قربان ولیئی: تفاوت میان نسخهها
احسان رضایی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
|نام = قربان ولیئی | |نام = قربان ولیئی | ||
|تصویر = | |تصویر = قربان ولیئی۲.jpg | ||
|توضیح تصویر = | |توضیح تصویر = | ||
|نام اصلی = | |نام اصلی = قربان ولیئی محمدآبادی | ||
|زمینه فعالیت = | |زمینه فعالیت = | ||
|ملیت = | |ملیت = ایرانی | ||
|تاریخ تولد = مهرماه۱۳۴۹خورشیدی | |تاریخ تولد = مهرماه۱۳۴۹خورشیدی | ||
|محل تولد = شهر صحنه از توابع کرمانشاه | |محل تولد = شهر صحنه از توابع کرمانشاه | ||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
}} | }} | ||
'''قربان ولیئی''' شاعر معاصر ایرانی است.<ref name="حسین">{{یادکرد وب|نشانی=https://fa.wikihussain.com/view |عنوان=قربان ولیئی، ویکی حسین}}</ref> | '''قربان ولیئی''' شاعر و پژوهشگر معاصر ایرانی است.<ref name="حسین">{{یادکرد وب|نشانی=https://fa.wikihussain.com/view |عنوان=قربان ولیئی، ویکی حسین}}</ref> | ||
<center>* * * * *</center> | <center>* * * * *</center> | ||
در مهر ماه ١٣٤٩ هجری خورشیدی در شهر صحنه از توابع کرمانشاه به دنیا آمد. تحصیلات خود را تا دیپلم تجربی در زادگاهش گذراند. آنگاه در رشته برق فوق دیپلم گرفت اما کارشناسی و کارشناسی ارشد را در رشته زبان و ادبیات فارسی پی گرفت و سپس تحصیلات خود را در همان رشته تا سطح دکترا در دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد و درحالحاضر مدیریت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان را برعهده دارد. ایشان علاوه بر تدریس در دانشگاه در فرهنگسراهای مختلف تهران به تدریس غزلیات حافظ و شرح مثنوی مولوی پرداخته است. قربان ولیئی در شانزدهمین دوره جشنواره بینالمللی شعر فجر به عنوان دبیر علمی منصوب شد. | |||
در مهر ماه ١٣٤٩ هجری خورشیدی در شهر صحنه از توابع کرمانشاه به دنیا آمد. تحصیلات خود را تا دیپلم تجربی در زادگاهش گذراند. آنگاه در رشته برق فوق دیپلم گرفت اما کارشناسی و کارشناسی ارشد را در رشته زبان و ادبیات فارسی پی گرفت و سپس تحصیلات خود را در همان رشته تا سطح دکترا در دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد و درحالحاضر مدیریت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان را برعهده دارد. ایشان علاوه بر تدریس در دانشگاه در فرهنگسراهای مختلف تهران به تدریس غزلیات حافظ و شرح مثنوی مولوی پرداخته است. | |||
قربان ولیئی به سبب مطالعات خود در حوزه ادبیات به خصوص ادبیات عرفانی از معدود شاعرانی است که از مضامین عرفانی به صورت گسترده در شعر خود بهره میبرد، به گونهای که بسیاری کارشناسان ولیئی را تنها شاعر عرفانیگوی معاصر میدانند.<ref name="ضربان">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/84443462|عنوان=ضربان ذات؛ سوگ سرودهای از تشنگی کربلاییان تا عطش معرفتی عاشقان}}</ref> | قربان ولیئی به سبب مطالعات خود در حوزه ادبیات به خصوص ادبیات عرفانی از معدود شاعرانی است که از مضامین عرفانی به صورت گسترده در شعر خود بهره میبرد، به گونهای که بسیاری کارشناسان ولیئی را تنها شاعر عرفانیگوی معاصر میدانند.<ref name="ضربان">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/84443462|عنوان=ضربان ذات؛ سوگ سرودهای از تشنگی کربلاییان تا عطش معرفتی عاشقان}}</ref> | ||
از او که سابقه دریافت جایزه کتاب سال و کتاب فصل را نیز در کارنامه خود دارد آثاری، چون «[[موسیقی نواحی جان]]»، «[[ترنم داوودی سکوت]]»، «[[با دو چشم دچار یکتایی]]»، «[[زیارتنامه روح]]» و «[[جوان شدن جاودانگی]]» منتشر شده است. جهانبینی عاشقانه و عارفانه ولیئی حس و حالی بدیع به اشعارش بخشیده است. قربان ولیئی در زمره شاعرانی است که چه در مقام سرایش و چه تدریس و پژوهش، نگاهی ویژه به موضوع عرفان داشته است و این مساله بخش مهمی از دغدغه و فعالیتهای فکری و ادبی او را شامل شده است.<ref name="سکوت"/> | از او که سابقه دریافت جایزه کتاب سال و کتاب فصل را نیز در کارنامه خود دارد آثاری، چون «[[موسیقی نواحی جان]]»، «[[ترنم داوودی سکوت]]»، «[[با دو چشم دچار یکتایی]]»، «[[زیارتنامه روح]]» و «[[جوان شدن جاودانگی]]» منتشر شده است. جهانبینی عاشقانه و عارفانه ولیئی حس و حالی بدیع به اشعارش بخشیده است. قربان ولیئی در زمره شاعرانی است که چه در مقام سرایش و چه تدریس و پژوهش، نگاهی ویژه به موضوع عرفان داشته است و این مساله بخش مهمی از دغدغه و فعالیتهای فکری و ادبی او را شامل شده است.<ref name="سکوت"/> | ||
دو کتاب «ترنم داوودی سکوت» و «باید نوشت نام تو را با پرندهها»، به ترتیب جایزه کتاب سال قلم زرین و کتاب فصل در سال ١٣٨٨ ه. ش شدند.<ref name="فجر">{{یادکرد وب|نشانی= https://www.iribnews.ir/fa/news/3288952|عنوان=قربان ولیئی دبیر جشنواره بینالمللی فجر شد}}</ref><ref name="حسین"/> | دو کتاب «ترنم داوودی سکوت» و «باید نوشت نام تو را با پرندهها»، به ترتیب جایزه کتاب سال قلم زرین و کتاب فصل در سال ١٣٨٨ ه. ش شدند.<ref name="فجر">{{یادکرد وب|نشانی= https://www.iribnews.ir/fa/news/3288952|عنوان=قربان ولیئی دبیر جشنواره بینالمللی فجر شد}}</ref><ref name="حسین"/> | ||
[[پرونده:پاسداشت.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:بزرگداشت۲.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center><font color=darkmagenta>مراسم بزرگداشت قربان ولیئی نخلستان سازمان هنری رسانهای اوج</font></center>]] | |||
[[پرونده:فقط تویی که منم.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:موسیقی نواحی جان.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:قربان ولیئی.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:مراسم بزرگداشت.jpg|210px|thumb|بندانگشتی|چپ|<center><font color=darkmagenta>مراسم بزرگداشت</font></center>]] | |||
[[پرونده:قربان ولیئی۱.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:قربان ولیئی۳.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:زیارت نامه.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:بیکرانگی.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:سکوت.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:ضربان ذات.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:لحظه جهان.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
[[پرونده:قربان.jpg|210px|thumb|چپ]] | |||
{{شعر|نستعلیق|سبک=color:#DB7093}} | {{شعر|نستعلیق|سبک=color:#DB7093}} | ||
{{ب|'''''تویی که میدمی از عرش هر پگاه، علی'''''|'''''منوّرند به نور تو مهر و ماه، علی'''}} | {{ب|'''''تویی که میدمی از عرش هر پگاه، علی'''''|'''''منوّرند به نور تو مهر و ماه، علی'''}} | ||
خط ۸۴: | خط ۹۷: | ||
{{ب|'''''جواب پرسش دشوار «ماالحقیقه» تویی'''''|'''''درآمدی و رسیدم به صبحگاه، علی'''}} | {{ب|'''''جواب پرسش دشوار «ماالحقیقه» تویی'''''|'''''درآمدی و رسیدم به صبحگاه، علی'''}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
خط ۱۶۹: | خط ۱۸۰: | ||
====ویژگیهای چهاردهگانه شعر انقلاب ==== | ====ویژگیهای چهاردهگانه شعر انقلاب ==== | ||
تنوع قالبها و بهموازات هم حرکت کردن که نکتهها دارد،غنای موسیقایی شعر انقلاب که حاکی از صدق عاطفی آن است و میتوان ۷ تا ۸ عاطفه را برای آن تعریف کرد که اندوه و حماسه بر آنها مسلط است. تمایل شدید به ترکیبسازی بیان حماسی ،غلبه تشبیه بر استعاره، وفور عناصر اسطورهای بهویژه اسطورههای مذهبی، فراوانی تلمیحات قرآنی و مذهبی و روایات و احادیث، گسترش شعر مدحی و مرثیهای ،تولد و گسترش شعر انتظار،درآمیختن عناصر عرفانی باسیاست و تغزل، گریز از عقلانیت که در عناوین مجموعه شعرها مشهود است و غلبه ذهنیت بر عینیت را از دیگر ویژگیهای شعر انقلاب نام برد.<ref name="چهارده">{{یادکرد وب|نشانی= https://www.isna.ir/news/ilam-33547|عنوان= ویژگیهای چهاردهگانه شعر انقلاب از دیدگاه دکتر قربان ولیئی}}</ref> | تنوع قالبها و بهموازات هم حرکت کردن که نکتهها دارد،غنای موسیقایی شعر انقلاب که حاکی از صدق عاطفی آن است و میتوان ۷ تا ۸ عاطفه را برای آن تعریف کرد که اندوه و حماسه بر آنها مسلط است. تمایل شدید به ترکیبسازی بیان حماسی ،غلبه تشبیه بر استعاره، وفور عناصر اسطورهای بهویژه اسطورههای مذهبی، فراوانی تلمیحات قرآنی و مذهبی و روایات و احادیث، گسترش شعر مدحی و مرثیهای ،تولد و گسترش شعر انتظار،درآمیختن عناصر عرفانی باسیاست و تغزل، گریز از عقلانیت که در عناوین مجموعه شعرها مشهود است و غلبه ذهنیت بر عینیت را از دیگر ویژگیهای شعر انقلاب نام برد.<ref name="چهارده">{{یادکرد وب|نشانی= https://www.isna.ir/news/ilam-33547|عنوان= ویژگیهای چهاردهگانه شعر انقلاب از دیدگاه دکتر قربان ولیئی}}</ref> | ||
====فریب بزرگ==== | |||
ولیئی در این نشست با بیان اینکه ترجمه و معادل فارسی خلاقیت، آفرینندگی است. متاسفانه ما از کودکی فریب میخوریم؛ فریبی بزرگ و تاسف بار. والدین ما، جامعه ما و آموزش و پرورش ما همواره سعی میکنند که تا همه را در یک سطح قرار دهند. کاری که حتی خداوند نکرد، در حالی که اگر میخواست می توانست چراکه پیشتر جهان را از تنوع و گوناگونی ساخته است. وقتی به جهان نگاه میکنیم در می یابیم که اصل بر تنوع و گوناگونی است. | |||
متاسفانه در جامعه ما سعی بر یکسان دیدن و حتی یکسان کردن همه افراد است در حالی که هر کدام از ما با ویژگیهای خودمان آفریده شدهایم. خداوند در همه چیز چون دریا، آسمان و جهان تجلی می یابد، در این میان نیز در هر کدام از ما نیز به صورتی متفاوت از دیگران ظهور کرده است. شکر پایهای در این است که دلایل و چرایی وجودمان را مورد بررسی و پژوهش قرار دهیم. بی شک اگر راه خود را یافتید، به مرحله شکر و حمد وجودی رسیدهاید.<ref name="یکسان"/> | |||
====مراحل خلاقیت==== | |||
تمایل، تمرکز، تداوم، تفکر، تحمل، تنزه، تفحص، تفرج، تعامل، تغافل، تجسم، تفنن، تهور، تفرد، تمرد و تساهل از مراحل و سیر شناخت و دستیابی به خلاقیت به شمار میآیند.<ref name="یکسان"/> | |||
====کار برای رزق نیست==== | |||
کار در نظام معرفتی، عرفانی و یا دینی برای رزق نیست، در عالم هستی انسان می بایست در درجه اول به شناخت خود و سپس به شناخت دیگران بپردازد. پس باید تمایل وجودی را کشف کرد تا در ادامه دید که باید به چه کاری دست زد.<ref name="یکسان">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.google.com/amp/s/www.mehrnews.com/amp/3572164/ |عنوان=روایت قربان ولیئی از فریب بزرگ «یکسان دیده شدن در جامعه» }}</ref> | |||
====شعر علوی==== | |||
شعر علوی و شعر درباره ماه رمضان را میتوان ذیل یک مفهوم عامتر یعنی شعر مذهبی یا آیینی و شعر عرفانی قرار داد. البته در این مفهوم کلی نیز باید همان تقسیمبندیها را قائل شد و موضوعات مختلف را تفکیک کرد.<ref name="علوی"/> | |||
=====شعر معرفتی ریشه در آموزههای دینی دارد===== | |||
برای سرودن این نوع شعر بر آمادگی افراد برای ورود به حوزه معنویت تاکید دارم. یکی از آموزههایی که انسان را برای ورود به چنین مرحلهای آماده میکند جوع(گرسنگی) است و از رکنهای اساسی سلوک عملی به حساب میآید. | |||
این گرسنگی که با نیت تقرب به خداوند است در آموزههای دینی ما روزه نام دارد. در شعر مولانا (مثنوی معنوی و غزلیات شمس) که نمونه کاملی از شعر عرفانی است نیز این مساله را شاهدیم.<ref name="علوی"/> | |||
=====پنج رکن اصلی عرفان===== | |||
سهر(شب زندهداری)، صمت(سکوت و خاموشی)، جوع(گرسنگی)، عزلت و ذکر رکنهای اصلی عرفان عملی اند و همگی از برکات روزه و ماه رمضان به شمار میآیند. | |||
در ادبیات عرفانی از حکیم سنایی و عطار نیشابوری تا دیگر شاعران سیر تکامل و توجه به این پنج رکن آمده و به ویژه بر گرسنگی تاکید شده است.<ref name="علوی"/> | |||
=====ارتباط ماه رمضان و شخصیت حضرت علی(ع) در اشعار فارسی ===== | |||
ارتباط ماه رمضان و شخصیت حضرت علی(ع) در اشعار فارسی بهطور واضح دیده نمیشود. اگر بررسی در این زمینه را از شاعری چون کسایی مروزی آغاز کنیم و تا روزگار معاصر ادامه دهیم، متوجه میشویم یکی از جنبههای بنیادی شخصیت علی(ع) که در شعر بسیار پرداخته شده، مساله زهد اوست. | |||
این رکن به معنای اجتناب از دنیا و قطع تعلق از امور دنیوی است. زهد آن حضرت در کنار معرفت ايشان قرار میگیرد. بارها در شعرها ماجرای اکتفای حضرت علی(ع) به حداقل نعمتهای دنیوی را چه در زمینه خوردن و آشامیدن و چه در زمینه لباس خواندهایم. این حضرت بر حداقل بهرمند شدن از دنیا و حداکثر بهره رساندن به دیگران تاکید داشته و این موضوع در شعر علوی نیز پرداخته شده است.<ref name="علوی"/> | |||
=====پرکاربردترین قالب در شعر علوی===== | |||
قالب مثنوی قالبی برای بیان حکمت و پند و اندرز است. شاید بتوان گفت مثنوی قالب اصلی ادبیات تعلیمی به شمار میآید. برهمین اساس، بیشتر مرثیهها و مدح و ستایشهایی که در وصف حضرت علی(ع) سروده شدهاند، در قالب مثنوی اند. | |||
البته به ندرت در قالب قصیده و غزل نیز شعرهایی درباره حضرت علی(ع) سروده شده است. اما آنچه در این زمینه اهمیت دارد درخشش شخصیت علی(ع) در شعر فارسی از آغاز تا زمان حال است. | |||
از ابتدا شاهد جریان یافتن مدح حضرت علی(ع) در شعر فارسی بودهایم. اما شاید بتوان گفت از دوران صفویه به بعد شعر علوی به دلیل رسمیتر شدن مذهب تشیع، جنبه رسمیتری پیدا کرده است.<ref name="علوی">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.ibna.ir/fa/tolidi/79202/%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A6%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C-%D8%B2%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B9-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF |عنوان=ولیئی: شاعران علوی زهد امام علی(ع) را به تصویر کشیدهاند }}</ref> | |||
====شاعران طراز اول==== | |||
اگر با ديدي علمي به هزار سال شعر فارسي نگاه كنيم ، فقط عده محدودي را مي توانيم به عنوان شاعر واقعي معرفي كنيم و بقيه بيشتر به آفرينش هاي سطحي و بيهوده پرداخته اند. | |||
شاعر واقعي از فضاهاي ادبي و زبان و واژه هاي مهاجم حتما متاثر مي شود ، اين اتفاق طبيعي است ، اما مغلوب نمي شود ، يك آفرينشگر واقعي در ادبيات ، درست مانند زنبور عمل مي كند ، يعني از دستاوردها به نحو مطلوب استفاده مي كند و نهايتا برترين ها را برمي گزيند ، اتفاقي كه در حال حاضر در شعر ما افتاده ، به خاطر وجود ناشاعرهاست كه در مقابل هر پديده اي خود را مي بازند . | |||
معتقدم كه هنوز تعدادي شاعر خوب و واقعي وجود دارد و آثار قابل توجهي در قالب شعر خلق مي شود ، هر چند اين شاعران خوب روي آنتن هم نروند و كسي براي طرح آنها قدمي برندارد. | |||
چهره هاي متفاوت و خلاق در ادبيات ، درسايه قرار گرفته اند و كسي به فكر مطرح كردن آنها نيست ، متاسفانه خزعبلاتي به اسم " شعر سپيد " توسط افرادي غير متخصص كتاب مي شود و عده اي هم از جمع خودشان ، به تعريف و تمجيد مي پردازند ، اين فضاهاي كاذب به بدنه ادبيات معاصر ما آسيب جدي وارد كرده است.<ref name="خفت">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.google.com/amp/s/www.mehrnews.com/amp/110956/ |عنوان= تاريخ در پرورش شاعران تراز اول خفت به خرج مي دهد }}</ref> | |||
===قربان ولیئی از نگاه دیگران=== | ===قربان ولیئی از نگاه دیگران=== | ||
خط ۲۱۸: | خط ۲۶۵: | ||
==آثار و کتابشناسی== | ==آثار و کتابشناسی== | ||
===اشعار=== | |||
* | * '''[[ای بینشان محض]]''' (مجموعه شعر نیایش)، قم: سازمان اوقاف و امور خیریه، اسوه، ۱۳۸۲. | ||
* | * '''[[با دو چشم دچار یکتایی]]'''/ گزیده اشعار قربان ولیئی. تهران: موسسه نمایشگاههای فرهنگی ایران، نشر تکا، ۱۳۸۸. | ||
* | * '''[[باید نوشت نام تو را با پرندهها]]'''. تهران: کتاب نیستان، ۱۳۸۸. | ||
* | * '''[[ترنم داوودی سکوت]]''' ( مجموعه غزل)، تهران : کتاب نیستان، ۱۳۸۵. | ||
* | * '''[[جوانشدن جاودانگی]]''' (کتاب). تهران: کتاب نیستان، ۱۳۹۱. | ||
* | * '''[[حکایت نی]]''' [کتاب]: تلخیص و بازنویسی داستانهای مثنوی معنوی (دفتر پنجم). تهران : امیرکبیر، کتابهای جیبی، ۱۳۹۳. | ||
* '''[[درخت در خودش راه می رود]]'''. تهران: کتاب نیستان، ۱۳۸۷. | |||
* '''[[درنگی در سکوت عرفانی]]'''. تهران : کتاب نیستان، ۱۳۹۹. | |||
* '''[[زیارتنامه روح]]''' [کتاب]: منظومه آسمان هشتم/قربان ولیئی. تهران: موسسه فرهنگیهنری شهرستان ادب، ۱۳۹۴ . | |||
* '''[[سفرنامه مرغان عاشق]]''' [کتاب] : تلخیص و بازنویسی منطقالطیر عطار نیشابوری. تهران : امیر کبیر، کتابهای جیبی، ۱۳۹۱. | |||
* '''[[ضربان ذات]]''' (عطشنامه). تهران : کتاب نیستان، ۱۳۹۱. | |||
* '''[[فقط تویی که منم]]'''. تهران : کتاب نیستان ، ۱۳۹۹. | |||
* '''[[گفتم به لحظه نام تو را؛ جاودانه شد]]''' (مجموعهی غزل). تهران: آفاق، ۱۳۸۶. | |||
* '''[[لحظه جهان]]'''. تهران : کتاب نیستان ، ۱۳۹۳. | |||
* '''[[مجموع پریشانی]]'''. تهران: موسسه نمایشگاههای فرهنگی ایران ، نشر تکا، ۱۳۸۹. | |||
* '''[[محراب عشق]]''' : تلخیص و بازنویسی خسرو و شیرین نظامی گنجوی. تهران : امیر کبیر، کتابهای جیبی ، ۱۳۸۹. | |||
* '''[[نیایشنامه"مناجاتهای منظوم ادب فارسی"]]''' [کتاب] : مجموعه آثار منظوم نیایش در ادبیات فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی، موسسه چاپ و انتشارات، ۱۳۹۳.<ref name="آثار"/> | |||
===مقاله=== | |||
* '''نیم نگاهی به شعر علی معلم'''. شعر، ش ۳۶، (تیر ۱۳۸۳): ص ۹۶ - ۹۷.<ref name="حسین"/><ref name="آثار"/> | |||
===معرفی تعدادی از آثار=== | ===معرفی تعدادی از آثار=== | ||
خط ۲۶۸: | خط ۳۲۹: | ||
{{ب|'''مستم و لب نهادهام بر نی'''|'''گاه هو هو زنم ،گهی هی هی'''}} | {{ب|'''مستم و لب نهادهام بر نی'''|'''گاه هو هو زنم ،گهی هی هی'''}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==منبعشناسی== | ==منبعشناسی== | ||
* '''موسیقی نواحی جان''' [کتاب]: گزیده غزل قربان ولیئی./ به انتخاب [[زهیر توکلی]]، [[مبین اردستانی]]. تهران: موسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب، ۱۳۹۵.<ref name="آثار">{{یادکرد وب|نشانی= http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do|عنوان= قربان ولیئی، کتابخانه ملی}}</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== |