محسن ابوالقاسمی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌ادبیات
پرش به ناوبری پرش به جستجو
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
طراوت بارانی (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۵۱ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:
|نام                    = محسن ابوالقاسمی
|نام                    = محسن ابوالقاسمی
|تصویر                  = Mohsen abolghasmi1.jpg
|تصویر                  = Mohsen abolghasmi1.jpg
|توضیح تصویر            = '''دکتر محسن ابوالقاسمی'''
|توضیح تصویر            = '''کوشای زبان و ادبیات فارسی'''
|نام اصلی              =
|نام اصلی              =
|زمینه فعالیت          = پژوهش و تدریس و تألیف
|زمینه فعالیت          = پژوهش و تدریس و تألیف
خط ۱۴: خط ۱۴:
|آخرین محل زندگی        = منزل شخصی
|آخرین محل زندگی        = منزل شخصی
|مختصات محل زندگی      =
|مختصات محل زندگی      =
|محل خاکسپاری          = بهشت‌الزهرا
|مدفن                  = بهشت‌الزهرا
|تقارن زندگی با نظام‌های سیاسی =  
|تقارن زندگی با نظام‌های سیاسی =  
|اتفاقات مهم            =  
|اتفاقات مهم            =  
خط ۲۹: خط ۲۹:
|دیوان اشعار            =
|دیوان اشعار            =
|تخلص                  =  
|تخلص                  =  
|فیلم(های) ساخته براساس اثر(ها) =  
|فیلم ساخته براساس اثر =  
|همسر                  =
|همسر                  =
|شریک زندگی            =
|شریک زندگی            =
خط ۴۹: خط ۴۹:
}}
}}


[[پرونده:Mohsen abolghasmi2.jpg|220px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''محبوبیت استاد نزد دانشجویانش'''</center>]]
[[پرونده:Dr.Abolqasemi.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''تا پایان عمر ملعمی کرد!'''</center>]]
[[پرونده:Mohsen abolghasmi.jpg|220px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''استقبال شفیعی کدکنی از{{سخ}}محسن ابوالقاسمی'''</center>]]
[[پرونده:Mohsen abolghasmi2.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''محبوبیت استاد نزد دانشجویانش'''</center>]]
[[پرونده:Mohsen abolghasmi.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''استقبال شفیعی کدکنی از{{سخ}}محسن ابوالقاسمی'''</center>]]
[[پرونده:Aboalghasemi.sokhnrani.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''در جلسات پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی'''</center>]]
[[پرونده:Abolghsmi.shan parvin.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''خاطرگویی در شب محمد پروین گنابادی'''</center>]]
[[پرونده:Yadbood abolghsmi.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''اول دل‌ماه۱۳۹۵، دویست‌وهفتادودومین{{سخ}} شب بخارا'''</center>]]
[[پرونده:Aboalghasemi.shafiee.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''[[محمدرضا شفیعی کدکنی|شفیعی کدکنی]] و{{سخ}}درگذشت استادی دیگر'''</center>]]
[[پرونده:Aboalghasemi.addab.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center>'''شهرستان ادب{{سخ}}یک هفته بعد از پرواز ابوالقاسمی'''</center>]]


'''محسن ابوالقاسمی''' استاد مسلم فرهنگ و زبان‌های فارسی نو و باستان و مسلط به ۵ زبان زندهٔ دنیا: فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و روسی، پس از بازنشستگی، همچنان به‌عنوان استاد مدعو پژوهشگاه علوم‌انسانی به تدریس ادامه داد.
'''محسن ابوالقاسمی''' استاد مسلم فرهنگ و زبان‌های فارسی نو و باستان و مسلط به ۵ زبان زندهٔ دنیا: فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و روسی، پس از بازنشستگی، همچنان به‌عنوان استاد مدعو پژوهشگاه علوم‌انسانی به تدریس ادامه داد.
<center>* * * * *</center>
<center>* * * * *</center>
ابوالقاسمی در ۱۳۳۷ رشتۀ زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران به‌پایان برد و برای تحصیل در رشتۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی عازم  لندن شد. پس از ۶ سال تحصیل مجدانه در همان رشته، فوق‌لیسانس گرفت. دکتر والتر برونو هنینگ و پروفسور مری بویس از استادان او و [[بهمن سرکاراتی]] و [[احمد تفضّلی]] از هم‌دوره‌ای‌هایش بودند. در سا‌ل‌های ۱۳۴۳ و ۱۳۴۴ تدریس در دانشگاه تهران را آغاز کرد و پس از آن در بنیاد فرهنگ ایران مشغول به‌کار شد و چندی بعد مدیریت پژوهشکدۀ فرهنگ ایران را به‌عهده گرفت. وی از ۱۳۴۱ به‌مدت چهل سال با سمت استادیار، دانشیار و استاد در دانشگاه تهران تدریس می‌کرد. او ۲۰ کتاب در زمینۀ دستور، تاریخ زبان فارسی و زبان‌شناسی تدوین کرده که «دستور تاریخی زبان فارسی»، «شعر در ایران پیش از اسلام» و «تاریخ زبان فارسی»، در شمار آثار بسیار مهم اوست.{{سخ}}
ابوالقاسمی در ۱۳۳۷ رشتۀ زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران به‌پایان برد و برای تحصیل در رشتۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی عازم  لندن شد. پس از ۶ سال تحصیل مجدانه در همان رشته، فوق‌لیسانس گرفت. دکتر والتر برونو هنینگ و پروفسور مری بویس از استادان او و [[بهمن سرکاراتی]] و [[احمد تفضّلی]] از هم‌دوره‌ای‌هایش بودند. در سا‌ل‌های ۱۳۴۳ و ۱۳۴۴ تدریس در دانشگاه تهران را آغاز کرد و پس از آن در بنیاد فرهنگ ایران مشغول به‌کار شد و چندی بعد مدیریت پژوهشکدۀ فرهنگ ایران را به‌عهده گرفت. وی از ۱۳۴۱ به‌مدت چهل سال با سمت استادیار، دانشیار و استاد در دانشگاه تهران تدریس می‌کرد. او ۲۰ کتاب در زمینۀ دستور، تاریخ زبان فارسی و زبان‌شناسی تدوین کرده که «دستور تاریخی زبان فارسی»، «شعر در ایران پیش از اسلام» و «تاریخ زبان فارسی»، در شمار آثار بسیار مهم اوست.{{سخ}}
دکتر ابوالقاسمی در دانشگاه تهران از استادان نسل دوم گروه زبان‎های باستانی به‌شمار می‌رفت؛ اما در برخی از دروس نظیر زبان اوستایی، آموزش جدید را پایه‌گذاری کرد و نخستین کسی است که اسباب آشنایی شاگردانش با پژوهش‎های جدید و استادان صاحب‌نام اوستاشناس را فراهم می‌آورد. طی ۵ سالِ ۱۳۴۵تا۱۳۵۰ که دو گرایش زبان‎شناسی همگانی و زبان‎های باستانی هنوز ادغام نشده بود، غالب درس‎های مربوط به زبان‎های باستانی را یک‌تنه تدریس می‎کرد. به‌گواه [[محمدتقی راشدمحصل]] یکی از شاگردان پیشینش: «تمام دروس فرهنگ ایران باستان، کتیبه‎های پارتی و پهلوی، دستور تاریخی زبان فارسی، فارسی میانۀ ترکانی و واحدهای اوستایی را هم در دورهٔ کارشناسی ارشد و هم دکتری را با دکتر ابوالقاسمی گذرانده‎‎ است.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''>{{یادکرد وب|نشانی = http://bukharamag.com/1397.11.15935.html|عنوان=آشنایی با محسن ابوالقاسمی در مراسم پاسداشتش}}</ref>
ابوالقاسمی در دانشگاه تهران از استادان نسل دوم گروه زبان‎های باستانی به‌شمار می‌رفت؛ اما در برخی از دروس نظیر زبان اوستایی، آموزش جدید را پایه‌گذاری کرد و نخستین کسی است که اسباب آشنایی شاگردانش با پژوهش‎های جدید و استادان صاحب‌نام اوستاشناس را فراهم می‌آورد. طی ۵ سالِ ۱۳۴۵تا۱۳۵۰ که دو گرایش زبان‎شناسی همگانی و زبان‎های باستانی هنوز ادغام نشده بود، غالب درس‎های مربوط به زبان‎های باستانی را یک‌تنه تدریس می‎کرد. به‌گواه [[محمدتقی راشدمحصل]] یکی از شاگردان پیشینش: «تمام دروس فرهنگ ایران باستان، کتیبه‎های پارتی و پهلوی، دستور تاریخی زبان فارسی، فارسی میانۀ ترکانی و واحدهای اوستایی را هم در دورهٔ کارشناسی ارشد و هم دکتری را با محسن ابوالقاسمی گذرانده‎‎ است.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''>{{یادکرد وب|نشانی = http://bukharamag.com/1397.11.15935.html|عنوان=آشنایی با محسن ابوالقاسمی در مراسم پاسداشتش}}</ref>


جنبۀ دیگر فعالیت‎های ابوالقاسمی در کارهای اداری و اجرایی بخش‎های آموزش دانشگاه‎هاست. او به‌عنوان قائم‌مقام روانشاد [[پرویز ناتل خانلری]] در پژوهشکده فرهنگ ایران، با نظارت و دقت کامل امور این پژوهشکده را زیر نظر داشت. مستبدی بسیار نرم‌خو و نرم‌خویی بسیار مستبد بود. به قانون و مقررات تا آنجا عمل می‌کرد که فایده دارد و دست‌و‌پا‌گیر نیست. در صورت لزوم باکی نداشت که فوق‌لیسانسی را سر کلاس فوق‌لیسانس‌ها و حتی دکترها بفرستد یا مثلاً تصمیم‌هایی بگیرد و عمل کند که با مقررات حسابداری و اداری جور درنمی‌آمد.
جنبۀ دیگر فعالیت‎های ابوالقاسمی در کارهای اداری و اجرایی بخش‎های آموزش دانشگاه‎هاست. او به‌عنوان قائم‌مقام روانشاد [[پرویز ناتل خانلری]] در پژوهشکده فرهنگ ایران، با نظارت و دقت کامل امور این پژوهشکده را زیر نظر داشت. مستبدی بسیار نرم‌خو و نرم‌خویی بسیار مستبد بود. به قانون و مقررات تا آنجا عمل می‌کرد که فایده دارد و دست‌و‌پا‌گیر نیست. در صورت لزوم باکی نداشت که فوق‌لیسانسی را سر کلاس فوق‌لیسانس‌ها و حتی دکترها بفرستد یا مثلاً تصمیم‌هایی بگیرد و عمل کند که با مقررات حسابداری و اداری جور درنمی‌آمد.
خط ۶۳: خط ۶۹:
* ترتیب مسافرت‎های علمی دانشجویی و بازدید از آثار باستانی که منجر شد دانشجویان پژوهشکده سنگ‌نبشتهٔ داریوش در بیستون را از نزدیک بر فراز داربستی که در روبه‌روی آن تعبیه شده بود مشاهده کنند و عکس‎هایی از آن بگیرند.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
* ترتیب مسافرت‎های علمی دانشجویی و بازدید از آثار باستانی که منجر شد دانشجویان پژوهشکده سنگ‌نبشتهٔ داریوش در بیستون را از نزدیک بر فراز داربستی که در روبه‌روی آن تعبیه شده بود مشاهده کنند و عکس‎هایی از آن بگیرند.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>


 
==یادی‌های ماندنی==
==داستانک==
===قصه‌های تألیف===
===داستانک‌های تألیف===
[[تقی پورنامداریان|پورنامداریان]]که از سال ۱۳۵۱ با استادش همراه است، او را چنین شناخته است:
[[تقی پورنامداریان|پورنامداریان]]که از سال ۱۳۵۱ با استادش همراه است، او را چنین شناخته است:
:«استاد به‌شدت از نمایش و خودنمایی بیزار بود. با همه فضلی که داشت به کتاب نوشتن چندان علاقه‌ای نداشت. آثار او که نوشتنش با نوعی خواهش و تحمیل همراه بوده است، گرچه از عمق دانش و تخصص او حکایت دارد، به نسبت میزان فضل و دانش او نمونه‌ای اندک از بسیار است. گویی که تألیف و تصنیف هم برای او نمایش بود که از آن پرهیز می‌کرد.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
:«استاد به‌شدت از نمایش و خودنمایی بیزار بود. با همه فضلی که داشت به کتاب نوشتن چندان علاقه‌ای نداشت. آثار او که نوشتنش با نوعی خواهش و تحمیل همراه بوده است، گرچه از عمق دانش و تخصص او حکایت دارد، به نسبت میزان فضل و دانش او نمونه‌ای اندک از بسیار است. گویی که تألیف و تصنیف هم برای او نمایش بود که از آن پرهیز می‌کرد.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
===داستانک عشق===
===داستانک استاد===


===داستانک شاگردش [[تقی پورنامداریان]]===
===داستانک شاگردش [[تقی پورنامداریان]]===
خط ۸۱: خط ۸۲:
:«بگو درس‌هایت را بگذارند صبح، بعدازظهرها بیا!»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
:«بگو درس‌هایت را بگذارند صبح، بعدازظهرها بیا!»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>


===از جوشی‌بودن صفا تا آرامش خانلری===
===از جوشی‌بودن صفا تا آرامش [[پرویز ناتل خانلری|خانلری]]===
زمانی که ابتدای خیابان سی‌تیر، ساختمانی به [[پرویز ناتل خانلری|خانلری]] داده بودند، من تازه از خارج آمده بودم و مرحوم محمد مقدم تدریس دستور تاریخی در رشتهٔ فرهنگ و زبان‌های باستانی برایم گذاشته بود. دکتر خانلری هم روزی گفت که دیگر نمی‌خواهد سر کلاس دستور زبان فارسی برود و گفت که من به‌جاش بروم.{{سخ}} وقتی برای حضور و غیاب آمدند به‌خیال اینکه من کلاس دیگری را به اینجا منتقل کردم، برای دکتر خانلری غیبت گذاشتند. چند روز بعد هم کتبی، به دکتر غیبتش را اعلام کردند. دکتر در پاسخ نوشته بود که نمی‌خواهد سر آن کلاس برود و مرا جای خودش گذاشته؛ اما دفعه بعد که رفتم دانشگاه، دیدم دکتر صفا به خانلری نامه‌ زده و رونوشت آن هم بین کارمندان دست‌به‌دست می‌چرخد: «شما باید خودتان سر کلاس‌تان بروید. برای آقای ابوالقاسمی هم زود است که این درس را بدهد!»{{سخ}}
زمانی که ابتدای خیابان سی‌تیر، ساختمانی به خانلری داده بودند، من تازه از خارج آمده بودم و مرحوم محمد مقدم تدریس دستور تاریخی در رشتهٔ فرهنگ و زبان‌های باستانی برایم گذاشته بود. دکتر خانلری هم روزی گفت که دیگر نمی‌خواهد سر کلاس دستور زبان فارسی برود و گفت که من به‌جاش بروم.{{سخ}} وقتی برای حضور و غیاب آمدند به‌خیال اینکه من کلاس دیگری را به اینجا منتقل کردم، برای دکتر خانلری غیبت گذاشتند. چند روز بعد هم کتبی، به دکتر غیبتش را اعلام کردند. دکتر در پاسخ نوشته بود که نمی‌خواهد سر آن کلاس برود و مرا جای خودش گذاشته؛ اما دفعه بعد که رفتم دانشگاه، دیدم دکتر صفا به خانلری نامه‌ زده و رونوشت آن هم بین کارمندان دست‌به‌دست می‌چرخد: «شما باید خودتان سر کلاس‌تان بروید. برای آقای ابوالقاسمی هم زود است که این درس را بدهد!»{{سخ}}
خلاصه به‌اتفاق رفتیم دفتر رئیس دانشکده. خانلری به صفا گفت: این آقا را می‌شناسی؟ دکتر صفا گفت: بله، ایشان آقای ابوالقاسمی است. من قبلاً چند جلد کتاب برای صفا کتابت کرده بودم؛ مثل داراب‌نامه.{{سخ}}
خلاصه به‌اتفاق رفتیم دفتر رئیس دانشکده. خانلری به صفا گفت: این آقا را می‌شناسی؟ دکتر صفا گفت: بله، ایشان آقای ابوالقاسمی است. من قبلاً چند جلد کتاب برای صفا کتابت کرده بودم؛ مثل داراب‌نامه.{{سخ}}
خانلری گفت: پس این نامه را چرا نوشتید؟ دکتر صفا هم گفت: من آن‌وقت عصبانی بودم، یک چیزی نوشتم. ایشان بروند درس بدهند. مشکلی نیست!{{سخ}}
خانلری گفت: پس این نامه را چرا نوشتید؟ دکتر صفا هم گفت: من آن‌وقت عصبانی بودم، یک چیزی نوشتم. ایشان بروند درس بدهند. مشکلی نیست!{{سخ}}
دکتر صفا سید بود، از آن سیدهای جوشی! اما دکتر خانلری خیلی متین و آرامی بود. هیچ‌‌ وقت خیلی عصبانی نمی‌شد. همیشه لبخند گوشه لبش بود.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>  
دکتر صفا سید بود، از آن سیدهای جوشی! اما دکتر خانلری خیلی متین و آرامی بود. هیچ‌‌ وقت خیلی عصبانی نمی‌شد. همیشه لبخند گوشه لبش بود.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>  
===داستانک مردم===
===ده تا بیست مطلب از مجلات دورهٔ خود===
===داستانک‌های دشمنی===


=== [[مهرداد بهار]] از یاری هم‌قطاریش می‌گوید===
=== [[مهرداد بهار]] از یاری هم‌قطاریش می‌گوید===
وقتی ساواک به من گفت که خوش‌حال می‌شویم بروید دانشگاه فقط چیزی بنویسید که «هر اطلاعی راجع به فعالیت‌های ضدحکومت داشته باشم برای شما خواهم نوشت»، می‌دانست که دستم خالی است و دردبه‌در و گدا و گرسنه‌ام. باصراحت پاسخ دادم که این کاره نیستم و آن‌ها هم بی‌معطلی گفتند: «پس متأسفیم». بعد از تحقیرهای بسیار از سوی سازمان‌های دولتی و غیردولتی فرهنگی، بالاخر بنیاد فرهنگ ایران تأسیس شد و محسن ابوالقاسمی همسفر تحصیلی و شاگرد عزیز  قدیمِ [[پرویز ناتل خانلری|خانلری]]، به یاریم آمد.<ref name= یادی از ابوالقاسمی>{{پک|ابوالقاسمی|۱۳۸۷|ک= پژوهشگران معاصر ایران|ص=۱۲۹}}</ref>  
وقتی ساواک به من گفت که خوش‌حال می‌شویم بروید دانشگاه فقط چیزی بنویسید که «هر اطلاعی راجع به فعالیت‌های ضدحکومت داشته باشم برای شما خواهم نوشت»، می‌دانست که دستم خالی است و دردبه‌در و گدا و گرسنه‌ام. باصراحت پاسخ دادم که این کاره نیستم و آن‌ها هم بی‌معطلی گفتند: «پس متأسفیم». بعد از تحقیرهای بسیار از سوی سازمان‌های دولتی و غیردولتی فرهنگی، بالاخر بنیاد فرهنگ ایران تأسیس شد و محسن ابوالقاسمی همسفر تحصیلی و شاگرد عزیز  قدیمِ [[پرویز ناتل خانلری|خانلری]]، به یاریم آمد.<ref name= یادی از ابوالقاسمی>{{پک|ابوالقاسمی|۱۳۸۷|ک= پژوهشگران معاصر ایران|ص=۱۲۹}}</ref>  


===داستانک‌های قهر===
===توصیف [[تقی پورنامداریان|پورنامداریان]] از دلیل ترک مجلس===
 
===داستانک‌های آشتی‌ها===
 
===داستانک نگرفتن جوایز===
 
===داستانک حرفی که در حین گرفتن جایزه زده است===
 
===داستانک‌های مذهب و ارتباط با خدا===
 
===داستانک‌های عصبانیت، ترک مجلس، مهمانی‌ها، برنامه‌ها، استعفا و مشابه آن===
توصیف [[تقی پورنامداریان|پورنامداریان]] دربارهٔ دلیل ترک مجلس از سوی استادش:
:«خشم و خنده‌اش را غالباً مهار نمی‌کرد. هر دو در حضور و بروز آزاد بودند. به‌ندرت پیش می‌آمد که زمان و مکان و موقعیت، مانع ظهور احساسات عریان و خودمختار او شود. اگر مجبور می‌شد خویشتن‌داری کند چنان کلافه می‌شد که تاب تحمل از دست می‌داد و جلسه را ترک می‌کرد.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
:«خشم و خنده‌اش را غالباً مهار نمی‌کرد. هر دو در حضور و بروز آزاد بودند. به‌ندرت پیش می‌آمد که زمان و مکان و موقعیت، مانع ظهور احساسات عریان و خودمختار او شود. اگر مجبور می‌شد خویشتن‌داری کند چنان کلافه می‌شد که تاب تحمل از دست می‌داد و جلسه را ترک می‌کرد.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>


===داستانک نحوهٔ مرگ، بازتاب خبر مرگ در روزنامه‌ها و مجلات و نمونه‌هایی از آن===
===نقل‌قول از همسر و انعکاس عمومی یک خطا===
 
وقتی همسر مرحوم ابوالقاسمی اعلام کرد که محسن ابوالقاسمی در اثر زمین‌خوردن و آمبلی پا درگذشت، روز چهارشنبه را ۱۸بهمن۱۳۹۷ بیان کرد و به‌نقل از وی تمام رسانه‌های خبری، چهارشنبه را ۱۸بهمن یاد کردند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/83202495|عنوان=«محسن ابوالقاسمی» استاد زبان‌های باستانی درگذشت|ناشر=ایرنا}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1230117/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA/|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=خبرآن‌لاین}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://seemorgh.com/culture/culture-news/421950-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA/|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت+علت فوت|ناشر=سیمرغ|}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.sarpoosh.com/culture-thought/book-poetry/book-poetry971104744.html|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=سرپوش}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://bushkannews.ir/69507/|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=بوشکان‌نیوز}}</ref> این درحالی است که ۱۸بهمن، در سال ۱۳۹۶ روز چهارشنبه بود. درواقع گویی خبر فوت، یک سال پس از رخ‌دادن آن اعلام می‌شد. همگی آن رسانه‌های خبری، نوشتند که مراسم تشیع پیکر ابوالقاسمی یک‌شنبه ۲۱بهمن۱۳۹۷ است. در این میان فقط یکی‌دو منبع خبری نظیر مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ فوت را درست درج کردند که البته هم بعد از مراسم تشییع بود و هم نقل‌قول همسر ابوالقاسمی نبود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://cgie.org.ir/fa/news/218374|عنوان= یادبودی برای دکتر محسن ابوالقاسمی|ناشر=مرکز پژوهش‌های اسلامی و ایرانی}}</ref>{{سخ}}جالب‌تر آنکه وبگاه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران سه‌شنبه ۱۶بهمن۱۳۹۷ را روز درگذشت این استاد اسبق خود اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://apll.ir/1397/11/19/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA/|عنوان= درگذشت دکتر محسن ابوالقاسمی|ناشر= دانشکده علوم وادبیات انسانی دانشگاه تهران}}</ref> و روابط‌عمومی دانشگاه تهران اساساً تاریخ فوت را اعلام نکرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://ut.ac.ir/fa/news/7530/%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D8%B4%D8%AF|عنوان= پیکر دکتر محسن ابوالقاسمی در دانشگاه تهران تشیع شد.|ناشر=دانشگاه تهران}}</ref> وبگاه فرهنگستان زبان وادب فارسی نیز درخصوص خبر درگذشت این استاد دانشگاه، حرفی از تاریخ فوت، نزد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://literature.ut.ac.ir/en/home/-/asset_publisher/vvj1TnOjamJP/content/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C/maximized|عنوان= دکتر محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=فرهنگستان زبان و ادب فارسی}}</ref>
===داستانک‌های دارایی===
 
===داستانک‌های زندگی شخصی===
 
===داستانک برخی خاله‌زنکی‌های شیرین (اشک‌ها و لبخندها)===
 
===داستانک شکایت‌هایی از دیگران کرده به محاکم و شکایت‌هایی که از او شده===
 
===داستانک‌های مشهور ممیزی===
 
===داستانک‌های مربوط به مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها و حضور رادیو یا تلویزیون یا فضای مجازی همراه ارايه نمونه‌هایی از آن برای بخش شنیداری و تصویری===
 
===عکس سنگ‌قبر و داستانکی از تشییع جنازه و جزيیات آن===
 
===داستان‌های دیگر===
 


==زندگی و تراث==
==زندگی و تراث==
===کودکی و نوجوانی، جوانی، پیری===
===کودکی و نوجوانی، جوانی، پیری===
{{گفتاورد تزیینی|ابوالقاسمی جایی خود را چنین معرفی کرده است:
{{گفتاورد تزیینی|ابوالقاسمی جایی خود را چنین معرفی کرده است:
:«اینجانب هشتاد سال پیش در ملایر به‌دنیا آمدم و در همان‌جا به مدرسه رفتم و تصدیق ۶ ابتدایی گرفتم و همراه خانواده به تهران‌ آمدم و در دبیرستان علامه درس خواندم تا پنجم متوسطه که دیپلم ناقص از آن دبیرستان گرفتم و دبیرستان دارالفنون ششم ادبی گرفتم و وارد دانشکده ادبیات شدم و در سال ۱۳۳۷ لیسانس ادبیات فارسی گرفتم و در سال‌های ۱۳۳۷تا۱۳۴۰ درس‌های دوره دکتری را خواندم و در سال ۱۳۴۰ به لندن رفتم و در سال ۱۳۴۳ از آنجا درجه M.A گرفتم و به ایران بازگشتم و برای گرفتن دکتری ثبت‌نام کردم در دانشگاه تهران. درجه M.A در زبان‌های باستانی ایران گرفتم. در اینجا در سال ۱۳۴۴ در گروه تازه‌تأسیس زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی به تدریس پرداختم تا سال ۱۳۸۱ که بازنشسته شدم. در سال ۱۳۶۹ به استخدام نیمه‌وقت دانشگاه آزاد درآمدم که تاکنون ادامه دارد.» <ref name=''شب ابوالقاسمی''/>  
:«اینجانب هشتاد سال پیش در ملایر به‌دنیا آمدم و در همان‌جا به مدرسه رفتم و تصدیق ۶ ابتدایی گرفتم و همراه خانواده به تهران‌ آمدم و در دبیرستان علامه درس خواندم تا پنجم متوسطه که دیپلم ناقص از آن دبیرستان گرفتم و دبیرستان دارالفنون ششم ادبی گرفتم و وارد دانشکده ادبیات شدم و در سال۱۳۳۷ لیسانس ادبیات فارسی گرفتم و در سال‌های۱۳۳۷تا۱۳۴۰ درس‌های دوره دکتری را خواندم و در سال۱۳۴۰ به لندن رفتم و در سال۱۳۴۳ از آنجا درجه M.A گرفتم و به ایران بازگشتم و برای گرفتن دکتری ثبت‌نام کردم در دانشگاه تهران. درجه M.A در زبان‌های باستانی ایران گرفتم. در اینجا در سال۱۳۴۴ در گروه تازه‌تأسیس زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی به تدریس پرداختم تا سال۱۳۸۱ که بازنشسته شدم. در سال۱۳۶۹ به استخدام نیمه‌وقت دانشگاه آزاد درآمدم که تاکنون ادامه دارد.» <ref name=''شب ابوالقاسمی''/>  
در ادامه کلام، حاصل دسترنج علمی‌فرهنگیش را تک‌به‌تک نام می‌برد و می‌گوید:
در ادامه کلام، حاصل دسترنج علمی‌فرهنگیش را تک‌به‌تک نام می‌برد و می‌گوید:
:«در سال ۱۳۵۰ پژوهشکدهٔ فرهنگ ایران به ریاست دکتر خانلری تأسیس شد و تا ۱۳۵۸ من کارگردان آن بودم. در سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۶۰ سرپرست پژوهشکده شدم که پژوهشکده و چند مؤسسه آموزش عالی درهم ادغام شدند و دانشگاه علامه طباطایی را تشکیل دادند.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>}}
:«در سال۱۳۵۰ پژوهشکدهٔ فرهنگ ایران به ریاست [[پرویز ناتل خانلری|دکتر خانلری]] تأسیس شد و تا ۱۳۵۸ من کارگردان آن بودم. در سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۶۰ سرپرست پژوهشکده شدم که پژوهشکده و چند مؤسسه آموزش عالی درهم ادغام شدند و دانشگاه علامه طباطایی را تشکیل دادند.»<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>}}


===شخصیت و اندیشه===
===شخصیت و اندیشه===


===زمینهٔ فعالیت===
===زمینهٔ فعالیت===


===یادمان و بزرگداشت‌ها===
===یادمان و بزرگداشت‌ها===
نکوداشت محسن ابوالقاسمی از سوی بیناد موقوفات دکتر محمود افشار، عصر روز چهارشنبه اول‌ دی‌ماه ۱۳۹۵ برگزار شد که دویست‌وهفتادودومین شب مجله بخارا می‌شد. به‌گفتهٔ علی دهباشی، دکتر مهدی علیایی مقدم، پیشنهاددهندهٔ این جلسه بود.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>  
نکوداشت محسن ابوالقاسمی از سوی بیناد موقوفات دکتر محمود افشار، عصر روز چهارشنبه اول‌ دی‌ماه ۱۳۹۵ برگزار شد که دویست‌وهفتادودومین شب مجله بخارا می‌شد. به‌گفتهٔ علی دهباشی، مهدی علیایی‌مقدم، پیشنهاددهندهٔ این جلسه بود.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>  


===از نگاه دیگران (چند دیدگاه مثبت و منفی)===
===در گذر از نگاه‌ها===
====[[ژاله آموزگار]]====
====[[ژاله آموزگار]]====
آموزگار معتقد است، از ابوالقاسمی سه بعد شخصیتی دریافته‌ که شایسته است دیگران نیز بدان‌ها پی‌ببرند:
آموزگار معتقد است، از ابوالقاسمی سه بعد شخصیتی دریافته‌ که شایسته است دیگران نیز بدان‌ها پی‌ببرند:
خط ۱۵۷: خط ۱۲۶:
استاد چندان پروای شأن و مقام را نداشت و هیچ آداب و ترتیبی را رعایت نمی‌کرد. تابستان وقتی هوای بنیاد گرم می‌شد گاهی از عباس، قیچی می‌خواست. عباس که هرچه استاد می‌خواست از زیر سنگ هم شده پیدا می‌کرد و می‌آورد، قیچی به دستش می‌رساند. استاد با قیچی آستین پیراهنش را تا نزدیک بازو می‌برید و پیرهن آستین ‌بلندش را آستین‌کوتاه می‌کرد. معمولاً کج‌ومعوج از آب درمی‌آمد؛ اما بالاخره آستین‌ کوتاه، آستین‌ کوتاه بود. گاهی هم که عملی منافی با اقتضای اخلاق غالب عصر از بنده سر می‌زند، بی‌ارتباط با اخلاق و رفتار عجیب این مرد بسیاردان آزاده یکسره تهی از ریا و تظاهر نیست.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
استاد چندان پروای شأن و مقام را نداشت و هیچ آداب و ترتیبی را رعایت نمی‌کرد. تابستان وقتی هوای بنیاد گرم می‌شد گاهی از عباس، قیچی می‌خواست. عباس که هرچه استاد می‌خواست از زیر سنگ هم شده پیدا می‌کرد و می‌آورد، قیچی به دستش می‌رساند. استاد با قیچی آستین پیراهنش را تا نزدیک بازو می‌برید و پیرهن آستین ‌بلندش را آستین‌کوتاه می‌کرد. معمولاً کج‌ومعوج از آب درمی‌آمد؛ اما بالاخره آستین‌ کوتاه، آستین‌ کوتاه بود. گاهی هم که عملی منافی با اقتضای اخلاق غالب عصر از بنده سر می‌زند، بی‌ارتباط با اخلاق و رفتار عجیب این مرد بسیاردان آزاده یکسره تهی از ریا و تظاهر نیست.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>


===نظرات فرد دربارهٔ خودش و آثارش===
====احمد قائم‌مقامی====
 
جان کلام را درباره‌ٔ او باید در این چند سطر از شاگردش، خواند:
===تفسیر خود از آثارش===
«این چند کتاب و مقاله نماینده‌ٔ علم و فضل مردی گریزان از نوشتن و مشتاق آموختن نیست. ابوالقاسمی متعلق به نسلی است که آموختن را مهم‌تر از جلوه‎فروشی و نوشته‎سازی می‎دانست. سال‌ها اندوخته و اندکی از آن اندوخته خود را در کتاب‌هایش گذاشت، نه از برای فروختن. آن‌ها را سرمایه‌ٔ کار معلمی خود کرد. با این‌همه معلومات که او داشته و با آن قوه‌ٔ استدلال و تیزهوشی که در او بوده، اگر می‎خواست، امروز آثاری بسیار و متعدد از او در دست بود؛ ولی او خود را وقف معلمی کرده و به نظر بعضی مدعیان خود را در معلمی حرام کرده است. اما برای مردی ملامتی چون او شاید مطلوب‌تر همین بوده که به قول این مدعیان در این معلمی حرام شود.» <ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://t.me/n00re30yah|عنوان= یادداشت‌های ایران‌شناسی میلاد عظیمی}}</ref>
 
===موضع‌گیری‌های او دربارهٔ دیگران===
 
===همراهی‌های سیاسی===
 
===مخالفت‌های سیاسی===
 
===نامه‌های سرگشاده===
 
===نام‌های دسته‌جمعی===
 
===بیانیه‌ها===
 
===جملهٔ موردعلاقه در کتاب‌هایش===
 
===جمله‌ای از ایشان===


===تصویر مجسم شاگرد از نحوهٔ پوشش استادش===
===تصویر مجسم شاگرد از نحوهٔ پوشش استادش===
همواره دربارهٔ سر و وضع ظاهرش سخت بی‌اعتنا بود. رفتارش با دانشجویان خیلی ساده و صمیمانه و درعین‌حال غیرقابل پیش‌بینی بود. رفتارش مثل لباسش یک‌دست نبود. در آن سال‌ها که در پژوهشکده فرهنگ ایران بخشی زیاد از روز را با ایشان در زیرزمین کتابخانه بودم، هیچ وقت یادم نمی‌آید کت‌وشلوار تازه، یک‌دست یا اتوکشیده پوشیده باشد. بعدها یکی‌دو بار هم او را با کراوات دیدم؛ اما گویی کراوات را به قصدبردن آبروی کراوات زده بود.{{سخ}}این روزها با تمام بی‌توجهی، به نظرم کمی بیشتر به سر و وضع خودش می‌رسد. همین‌قدر هم شک ندارم که تحمیل زن و فرزند است.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
همواره دربارهٔ سر و وضع ظاهرش سخت بی‌اعتنا بود. رفتارش با دانشجویان خیلی ساده و صمیمانه و درعین‌حال پیش‌بینی‌پذیر نبود. رفتارش مثل لباسش یک‌دست نبود. در آن سال‌ها که در پژوهشکده فرهنگ ایران بخشی زیاد از روز را با ایشان در زیرزمین کتابخانه بودم، هیچ وقت یادم نمی‌آید کت‌وشلوار تازه، یک‌دست یا اتوکشیده پوشیده باشد. بعدها یکی‌دو بار هم او را با کراوات دیدم؛ اما گویی کراوات را به قصدبردن آبروی کراوات زده بود.{{سخ}}این روزها با تمام بی‌توجهی، به نظرم کمی بیشتر به سر و وضع خودش می‌رسد. همین‌قدر هم شک ندارم که تحمیل زن و فرزند است.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
 
===تکیه‌کلام‌ها===


[[پرونده:Aboalghasemi.5ghofter.png|150px|thumb|چپ]]
[[پرونده:Aboalghasemi.dastor tarikh.png|150px|thumb|چپ]]
[[پرونده:Aboalghasemi.dastoor.png|150px|thumb|چپ]]
[[پرونده:Aboalghasemi.tarikh.png|150px|thumb|چپ]]
[[پرونده:Aboalghasemi.rahnema.png|150px|thumb|چپ]]
[[پرونده:Aboalghasemi.rahnema1.png|150px|thumb|چپ]]
===خلقیات===
===خلقیات===
====[[محمدتقی راشدمحصل]]====
====[[محمدتقی راشدمحصل]]====
خط ۱۸۹: خط ۱۴۶:
آهسته و باقاطعیت حرف می‌زد و با دانشجویان به‌سرعت ایاق می‌شد. وقتی از خاطرات و اتفاقات گذشته حرف می‌زد، خودش زودتر و بیشتر از همه می‌خندید. حافظه‌اش همه چیز را با دقت ضبط کرده بود. تاریخ مجسم شفاهی بود. دربارهٔ هر چیزی چنان قطعی و دقیق اظهارنظر می‌کرد که تردیدی دربارهٔ صحت آن باقی نمی‌ماند. غم و شادیش بی‌اختیار بر چهره‌اش نمودار می‌شد. باآنکه با دانشجویان چون رفیقی صمیمی می‌نمود؛ اما همه از او به‌نوعی واهمه داشتند تاآنجاکه اگر تقاضایی داشتند مطرح‌کردن آن را استاد، به یکدیگر حواله می‌کردند.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>
آهسته و باقاطعیت حرف می‌زد و با دانشجویان به‌سرعت ایاق می‌شد. وقتی از خاطرات و اتفاقات گذشته حرف می‌زد، خودش زودتر و بیشتر از همه می‌خندید. حافظه‌اش همه چیز را با دقت ضبط کرده بود. تاریخ مجسم شفاهی بود. دربارهٔ هر چیزی چنان قطعی و دقیق اظهارنظر می‌کرد که تردیدی دربارهٔ صحت آن باقی نمی‌ماند. غم و شادیش بی‌اختیار بر چهره‌اش نمودار می‌شد. باآنکه با دانشجویان چون رفیقی صمیمی می‌نمود؛ اما همه از او به‌نوعی واهمه داشتند تاآنجاکه اگر تقاضایی داشتند مطرح‌کردن آن را استاد، به یکدیگر حواله می‌کردند.<ref name=''شب ابوالقاسمی''/>


===منزلی که در آن زندگی می‌کرد (باغ و ویلا)===
===گزارش جامعی از سفرها (نقشه همراه مکان‌هایی که به آن مسافرت کرده است)===
===برنامه‌های ادبی که در دیگر کشورها اجرا کرده است===
===ناشرانی که با او کار کرده‌اند===
===بنیان‌گذاری===
===تأثیرپذیری‌ها===


===استادان و شاگردان===
==آثار و کتاب‌شناسی==
 
===علت شهرت===
 
===فیلم ساخته شده براساس===
 
===حضور در فیلم‌های مستند دربارهٔ خود===
 
===اتفاقات بعد از انتشار آثار===
 
===نام جاهایی که به اسم این فرد است===
 
===کاریکاتورهایی که درباره‌اش کشیده‌اند===
 
===مجسمه و نگاره‌هایی که از او کشیده‌اند===
 
===ده تا بیست مطلب نقل‌شده از نمونه‌های فوق از مجلات آن دوره===
 
===برگه‌هایی از مصاحبه‌های فرد===
 
 
==آثار و منبع‌شناسی==
===سبک و لحن و ویژگی آثار===
===سبک و لحن و ویژگی آثار===


خط ۲۴۱: خط ۱۶۶:
# هذا ما یذکره المجوس فی مبدأ الخلق
# هذا ما یذکره المجوس فی مبدأ الخلق
# واژ‌گان فارسی دری
# واژ‌گان فارسی دری
# فرهنگ تاریخی زبان فارسی، ج۱: آـ‌ب، با مشارکت دیگران
# فرهنگ تاریخی زبان فارسی، ج۱: آ-ب، با مشارکت دیگران
# قاموس، ج۱: آـ‌آپونیس با مشارکت دیگران
# قاموس، ج۱: آ-آپونیس با مشارکت دیگران
# شعر در ایران پیش از اسلام
# شعر در ایران پیش از اسلام
# یسن۵۳
# یسن۵۳
خط ۲۵۰: خط ۱۷۵:


====مقاله====
====مقاله====
# بررسی تأثیر زبان عربی بر طبقات الصوفیه انصاری، دوماهنامهٔ جستارهای زبانی، دوره۵، شماره۱، سال۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = https://www.civilica.com/Paper-JR_LRR-JR_LRR-5-1_005.html|عنوان =مقالهٔ مشترک۱}}</ref>
# بررسی تأثیر زبان عربی بر طبقات الصوفیه انصاری، دوماهنامهٔ جستارهای زبانی، دوره۵، شماره۱، سال۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.civilica.com/Paper-JR_LRR-JR_LRR-5-1_005.html|عنوان= مقالهٔ مشترک۱}}</ref>
# کاربرد ضمایر شخصی در طبقات الصوفیه خواجه عبدالله انصاری و گویش کهن هرات، دوماهنامهٔ جستارهای زبانی، دوره۵، شماره۳، سال۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = https://www.civilica.com/Paper-JR_LRR-JR_LRR-5-3_002.html|عنوان =مقالهٔ مشترک۲}}</ref>
# کاربرد ضمایر شخصی در طبقات الصوفیه خواجه عبدالله انصاری و گویش کهن هرات، دوماهنامهٔ جستارهای زبانی، دوره۵، شماره۳، سال۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.civilica.com/Paper-JR_LRR-JR_LRR-5-3_002.html|عنوان= مقالهٔ مشترک۲}}</ref>
# مقایسهٔ رویین‌تنی و چشم آسیب‌پذیر اسفندیار در متن‌های فارسی میانه (پهلوی) و شاهنامه فردوسی، فصلنامه جستارهای نوین ادبی، دوره۴۵، شماره۲، سال۱۳۹۱.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = https://www.civilica.com/Paper-JR_JLSS-JR_JLSS-45-2_002.html|عنوان =مقالهٔ مشترک۳}}</ref>
# مقایسهٔ رویین‌تنی و چشم آسیب‌پذیر اسفندیار در متن‌های فارسی میانه (پهلوی) و شاهنامه فردوسی، فصلنامه جستارهای نوین ادبی، دوره۴۵، شماره۲، سال۱۳۹۱.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.civilica.com/Paper-JR_JLSS-JR_JLSS-45-2_002.html|عنوان= مقالهٔ مشترک۳}}</ref>


===جوایز و افتخارات===
===منبع‌شناسی (منابعی که دربارهٔ آثار فرد نوشته شده است)===


===بررسی چند اثر===
===بررسی چند اثر===
 
[[پرونده:Yasht farzanegi.png|150px|thumb|چپ]]
===ناشرانی که با او کار کرده‌اند===
===ناشرانی که با او کار کرده‌اند===
* '''سمت''' سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم‌انسانی ‌دانشگاه‌ها برای چاپ دستور تاریخی زبان فارسی و دستور تاریخی مختصر زبان فارسی هرکدام بیش از ۱۵ نوبت چاپ
* '''طهوری''' «برای چاپ شعر در ایران پیش از اسلام» و «زبان فارسی و سرگذشت آن» و...
* '''کتاب‌سراس بابل''' در چاپ «پنج گفتار در دستور تاریخی زبان فارسی» و...


===تعداد چاپ‌ها و تجدیدچاپ‌های کتاب‌ها===
===تعداد چاپ‌ها و تجدیدچاپ‌های کتاب‌ها===
==منبع‌شناسی==
* '''یشت فرزانگی''' جشن‌نامه دکتر محسن ابوالقاسمی، به‌کوشش سیروس نصرالله‌زاده که نخستین بار ۱۳۸۴ در هزار نسخه چاپ شد.
* '''چگونگی آموزش فارسی به دانشجویان خارجی''' مصاحبه‌ای با محسن ابوالقاسمی، محسن به‌همت عسکر بهرامی در تابستان۱۳۷۶ که در شمارهٔ ۵ مجلهٔ ''نامه پارسی'' طی ۴ صفحه چاپ شد.




==نوا، نما، نگاه==
==نوا، نما، نگاه==
===خواندنی و شنیداری و تصویری و قطعاتی از کارهای وی (بدون محدودیت و براساس جذابیت نمونه‌های شنیداری و تصویری انتخاب شود)===




خط ۲۷۵: خط ۲۰۱:


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی= اتحاد|نام= هوشنگ|عنوان= پژوهشگران معاصر ایران|جلد= ۱۱|سال= ۱۳۸۷|ناشر= فرهنگ معاصر|مکان= تهران|شابک= ۹۷۸-۹۶۴-۸۶۳۷-۴۳-۴}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =اتحاد | نام =هوشنگ | پیوند نویسنده =هوشنگ اتحاد| عنوان=ابوالقاسمی|ترجمه= |جلد=۱۱| سال = ۱۳۸۷| ناشر = فرهنگ معاصر|مکان = تهران| شابک = ۹۷۸-۹۴۶-۸۶۳۷-۴۳-۴| صفحه = ۱۲۹| پیوند = | تاریخ بازبینی =}}


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* {{یادکرد وب|نشانی=http://bukharamag.com/1397.11.15935.html|عنوان=آشنایی با محسن ابوالقاسمی در مراسم پاسداشتنش|ناشر=وبگاه بخارا|تاریخ انتشار=۲دی۱۳۹۵ (تکمیل‌شده: ۲۰بهمن۱۳۹۷)|تاریخ بازدید=۲۱بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی=http://bukharamag.com/1397.11.15935.html|عنوان=آشنایی با محسن ابوالقاسمی در مراسم پاسداشتنش|ناشر=وبگاه بخارا|تاریخ انتشار=۲دی۱۳۹۵ (تکمیل‌شده: ۲۰بهمن۱۳۹۷)|تاریخ بازدید=۲۱بهمن۱۳۹۷}}
* {{یادکرد وب|نشانی = https://www.civilica.com/PdfExport-JR_LRR-5-1_005=%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C.pdf|عنوان=مقالهٔ مشترک۱|ناشر=وبگاه مرجع دانش (civilica)|تاریخ بازدید= ۲۱بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی = https://www.civilica.com/PdfExport-JR_LRR-5-1_005=%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C.pdf|عنوان=مقالهٔ مشترک۱|ناشر=وبگاه مرجع دانش (civilica)|تاریخ بازدید= ۲۱بهمن۱۳۹۷}}
* {{یادکرد وب|نشانی=  
# {{یادکرد وب|نشانی=  
https://www.civilica.com/PdfExport-JR_LRR-5-3_002=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B6%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA.pdf|عنوان=مقالهٔ مشترک۲|ناشر=وبگاه مرجع دانش (civilica)|تاریخ بازدید=۲۱بهمن۱۳۹۷}}
https://www.civilica.com/PdfExport-JR_LRR-5-3_002=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B6%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA.pdf|عنوان=مقالهٔ مشترک۲|ناشر=وبگاه مرجع دانش (civilica)|تاریخ بازدید=۲۱بهمن۱۳۹۷}}
* {{یادکرد وب|نشانی=  
# {{یادکرد وب|نشانی=  
https://www.civilica.com/PdfExport-JR_JLSS-45-2_002=%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%86%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B4%D9%85-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C-%D9%88-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C.pdf|عنوان =مقالهٔ مشترک۳|ناشر=وبگاه مرجع دانش (civilica)|تاریخ بازدید=۲۱بهمن۱۳۹۷}}
https://www.civilica.com/PdfExport-JR_JLSS-45-2_002=%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%86%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B4%D9%85-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C-%D9%88-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C.pdf|عنوان =مقالهٔ مشترک۳|ناشر=وبگاه مرجع دانش (civilica)|تاریخ بازدید=۲۱بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی = https://t.me/n00re30yah|عنوان=یادداشت‌های ایران‌شناسی میلاد عظیمی|کانال تلگرامی|۲۰بهمن۱۳۹۷ (۸فوریه۲۰۱۹)}}
# {{یادکرد وب|نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/83202495|عنوان=«محسن ابوالقاسمی» استاد زبان‌های باستانی درگذشت|ناشر=خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)|تاریخ انتشار=۱۹بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۰بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1230117/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA/|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=خبرآن‌لاین|تاریخ انتشار=۱۹بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۰بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی= https://seemorgh.com/culture/culture-news/421950-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA/|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت+علت فوت|ناشر=سیمرغ (به‌نقل از ایرنا)|تاریخ انتشار=|تاریخ بازدید= }}
# {{یادکرد وب|نشانی=https://www.sarpoosh.com/culture-thought/book-poetry/book-poetry971104744.html|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=سرپوش فرهنگی|تاریخ انتشار=۱۹بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۰بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی=http://bushkannews.ir/69507/|عنوان=محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=بوشکان‌نیوز|تاریخ انتشار=۲۳بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۵بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی=https://cgie.org.ir/fa/news/218374|عنوان= یادبودی برای دکتر محسن ابوالقاسمی|ناشر=مرکز پژوهش‌های اسلامی و ایرانی |تاریخ انتشار=۲۳بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۵بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی=http://apll.ir/1397/11/19/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA/|عنوان= درگذشت دکتر محسن ابوالقاسمی|ناشر=دانشکده علوم وادبیات انسانی دانشگاه تهران |تاریخ انتشار= ۲۳بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۵بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی=https://ut.ac.ir/fa/news/7530/%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D8%B4%D8%AF|عنوان=پیکر دکتر محسن ابوالقاسمی در دانشگاه تهران تشیع شد.|ناشر=دانشگاه تهران |تاریخ انتشار=۲۱بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۲بهمن۱۳۹۷}}
# {{یادکرد وب|نشانی=https://literature.ut.ac.ir/en/home/-/asset_publisher/vvj1TnOjamJP/content/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C/maximized|عنوان=دکتر محسن ابوالقاسمی درگذشت|ناشر=فرهنگستان زبان و ادب فارسی|تاریخ انتشار=۱۹بهمن۱۳۹۷|تاریخ بازدید= ۲۱بهمن۱۳۹۷}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ آبان ۱۳۹۸، ساعت ۲۰:۴۸

محسن ابوالقاسمی

کوشای زبان و ادبیات فارسی
زمینهٔ کاری پژوهش و تدریس و تألیف
زادروز ۱۳۱۵
ملایر
مرگ ۱۷بهمن۱۳۹۷
تهران
علت مرگ آمبلی پا و زمین‌خوردن
جایگاه خاکسپاری بهشت‌الزهرا
بنیانگذار آموزش نوین در زبان اوستایی
پیشه استاد دانشگاه و مؤلف و پژوهشگر زبان‌های باسانی ایران، مدیر آموزشی و دبیر هئیت تحریریه
کتاب‌ها «ریشه‌شناسی(اتیمولوژی)»، «زبان‌ فارسی و سرگذشت‌ آن»، «راهنمای زبان‌های باستانی ایران(۲جلد)» و...
مدرک تحصیلی دکتری زبان و ادبیات فارسی
دانشگاه تهران
استاد دکتر والتر برونو هنینگ و پروفسور مری بویس
دلیل سرشناسی پژوهشگر زبان‌های فارسی باستان
تا پایان عمر ملعمی کرد!
محبوبیت استاد نزد دانشجویانش
استقبال شفیعی کدکنی از
محسن ابوالقاسمی
پرونده:Aboalghasemi.sokhnrani.jpg
در جلسات پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی
خاطرگویی در شب محمد پروین گنابادی
پرونده:Yadbood abolghsmi.jpg
اول دل‌ماه۱۳۹۵، دویست‌وهفتادودومین
شب بخارا
شفیعی کدکنی و
درگذشت استادی دیگر
پرونده:Aboalghasemi.addab.jpg
شهرستان ادب
یک هفته بعد از پرواز ابوالقاسمی

محسن ابوالقاسمی استاد مسلم فرهنگ و زبان‌های فارسی نو و باستان و مسلط به ۵ زبان زندهٔ دنیا: فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و روسی، پس از بازنشستگی، همچنان به‌عنوان استاد مدعو پژوهشگاه علوم‌انسانی به تدریس ادامه داد.

* * * * *

ابوالقاسمی در ۱۳۳۷ رشتۀ زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران به‌پایان برد و برای تحصیل در رشتۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی عازم لندن شد. پس از ۶ سال تحصیل مجدانه در همان رشته، فوق‌لیسانس گرفت. دکتر والتر برونو هنینگ و پروفسور مری بویس از استادان او و بهمن سرکاراتی و احمد تفضّلی از هم‌دوره‌ای‌هایش بودند. در سا‌ل‌های ۱۳۴۳ و ۱۳۴۴ تدریس در دانشگاه تهران را آغاز کرد و پس از آن در بنیاد فرهنگ ایران مشغول به‌کار شد و چندی بعد مدیریت پژوهشکدۀ فرهنگ ایران را به‌عهده گرفت. وی از ۱۳۴۱ به‌مدت چهل سال با سمت استادیار، دانشیار و استاد در دانشگاه تهران تدریس می‌کرد. او ۲۰ کتاب در زمینۀ دستور، تاریخ زبان فارسی و زبان‌شناسی تدوین کرده که «دستور تاریخی زبان فارسی»، «شعر در ایران پیش از اسلام» و «تاریخ زبان فارسی»، در شمار آثار بسیار مهم اوست.
ابوالقاسمی در دانشگاه تهران از استادان نسل دوم گروه زبان‎های باستانی به‌شمار می‌رفت؛ اما در برخی از دروس نظیر زبان اوستایی، آموزش جدید را پایه‌گذاری کرد و نخستین کسی است که اسباب آشنایی شاگردانش با پژوهش‎های جدید و استادان صاحب‌نام اوستاشناس را فراهم می‌آورد. طی ۵ سالِ ۱۳۴۵تا۱۳۵۰ که دو گرایش زبان‎شناسی همگانی و زبان‎های باستانی هنوز ادغام نشده بود، غالب درس‎های مربوط به زبان‎های باستانی را یک‌تنه تدریس می‎کرد. به‌گواه محمدتقی راشدمحصل یکی از شاگردان پیشینش: «تمام دروس فرهنگ ایران باستان، کتیبه‎های پارتی و پهلوی، دستور تاریخی زبان فارسی، فارسی میانۀ ترکانی و واحدهای اوستایی را هم در دورهٔ کارشناسی ارشد و هم دکتری را با محسن ابوالقاسمی گذرانده‎‎ است.»خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

جنبۀ دیگر فعالیت‎های ابوالقاسمی در کارهای اداری و اجرایی بخش‎های آموزش دانشگاه‎هاست. او به‌عنوان قائم‌مقام روانشاد پرویز ناتل خانلری در پژوهشکده فرهنگ ایران، با نظارت و دقت کامل امور این پژوهشکده را زیر نظر داشت. مستبدی بسیار نرم‌خو و نرم‌خویی بسیار مستبد بود. به قانون و مقررات تا آنجا عمل می‌کرد که فایده دارد و دست‌و‌پا‌گیر نیست. در صورت لزوم باکی نداشت که فوق‌لیسانسی را سر کلاس فوق‌لیسانس‌ها و حتی دکترها بفرستد یا مثلاً تصمیم‌هایی بگیرد و عمل کند که با مقررات حسابداری و اداری جور درنمی‌آمد. ابوالقاسمی از باب قدرت پیش‎بینی و شناخت نیازهای علمی کشور، در مدت زمان مسئولیتش اقدام‌های ارزنده‌ای انجام داد:

  • تعیین بورسیه‎ای با مبلغ کافی برای زندگی دانشجوییِ شماری از دانش‎آموختگان دورۀ کارشناسی ارشد رشتهٔ فرهنگ و زبان‎های باستانی جهت اعزام به اروپا با هدف تکمیل آگاهی‎های مربوط به زبان‎های کهن.
  • دعوت از استادان صاحب‌نام همچون پروفسور ماتسوخ سامی‎شناس و پروفسور هومباخ اوستاشناس به این منظور که هریک، نیم‌سال تحصیلی را درس‎های تخصصی تدریس کنند.
  • ترتیب مسافرت‎های علمی دانشجویی و بازدید از آثار باستانی که منجر شد دانشجویان پژوهشکده سنگ‌نبشتهٔ داریوش در بیستون را از نزدیک بر فراز داربستی که در روبه‌روی آن تعبیه شده بود مشاهده کنند و عکس‎هایی از آن بگیرند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

یادی‌های ماندنی

قصه‌های تألیف

پورنامداریانکه از سال ۱۳۵۱ با استادش همراه است، او را چنین شناخته است:

«استاد به‌شدت از نمایش و خودنمایی بیزار بود. با همه فضلی که داشت به کتاب نوشتن چندان علاقه‌ای نداشت. آثار او که نوشتنش با نوعی خواهش و تحمیل همراه بوده است، گرچه از عمق دانش و تخصص او حکایت دارد، به نسبت میزان فضل و دانش او نمونه‌ای اندک از بسیار است. گویی که تألیف و تصنیف هم برای او نمایش بود که از آن پرهیز می‌کرد.»خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

داستانک شاگردش تقی پورنامداریان

«تجربه تدریس در مقام یک استاد فاضل و محبوب، تشخیص درست او را تضمین می‌کرد.» این نتیجه را پورنامداریان وقتی می‌گیرد که به‌دلیل ترس از قبول‌نشدن در مقطع دکتری و آبروریزی در پژوهشکده، وقتی جملهٔ صریح و تلویحاً تحکمی ابوالقاسمی یعنی: «برو دوره دکتری دانشگاه تهران شرکت کن!» را می‌شنود بهانه می‌آورد که:

اگر اجازه بدهید رساله‌ام را بنویسم و بعد شرکت کنم؛ چون بعد ممکن است وقت نشود و ایراد بگیرند.

[استاد] که فهمیده بهانه‌اش چیست، تکرار می‌کند:

«عیب ندارد. برو شرکت کن، بعد می‌نویسی.»

بعد از قبول‌شدن آن‌هم با نمره خیلی‌خوب، نیز جای شنیدن کلماتی تشویق‌آمیز که انتظارش را داشته، [دکتر] با چهره و کلماتی خنثی می‌گوید:

«بگو درس‌هایت را بگذارند صبح، بعدازظهرها بیا!»خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

از جوشی‌بودن صفا تا آرامش خانلری

زمانی که ابتدای خیابان سی‌تیر، ساختمانی به خانلری داده بودند، من تازه از خارج آمده بودم و مرحوم محمد مقدم تدریس دستور تاریخی در رشتهٔ فرهنگ و زبان‌های باستانی برایم گذاشته بود. دکتر خانلری هم روزی گفت که دیگر نمی‌خواهد سر کلاس دستور زبان فارسی برود و گفت که من به‌جاش بروم.
وقتی برای حضور و غیاب آمدند به‌خیال اینکه من کلاس دیگری را به اینجا منتقل کردم، برای دکتر خانلری غیبت گذاشتند. چند روز بعد هم کتبی، به دکتر غیبتش را اعلام کردند. دکتر در پاسخ نوشته بود که نمی‌خواهد سر آن کلاس برود و مرا جای خودش گذاشته؛ اما دفعه بعد که رفتم دانشگاه، دیدم دکتر صفا به خانلری نامه‌ زده و رونوشت آن هم بین کارمندان دست‌به‌دست می‌چرخد: «شما باید خودتان سر کلاس‌تان بروید. برای آقای ابوالقاسمی هم زود است که این درس را بدهد!»
خلاصه به‌اتفاق رفتیم دفتر رئیس دانشکده. خانلری به صفا گفت: این آقا را می‌شناسی؟ دکتر صفا گفت: بله، ایشان آقای ابوالقاسمی است. من قبلاً چند جلد کتاب برای صفا کتابت کرده بودم؛ مثل داراب‌نامه.
خانلری گفت: پس این نامه را چرا نوشتید؟ دکتر صفا هم گفت: من آن‌وقت عصبانی بودم، یک چیزی نوشتم. ایشان بروند درس بدهند. مشکلی نیست!
دکتر صفا سید بود، از آن سیدهای جوشی! اما دکتر خانلری خیلی متین و آرامی بود. هیچ‌‌ وقت خیلی عصبانی نمی‌شد. همیشه لبخند گوشه لبش بود.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

مهرداد بهار از یاری هم‌قطاریش می‌گوید

وقتی ساواک به من گفت که خوش‌حال می‌شویم بروید دانشگاه فقط چیزی بنویسید که «هر اطلاعی راجع به فعالیت‌های ضدحکومت داشته باشم برای شما خواهم نوشت»، می‌دانست که دستم خالی است و دردبه‌در و گدا و گرسنه‌ام. باصراحت پاسخ دادم که این کاره نیستم و آن‌ها هم بی‌معطلی گفتند: «پس متأسفیم». بعد از تحقیرهای بسیار از سوی سازمان‌های دولتی و غیردولتی فرهنگی، بالاخر بنیاد فرهنگ ایران تأسیس شد و محسن ابوالقاسمی همسفر تحصیلی و شاگرد عزیز قدیمِ خانلری، به یاریم آمد.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

توصیف پورنامداریان از دلیل ترک مجلس

«خشم و خنده‌اش را غالباً مهار نمی‌کرد. هر دو در حضور و بروز آزاد بودند. به‌ندرت پیش می‌آمد که زمان و مکان و موقعیت، مانع ظهور احساسات عریان و خودمختار او شود. اگر مجبور می‌شد خویشتن‌داری کند چنان کلافه می‌شد که تاب تحمل از دست می‌داد و جلسه را ترک می‌کرد.»خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

نقل‌قول از همسر و انعکاس عمومی یک خطا

وقتی همسر مرحوم ابوالقاسمی اعلام کرد که محسن ابوالقاسمی در اثر زمین‌خوردن و آمبلی پا درگذشت، روز چهارشنبه را ۱۸بهمن۱۳۹۷ بیان کرد و به‌نقل از وی تمام رسانه‌های خبری، چهارشنبه را ۱۸بهمن یاد کردند.[۱][۲][۳][۴][۵] این درحالی است که ۱۸بهمن، در سال ۱۳۹۶ روز چهارشنبه بود. درواقع گویی خبر فوت، یک سال پس از رخ‌دادن آن اعلام می‌شد. همگی آن رسانه‌های خبری، نوشتند که مراسم تشیع پیکر ابوالقاسمی یک‌شنبه ۲۱بهمن۱۳۹۷ است. در این میان فقط یکی‌دو منبع خبری نظیر مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ فوت را درست درج کردند که البته هم بعد از مراسم تشییع بود و هم نقل‌قول همسر ابوالقاسمی نبود.[۶]
جالب‌تر آنکه وبگاه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران سه‌شنبه ۱۶بهمن۱۳۹۷ را روز درگذشت این استاد اسبق خود اعلام کرد.[۷] و روابط‌عمومی دانشگاه تهران اساساً تاریخ فوت را اعلام نکرد.[۸] وبگاه فرهنگستان زبان وادب فارسی نیز درخصوص خبر درگذشت این استاد دانشگاه، حرفی از تاریخ فوت، نزد.[۹]

زندگی و تراث

کودکی و نوجوانی، جوانی، پیری

شخصیت و اندیشه

زمینهٔ فعالیت

یادمان و بزرگداشت‌ها

نکوداشت محسن ابوالقاسمی از سوی بیناد موقوفات دکتر محمود افشار، عصر روز چهارشنبه اول‌ دی‌ماه ۱۳۹۵ برگزار شد که دویست‌وهفتادودومین شب مجله بخارا می‌شد. به‌گفتهٔ علی دهباشی، مهدی علیایی‌مقدم، پیشنهاددهندهٔ این جلسه بود.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

در گذر از نگاه‌ها

ژاله آموزگار

آموزگار معتقد است، از ابوالقاسمی سه بعد شخصیتی دریافته‌ که شایسته است دیگران نیز بدان‌ها پی‌ببرند: «دکتر ابوالقاسمی به‌عنوان معلم
دکتر ابوالقاسمی به‌عنوان یک دانشمند و پژوهشگر
دکتر ابوالقاسمی به‌عنوان فردی عاشق ایران و زبان فارسی»خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

محمدتقی راشدمحصل

راشدمحصل که آشنایی خود با ابوالقاسمی را به پنجاه سال پیش یعنی مهر۱۳۴۶ برمی‌گرداند و با افتخار خود را در گروه شاگردان دور اول می‌داند، دانش گستردهٔ استادش در زبان‎های ایران باستان، فارسی کهن، عربی، فرانسوی و انگلیسی و آلمانی و حتی روسی را در یک طبق می‌گذارد و حافظۀ قوی، منظم و مثال‌زدنی او را در طبقی دیگر:

«هنوز علاقۀ نخستین خدمت را دارد. هریک از شاگردانش را به صفتی یا رفتاری و کلامی خاص می‎شناسد. هنوز روزهای آغازین آشنایی خود را با شاگردانش فراموش نکرده و از حال و کار هریک نیز به‌خوبی باخبر است.»خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

تقی پورنامداریان

استاد چندان پروای شأن و مقام را نداشت و هیچ آداب و ترتیبی را رعایت نمی‌کرد. تابستان وقتی هوای بنیاد گرم می‌شد گاهی از عباس، قیچی می‌خواست. عباس که هرچه استاد می‌خواست از زیر سنگ هم شده پیدا می‌کرد و می‌آورد، قیچی به دستش می‌رساند. استاد با قیچی آستین پیراهنش را تا نزدیک بازو می‌برید و پیرهن آستین ‌بلندش را آستین‌کوتاه می‌کرد. معمولاً کج‌ومعوج از آب درمی‌آمد؛ اما بالاخره آستین‌ کوتاه، آستین‌ کوتاه بود. گاهی هم که عملی منافی با اقتضای اخلاق غالب عصر از بنده سر می‌زند، بی‌ارتباط با اخلاق و رفتار عجیب این مرد بسیاردان آزاده یکسره تهی از ریا و تظاهر نیست.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

احمد قائم‌مقامی

جان کلام را درباره‌ٔ او باید در این چند سطر از شاگردش، خواند: «این چند کتاب و مقاله نماینده‌ٔ علم و فضل مردی گریزان از نوشتن و مشتاق آموختن نیست. ابوالقاسمی متعلق به نسلی است که آموختن را مهم‌تر از جلوه‎فروشی و نوشته‎سازی می‎دانست. سال‌ها اندوخته و اندکی از آن اندوخته خود را در کتاب‌هایش گذاشت، نه از برای فروختن. آن‌ها را سرمایه‌ٔ کار معلمی خود کرد. با این‌همه معلومات که او داشته و با آن قوه‌ٔ استدلال و تیزهوشی که در او بوده، اگر می‎خواست، امروز آثاری بسیار و متعدد از او در دست بود؛ ولی او خود را وقف معلمی کرده و به نظر بعضی مدعیان خود را در معلمی حرام کرده است. اما برای مردی ملامتی چون او شاید مطلوب‌تر همین بوده که به قول این مدعیان در این معلمی حرام شود.» [۱۰]

تصویر مجسم شاگرد از نحوهٔ پوشش استادش

همواره دربارهٔ سر و وضع ظاهرش سخت بی‌اعتنا بود. رفتارش با دانشجویان خیلی ساده و صمیمانه و درعین‌حال پیش‌بینی‌پذیر نبود. رفتارش مثل لباسش یک‌دست نبود. در آن سال‌ها که در پژوهشکده فرهنگ ایران بخشی زیاد از روز را با ایشان در زیرزمین کتابخانه بودم، هیچ وقت یادم نمی‌آید کت‌وشلوار تازه، یک‌دست یا اتوکشیده پوشیده باشد. بعدها یکی‌دو بار هم او را با کراوات دیدم؛ اما گویی کراوات را به قصدبردن آبروی کراوات زده بود.
این روزها با تمام بی‌توجهی، به نظرم کمی بیشتر به سر و وضع خودش می‌رسد. همین‌قدر هم شک ندارم که تحمیل زن و فرزند است.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

پرونده:Aboalghasemi.5ghofter.png
پرونده:Aboalghasemi.dastor tarikh.png
پرونده:Aboalghasemi.dastoor.png
پرونده:Aboalghasemi.tarikh.png
پرونده:Aboalghasemi.rahnema.png
پرونده:Aboalghasemi.rahnema1.png

خلقیات

محمدتقی راشدمحصل

ابوالقاسمی انسانی است خروشان، اما نه سوزان: راشدمحصل بیان می‌دارد که با آن‌همه نیکی‎، استاد ما زودخشم است؛ اما به‌همان زودی که برافروخته می‎شود آتش درونش فرومی‎کاهد و با رفتاری مهرآمیز دل طرف را به‌دست می‎آورد. با دانشجویان جدی است. آن‌گونه که دانشجو نمی‎تواند بازتاب استاد را در سخنان خویش پیش‎بینی کند و از این رو دانشجویان غالباً مایل‌اند خواسته خود را به‌واسطۀ دیگران از وی درخواست کنند. با‌همه‌این اوصاف، یاران و همکاران و دانشجویان بر قهر و لطفش به جد عاشق‌اند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه

تقی پورنامداریان

آهسته و باقاطعیت حرف می‌زد و با دانشجویان به‌سرعت ایاق می‌شد. وقتی از خاطرات و اتفاقات گذشته حرف می‌زد، خودش زودتر و بیشتر از همه می‌خندید. حافظه‌اش همه چیز را با دقت ضبط کرده بود. تاریخ مجسم شفاهی بود. دربارهٔ هر چیزی چنان قطعی و دقیق اظهارنظر می‌کرد که تردیدی دربارهٔ صحت آن باقی نمی‌ماند. غم و شادیش بی‌اختیار بر چهره‌اش نمودار می‌شد. باآنکه با دانشجویان چون رفیقی صمیمی می‌نمود؛ اما همه از او به‌نوعی واهمه داشتند تاآنجاکه اگر تقاضایی داشتند مطرح‌کردن آن را استاد، به یکدیگر حواله می‌کردند.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام‌های نامعتبر، مثلاً بیش از اندازه


آثار و کتاب‌شناسی

سبک و لحن و ویژگی آثار

کارنامه و فهرست آثار

کتاب

  1. زبان آسی
  2. فعل آغازی
  3. تحول معنی واژه در زبان فارسی
  4. پنج گفتار در دستور تاریخی زبان فارسی
  5. تاریخ زبان فارسی
  6. تاریخ مختصر زبان فارسی
  7. دستور تاریخی زبان فارسی
  8. جشن‌نامه محمد پروین گنابادی با همکاری محمد روشن
  9. ماده‌های فعل زبان فارسی دری
  10. ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)
  11. راهنمای زبان‌های باستانی ایران (۲ جلد)
  12. زبان فارسی و سرگذشت آن
  13. هذا ما یذکره المجوس فی مبدأ الخلق
  14. واژ‌گان فارسی دری
  15. فرهنگ تاریخی زبان فارسی، ج۱: آ-ب، با مشارکت دیگران
  16. قاموس، ج۱: آ-آپونیس با مشارکت دیگران
  17. شعر در ایران پیش از اسلام
  18. یسن۵۳
  19. مانی به‌روایت ابن‌الندیم
  20. دین‌ها و کیش‌های ایران پیش از اسلام به‌روایت ملل و نحل شهرستانی
  21. زبان فارسی و سرگذشت آن

مقاله

  1. بررسی تأثیر زبان عربی بر طبقات الصوفیه انصاری، دوماهنامهٔ جستارهای زبانی، دوره۵، شماره۱، سال۱۳۹۳.[۱۱]
  2. کاربرد ضمایر شخصی در طبقات الصوفیه خواجه عبدالله انصاری و گویش کهن هرات، دوماهنامهٔ جستارهای زبانی، دوره۵، شماره۳، سال۱۳۹۳.[۱۲]
  3. مقایسهٔ رویین‌تنی و چشم آسیب‌پذیر اسفندیار در متن‌های فارسی میانه (پهلوی) و شاهنامه فردوسی، فصلنامه جستارهای نوین ادبی، دوره۴۵، شماره۲، سال۱۳۹۱.[۱۳]


بررسی چند اثر

پرونده:Yasht farzanegi.png

ناشرانی که با او کار کرده‌اند

  • سمت سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم‌انسانی ‌دانشگاه‌ها برای چاپ دستور تاریخی زبان فارسی و دستور تاریخی مختصر زبان فارسی هرکدام بیش از ۱۵ نوبت چاپ
  • طهوری «برای چاپ شعر در ایران پیش از اسلام» و «زبان فارسی و سرگذشت آن» و...
  • کتاب‌سراس بابل در چاپ «پنج گفتار در دستور تاریخی زبان فارسی» و...

تعداد چاپ‌ها و تجدیدچاپ‌های کتاب‌ها

منبع‌شناسی

  • یشت فرزانگی جشن‌نامه دکتر محسن ابوالقاسمی، به‌کوشش سیروس نصرالله‌زاده که نخستین بار ۱۳۸۴ در هزار نسخه چاپ شد.
  • چگونگی آموزش فارسی به دانشجویان خارجی مصاحبه‌ای با محسن ابوالقاسمی، محسن به‌همت عسکر بهرامی در تابستان۱۳۷۶ که در شمارهٔ ۵ مجلهٔ نامه پارسی طی ۴ صفحه چاپ شد.


نوا، نما، نگاه

پانویس

  1. ↑ ««محسن ابوالقاسمی» استاد زبان‌های باستانی درگذشت». ایرنا. 
  2. ↑ «محسن ابوالقاسمی درگذشت». خبرآن‌لاین. 
  3. ↑ «محسن ابوالقاسمی درگذشت+علت فوت». سیمرغ. 
  4. ↑ «محسن ابوالقاسمی درگذشت». سرپوش. 
  5. ↑ «محسن ابوالقاسمی درگذشت». بوشکان‌نیوز. 
  6. ↑ «یادبودی برای دکتر محسن ابوالقاسمی». مرکز پژوهش‌های اسلامی و ایرانی. 
  7. ↑ «درگذشت دکتر محسن ابوالقاسمی». دانشکده علوم وادبیات انسانی دانشگاه تهران. 
  8. ↑ «پیکر دکتر محسن ابوالقاسمی در دانشگاه تهران تشیع شد.». دانشگاه تهران. 
  9. ↑ «دکتر محسن ابوالقاسمی درگذشت». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 
  10. ↑ «یادداشت‌های ایران‌شناسی میلاد عظیمی». 
  11. ↑ «مقالهٔ مشترک۱». 
  12. ↑ «مقالهٔ مشترک۲». 
  13. ↑ «مقالهٔ مشترک۳». 

منابع

  • اتحاد، هوشنگ (۱۳۸۷). پژوهشگران معاصر ایران. ۱۱. تهران: فرهنگ معاصر. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۸۶۳۷-۴۳-۴.

پیوند به بیرون

  1. «آشنایی با محسن ابوالقاسمی در مراسم پاسداشتنش». وبگاه بخارا، ۲دی۱۳۹۵ (تکمیل‌شده: ۲۰بهمن۱۳۹۷). بازبینی‌شده در ۲۱بهمن۱۳۹۷. 
  2. «مقالهٔ مشترک۱». وبگاه مرجع دانش (civilica). بازبینی‌شده در ۲۱بهمن۱۳۹۷. 
  3. «مقالهٔ مشترک۲». وبگاه مرجع دانش (civilica). بازبینی‌شده در ۲۱بهمن۱۳۹۷. 
  4. «مقالهٔ مشترک۳». وبگاه مرجع دانش (civilica). بازبینی‌شده در ۲۱بهمن۱۳۹۷. 
  5. «یادداشت‌های ایران‌شناسی میلاد عظیمی». 
  6. ««محسن ابوالقاسمی» استاد زبان‌های باستانی درگذشت». خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، ۱۹بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۰بهمن۱۳۹۷. 
  7. «محسن ابوالقاسمی درگذشت». خبرآن‌لاین، ۱۹بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۰بهمن۱۳۹۷. 
  8. «محسن ابوالقاسمی درگذشت+علت فوت». سیمرغ (به‌نقل از ایرنا). 
  9. «محسن ابوالقاسمی درگذشت». سرپوش فرهنگی، ۱۹بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۰بهمن۱۳۹۷. 
  10. «محسن ابوالقاسمی درگذشت». بوشکان‌نیوز، ۲۳بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۵بهمن۱۳۹۷. 
  11. «یادبودی برای دکتر محسن ابوالقاسمی». مرکز پژوهش‌های اسلامی و ایرانی، ۲۳بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۵بهمن۱۳۹۷. 
  12. «درگذشت دکتر محسن ابوالقاسمی». دانشکده علوم وادبیات انسانی دانشگاه تهران، ۲۳بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۵بهمن۱۳۹۷. 
  13. «پیکر دکتر محسن ابوالقاسمی در دانشگاه تهران تشیع شد.». دانشگاه تهران، ۲۱بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۲بهمن۱۳۹۷. 
  14. «دکتر محسن ابوالقاسمی درگذشت». فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۹بهمن۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۱بهمن۱۳۹۷. 
برگرفته از «https://wikiadabiat.net/index.php?title=محسن_ابوالقاسمی&oldid=37868»