درستی به آرشیو خاطرات مراجعه می‌شود یا خیر؟ گفت:
- «خاطرات پس از انقلاب یکی از مهم ترین حیثیات فرهنگی کشور است. برای برون داد دو واقعهٔ مهم یعنی پیروزی انقلاب اسلامی و ۸ سال دفاع مقدس، به هیچ چیز به جز خاطرات متوسّل نشده ایم که بی‌نظیر است. من از این موضوع به نهضت خاطره نویسی یاد می‌کنم که پس از انقلاب به وجود آمد و مردم نقش گسترده‌ای در آن داشتند چرا که مایل بودند در مورد چیزی که خودشان به دست آوردند، خودشان حرف بزنند. علاوه‌بر این، خاطره نرم ترین و مردم‌پسند ترین بخش تاریخ است که با جامعه تماس دارد. خاطره به عنوان یکی از مصالح سازنده تاریخ، آشتی با جامعه است و بیش از پیش باید از آن استفاده نمود. در حقیقت مردم استقبال بیشتری از کتاب خاطرات به نسبت یک کتاب قطور تاریخی انجام می‌دهند. اگر خاطره بتواند بخشی از حافظهٔ تاریخی ما را بسازد، پس باید به بهترین نحو از ان استفاده کنیم.»
او همچنین در این جلسه عنوان داشت:
- «خاطره‌نویسی یکی از ارزشمندترین اتفاقات ادبی در کشور بوده است که با وجود بزرگ‌نمایی ها باز هم مورد اعتماد است. به نظرم خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی امری ممدوح است و حیف است که به خاطر بعضی اشکالات منزلت آن را پایین بیاوریم. این پدیدهٔ فرهنگی میتواند با قرار گرفتن در فرآیند درست خود، تولید موثر در جامعه داشته باشد. باید توجه داشت که خاطره مهم ترین بخش حیثیت فرهنگی ما پس از انقلاب اسلامی بوده است و به همین دلیل مراکز خاطره نگاری در خارج از کشور، شروع به خاطره نگاری و سرمایه گذاری در این بخش کرده اند.» خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ
<ref>بدشکل است یا نام بدی دارد
هدایتالله بهبودی معتقد است که شناخت شخصیت‌ها پایان ندارد و نمی‌توان با یک بار پژوهش آنها را معرفی کرد چون زمان می‌گذرد و اسناد و مدارک جدیدی رو می‌شود، زبان و گوش عوض می‌شود، مخاطب عوض می‌شود. در واقع شناخت دائما در حال تکرار است. مثل باورها و ایمان که دائما باید نو بشوند. ما نمی‌توانیم با یک تحقیق کار را تمام شده بدانیم. حرف زدن در مورد امام خمینی برای هر نسلی مجاز است.
ممکن است با کتابهای زیادی روبرو باشیم که در مورد نهضت امام و نهضت روحانیت منشر شده باشند. امّا در مورد زندگینامه بما هو زندگینامه که یک فن و یک گونهٔ تاریخ‌نگاری هست کتابهای زیادی نداریم. بنابراین نمی‌توان الف لام خمینی را یک کتاب تکراری دانست. خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
گره‌های نویسندگی مرتبط با سیاست
این نویسنده معتقد است که برای نگارش زندگینامهٔ بزرگان سیاسی انواع و اقسام مشکلات وجود دارد. یک مشکل نقص مدارک است که نمی‌توان تنها به روزنامه‌ها استناد کرد. روابط علّت و معلولی خیلی از رویدادها زیر لایه‌های ناگفته قرار دارد که به این سادگی قابل دستیابی نیستند و سازمان‌های زیربط نیز آمادگی ندارند که اسناد را در اختیار پژوهشگر قرار دهند. همچنین تزاحمات سیاسی موجود در کشور همچنان ته‌نشین نشده است. صحبت کردن در مورد این تضارب آرای سیاسی ساده نیست. به علت وجود مخالف و موافقان سینه‌چاک!
بهبودی دوست ندارد اثرش زیر غبار سیاست پنهان شود. منش او یک منش تاریخی است و می‌گوید که احساسات و عواطف را کنار گذاشته است. با این حال هر خالق و مخلوقی نسبت‌هایی با یکدیگر دارند امّا این موضوع با نگفتن حق و دور زدن اسناد و مدارک و نادیده گرفتن برخی از آنها تفاوت دارد. بهبودی اعتراف می‌کند که امام خمینی قهرمان اوست و در ضمن تقیّد به تاریخ‌نگاری علمی از آن یاد می‌کند و امیدوار است به آن وفادار بوده باشد.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
بهبودی دربارهٔ کتاب الف لام خمینی اشاره می‌کند که: «من دنبال مدارک بودم اما نمی‌توانستم تمام آنچه که در مورد امام بود را ببینم و برگه‌نویسی و طبقه‌بندی کنم و به موقع از ان بهره‌مند شوم. این مقدمه توسط یک گروه پژوهشگر به مدت یک سال طول کشید و سپس من در مدّت ۴ سال اثر را نوشتم. با اینکه به نظر می‌رسد داده‌ها فراوانند اما کمبود هم داشتیم چرا که همه باید راستی آزمایی شوند. خصوصا خاطرات. اما سنگینی این کتاب در استفاده از اسناد مدارک ساواک است. آنها زمانیکه در نجف و پاریس گزارش می‌دادند داشتند علیه دشمن خود می‌نوشتند پس ما سعی کردیم از زبان جبههّ مقابل امام استفاده کنیم تا زبان شیفتگان او. این مزیت است. و سختی های خاص خودش را دارد. چون گزارش‌ها سرراست و متقن نیستند. باید تحقیق می‌کردیم که این خبر آیا خبر واحد است؟ آیا قرینه دارد؟ یکی از اشکالاتی که به من می‌گویند که آیا اصلا توانایی بررسی مدارک را داشتی؟ و می‌گویم بله.
اگر کتاب مورد توجه واقع شده سهم عمده مال شخصیت کتاب است. چرا که او شخصیت عمیقی است و تاثیرات زیادی در ایران و جهان گذاشته است. اشکالات کتاب بر عهدهء من است.
بریده‌هایی از آثار مشهور نویسنده
الف لام خمینی
بخشی از کتاب الف لام خمینی:
- «آن روز مهمانی ناخوانده به خانهٔ بانو قدس ایران آمد خدمتکار خانه در تدارک پذیرایی مشغول شستن کاهو در حوض وسط حیاط شد برگ کاهو را از هم جدا می‌کرد تا گل‌های چسبیده به ته آن راحت‌تر پاک شود. روی آب با برگهای کاهو پوشیده شد. در نبود خدمتکار لطیفهٔ سه ساله، آخرین دختر بانو قدس ایران در حال بازی به حیاط آمد و بر سر حوض رسید برگهای شناور روی آب نظرش را جلب کرد. پیش از آمدن او خدمتکار مقداری کاهو را شسته به اتاق مهمان برده بود. لطیفه در حالیکه می‌کوشید یکی از برگ‌ها را بگیرد درون حوض افتاد. خدمتکار از خانم سراغ کودک ار گرفت همگی به جستجوی لطیفه برآمدند هر چه صدایش کردند پاسخی نگرفتند خانه را زیر و رو کردند اثری از لطیفه نیافتند وقتی به حیاط آمدند پیکر کوچک و بی‌جان لطیفه روی آب کنار برگهای کاهو شناور بود.» خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
شرح اسم
بخشی از کتاب شرح اسم:
- «آیت‌الله حاج سید جواد خامنه‌ای خلق و خوی و سلوک مدرسه‌ای داشت. این ویژگی، چه بسا، از تاثیرات دوران طولانی تحصیل و تنهایی در حجره‌ها نشأت می‌گرفت. او پیکری لاغر اما سالم داشت. کم غذا می‌خورد. بسیار قناعت‌پیشه بود. زیر تشکی که می‌نشست، بایگانی نامه‌ها، کاغذها و یادداشت‌هایش بود. نامه‌ها را روی بخش‌های سفید و جدا شدهٔ دیگر نامه‌ها یا کاغذهایی که برایش می‌آمد، می‌نوشت. کاغذ نامه‌هایی که برای فرزندانش می‌نوشت، گاه پشت سفید کاغذهای سیگار بود. او در زمان پرسویی چشمهایش خطی خوش داشت». خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
تفسیر نویسنده از سبک آثارش
شناور در تاریخ
ما برای اولین بار است که می‌بینیم اقبال مردمی برای گفتن از یک حادثه این‌قدر زیاد و چشمگیر بود. چرا مردم استقبال کردند از بازگویی و شرح و توصیف حوادث جنگ؟ به نظر می‌رسد که یکی از علّت‌هاش همگانی بودن این جوادث بود. یعنی پیکرهٔ جامعه با این دو حادثهٔ بزرگ درگیر بود، مربوط به عناصر و دولتمردان و طبقهٔ خاصی نبود. تمام گروههای اجتماعی شرکت داشنند. هم در جنگ و هم در انقلاب. بنابراین شاهدان این قضیه و کسانی که مشارکت کرده بودند و سهیم بودند در مبارزه و پیروزی و دفاع تمام طبقات و قشرهای جامعه بودند. تنوّع گفته‌ها هم از نظر تنوّع حوادت است و هم تنوّع جغرافیا. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه
یک موضوع خواستنی تاریخی
ما برای پیروزی امقلاب کمتر از ۵۰۰۰ کشته دادیم بعضی‌ها این رقم را کمتر از اینها می‌دانند و به ۳۰۰۰ یا ۴۰۰۰ نفر تقلیل می‌دهند. اما برای نگهداشت انقلاب بیش از ۲۲۰۰۰۰ شهید داده‌ایم. ما در واقع برای نگهداشت انقلاب جنگیدیم. بهترین سرمایه‌های کشور که جان جوان‌های ما بود را تقدیم انقلاب کردیم برای اینکه انقلاب را نگه داریم و خوشبختانه این چنین هم شد. ما برای اولین بار به یک موضوع خواستنی تاریخی که استقلال تمام بود رسیده بودیم. قبل از پیروزی انقلاب ما هیچوقت مزهٔ استقلال را در دورهٔ قاجار و پهلوی نچشیدیم. انقلاب اسلامی مزهٔ استقلال را به مردم ایران چشاند و مردم برای نگهداشت این استقلال حاضر شدند همه کاری انجام دهند.
خاطرات مبارزان
برخی از مبارزان و شاهدان انقلاب اسلامی می‌گفتند: حالا گفتن خاطرات ما چه ضرورتی دارد؟ این سد در دههٔ هفتاد شکسته شد و این جریان هم به دامن پژوهشگاههای معاصر سرازیر شد. بنابراین ما مواجه شدیم با یک مطالب خواندنی از خاطرات کسانی که در کار مبارزه بودند. کسانی که مزهٔ درد و رنج شکنجه در کمیتهٔ مشترک ضد خرابکاری را مستقیما چشیده بودند. شرایط زندان‌های شهربانی را از نزدیک و بلا واسطه درک کرده بودند. اوضاع بد زندان‌های قزل قلعه، قصر و اوین و دیگر زندان‌هایی را، که افراد سیاسی در آنجا نگه داشته می‌شدند، کلملا لمس کرده بودند. این مجموعه خاطرات، حجم محتوا برای تحقیقات بیشتر دربارهٔ حوادث منجر به پیروزی انثلاب اسلامی را گسترش داد. علاوه بر این به موازات اینها، متونی با حجم کمتر به وسیلهٔ دیگران در خارج کشور به صورت کتاب منتشر شد، که آن هم برای ما اهمیّت دارد.
استخراج معدن
رفتن به طرف خاطرات، آن هم در قاب تاریخ شفاهی، بی‌شباهت به استخراج از معدن نیست. شما وقتی یک رگه‌ای را در داخل کوه تشخیص می‌دهید، به دل آن کوه می‌زنید و با ابزار و وسایل مختلف آن را استخراج می‌کنید. شما توفع ندارید که یک مادهٔ خالص ازین کوه استخراج کنید. بلکه مجموعه‌ای از مواد استخراج می‌شود و این در یک جای دیگری به نام کارخانه فراوری می‌شود و ان مادهٔ اصلی را به شما می‌دهد. حالا چون شما نمی‌توانید آن مادهٔ اصلی را به دست بیاورید آیا نباید به دل معدن بزنید؟ حتما اشتباه است. حتما باید بزنید استخراج کنید و اینها را جمع و ذخیره بکنید قبل ازینکه از بین برود و بعد در مرحلهٔ دیگری این را خالص کنید. ما الان با انبوهی از گفته‌ها مواجهیم که در آن اغراق هست، بزرگ‌گویی هست، کم‌گویی هست و همهٔ معایبی که دوستان کارشناس مطرح می‌کنند وجود دارد. اما مگر می‌شود بدون اینها روایت اصلی تاریخ را به دست آورد؟ نه. مرحلهٔ بعد که بردت اینها به کارخانه و خالص سازی است. این کارخانه در حرفهٔ مورخ است. مورخ با توان و قدرتی که در سندشناسی و راستی‌آزمایی دارد، می‌نشیند و آنچا را که به حقیقت نزدیک است استخراج می‌کند.
مستند نویسنده
در دومین برنامه پاسداشت هنرمندان انقلاب اسلامی با موضوع بزرگداشت هدایتالله بهبودی روزنامه نگار، تاریخ نگار و نویسنده انقلاب اسلامی، از مستند «هدایت الله» (مستندی که به شرح زندگی این نویسنده پرداخته است) به کارگردانی سجاد ریاحی رونمایی شد. این برنامه در سازمان هنری رسانه‌ای اوج برگزار شد. [۷]
آثار و کتاب‌شناسی
کارنامه و فهرست آثار
انتشارات سورهٔ مهر
- سفر به قلٔه‌ها، ۱۳۶۷
- خرمشهر کو جهان‌آرا، ۱۳۸۶
- پا به پای باران، ۱۳۶۹
- سفر بر مدار مهتاب، ۱۳۹۱
- سفر به روسیه، ۱۳۸۷
- سفر به حلبچه، ۱۳۸۷
- خرمشهر خانهٔ رو به آفتاب، ۱۳۸۷
- مدال و مرخصی، ۱۳۷۰
- دربارهٔ ادبیات نوین ایران پیش از نهضت مشروط، ۱۳۹۶
- سفر به قبله، ۱۳۸۸
از دیگر ناشران
- الف لام خمینی، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۹۶
- ادبیات در جنگ‌های ایران و روس، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۹۶
- سفر به جزیرهٔ سوخته: یادداشت‌های سفر به هیروشیما، ایران فرهنگ، ۱۳۹۳
- شرح اسم، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۹۲
- انواط و اجازه: مذاکرات اسیر عراقی، م‍ن‍ظم‍ه الاع‍لام الاس‍لام‍ی، ق‍س‍م ال‍ف‍ن‍ون،۱۳۷۰
- تبریز در انقلاب، موسسه چ‍اپ و نشر ع‍روج، ۱۳۸۳
- شهید صدوقی، مدرسه، ۱۳۸۲
- ی‍اران آس‍م‍ان‍ی: خاطرات ف‍رم‍ان‍ده‍ی از ل‍ش‍گ‍ر ۳۱ ع‍اش‍ورا، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲
- کتاب مقاومت، سازمان تبليغات اسلامي، ۱۳۶۸
جوایز و افتخارات
- الف لام خمینی، اثر برگزیدهٔ بخش مستندنگاری در یازدهمین جایزهٔ ادبی جلال آل‌احمد
پانویس
- ↑ «مصاحبه با هدایتالله بهبودی درباره کتاب الف لام خمینی». ۱۳اسفند۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۱خرداد۱۳۹۸.
- ↑ «بیانات در دیدار جمعی از پیشکسوتان جهاد و شهادت و خاطره‌‌گویان دفتر ادبیات و هنر مقاومت». دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ۳۱شهریور۱۳۸۴. بازبینی‌شده در ۳۰اردیبهشت۱۳۹۸.
- ↑ «گزارش دیدار دست‌اندرکاران دفاتر ادبیات مقاومت و ادبیات انقلاب اسلامی حوزه‌ی هنری با رهبر انقلاب». وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ۲۶اردیبهشت۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۳۰اردیبهشت۱۳۹۸.
- ↑ «گزارش دیدار دست‌اندرکاران دفاتر ادبیات مقاومت و ادبیات انقلاب اسلامی حوزه‌ی هنری با رهبر انقلاب». وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ۲دی۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۳۱اردیبهشت۱۳۹۸.
- ↑ «خاطره‌نویسی مهم‌ترین حیثیت فرهنگی کشور پس از انقلاب است». وبگاه خبرگزاری مهر، ۸شهریور۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۳۰اردیبهشت۱۳۹۸.
- ↑ «کتاب الف لام خمینی برگزیده جایزهٔ ادبی جلال آل احمد شد». وبگاه موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۸شهریور۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۴خرداد۱۳۹۸.
- ↑ ««شرح اسم» مدیون قهرمان خود است نه نویسنده‌اش». وبگاه خبرگزاری مهر، ۵بهمن۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۳۰اردیبهشت۱۳۹۸.
منابع
- مصاحبه‌گر. «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی؛ مصاحبه با هدایتالله بهبودی». فصلنامهٔ مطالعات تاریخی، ش. ۵۸ (پاییز۱۳۹۶).
- بهبودی، هدایتالله (۱۳۹۲). شرح اسم. موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- بهبودی، هدایتالله (۱۳۹۶). الف لام خمینی. موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.