نبرد سمیرم
| نبرد سمیرم | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | کاوه بیات |
| ناشر | خجسته |
| محل نشر | تهران مکان ناشر فارسی: تهران |
| تاریخ نشر | چاپ پنجم۱۳۹۹ |
| تعداد صفحات | ۳۸۴ |
| موضوع | واکاوی شورش ایلات قشقایی جنوب ایران در دوران رضاشاه |
| زبان | فارسی |
نبرد سمیرم: انگلیسی‌ها، قشقایی ها و جنگ دوم جهانی نوشته کاوه بیات به واکاوی شورش ایلات قشقایی جنوب ایران بر ضد دولت رضاشاهی و وقوع نبردی فاجعه‌بار در تیر۱۳۲۲ پرداخته و از نقش سیاست‌های دولت بریتانیا در سرکوب عشایر شورشی سخن گفته است. این کتاب جایزه چهارمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد را در حوزه تاریخ‌نگاری از آن خود کرد.
بیات سعی کرده با تکیه بر اسناد و مدارک منتشر نشده، یکی از وقایع تاریخی ایران را که چندان به آن پرداخته نشده، با جزئیات آن تشریح و تبیین کند. موضوع اصلی کتاب نبرد سمیرم است؛ جنگ موحش و فاجعه‌باری که در اوایل تیر۱۳۲۲ بین نیروهای قشقایی و بویراحمد از یک سو و یک ستون از قوای لشکر ۹ اصفهان از سوی دیگر رخ داد.
درباره فصول کتاب
نویسنده در ابتدا توضیحاتی درباره زمینه‌های شکل‌گیری این رویایی ارائه کرده، سپس به موضوع جنگ و بیان جزئیات آن پرداخته و در پایان کتاب نیز تحولات حاصل از این جنگ را بررسی کرده است.
تحولات جاری در جبهه‌های شرقی جنگ جهانی دوم، خط‌مشی کابینه‌های وقت ایران، آراء منعکس شده در جراید و نشریات مختلف و مباحث مطرح شده در دوره سیزدهم مجلس شورای ملی از جمله تحولاتی است که به خاطر تأثیرگذاری بر نبرد سمیرم در این کتاب به آن‌ها پرداخته شده است.
این کتاب با ۳۸۴صفحه در ۱۳بخش تنظیم شده است. در پایان کتاب نیز اسناد ضمیمه، منابع، نمایه، نقشه‌ها و تصاویر مربوط حوادث این شورش و جنگ آورده شده است.
- بخش اول: فصلی دیگر
- بخش دوم: تندباد حوادث
- بخش سوم: کج‌دار و مریز
- بخش چهارم: طبل جنگ
- بخش پنجم: نیروی جنوب
- بخش ششم: بختیاری‌ها و لشکر ۹ اصفهان
- بخش هفتم: به سوی سمیرم
- بخش هشتم: رو در رو
- بخش نهم: هزیمت
- بخش دهم: مذاکرات تهران
- بخش یازدهم: تحقیق و رسیدگی
- بخش دوازدهم: ختم غائله
- بخش سیزدهم: افسانه و افسون
نویسنده در خصوص موضوع این کتاب در مقدمه آورده است که موضوع اصلی این بررسی یعنی شورش ایلات جنوب بر ضد دولت در سال‌های بعد از شهریور ۱۳۲۰ است. در واکنش به سیاست‌های خشونت بار نظام رضاشاهی در اسکان اجباری ایلات جنوب بود که عشایر عمدتاً کوچ‌روی قشقایی، کهگیلویه و بویراحمد و بختیاری با چیرگی بر نشان و تفرقه، رقابت و رویارویی معمول خود، به صورتی هماهنگ و منسجم بر ضد تشکیلات برجای مانده از نظام رضاشاهی و تلاش‌هایش برای بازسازی وضعیت پیشین، ایستاده و مجموعه تحولات و رخداده‌هایی را رقم زدند که در این کتاب به جوانبی از آن اشاره می‌شود.[۱]
بیات در پژوهش خود علاوه بر معدود کتاب ها و بررسی های منتشر شده در خصوص حوادث جنوب، از گزارش‌های دولتی از جمله آرشیو اسناد وزارت امور خارجه و نیز اسناد و مدارک خارجی و گزارش‌های منتشر شده در مجموعه تقویم یا روزشمار سیاسی ایران بهره برده است. این مجموعه شامل گزارش های ادواری و پراکنده سفارت بریتانیا در تهران طی فاصله سال‌های۱۸۸۱ تا ۱۹۶۵ است.[۲]
نبرد سمیرم اثر بایسته‌ای که در چهارمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد در سال۱۳۹۰ در بخش تاریخ‌نگاری جایزه دریافت کرد.[۳]
درباره نویسنده
کاوه بیات متولد۱۳۳۳ در تهران است. وی تاریخ‌نگار، پژوهشگر و مترجم و عضو هیئت گزینش کتاب و جایزۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار است.
بیات نوۀ دختری صولت‌الدولۀ قشقایی است و نیای او، سهام‌السلطان، زمانی نخست‌وزیر ایران بود. مادربزرگ پدری وی نیز از نوادگان فتحعلی شاه قاجار و محمد مصدق دایی پدر اوست.[۴]
وی تحصیلاتش را در رشته مدیریت و برنامه‌ریزی چاپ به پایان رساند. مدت کوتاهی نیز در رشته تاریخ تحصیل کرد. به گفته خود بیات، سال‌های جنگ جهانی اول و نیمه پادشاهی رضاشاه، پس از آن شهریور۱۳۲۰ و محمدرضا پهلوی، تاریخ عشایری و نظامی مرتبط با آن، فارس و جنوب ایران، همچنین تحولات ایلی و نظامی شرق، شمال‌غرب و خراسان بخشی از حوزه تاریخ‌نگاری است که به آن علاقه‌مند است و درباره آن پژوهش کرده است..[۵]
بیات در حال حاضر، دبیر مجموعه‌های تاریخ معاصر ایران، آسیای میانه و قفقاز در شرکت نشر و پژوهش شیرازۀ کتاب (انتشارات شیرازه)است.
این پژوهشگر حوزه تاریخ در سخنانی درباره ملزومات تحقیق و مطالعه هم گفت: وجود اسناد متمرکز و پراکنده و چاپ سند از وسایل و مقدمات تحقیق است. در مقاطعی نیز این گزارش‌ها و مطالب از روزنامه‌ها و نشریه‌های دیگر به‌دست می‌آیند که همسنگ با اسناد و گزارش‌های آرشیوی به‌شمار می‌روند و بخشی از مضامین حاشیه‌ای و پیرامونی تاریخ معاصرند و نقدی بر آن‌ها صورت نگرفته است.خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد
از وی تألیفات، ترجمه‌ها و مقالات بسیاری در حوزۀ تاریخ نظامی، شورش‌ها، جنبش‌های مردمی و تاریخ محلی به چاپ رسیده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- كودتای لاهوتی تبريز، بهمن۱۳۰۰؛ ناشر: پرديس دانش
- سفرنامه بهمئی: گزارشی از تحولات کهگیلویه و بختیاری در جنگ اول جهانی ۱۹۱۶-۱۹۱۷؛ ناشر: نامک
- خوارزم سرخ: جنیدخان، بلشویک‌ها و سقوط خانات خیوه ۱۹۱۰-۱۹۲۴؛ ناشر : پرديس دانش
- کهگیلویه و بویراحمد: مجموعه‌ای از اسناد و گزارش‌ها (سال‌های ۱۳۲۰-۱۳۲۵)؛ ناشر : مركز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی
- ورشو ۱۹۲۰ (تلاش نافرجام لنین برای چیرگی بر اروپا)؛ ناشر ماهی
- نبرد سردارآباد: ارمنستان، ۲۳مه۱۹۱۸؛ ناشر : پرديس دانش
- ستون پنجم: گوشه‌ای از فعالیت‌های عوامل آلمان بر اساس اسناد محرمانه بریتانیا (ایران، ۱۳۲۰-۱۳۲۴)؛ مؤسسه فرهنگی هنری جهان کتاب
- کهگیلویه و بویراحمد: مجموعه‌ای از اسناد و گزارش‌ها (سال‌های ۱۳۲۶-۱۳۴۰)؛ ناشر : مركز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی
- لحظه رزم‌آرا، مجله: جهان کتاب، آذر و دی۱۴۰۰، شماره۳۹۰، (۳صفحه - از ۳۵تا۳۷ )
- نامه‌هایی از خراسان، مجله: جهان کتاب، تیر- شهریور۱۴۰۰، شماره۳۸۶-۳۸۸ (۲صفحه - از ۲۰تا۲۱)
- افشارها و روزنامه داریا، مجله: جهان کتاب، بهمن و اسفند۱۳۹۹، شماره۳۸۱و۳۸۲،(۲صفحه - از ۹۲تا۹۳ )
- ایران و مناقشه قره‌باغ، مجله: جهان کتاب، آذر و دی۱۳۹۹، شماره۳۷۹و۳۸۰ (۴صفحه - از ۳۶تا۳۹ )
- مبارزه با کمونیسم و شوروی در عرصۀ نشر؛ نگاهی بر نشر دوران جنگ سرد، مجله: طبل، آذر۱۳۹۹، شماره۳ (۱۶صفحه - از ۷۷تا۹۲ )
پانویس
منابع
- بیات، کاوه (۱۳۹۹). سمیرم. تهران: خجسته. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۹۷۵-۱۰-۵.
پیوند به بیرون
- «تاریخچه جوایز برگزیده ادبی جلال آل‌احمد». مؤسسه گسترش فرهنگ و مطالعات. بازبینی‌شده در ۴اردیبهشت۱۴۰۱.
- «کاوه بیات». تاریخ شفاهی ایران. بازبینی‌شده در ۵اردیبهشت۱۴۰۱.
- «کارنامه تاریخ‌نگاری کاوه بیات نقد شد». بازبینی‌شده در ۵اردیبهشت۱۴۰۱.
- «مقالاتکاوه بیات». نورمگز. بازبینی‌شده در ۵اردیبهشت۱۴۰۱.